تاريخچه:
سازمان اسلامي، آموزشي، علمي و فرهنگي (آيسسكو) پس از تصويب اساسنامه آن را در يازدهمين اجلاس وزيران خارجه كشورهاي عضو كنفرانس اسلامي در اسلام آباد در سال 1361 (ماه مه 1980) جهت هماهنگي و گسترش تعامل و همكاري‌هاي آموزشي، علمي و فرهنگي با الهام از اهداف و تعاليم عاليه اسلام ميان كشورهاي اسلامي تأسيس گرديد. اساسنامه سازمان در سال 1982 به تصويب رسيد و طي سال‌هاي 1986 تا 1997 در سه مرحله تصحيح برروي آن انجام گرفت. هم اكنون 51 كشور در اين سازمان عضويت دارند و مجمع عمومي اين سازمان در سالهاي 1982 تا 2002 در هشت مرحله تشكيل شده است.

اهداف سازمان :

1ـ تقويت و ترغيب همكاري ميان كشورهاي عضو و تحكيم آن در زمينه‌هاي آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات

2ـ توسعه علوم كاربردي و استفاده از فناوري پيشرفته در چارچوب آرمان‌ها و ارزش‌هاي جاودان و بلندمرتبه اسلامي

3ـ تحكيم درك و تفاهم ميان ملت‌هاي مسلمان و مشاركت در امور، دستيابي به صلح و امنيت جهاني به شيوه‌هاي گوناگون به ويژه آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات

4ـ حمايت از تكامل و ايجاد هماهنگي ميان مؤسسات تخصصي سازمان كنفرانس اسلامي در زمينه آموزش، فرهنگ و ارتباطات و تحكيم همبستگي يكپارچه اسلامي در ميان كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي

5ـ مطرح نمودن فرهنگ اسلامي به عنوان پايه و اساس برنامه‌ريزي آموزشي در كلية سطوح
6ـ تحكيم فرهنگ اسلامي، حفظ استقلال انديشه اسلامي در برابر تهاجم فرهنگي، عوامل انحراف، تخريب و پاسداري از خصوصيات بارز تمدن اسلامي

7ـ پاسداري از هويت اسلامي مسلمانان در كشورهاي غير اسلامي


اقدامات:
اقداماتي كه آيسسكو براي دستيابي به اهداف مورد نظر خود انجام مي‌دهد به شرح ذيل است:
الف: فعاليت در جهت گسترش فرهنگ اسلامي و زبان قرآن كريم در سطح جهان ميان ملل غيرعرب زبان از طريق همكاري با سازمان‌هاي علمي، آموزشي و فرهنگي اتحاديه عرب و ساير سازمانها و نهادهاي اسلامي براي برنامه‌ريزي و حمايت از طرحهاي مصوب
ب : حمايت از سازمانهاي فعال در امور آموزشي، علمي، فرهنگي و ارتباطات براي گسترش اهداف سازمان
ج : حمايت از دانشگاهها، دانشكده‌ها و مؤسسات دولتي و خصوصي متخصص در زمينه مطالعات قرآني، زبان عربي و فرهنگ اسلامي و اصلاح برنامه‌هاي آموزشي، كتابهاي درسي و روشهاي تدوين آنها به منظور تحقق تكامل فرهنگي
د : تقويت مراكز و نهادهاي تخصصي براي حمايت از فعاليت‌هاي علمي و آموزشي افراد، سازمانها، انجمن‌هاي خيريه يا مراكز اسلامي فعال در ترويج فرهنگ اسلامي و تدوين قرآن كريم و زبان عربي تشويق و حمايت تلاشهاي كشورهاي عضو به تهيه برنامه هاي آموزشي فني و آموزش عملي از اين برنامه‌ها و نيز تشويق مخترعين و مبتكرين مسلمان
هـ: كمك به دانشگاههاي كشورهاي اسلامي و ساير كشورها و تشويق آنها به ايجاد كرسي‌ها، مؤسسات و گروههاي مطالعات و فرهنگ اسلامي و برقراري همكاري مؤثر ميان آنها
و : ترويج كارهاي تحقيقي و مطالعاتي براي توسعه و ارتقاء آموزش در كشورهاي اسلامي و القاي ويژگي اسلامي به تمامي ابعاد تمدن، هنر و فرهنگ
ز : برگزاري كنفرانس‌ها ، سمپوزيومها و سمينارها و تشويق به تأسيس نهادهاي آموزشي و علمي با همكاري دولتها، سازمان كنفرانس اسلامي و سازمانهاي فعال در زمينه‌هاي آموزش، علوم و فرهنگ
تشكيلات سازمان:

