فريده فروغي
كارشناسي مديريت امور فرهنگي گرايش برنانه ريزي
پيشاپيش سال نو مبارك

تاثير ماهواره بر نوجوانان و جوانان

مقدمه
تأثیر ماهواره بر جوانان این روزها به نظر میرسد شبکه های ماهواره ای فارسی زبان و به ویژه سریال هایی که این شبکه ها پخش می کنند بین خانواده های ایرانی جا باز کرده و این شبکه ها علاقمندان خاص خود را پیدا کرده اند؛ این در حالی است که نمی توان نسبت به مخاطراتی که چنین برنامه هایی برای جامعه ما دارند بی تفاوت بود و به سادگی از کنار چنین آسیب هایی گذشت.
اگرچه ممکن است به این برنامه ها در نگاه اول به عنوان برنامه هایی برای گذراندن وقت نگاه شود و خانواده ها ممکن است فکر کنند فقط این برنامه ها را می بینند و می گذرند و در فرهنگ خانواده ها تاثیری بر جای نمیگذارد، اما اینطور نیست و در گذر زمان جوامع غربی الگوهایشان را به جامعه و جوانان ما تزریق می کنند. نوجوان و جوان با دیدن این برنامه ها خودش را به جای قهرمان آن داستان گذاشته و میخواهد آنچه را دیده تجربه کند و می پندارد چون آن برنامه را همراه خانواده دیده به منزله تایید آنهاست.
نکته ای که مهم به نظر می رسد این است که باید به دلایل علاقه مند شدن خانواده ها و افراد به این شبکه ها توجه نشان داد. مهم ترین مساله در این میان جنبه شادی ای است که چنین برنامه هایی در خود نهفته دارند. وقتی افراد خسته از سر کار برگشته و یا فارغ از کار روزانه خانگی می خواهند بخشی از وقتشان را به برنامه های تلویزیونی اختصاص دهند، ترجیح می دهند به جای دیدن برنامه ها یا سریال هایی که مشکلات روزمره و مسایلی که در طول روز با آنها دست و پنجه نرم می کردند در آنها دوباره مطرح شده است، برنامه های مفرح و یا سریال های خانوادگی ای را ببینند که در آنها جنبه های شاد زندگی مطرح شده است.
الف)اعتقادی
از آن جا که هر انسان به لحاظ ایدئولوژیک دارای یک سری مبانی واعتقاداتی می باشد ورفتار او نیز مطابق با نوع تفکر او به جهان وخداوند هست پس باید از این مرزهای اعتقادی دفاع کرده وآن ها را به نحو احسن بشناسد ومهمترین دشمن در عرصه ی اعتقادات ،شبهات وتلقین ها ی نا درست بوده ودر زمان فعلی این شبهات با رنگ ولعاب زیباتر خود را بروز می دهند .متاسفانه ماهواره در شمار ابزارهایی قرار گرفته که به مرزهای عقیدتی انسان ها خصوصا اسلام وبه ویژه مکتب تشیع حمله ور شده و قصد دارد اساس این مکتب را در هم بریزد البته نا گفته نماند اغراض سیاسی در این مساله بی تاثیر نیست.

ب) فرهنگی واخلاقی
همان طور که می دانید هویت انسانی به فرهنگ وتمدن او بر می گردد وانسانی که دارای فرهنگ وتمدن نباشد دچار بحران هویت گشته واز او یک شخصیت کاملا وابسته ومتکی به دیگران می سازد ودائما چشمش به دیگران بوده تا خود را مو مو همانند آن ها قرار دهد واین مطلب به ویژه در مورد ملت ایران که دارای فرهنگ کهن واصیل می باشد بسیار خطرناک بوده وتهدیدی بسیاری جدی به شمار می آید واز طرفی قوام جامعه به اخلاق ورعایت اخلاقیت افراد جامعه می باشد و زمانی که انسانیت ،حریم های شخصی ،خانواده و...از بین برود چنین جامعه ای از درون خالی شده وباتلنگری در هم می ریزد واین مساله در مورد جوانان ونوجوانان مهم تر است ماهواره از طریق پخش فیلم های سکس وغیر اخلاقی که نتیجه ای جز بی بند وباری ،بی حیایی،مشوش شدن ذهن جوان و... ندارد به این مقصد پلید دست پیدا می کند.وبر همین اساس استفاده از برنامه های ماهواره در نظر مراجع حرام اعلام شده است.

