فرهنگ و ادیان سرخپوستان


مقدمه
سرخپوستان آمریکا سرگذشت بسیار غم انگیزی داشته اند . متاسفانه تاریخ و فرهنگ آنها در کشور ما چندان شناخته شده نیست . سرخپوستان آمریکا دو ضربه ویرانگر و نابود کننده را از سوی مهاجمان اروپایی -
به خود دیدند . یکی قتل عام قبایل آنها بود که بدست فرانسوی ها و انگلیسی ها و تا حدودی اسپانیایی ها انجام شد - و خیلی ها تصور می کنند که آمریکایی ها این جنایت را مرتکب شده اند - و دیگری آواره کردن و تبعید نمودن قبایل سرخپوست بود که بعدها و به خصوص در نیمه دوم قرن نوزدهم بدست دولت مرکزی آمریکا انجام گرفت . اروپاییان سرخپوستان را می کشتند تا اموال و املاکشان را غارت و تصاحب کنند و آمریکایی ها آنها را کوچ می دانند تا در سرزمینهایشان راه آهن سراسری آن کشور را بنا کنند و یا بجای چراگاههای آنها کشت زارهایی عظیم و باغهایی انبوه را برای خود بسازند . این دو زخم بر دل سرخپوستان ماند و علیرغم شرمساری و جبران کردنهای بعدی دولتهای مرکزی آمریکا رنج و اندوه مردمان سرخپوست هرگز التیام نیافت . بعد از آن همه " کشتار و کوچ " جمعیت سرخپوستهای آمریکا بشدت کم شد و نسلهای بعدی آنها - و بویژه در پنجاه سال اخیر - نیز خود را در سرزمین نیاکانشان غریبه احساس کردند و از عرصه های مهم زندگی اجتماعی - فرهنگی و سیاسی آمریکا کناره گرفتند . اکنون بیشتر سرخپوستان شمال آمریکا در ایالت داکوتا و بیشتر سرخپوستان جنوب آن بیشتر در ایالت آریزونا ساکن هستند و جزو طبقات مستمند آن کشور بشمار می روند. در جریان تلاش ظالمانه دولت آمریکا برای کوچ اجباری سرخپوستان به آن کشور برخی از روسای قبایل سرخپوست همراه با مردان و زنان قبیله شان تصمیم گرفتند که در مقابل فشار دولت مرکزی مقاومت کنند . این مقاومت در بسیاری از موارد منجر به جنگ میان سرخپوستان شمال و جنوب آمریکا با دولت مرکزی آن کشور شد . یکی از این قبیله ها " نز پرسه " به رهبری رئیس جوزف ( ۱۸۴۰ -۱۹۰۴ ) بود که نامش به واسطه درستکاری و شجاعتی که داشته در تاریخ آمریکا به نیکی یاد می شود . دولت مرکزی آمریکا قبیله نز پرسه را از منطقه ای نسبتا گرم و خوش آب و هوا بنام دره " والو وا " در اورگان بسوی ایالت آیداهو کوچ داد . اما در میانه راه رئیس جوزف سر به شورش نهاد و راه قبیله اش را بسوی مرزهای کانادا کج کرد و به رو به آن کشور گریخت .
رئیس جوزف و قبیله اش تنها کمتر از شصت کیلومتر با مرز کانادا و آغاز یک زندگی آزاد فاصله داشتند که متاسفانه ارتش آمریکا به آنها رسید و با حمله ای نظامی و نابرابر در مقابلشان ایستاد . پس از جنگی بسیار خونین جنگجویان قبیله "نز پرسه" شکست خوردند و در کوههای ایالت مونتانا خود را به ارتش آمریکا تسلیم کردند . نهایتا رئیس جوزف و قبیله اش مجبور شدند که برای استقرار و زندگی در تبعید به ایالت اوکلاهاما بروند . آنها سالهای سال آوارگی و دربدری کشیدند تا اینکه بالاخره در ایالت سرد و دلگیر واشنگتن مستقر شدند . مردمان قبیله " نز پرسه " آنگونه که رئیس جوزف پیش بینی کرده بود دیگر در دنیا روی خوش ندیدند و زندگانی شان همراه با رنج و محنت گذشت .