1ـ مجمع عمومي: مجمع عمومي آيسسكو متشكل از نمايندگان كشورهاي عضو سازمان اسلامي آيسسكو مي‌باشد كه از سوي دولتهاي كشورهاي عضو تعيين مي گردند كه معمولاً وزراي آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات شركت مي‌نمايند. مجمع داراي يك دفتر است و در طي هر يك از جلسات سازمان مجمع عمومي، يك رئيس، سه معاون رئيس، يك گزارشگر و رؤساي كميته‌هاي كنفرانس را انتخاب خواهد كرد و همچنين دفتر كنفرانس شامل رئيس شوراي اجرايي نيز خواهد بود. هر يك از اعضاء محق به دادن يك رأي مي‌باشند. قطعنامه‌ها از سوي اكثريت اعضاي شركت كننده و رأي دهنده تصويب خواهد شد.
جلسات مجمع عمومي هر سه سال يكبار بطور منظم برگزار خواهد شد و در خصوص موارد ذيل مي‌توان جلسه ويژه برگزار نمود:
ـ قطعنامه مجمع عمومي
ـ درخواست از سوي شوراي اجرايي سازمان اسلامي آيسسكو
ـ درخواست از سوي يك سوم اعضاء
ـ يا درخواست از سوي دبير كل سازمان اسلامي آيسسكو تصويب شده از سوي حداقل يك سوم اعضاء.
دبير كل سازمان كنفرانس اسلامي، يا نماينده وي حق شركت در مجمع عمومي را دارند. همچنين نهادها و يا مؤسسات وابسته به سازمان كنفرانس اسلامي نيز طبق قوانين مربوط به اعضاء ناظر سازمان اسلامي آيسسكو حق شركت در جلسات مجمع عمومي را خواهند داشت و همچنين وزراي آموزشي كشورهاي عضو به علاوه هيأت همراه كه در حال حاضر 51 كشور مي‌باشد

وظايف مجمع عمومي :

1ـ شرح خط مشي عمومي سازمان اسلامي آيسسكو

2ـ تصويب طرحهاي عمل، برنامه‌ها، تضمين و بودجه و پروژه‌هاي در دست اجراي سازمان

3ـ بحث در مورد گزارش‌ها و پيشنهادات ارائه شده از سوي اعضاء همچنين پيشنهادات صادره از سوي شوراي اجرايي و عملكرد مناسب آن

4ـ تصويب آئين‌نامه‌هاي مجمع عمومي

5ـ اصلاح و تصويب آئين نامه‌هاي مجمع، همچنين قوانين مالي سازمان اسلامي آيسسكو و قوانين پرسنلي. مجمع عمومي اجراي متون مقررات جاري در دبيرخانه عمومي سازمان كنفرانس اسلامي را مدنظر قرار خواهد داد.

6ـ بررسي تمامي موضوعاتي كه در چارچوب صلاحيت ديگر ارگانهاي سازمان كنفرانس اسلامي آيسسكو نمي باشد.

7ـ تعيين روابط كنفرانس اسلامي آيسسكو با ديگر سازمانهاي اسلامي، عربي و بين المللي و همچنين آژانسهاي دولتي تخصصي مطابق با مفاد موافقتنامه‌هاي دو جانبه كه بدين منظور منعقد گرديده‌اند.

8ـ بحث و تصويب پيش نويس بودجه و برنامه‌ها و همچنين حسابهاي مسدود سازمان اسلامي آيسسكو
9ـ تشكيل كميته‌هاي ويژه جهت انجام مطالعات مخصوص

10ـ انتخاب دبير كل سازمان اسلامي آيسسكو براي مدت 3 سال كه قابل تمديد مي‌باشد. آيين‌نامه مجمع عمومي، شرايط تعيين نامزدها و فرآيند انتخابات را مشخص مي‌نمايد.

11ـ تأييد نامزدي اعضاي شوراي اجرايي سازمان اسلامي آيسسكو كه اين افراد به غير از داشتن مهارت در امور اسلامي، علوم، تحصيلات، هنر، ادبيات و ارتباطات، بايستي تجارب و توانايي لازم جهت بعهده گرفتن، كنترل و اجراي وظايف مقرر شده از سوي شورا دارا ‌باشند.