جنگ نرم با سلاح ماهواره
افزون بر جهانی شدن و پیامدهای حاصله از آن، برنامه‌های ماهواره‌ای بیشتر سبب اختلالات روان پریشی و بی خویشتن شدگی مخاطبان می‌شود و از طرف دیگر فراگردهای تفکر مختل، در اثر مشاهده برنامه‌های هیجان انگیز و رخوت آور ماهواره‌ای شکل می‌گیرد که پرش ایده‌ها یا شتاب فکر، انسداد تفکر و قطع جریان تفکر سالم را به همراه دارد. استفاده از ماهواره در تمامی زمینه های زندگی نوجوانان و جوانان تاثیرات شگرف و عمیقی بر جای می‌گذارد، نوجوانان با تماشای برنامه‌هایی که با دانسته‌های مذهبی و دینی‌شان تفاوت دارد دچار نوعی تعارض بین فرهنگی شده و همین تعارض‌های سرچشمه بسیاری از کشمکش‌های درونی، اضطراب و درگیری‌ها با پدر و مادرها یا اولیای مدرسه می‌شود. نوجوانانی که به دلیل کشش بالقوه برنامه‌های ماهواره به طرف آنها گرایش پیدامی‌کنند، اگر جایگزینی مناسب به آنها پیشنهاد نشود روز به روز بر گرایش آنها به برنامه‌های بدون فیلتر و مضر ماهواره افزوده می‌شود. استفاده از برنامه‌های مبتذل و در عین حال محرک ماهواره و در پی آن بی اعتنایی به قوانین فرهنگی، دینی و مذهبی و نصایح بزرگان سبب بیماریهای جسمی، روانی و آشفتگی‌های اجتماعی شده و نیروی نوجوان و جوان را که بزرگترین و گرانقدرترین سرمایه‌های هر کشوری هستند به نابودی و دره سقوط می‌کشاند. هر جامعه‌ای که نیروی جوان و خلاق و مبتکر خود را از دست دهد خواه ناخواه مرزهایش را به روی مهاجمان خارجی می‌گشاید و روز به روز از قدرت دفاعی‌اش کاسته شده و ضعیف‌تر و آسیب‌پذیرتر می شود. از طرف دیگر و طبق پژوهش‌های انجام شده در سالهای اخیر جرایم و جنایات دامنه دار و وحشتناکی همچون زنای با محارم، مشکلات جنسی شدید در میان نوجوانان دختر و پسری که در سازمان بهزیستی نگهداری می‌شوند تا به سن قانونی زندان برسند و بیماریهای روانی به نوعی از تبعات تماشای برنامه‌های گمراه کننده ماهواره است. ایجاد ضعفهای روحی و جسمی، از بین رفتن قید و بندهای اخلاقی و کشمکش مداوم با خانواده‌های سنتی و مذهبی، نوجوانان را از پیشرفت و ترقی و تکامل در تحصیل علم بازداشته که این خود سبب افزایش بیکاری، پناهنده شدن به انواع مواد مخدر و الکل شده و در نتیجه دشمنی و عداوت و درگیری‌ها در جامعه افزایش یافته و فرار از قانون زیاد می‌شود و رعب و وحشت سایه شوم خود را بر جامعه می‌گستراند. از بین رفتن قوانین دینی و مذهبی، شکسته شدن حریم‌ها و چارچوب‌ فرهنگی از طریق راهیابی فرهنگ ناشناس غربی، کیان و صیانت خانواده‌ها را متزلزل کرده و همین امر موجب بالا رفتن سرسام آور آمار طلاق در جامعه شده است، از طرفی دیگر تعداد افراد مجرد در جامعه افزایش یافته که این امر در میان برخی جوانان دختر و پسری که در سن ازدواج قرار دارند موجب برقرای روابط نامشروع شده و مفاسد اجتماعی بی شماری را به بار آورده است. که خود از یکسو آمار جنایات در جامعه را افزایش داده و از سوی دیگر امنیت اجتماعی را به مخاطره افکنده است. برنامه‌های ماهواره، از طرف دیگر موجب افزایش شکاف بین نسل‌ها شده که این امر خود اثرات نگران کننده‌ای در ابعاد مختلف در پی دارد و باعث ناامنی، تشویش، نگرانی و تعارضات بین اعضای خانواده می‌شود. طی پژوهشی که توسط دانشجویان دانشگاه مشهد در مورد گرایش به برنامه‌های ماهواره صورت گرفته نتایجی قابل توجه به دست آمده که در زیر ذکر می‌شود:
- نوجوانان بین 14 تا 25 سال بیشترین گروه سنی را تشکیل می‌دهند که به طرف برنامه‌های ماهواره گرایش پیدا می‌کنند.
