امروزه سینما، رسانه ی گرانی است؛ آنچنان گران که سرمایه گذاری در آن با سرمایه گذاری در پیچیده ترین و حساس ترین صنایع برابری می کند. ساخت فیلم ، فرایندی پیچیده و فنی است. استدیو های معتبر جهانی تنها با بکار گیری سیستمی دقیق و پیشرفته و افرادی متخصص قادر به حضور و رقابت در میدان تولید فیلم هستند. سینما از جمله هنرهایی است که به دلیل ماهیت فنی و شکل گیری اش، خیلی زود وجه اقتصادی و صنعتی اش فرصت بروز یافت. همچنین سینما توانست به لطف ویژگی فنی و تاثیر گذاری بی بدیلش ، نقش مهمی را در تحولات اجتماعی و سیاسی ایفا کند. در عین حال امروزه این صنعت توانسته است در اقتصاد کشور نقش مهمی را بر عهده گرفته و به رکن مهم اقتصاد تبدیل شده و حتی صنایع دیگر و حوزه های دیگر را نیز تحت شعاع قرار دهد. در اثبات این موضوع کافی است نگاهی به نقش هالیوود در اقتصاد امریکا و نقش بالییود در اقتصاد هند بیاندازیم.، نقشی که فارق از ارزش¬گذاری و قضاوت درباره آن، بی شک در حوزه فرهنگ و حتی سیاست هم بسیار تاثیر گذار بوده و نظام های اجتماعی مختلفی را به چالش کشیده است. در این راستا مرحله پخش، و پس از آن مرحله نمایش فیلم ، دو فاز تعیین کننده در مقام اقتصاد سینماست. پخش فیلم همانند پخش کالای دیگر تابع قانون عرضه و تقاضا بوده و در مورد سینما علاوه بر آن ، تابع شماری از موقعیت های اقتصادی ،اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است.
تاریخچه انتشار و توزیع فیلم
انتشار و توزیع (distribution) جهانی فیلم مرحله ای در اقتصاد سینما ما بین تولید و نمایش آن است(post-post production). در روز های اول سینما ، مرحله میانی اقتصاد سینما یعنی مرحله ی پخش وجود نداشت. کارخانه ای بود که فیلم در آن ساخته می شد و دکانی که نسخه های فیلم بر حسب متراژ (فوت) در آن به فروش می رسید. موضوع فیلم اصلا اهمیتی نداشت ، مگر آنکه موضوع و روال آن به شکلی غیر معمول بلند پروازانه می نمود. نمایش دهندگانی که دائم در سفر بودند به قدر کافی تک نسخه هایی از فیلم های مختلف میخریدند تا پنج یا شش برنامه مختلف را فراهم کرده و آنقدر آنها را در روستا ها نشان دهند تا از کثرت استعمال دیگر قابل استفاده نباشد. حتی در شهر ها ، سینما ها ی ثابت اینقدر نادر بودند که این نمایش دهندگان می توانستند همان دسته برنامه ها را ماه ها به نمایش گذارند. با ازدیاد و گسترش سینما های ثابت، نیازی فزاینده به تغییرات بیشتر در برنامه ها به جهت ایجاد عادت سینما رفتن نمایان شد. واسطه هایی که خود را اجاره دهنده و توزیع کننده می نامیدند، نسخه های متعدد ی از فیلم ها را خریدند و آنها را به نمایش دهندگان اجاره دادند. اما تهیه کنندگان دریافتند که بعضی از این توزیع کنندگان یک نسخه از فیلم را می خرند و نسخه هایی از روی یک نسخه منفی که آن نیز به نوبه خود از نسخه پخش اصلی چاپ شده بود ، تهیه می کنند . افزون بر این به جای دریافت حق اجاره ثابت، خواهان درصدی از درامد گیشه اند؛ با این توجیه که چون در ریسک این کار با مشتریان خود سهیم می شوند، پس باید در درامدش هم سهیم شوند. برای مقابله با این وضع ،بسیاری از تهیه کنندگان بزرگ به پخش کنندگان تولیدات خود نیز، بدل شدند.
امروزه ،ابعاد خرد و کلان انتشار و نمایش فیلم به نحو اعجاب آوری در کنار یکدیگر عمل می کنند. پخش محدود از سوی پخش کنندگان مستقل ، پخش جهانی از سوی پخش کنندگان بزرگ جهانی و پخش جهانی از سوی پخش کنندگان آثار مستقل سینمایی، تنها گونه ای از نظام های بسیار متنوع پخش فیلم است که در هر نقطه ی جهان ویژگی خاص خود را داشته .
امروزه در دنیا فیلمی ساخته نمی شود مگر آنکه ابتدا پخش کننده آن مشخص بوده و این توزیع کننده ، برنامه ی خود را برای توزیع و اکران فیلم عنوان کند. پخش کننده از همان آغاز نگارش یک سناریو تا پایان فیلم در کنار کارگردان و تهیه کننده مشغول کار و برنامه ریزی است. اما در ایران اینگونه نیست. نامگذاری روی فیلم ها در سالیان اخیر همچون فیلم فاخر، فیلم خاص،فیلم هنری و … باعث شده که دفاتر توزیع فیلم نتوانند برنامه ای برای توزیع و اکران داشته باشند. مختصات مشخصی برای توزیع یک فیلم وجود ندارد و نوعی بی عدالتی در نوع کار پخش کنندگان دیده می شود. تمام تلاش های یک گروه فیلم سازی در مرحله ی پخش و توزیع یک فیلم به ثمر می¬نشیند . در سینمای امروز دنیا ، پخش و توزیع فیلم مناسبات و مختصات خود را دارد و البته قوانینی که شرکت های بزرگ توزیع و پخش فیلم آن را رعایت می کنند .توزیع مناسب یک فیلم می¬تواند یک اثر سینمایی را بشناساند و از همه مهم تر باعث فروش رضایتمند آن شود . علاوه بر قانون ومقررات ، مدیریت قوی در زمینه پخش فیلم در داخل و خارج از کشور ، نتیجه تولید فیلم را بسیار مطلوب تر ارائه خواهد کرد.