1- تاكنون هشت اجلاس مجمع عمومي برگزار شده كه عبارتند از:

1ـ مجمع عمومي كازابلانكا 1982

2ـ مجمع عمومي اسلام آباد 1985

3- مجمع عمومي امان 1988

4ـ مجمع عمومي رباط 1991

5ـ مجمع عمومي دمشق 1994

6ـ مجمع عمومي رياض 15 تا 18 آذر 1376 (9ـ6 دسامبر 1997)

7ـ مجمع عمومي رباط 24ـ22 نوامبر 2000 ميلادي 4ـ2 آذر 1379 هجري شمسي

8ـ مجمع عمومي تهران 8ـ6 دي 1382
2ـ شوراي اجرايي: كه هماهنگ كننده و پيشنهاد دهنده مسائل و برنامه‌هاي عمل سازمان به مدت سه سال مي‌باشد، در هر سال يك بار با حضور نمايندگان كشورها و كميسيون‌هاي ملي (در سطح مديران و كارشناسان) تشكيل مي‌گردد. پيشرفت كارهاي اجرايي، برنامه‌هاي آينده، بودجه و حق السهم اعضا را بررسي و پس از توافق، نتيجة كار خود را براي تصويب نهايي به مجمع عمومي پيشنهاد مي‌نمايد.

شوراي اجرايي متشكل از يك نماينده از هريك از دولتهاي عضو مي‌باشد. رئيس مجمع عمومي مي‌تواند با حفظ سمت و به عنوان مشاور در جلسات شورا شركت نمايد.

دبيركل سازمان كنفرانس اسلامي يا معاون وي نيز مي‌تواند در جلسات شوراي اجرايي حضور يابد. مديركل سازمان اسلامي آيسسكو يا نماينده وي در جلسات شورا شركت مي‌كند. مديركل از همكارانش و نمايندگان ارگانهاي خارج از سازمان اسلامي آيسسكو دعوت مي‌نمايد تا در جلسات شورا به منظور ارائه توضيحاتي در زمينه كاري خويش حضور به هم رسانند.

دولتهاي عضو، نمايندگان خويش را در شوراي اجرايي از بين شخصيت‌هاي مسلمان توانا در زمينه‌هاي علمي، آموزشي، هنري، ادبيات و ارتباطات انتخاب مي‌نمايند. افرادي كه تجربه و شايستگي لازم به منظور عضويت در شورا، كنترل و اجراي موارد مطروحه را دارا باشند. هريك از دولتهاي عضو در هر لحظه مي‌توانند به تعويض نماينده خويش اقدام نمايند.

وظائف شوراي اجرايي :

" شورا مقررات داخلي سازمان اسلامي آيسسكو به استثنا مواردي كه در حيطه صلاحيت مجمع عمومي مي‌باشد را تدوين مي‌نمايد .

" شورا براساس پيشنهاد مديركل، معاون مديركل را براي يك دوره سه ساله كه تنها يك بار قابل تجديد مي‌باشد تعيين مي‌نمايد. شرايط نامزدي و معيارهاي انتخاب در مقررات داخلي شوراي اجرايي ذكر مي‌گردد
.
" شورا به تهيه پيش‌نويس دستور كار جلسات كنفرانس عمومي بر مبناي پيشنهاد مديركل اقدام مي‌نمايد و به بررسي فعاليتهاي سازمان و ارزيابي بودجه پرداخته و نيز توصيه‌هاي مناسب را به مجمع عمومي ارائه مي‌دارد.

" شورا بر اساس قطعنامه‌هاي مجمع عمومي از تمامي مقررات ضروري به منظور اجراي برنامه‌هاي سازمان اسلامي آيسسكو به نحوي موثر توسط مديركل سازمان بهره مي‌گيرد.

3ـ اداره كل (دبيرخانه): مسئوليت اداره كل آيسسكو و تشكيلات اداري به عهده مدير كل است كه به انتخاب مجمع عمومي از ميان نامزدهاي كشورهاي عضو براي يك دوره قابل تمديد سه ساله انتخاب مي‌شود . وي مسئول و پاسخگوي عملكردها در برابر شوراي اجرايي و مجمع عمومي است. مديريت آيسسكو از سال 1982 لغايت 1991 بر عهدة آقاي پروفسور عبدالهادي ابوطالب بوده است و آقاي دكتر عبدالعزيز عثمان التويجري از عربستان سعودي از سال 1991 تا به امروز عهده‌دار مديريت آيسسكو بوده است.