- پسران بیش از دختران به برنامه‌های اروپایی و آمریکایی و کانال‌های ماهواره گرایش دارند.
- در بین نوجوانانی که اکثر اوقات فراغت خود را به تماشای فیلمهای مستهجن و برنامه‌های مبتذل ماهواره می‌گذرانند اختلالات روانی نظیر همجنس گرایی، افسردگی، خودارضایی و مشکلات اخلاقی فراوان دیده می‌شود.
- نوجوانان با گرایش درونی به سوی ماهواره بیش از دیگران به سوء مصرف مواد دچار شده اند.
- و بالاخره اینگونه نوجوانان بیش از دیگران دچار سستی باورهای مذهبی و عقیدتی شده‌اند.
با توجه به آنچه که گفته شد می‌توان به طور کلی تاثیرات برنامه‌های ماهواره را بر روی نوجوانان در اهم موارد زیر خلاصه کرد:
1- کم رنگ شدن باورهای دینی و شرکت در جلسات مذهبی و دینی و روی گردانی از احکام الهی و ترک واجبات و ارتکاب بسیاری از محرمات.
2- تغییرات فاحش در شیوه لباس پوشیدن، آرایش‌ موها و صورت و عدم پذیرش این مدل جدید از طرف خانواده‌ها و ایجاد تعارضات و درگیری‌ها
3- آلوده شدن به گناهان اخلاقی و جنسی و بیماریهای مهلک و خانمان برانداز مانند ایدز و سیفلیس
4- بر جای گذاشتن تاثیرات عمیق بر روی، شکل‌گیری هویت نوجوانان و تغییر طرز برداشت آنها نسبت به باورهای خود و خانواده
5- ایجاد مشکلات فیزیولوژیایی و در پی آن مشکلات روانی در اثر تماشای برنامه‌های محرک و هیجان آور ماهواره
6- بی علاقگی به زندگی در وطن تحت تاثیر تبلیغات سوء برخی از برنامه‌های خارجی و افزایش پدیده مهاجرت به کشورهای اروپایی و آمریکایی
7- غرب گرایی، مصرف زدگی و تجمل گرایی در اثر تبلیغات متعدد و گاه غیر ضروری و افزایش علاقه به استفاده از تولیدات کشورهای خارجی
8- افزایش استفاده از مشروبات الکلی و موسیقی‌های منحط
9- شانه خالی کردن جوانان از زیر بار ازدواج که سنتی الهی است برای رسیدن به نیازها و خواسته‌های طبیعی و مشروع در اثر برآوردن نیازهای جنسی به طرق غیر معمول و نادرست
10- عدم آرامش، اضطراب، بیقراری، افسردگی و افزایش پرخاشگری در اثر دیدن برخی از برنامه‌هایی که مناسب سن نوجوانان نیست.
11- بدبینی به حکومتهای داخلی در اثر تبلیغات سوء کشورهای غربی
12- تقابل و تباهی فرهنگی در جوامع و از بین رفتن فرهنگهای ملی و بومی
13- عدم رسیدگی به برنامه‌های درسی و افت پیشرفت تحصیلی در میان نوجوانان
علاوه بر همه آنچه که در مورد مضرات این میهمان جدید خانه‌های ایرانی گفته شده بسیاری از موافقان وجود این فناوری‌ها معتقدند که برنامه‌های ماهواره منفعت‌هایی هم برای نسل جوان و نوجوان دارد که در زیر به دو مورد از آنها اشاره می‌کنیم:
- دسترسی به اخبار و اطلاعات سراسر جهان و آگاهی از نوآوری‌ها و اطلاعات علمی جدید
- آشنایی و فراگیری زبانهای خارجی در اثر دیدن برنامه‌هایی با زبان اصلی و یادگیری زبان‌های خارجی که امروزه یکی از اصول پیشرفت و دانایی است.