تاریخ
اقوام سرخپوست آمریکای شمالی از بازماندگان گروه هایی هستند که در حدد بیست هزارسال پیش از میلاد از نواحی سرد شمال سبیری گذشته و به قاره جدید وارد شده بودند.برخلاف ساکنان مزو آمریکا و نواحی متمدن آمریکای مرکزی و جنوبی, سرخپوستان آمریکای شمالی چندان متمدن نبوده و حالتی نیمه بدوی داشتند.بیشتر اطلاعاتی که امروزه از گذشته سرخپوستان ساکن در ایالات متحده داریم از گزارش های اروپاییان بدست آمده است.برخورد میان اروپاییان تازه وارد و ساکنان قدیمی در کشور آمریکا بحران ها و تضادهایی بوجود آورد که تا مدت ها بصورت جنگ و کینه ادامه پیداکرد. کریستوف کلمب پنداشته بود که سرخ‌پوستان آمریکای مرکزی, هندی هستند، از این رو امروزه در بیشتر زبانهای اروپایی بومیان قاره آمریکا را هندی می‌خوانند. سرخ‌پوستان آمریکایی با ورود اروپاییان با بیماری‌های همه‌گیر]، نابودی فرهنگ و از دست رفتن خاک روبرو شدند. برخی قبایل سرخ‌پوستان به مدت دو قرن در بردگی سفیدپوستان بودند، و برخی دیگر همانند در جنگ‌ها و پاکسازی‌های جمعی همانند کشتار ووندد نی به نابودی کشانده شدند. در سال ۱۸۳۰، اندرو جکسون، دستوری صادر کرد که بنام قانون سرخ‌پوست زدایی مشهور گشت (به انگلیسی: indian removal act)، که بر اساس آن، سرخ‌پوستان را از زمینهای خود در شرق آمریکا به سمت زمینهای بایر غرب رود میسیسیپی مهاجرت داده می‌شدند. مهاجرت بزرگ قوم چروکی در سال ۱۸۳۸ از جورجیا به سمت غرب، از همین قسم مهاجرت‌های دولتی بود که به «رد اشک‌ها» (به انگلیسی: trail of tears) شهرت پیدا کرد. در این سفر ۲۰۰۰ کیلومتری، ۴۰۰۰ سرخ‌پوست جان خود را از دست دادند. این سرخ‌پوستان به زمینهای مخصوصی در غرب آمریکا مهاجرت داده شدند که امروزه به زمینهای رزرویشن (به انگلیسی: reservation) یا اختصاصی معروفند. این زمینها بدستور کنگره آمریکا در سال ۱۸۳۴ برای سرخ‌پوستان در نظر گرفته شدند.سرخپوستان در جنگ های داخلی آمریکا از مبارزان فعال بودند.پس از پایان این دوره جنگ ها و آزادی سیاهپوستان در آمریکا سیاست همسان سازی علیه سرخپوستانی که به امید پایان تنش وارد جنگ شده بودند آغاز شد.در قرن نوزدهم جورج واشنگتن و هنری ناکس تصمیم به متمدن کردن بومیان آمریکا گرفتند و همین موجب بروز شدید ترین درگیری ها میان آنها شد.در پی این رویدادها جنگ‌های سرخپوستان شدت گرفت گرچه پیروزی معمولا با نظامیان جمهوری آمریکا بود اما در نهایت در سال ۱۹۲۴ دولت آمریکا حق شهروندی سرخپوستان را پذیرفت و از آن زمان تا کنون آنان شهروند آمریکایی با حفظ حقوق قومی و مالکیت سرزمین می باشند.
زندگی در جامعه امروزی آمریکا
امروزه ۲۲۵٬۰۰۰ کیلومتر مربّع از خاک ایالات متحده آمریکا بصورت خودمختار در اختیار سرخ‌پوستان قرار دارد، که این زمین‌ها، همان زمینهای جایگزین یا اختصاصی قرن نوزدهم هستند. این زمینها تحت سرپرستی دفتر امور سرخ‌پوستان قرار دارد، که خود زیر نظر وزارت کشور ایالات متحده آمریکا است.سرخپوستان آمریکا امروزه در بسیاری مناطق استقلال فرهنگی و تاحدودی سیاسی دارند.تلاش هایی برای تحکیم ریشه های قومی خود دارند و زبان های که بدان ها صحبت می کنند تا حدودی محافظت شده قلمداد می شوند.برخی از آنها به زندگی سنتی و روستایی خود با آداب قبیله ای هنوز بسر می برند که بیشتر در نواحی جنوبی هم مرز مکزیک می باشند.در سال ۲۰۰۳ جمعیت آنان در جامعه آمریکا ۲٬۷۸۶٬۶۵۲ برآورد شد که از این میزان ۴۱۳٬۳۸۲ نفر در کالیفرنیا , ۲۹۴٬۱۳۷ در آریزونا و ۲۷۹٬۵۵۹ تن در اوکلاهاما بسر می بردند.همچنین این گروه دارای نسبت بالایی از الکلیسم در درون خود هستند.آژانس های فعال بومیان آمریکا تلاش دارند تا با حفظ ریشه ها و هنجارهای سنتی سعی در بهبود شرایط بهداشتی و فرهنگی این گروه داشته باشند.(دي براون ،1376 :25)
پراکندگی جغرافیایی و زبان ها
بومیان آمریکا بجز انگلیسی که زبان عمومی کشور محسوب می گردد به زبان های مختلفی از گروه زبان‌های بومی آمریکا تکلم می کنند.زبان آزتکی در یوتا بیشترین متکلم را دارد.پس از آن زبان ناهواتل با نزدیک به دویست هزار گویش ور و زبان ناواهو با یکصدو پنجاه هزار تن در رده های بعدی هستند.سرخپوستان آمریکا اگرچه در تمام سرزمین پراکنده اند اما بیشتر آنان در نواحی غربی و جنوب غربی بسر می برند.گروه مهم چروکی در میامی و سواحل میسیسیپی ساکن می باشند و گروه هایی نیز در مناطق شمالی مانند میشیگان و مونتانا زندگی می کنند که در این مناطق جمعیت و حضور بومیان کاملا قابل توجه می باشد.همچنین در آلاسکا شمار زیادی از بومیان ساکن بوده و بیشتر نواحی روستایی این ایالت کم جمعیت سرخپوست می باشند.