مقر سازمان:

مقر اصلي آيسسكو در كشور مراكش (شهر رباط) قرار دارد. سازمان مي‌تواند براساس قطعنامه كنفرانس عمومي و پيشنهاد شوراي اجرايي مراكز، دفاتر يا مؤسساتي را كه وابسته به سازمان است در كشورهاي عضو داير نمايد كه تاكنون اين سازمان مبادرت به گشايش دو دفتر منطقه‌اي در شارجه (امارت متحده عربي) و تهران (دي ماه 1381) نموده است.
زبان‌‌های كاری سازمان:

زبان‌های مورد استفاده سازمان اسلامی آیسسكو عربی، انگلیسی و فرانسه می‌باشد. در تفسیر اساسنامه هر یك از سه زبان از اعتبار یكسان برخوردارند. در صورت بروز اختلاف در تغییر اساسنامه، تفسیر دو زبان كه یكی از آنها عربی خواهد بود، ملاك قرار می‌گیرد؛ در غیر اینصورت ، متن اصلی اساسنامه سازمان ملاك خواهد بود.
كشورهای عضو آیسسكو:
طبق مفاد منشور آیسسكو، كشورهای عضو سازمان كنفرانس اسلامی (OIC ) پس از پذیرش منشور سازمان می‌توانند به عضویت آیسسكو درآیند. همچنین كشورهایی كه عضو سازمان كنفرانس اسلامی نیستند و در این سازمان به عنوان ناظر فعالیت ندارند نمی‌توانند عضو سازمان آیسسكو شوند. در حال حاضر 51 كشور اسلامی عضو این سازمان هستند كه اسامی آنها بدین شرح است:

1ـ جمهوری آذربایجان، 2ـ اردن هاشمی، 3ـ امارات متحده عربی، 4ـ جمهوری اندونزی، 5ـ جمهوری اسلامی ایران، 6ـ جمهوری اسلامی پاكستان، 7ـ پادشاهی بحرین، 8ـ سلطان نشین برونئی دارالسلام ، 9ـ جمهوری خلق بنگلادش، 10 جمهوری بنین، 11ـ بوركینافاسو، 12ـ جمهوری بوسنی و هرزگوین، 13ـ جمهوری تاجیكستان ، 14ـ جمهوری چاد ، 15ـ جمهوری تونس، 16ـ جمهوری جیبوتی، 17ـ پادشاهی عربستان سعودی، 18ـ جمهوری سودان، 19ـ جمهوری سورینام، 20ـ جمهوری عربی سوریه ، 21ـ جمهوری سیرالئون، 22ـ جمهوری سنگال، 23ـ جمهوری سومالی، 24ـ جمهوری عراق، 25ـ سلطان نشین عمان ، 26ـ جمهوری گابن، 27ـ جمهوری گامبیا، 28ـ جمهوری گینه، 29ـ جمهوری گینه بیسائو، 30ـ فلسطین، 31ـ جمهوری قزاقستان، 32ـ قطر، 33ـ جمهوری قرقیزستان، 34ـ جمهوری فدرال اسلامی كومور، 35ـ كویت، 36ـ جمهوری خلق سوسیالیستی عربی لیبی، 37ـ جمهوری مالدیو، 38ـ جمهوری مالی ، 39ـ مالزی، 40ـ جمهوری عربی مصر، 41ـ پادشاهی مراكش ، 42، جمهوری اسلامی موریتانی ، 43ـ جمهوری نیجر، 44ـ جمهوری یمن، 45ـ جمهوری توگو، 46ـ جمهوری دمكراتیك خلق الجزایر، 47ـ جمهوری فدرال نیجریه، 48ـ جمهوری لبنان، 49ـ ساحل عاج، 50ـ سومالی، 51ـ افغانستان
انتشارات سازمان:
نشریات و كتب سازمان آیسسكو عبارتند از:
ـ نشریه اسلام امروز به سه زبان عربی، فرانسه و انگلیسی
ـ خبرنامه آیسسكو
ـ انتشار بیش از 300 كتاب تخصصی در زمینه‌های مختلف علمی، آموزشی و فرهنگی
بخش‌های سازمان:
سازمان آیسسكو دارای بخش‌های متفاوت از جمله موارد ذیل می‌باشد:
ـ بخش آموزش
ـ بخش علوم
ـ بخش فرهنگ و ارتباطات
ـ بخش روابط و همكاری‌های بین المللی
ـ مركز اطلاعات و اسناد