این صاحبنظران معتقدند که اگر خانواده‌ها همت کنند و از لاک سنتی خود خارج شوند و آگاهی خود را در مورد فناوری‌های مختلف از جمله ماهواره افزایش دهند، می‌توانند با هدایت نوجوانان و جوانان خود در مسیرهای صحیح، آنها را از هر گونه فساد و کجروی بازدارند حتی اگر در معرض شدیدترین آسیب‌های اجتماعی قرار بگیرند. اما پژوهش‌های انجام شده در این زمینه، نظر این صاحبنظران را تصدیق نکرده است و زیان‌های برنامه‌های نامناسب ماهواره را بیش از سودمندی‌های آن تخمین زده است.
راهکارهایی جهت کاهش اثرات مخرب ماهواره:
1- رسیدگی همه جانبه به نوجوانان و نیازهای آنها
2- پربار سازی و جذاب کردن برنامه‌های تلویزیونی در جهت پر کردن اوقات فراغت نسل نوجوان و به نوعی مخاطب شناسی کردن در برنامه‌های تلویزیونی
3- ایجاد زمینه های بکارگیری نسل جوان در کارهایی که باعث افزایش روحیه و اعتماد به نفس در آنان شود و از طرفی دیگر اوقات آنها به بطالت هدر نرود.
4- تشویق نوجوانان به شرکت در مجامع فرهنگی، ورزشی، هنری و مذهبی
5- ایجاد پل های ارتباطی بین نوجوانان و مسوولین امور فرهنگی و مذهبی در جامعه به شکلی همدلانه و صمیمانه
6- رسیدگی به مشکلات موجود در راه ازدواج جوانان
7- نشر فضایل اخلاقی و تقوی و پاکدامنی در جامعه.

ج)سیاسی
از آن جا که دشمنان ما با مساله ی نظامی موفق به پیشبرد اهداف خود مبنی بر تصرف وتسخیر ایران نشدند بر همین اساس از ابزارهایی مانند ماهواره،اینترنت و... کمک گرفته اند ومردم یک کشور را از طریق القا ی شبهات وحرف های غیر واقعی نسبت به نظام دلسرد کرده وانها رابه نوعی به دشمنی با نظام دعوت می کنند واین اقدام از طریق راه های مختلف و در ظاهری بسیار زیبا با اظهار کمک به مردم یک کشور صورت می پذیرد .

تاثیر ماهواره و پوشش جوانان
بی تردید با وقوع انقلاب صنعتی درغرب و گسترش پیامدهای اقتصاد سرمایه داری در جوامع غربی و به دنبال آن تغییرات سریع و گسترده در عرصه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چهره جهان بطرز چشمگیری دگرگون شد.دراین هیاهوی ناشی از رشد اقتصاد سرمایه داری وظهور فناوریهای جدید، چهره و ظاهر انسانها نیز از این فرایند در امان نماند و دستخوش تغییرات جدی شد.این اتفاق با توجه به رشد و گسترش رفاه اقتصادی در جهان و تغییر در سبک و الگوی زندگی مردم طبیعی بود، اما این رویداد همراه با گسترش وسایل ارتباط جمعی مانند تلویزیون و ماهواره مسایل نو و جدیدی را برای کشورهایی که تنها پذیرنده و دریافت کننده ظواهر محصولات اقتصادی و فرهنگی غرب بودند، ایجاد کرد.در این سالها، صنعت پوشاک و لوازم آرایشی نیز گسترش قابل توجهی پیدا کرد و بسیاری از بازارهای جهان را در دست خود گرفت.از زمانی که جوانان بخصوص زنان در پی تعریف نقش جدیدی برای خود در عرصه جامعه و تحولات آن بودند، برای صاحبان پول و سرمایه، این فرصت فراهم آمد که با ایجاد تعریف های جدید از هویت، بازار پولساز و سودآوری را برای خود ایجاد کنند.چرا که این دو قشر همیشه در پی کسب تعاریف جدید ازهویت خویش و پیرامون خود بوده اند پس ارائه مدها والگوهای جدید، نوعی بسترسازی برای اینگونه افراد به منظور ابراز وجود آنها در جامعه بوده است.
علاوه برعامل اقتصاد و دیدگاه سودمحور بنگاه های اقتصادی و صاحبان آن، گسترش رسانه های جمعی و بهنگام ارتباطات صوتی و تصویری در سطح جهان نیز به دستیابی عوامل مزبور به اهدافشان در ابعاد اقتصادی و فرهنگی سرعت بیشتری بخشید.در این میان بویژه از دهه ۱۹۶۰ ما شاهد شکل گیری جدی پدیده مد و مد گرایی در غرب می باشیم، پدیده ای که از آن زمان تاکنون تاثیر مثبت و منفی فراوانی بر جوامع مختلف سراسر جهان داشته است.از این زمان، پرداختن به ظاهر لباس و آرایش چهره به صورت مد شکل جدی تری به خود گرفت و درهمین راستا بنگاه های اقتصادی بزرگی شکل گرفتند که امروز ما آنها را به صورت غول های مارک دار در زمینه پوشاک و لوازم آرایشی می بینیم.از دهه ۱۹۹۰ به این طرف علاوه بر تحولات عظیم و گسترده سیاسی مانند فروپاشی شوروی و پایان نظام دو قطبی، تحول مهم و شگرف دیگری در عرصه فرهنگ صورت گرفت و آن ظهور پدیده ماهواره بود، پدیده نویی که مرزهای سیاسی را درنوردید وجهان را با فرهنگ های گوناگون به هم مرتبط ساخت.
دگرگونی وتحول، جزء ذاتی جوامع به شمار می رود. همانطوری که مطالعه تاریخ جوامع نشان داده، هیچ جامعه ای ایستا و بدون تغییر نبوده است. تغییر، خصوصیت تمام فرهنگ هاست، ولی میزان و مسیر تغییر از فرهنگی به فرهنگ دیگر و از زمانی به زمان دیگر متفاوت است.برای مثال، کشور ما در عرصه ورود فناوریهای جدید در چند دهه پیش دچار تغییر و تحولاتی شد.این روند به جا به جایی گروه ها و قشرهای مختلف جامعه منجر گردید و مردم را به این سو و آن سو کشاند.در این تحولات، آداب و رسوم رو به سستی نهاد، بدون آنکه جامعه بتواند فرهنگ سنتی گذشته را تثبیت یا فرهنگ نوین صنعتی را کاملا جذب کند.در زمان حاضر مساله اساسی این نیست که چگونه می توان فرهنگ ملی و بومی را حفظ کرد، بلکه مساله این است که چه باید کرد تا فرهنگ جامعه را ارتقاء داد و به فرهنگ بهتری تبدیل نمود.در این میان، نقش رسانه در تغییرات فرهنگی جامعه، محوری اساسی به شمار می رود.

رسانه ها و تغییرات فرهنگی
در اینجا لازم است از خود بپرسیم آیا رسانه های جمعی، اوضاع اجتماع را منعکس می کنند یا برعکس آنها خود پیشگام تغییر اوضاع اجتماعی و فرهنگی هستند؟واقعیت این است که رسانه ها می توانند در درازمدت ساختارهای ارزشی جامعه را بسازند یا دگرگون کنند.چراکه تاثیر پدیده ای مثل تلویزیون و برنامه های ماهواره ای بر افکار عمومی و تغییر نگرش افراد به مسایل اجتماعی و فرهنگی از دیگر رسانه ها وسیعتر و عمیق تر است.تلویزیون به سرعت می تواند طیف وسیعی از اعضای جامعه را تحت تاثیر قراردهد. این رسانه می تواند موانع زمانی و مکانی را برطرف کند و امواج خود را حتی به دورترین نقاط کشور ارسال دارد.این رسانه دیداری وشنیداری برای دریافت پیامهایش نیازی به سواد خواندن و نوشتن مخاطب ندارد درنتیجه می تواند برای بخش وسیعی ازاعضای جامعه در حال توسعه، نقش یک آموزشگاه موثر را ایفا کند.تلویزیون در حوزه زندگی خصوصی مردم، بخش اعظم لحظه های زندگی افراد را به خود اختصاص می دهد. به علاوه چون این رسانه به صورت شفاهی و عینی با مخاطبان ارتباط برقرار می کند، تاثیر آن از لحاظ روانی عمیق است.همچنین استفاده از این وسیله ارزانتر و میسرتر است. تلویزیون با ارائه تصویر، جاذبه بیشتری دارد و بعد تازه ای به پیام می دهد و فهم پیام را نیز آسان می کند.البته ازاین نکته نیزنباید غافل شد که تلویزیون به تنهایی قدرت ایجاد تحولات بزرگ را در افکار عمومی ندارد بلکه بطورموثر جریانهای موجود را تقویت می کند و چنانچه در توده مردم آمادگی برای تحول وجود داشته باشد حتی قادر است این تحول را جهت بدهد.در حقیقت، سیل اطلاعات که از سوی برنامه های تلویزیون و شبکه های ماهواره جاری می شود بتدریج، جامعه را در خود غرق می کند وافراد هم که خواه ناخواه، در این جو اطلاعاتی تنفس می کنند از آن تغذیه می شوند و به مرور در جریان مسیر ایجاد شده قرار می گیرند.