---

برنامه‌های مركز اطلاع رسانی و اسناد به شرح ذیل است:
ـ ارتقاء سطح تكنولوژی مدرن اطلاع رسانی، ارتباطات و اسناد در كشورهای عضو
این برنامه ها شامل محورها، فعالیت‌ها و عملكردهای خاص خود می‌باشند
.ـ برنامه‌ریزی، مطالعات و ارزیابی
برنامه‌های مربوط به برنامه ریزی، مطالعات و ارزیابی شامل فعالیت‌های ذیل می‌باشد
برنامه‌ریزی، مطالعات و مكانیزمهای ارزیابی
این نوع از فعالیت‌ در برگیرنده محورها، برنامه‌ها و فعالیت‌های خاص خود می‌باشد.
كتابخانه:
كتابخانه آیسسكو خدمات مختلفی را در قالب كتابها، منابع به اعضای سازمان و نیز محققان و فرهنگستان‌های مختلف خارج از سازمان ارائه می دهد.
اطلاع رسانی:
بخش اطلاع رسانی سازمان آیسسكو مجلة علمی و ادواری و فصلنامه "آیسسكو" را به سه زبان عربی، انگلیسی و فرانسه منتشر می‌كند. سازمان آیسسكو همچنین مجموعه فعالیت‌های خود را از طریق خبرگزاریها، روزنامه‌ها و مجلات مهم و ایستگاه‌های رادیویی و تلویزیونی مستقر در كشورهای عضو و چند پایتخت كشورهای عربی تحت پوشش قرار می‌دهد.
بخش اطلاع رسانی همچنین به انتشار اطلاعات مربوط به سه زبان كاری عربی، انگلیسی، فرانسه می‌پردازد. همچنین این بخش دارای شبكه‌های ارتباطی و همكاری وسیعی با بسیاری از رسانه‌های مختلف جهان اسلام می‌باشد.

پروژه‌های مهم مدنی سازمان (توسعه)
بعنوان بخشی از همكاری های آیسسكو در راستای توسعه آموزشی، علمی، فرهنگی و ارتباطاتی در جهان اسلام، این سازمان درصدد برآمده است تا به تدوین شماری از پروژه‌های مهم مدنی یا توسعه‌گرایانه بپردازد كه قرار است براساس مراحل زمان بندی شده به كار گرفته شوند.
برنامه ویژه اسلامی برای سوادآموزی و آموزش پایه همگانی در كشورهای اسلامی (این برنامه مبین همكاری‌های یونسكو با كنفرانس جهانی آموزش برای همه می‌باشد كه در "ژامتین" تایلند در سال 1990 برگزار گردید
برنامه آموزش پایه و آموزش توسعه منابع انسانی در كشورهای اسلامی (این برنامه در راستای همكاری با سازمان ملل متحد سازمان كنفرانس اسلامی و آژانس های تخصصی‌ای می‌باشد كه در زمینه توسعه منابع انسانی فعالیت دارند
" همسان سازی زبان نوشتاری كشورهای مسلمان و تبدیل آن به رسم الخط قرآنی (در هفده كشور آفریقایی زبان این عمل صورت پذیرفته است و یك نوع ماشین تایپی تولید و در بین كشورهای علاقمند توزیع شده است؛ حروف‌های تایپ دستی ویژه‌ای نیز برای این زبانها تعبیه شده است و این سازمان قصد دارد تا مرحلة دوم این پروژه را در آسیای مركزی با همكاری بانك توسعه اسلامی، جامعه اسلامی بین المللی و همكاری‌های مؤسسه مطالعاتی و تحقیقاتی عربی سازی رباط ـ باس به اتمام رسانند." روزآمد سازی برنامه های درسی آموزش علمی و فنی (فیزیك، شیمی، ریاضیات، زیست‌شناسی برای مقاطع تحصیلی راهنمایی، دبیرستان و دانشگاه‌(








منابع :
ـ آشنایی با آیسسكو و كمیسیون ملی آیسسكو در ایران، دبیرخانه كمیسیون ملی آیسسكو در جمهوری اسلامی ایران، 1381.
ـ گزارش عملكرد كمیسیون ملی آیسسكو در جمهوری اسلامی ایران طی سالهای 82ـ74، دبیرخانه كمیسیون ملی آیسسكو در جمهوری اسلامی -
ـ نوروزیان، مهدی. آشنای با سازمان اسلامی آموزشی، علمی و فرهنگی آیسسكو. رهیافت، شماره 33
گزارش هشتمین اجلاس مجمع عمومی دیماه 1382، تهران)، دبیرخانه كمیسیون ملی آیسسكو-
:

با سلام
سپاسگزار
افشارنادری