در بسیاری از جوامع درحال گذار، مردم در تماس با رسانه های دیداری و شنیداری مثل ماهواره بدون توجه به تعلق خاطر فرهنگ ملی خود صرفا دریافت کننده محصولات فرهنگی هستند. به همین دلیل، ماهواره به غرب این امکان را می دهد که ازمسیری کوتاه وکم هزینه و با هدف قرار دادن مبانی ارزشی و فرهنگی جوامع دیگر، آنها را در حالت انفعال و بی تفاوتی قرار دهد.
ورود ماهواره به ایران
از زمانی که ماهواره وارد خانه های ایرانیان شد، طیف گسترده ای از شبکه های ماهواره ای مورد توجه و استقبال مخاطبان قرار گرفت.
در ابتدا به دلیل محدود بودن شبکه های فارسی زبان، شبکه های خارجی مورد توجه بییندگان برنامه های ماهواره ای قرار داشت اما پس از مدتی با گسترش شبکه های فارسی زبان و کاهش سختگیریها نسبت به استفاده از ماهواره، این پدیده به صورت گسترده ای به خانه های ایرانیان راه یافت.هم اینک تخمین زده می شود که تعداد قابل ملاحظه ای گیرنده و دیش ماهواره ای در کشور وجود داشته باشد.تعداد شبکه های ماهواره ای فعال در جهان ۱۷ هزار و ۶۶۶ شبکه است که از این تعداد حدود سه هزار شبکه در داخل ایران با همین دیش ها و آنتن های معمولی قابل دریافت هستند.از این تعداد شبکه حدود ۷۴ شبکه مخصوص تبلیغات مد لباس و لوازم آرایش است.
با توجه به جوان بودن جمعیت کشور، علاوه بر تاثیر شبکه های ماهواره ای بر نحوه نگرش جوانان به مسایل سیاسی، ما شاهد تغییر در الگوهای فرهنگی جوانان کشور نسبت به بسیاری مسایل از جمله مدل لباس و آرایش نیزهستیم.نکته قابل توجه در زمینه تغییر دیدگاه جوانان نسبت به نوع پوشش و آرایش آنها این است که الگوهای جمعی در جامعه بشدت درحال تضعیف و فردگرایی و توجه به خود، در حال رشد است.آراستگی و زیبایی ظاهرجوان امروز که مورد پسند اوست، بگونه ای متفاوت از الگوهای جمعی است که فرهنگ سنتی جامعه برای او ترسیم می کند.در جامعه به دلیل بهبود اوضاع اقتصادی مردم، ابراز وجود دربین جوانان به مثابه یک ارزش اجتماعی بسرعت درحال رشد است.یکی از دلایل پررنگ شدن این موضوع علاوه بر رفاه اقتصادی، گسترش روز افزون استفاده از ماهواره در خانواده ها می باشد.از این نکته نیز نباید غافل شد که جامعه ما یک جامعه در حال گذار است و در این میان موجی که برطبقه بالا و متوسط تاثیر می گذارد، طبقات پایین جامعه را هم متاثر می کند. مثلا ما در جوانان طبقات پایین جامعه هم میل به تغییر در نوع لباس و آرایش را مشاهده می کنیم، هر چند مسائل مالی، آنها را در ابراز این نوع کنش اجتماعی دچار محدودیت می کند.در جامعه جوانی مثل ایران، انتخاب نوع پوشش و سبک آرایش، بی تاثیر از برنامه های ماهواره نیست.با نگاهی کوتاه به این مساله متوجه می شویم که نفوذ فرهنگ غرب آرام آرام وارد کلیه اندامهای درخت کهنسال فرهنگ ایران می شود وخود را بسرعت ناباورانه ای به عنوان بخشی از فرهنگ جامعه به جوانان عرضه می کند.در چنین شرایطی، مدیران فرهنگی جامعه باید حرکت خلاقانه و آگاهانه ای را برای کاهش اثرات منفی برنامه های شبکه های ماهواره آغاز کنند.
از نظر کارشناسان، در عصر جهش ارتباطات، ما نمی توانیم جلوی ارسال امواج ماهواره و رسوخ آموزه ها و هنجارهای غیرخودی را در درون کانون خانواده هایمان سد کنیم اما می توانیم درپرتو ارائه مبانی هنجاری خود در رسانه های خاص مقابله با شبیخون فرهنگی بیگانه بپردازیم به عنوان مثال می توانیم با ایجاد شبکه هایی مخصوص نمایش لباس و مد و ارائه الگوهای ایرانی اسلامی و با نظارت اهل فن، بخش عمده ای از تاثیر منفی(صرف نظر از آثار و برنامه های مثبت این فناوری) برخی از شبکه های ماهواره ای را تعدیل کنیم.وقتی جوانان بدانند برنامه های مورد علاقه خود را با کیفیت عالی و متنوع می توانند در شبکه های تلویزیون ملی تماشا کنند یقینا عده بینندگان شبکه های ماهواره ای غیرخودی به حداقل ممکن خواهد رسید و جوانان ایرانی به جای آنکه مصرف کننده قهار برنامه های ماهواره ای بیگانه باشند، به شهروندان فرهیخته و با سواد رسانه ای بالا در چارچوب مرزهای ملی کشورمان تبدیل می شوند.
حمله به دین به بهانه مبارزه با بدعت و خرافات
تمدن عصر جدید که شکوفایی آن را پیوسته ناشی از حذف دین از صحنه زندگی فرد و اجتماع می شمارند و عامل عقب افتادگی جوامع وامانده یا عقب نگه داشته شده را پای بندی به دین و ضوابط مذهبی قلمداد می کنند، حربه خطرناکی است که بر روح حساس و پرشور جوان اثر نامطلوبی بر جای می گذارد. یکی از روش های دیرین دشمن برای گسترش سلطه خویش، استفاده از باورهای انحرافی در برابر عقاید و ارزش های اسلام اصیل است. آنان می کوشند مذهب را که عامل بیداری، پویایی، ستم ستیزی، عدالت گستری و فراهم آورنده سعادت دنیا و آخرت است، به عامل تحذیر، انزواطلبی، واپس گرایی، رهبانیت و امری شخصی تبدیل کنند و با این شگرد، بیشترین سعی شان در درست کردن عقاید نسل جوان بر طبق خواسته ها و اهداف خودشان است. به تعبیر امام خمینی رحمه الله : «می خواهند اسلام ناب محمدی (ص) را به اسلام امریکایی مبدل سازند.» تأکید بر اختلاف های مذهبی، تکیه کردن افراطی بر تفاوت های شیعه و سنی، ترویج خرافه گرایی، ترویج مذهب های دروغین، تحریف مفاهیم والایی همچون: انتظار، توکل، دعا، قضا و قدر و تعبد و نیز ارائه نظریه های ویرانگر گوناگون علیه مذهب، همه برای رسیدن به این هدف شوم سازمان دهی و اجرا می شود. در واقع این شبکه های ماهواره ای با روش های به ظاهر علمی، دینی و حتی طنز، در سست کردن عقاید مردم می کوشند و این برنامه ها نسل جوان را به ابتذال می کشاند.

اشاعه فحشا و بی بند و باری
یکی از کارکردهای رسانه های جمعی به ویژه ماهواره، مفهوم سازی و به تبع آن، شکل دادن به هنجارهای مناسب با آن مفهوم است. بر این اساس، ارائه تصویرهای مستهجن و مبتذل و خلاف عفت عمومی از طریق ماهواره و نمایش آنها، یکی از عوامل گسترش بی بند و باری و به فحشا کشاندن جوانان از نوع جرایم جنسی است.دشمن که همواره اشاعه فرهنگ دینی و اعتقاد به خداوند و معنویات را مانع اصلی هدف های خود می بیند، برای کم رنگ کردن این اعتقادات، با ایجاد خلل در اعتقادات قشر جوان، در به انحراف کشاندن و بی هویت کردن آنان می کوشد.
قرآن کریم درباره خطر اشاعه زشتی ها در جامعه اسلامی هشدار می دهد و می فرماید:
إِنَّ الَّذینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ فِی الدُّنْیا وَ اْلآخِرَةِ وَ اللّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ. (نور: 19)
کسانی که دوست دارند زشتی ها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکی برای آنها در دنیا و آخرت است و خداوند می داند و شما نمی دانید.
در واقع از دیدگاه و منطق قرآن، بازگو کردن زشتی ها و ارائه و ترویج آنها، نهی شده است؛ زیرا موجب آشکارسازی زشتی ها و برملا شدن آنها می شود. امام رضا علیه السلام می فرماید: «آن کسی که گناه را نشر دهد، رانده است و آن کس که گناه را پنهان می دارد، مشمول آمرزش الهی است».شبکه های ماهواره ای در قالب میان برنامه ها و آگهی ها، مظاهر ضداخلاقی را تبلیغ می کنند و این رسانه، همچون دیگر ابزار بشری می تواند به آرمان های تعالی بخش انسان ها و جوامع خدمت یا خیانت کند که در حال حاضر، بیشترین خدمت ماهواره در ایجاد و رواج فسا د و فحشا در میان جوانان است.
این روزها به نظر میرسد شبکه های ماهواره ای فارسی زبان و به ویژه سریال هایی که این شبکه ها پخش می کنند بین خانواده های ایرانی جا باز کرده و این شبکه ها علاقمندان خاص خود را پیدا کرده اند؛ این در حالی است که نمی توان نسبت به مخاطراتی که چنین برنامه هایی برای جامعه ما دارند بی تفاوت بود و به سادگی از کنار چنین آسیب هایی گذشت.
اگرچه ممکن است به این برنامه ها در نگاه اول به عنوان برنامه هایی برای گذراندن وقت نگاه شود و خانواده ها ممکن است فکر کنند فقط این برنامه ها را می بینند و می گذرند و در فرهنگ خانواده ها تاثیری بر جای نمیگذارد، اما اینطور نیست و در گذر زمان جوامع غربی الگوهایشان را به جامعه و جوانان ما تزریق می کنند. نوجوان و جوان با دیدن این برنامه ها خودش را به جای قهرمان آن داستان گذاشته و میخواهد آنچه را دیده تجربه کند و می پندارد چون آن برنامه را همراه خانواده دیده به منزله تایید آنهاست.
نکته ای که مهم به نظر می رسد این است که باید به دلایل علاقه مند شدن خانواده ها و افراد به این شبکه ها توجه نشان داد. مهم ترین مساله در این میان جنبه شادی ای است که چنین برنامه هایی در خود نهفته دارند. وقتی افراد خسته از سر کار برگشته و یا فارغ از کار روزانه خانگی می خواهند بخشی از وقتشان را به برنامه های تلویزیونی اختصاص دهند، ترجیح می دهند به جای دیدن برنامه ها یا سریال هایی که مشکلات روزمره و مسایلی که در طول روز با آنها دست و پنجه نرم می کردند در آنها دوباره مطرح شده است، برنامه های مفرح و یا سریال های خانوادگی ای را ببینند که در آنها جنبه های شاد زندگی مطرح شده است.
مسوولان و مخصوصا دست اندر کاران تولید برنامه های صدا و سیما باید به این نکته توجه کنند که اگر این شبکه ها برای مردم جذابیتی داشته اند به این دلیل است که مردم نیاز به تنوع دارند و در شبکه های مختلف به دنبال برآورده شدن این نیاز هستند. برای مقابله با این کانالها و برنامه هایشان به جای نهی کردن و صرفا مضرات آنها را نشان دادن، باید به فکر تولید برنامه هایی که توان رقابت با آنها را داشته باشند هم بود و فیلمها، سریال ها و برنامه های خانوادگی و شاد تهیه کرد و در کنار آن از طرق مختلف به مردم روشهای حل مساله و مقابله با مشکلاتی که برایشان پیش می آید را نیز آموزش داد. چنانچه مشاهده هم کرده ایم که وقتی برنامه طنز موفقی از شبکه های خودمان پخش شده و یا فیلم سینمایی بوده که طنز بوده و در کنار آن مسایل مبتلابه مردم را نشان داده و مطرح کرده، مردم استقبال نشان داده اند و این میتواند گویای واقعیتهای بسیار از جمله نیاز مردم و جامعه کنونی به شادی باشد.

منابع :
http://azimzade38.blogfa.com/post-52.aspx
http://taninesokout.blogfa.com/post/32
http://www.ssmt.ir

مرسی خوب است