هنر
هنر در میان سرخ‌پوستان آمریکا مخصوصا در تمدن مکزیک اهمیت بسزایی داشت.دورهٔ هنری در مکزیک از ۱۵۰۰ پیش ازمیلاد آغاز و تا قرن ۱۶ یعنی زمان فتح مکزیک بدست کورتیس اسپانیایی ادامه می‌یابد.که اوج آن در دوره ۳۰۰ تا ۹۰۰ میلادی بوده‌است.هنر اصلی ایشان پیکر تراشی و تندیس سازی بود و امروزه تندیس‌ها و صورتک‌های بسیاری از آن دوره که به‌نظر می‌رسد کاربرد مذهبی داشته‌است بجای مانده.

تمدن و معماری
در گوشه و کنار قاره آمریکا آثار بایسته‌ای از تمدنهای بشری بچشم می‌خورد که در میان آنها نام تمدن تئوتی هواکان و تمدن قوم مایا بویژه در چیچن ایتسا، تمدن اولمک و تمدن اینکا‌ها و در نهایت آزتک‌ها شهرت بیشتری دارد.بیشتر این شهرت به دلیل معماری‌های شگفت انگیزی ست که از ایشان باقیمانده‌است.وجود بناهای بلند و با شکل هندسی سیار دقیق مانند بنای مونته آلبان در مکزیک که شباهت بی نظیری با زیگورات‌های مشرق زمین دارد و نیز هرم چیچن ایتسا که مانند هرم مصر مخروطی و البته کمی زیباتر است بهمراه رصد خانه کراکول (ساخته شده در ۱۲۵۰ میلادی) که کاملا مشابه رصدخانه‌های امروزی ست شهرت بیشتری دارد.در آمریکای جنوبی نیز ال دورادو یا شهر گمشدهٔ طلا و شهر باستانی کوسکو در پرو از دوره تمدن اینکاها شناخته شده ترند.اکثر این بناها مخصوصا در حوالی مکزیک با سرستون‌ها و زیباییهای شگرفی تزیین شده‌اند..(مرزبان،1380 ،25)
خط و دبیره
مایاها از اولین اقوامی بودند که در دنیای نو از خط استفاده می‌کردند. نوعی خط هیروگلیفی اندیشه‌ نگاشت از ایشان بجا مانده‌است که امروزه کشف شده و قابل خواندن است.مایانها همچنین بیش از هزار مجلد کتاب که اکثر آنها تاشوی آکاردئونی بودند را نوشته بودند که امروزه تنها تعداد معدودی از آنها باقیمانده‌است و اکثرا یا در طول زمان ازمیان رفتند یا بدست مردان اسپانیایی مهاجم سوزانده شدند.
زبان‌های رایج
در آمریکای باستان زبان‌های زیادی زواج داشته‌است که همگی از خانواده زبان‌های التصاقی شناخته می‌شوند. اما تا کنون هیچ خویشاوندی نزدیکی میان زبانهای این گروه از اقوام با سایر این دسته زبانها مانند زبان چینی یا کره‌ای و زبانهای آلتایی مشاهده نشده‌است.امروزه شمار گویشوران این زبان در مکزیک به دو میلیون نفر و در آمریکا به نزدیک یک ونیم میلیون نفر می‌رسد.در سایر کشورهایی نظیر گواتمالا، پرو، بولیوی، پاراگوئه، اکوادور، آلاسکا جمعیت کثیری به یکی از زبانهای بومیان آمریکایی صحبت می‌کنند.این زبانها در آمریکای شمالی شامل ناهواتل (آزتکی نو) در ایالات متحده و مکزیک و زبانهای مایایی در نواحی گواتمالا و پاناما همچنین گوارانی در برزیل و پاراگوئه, آیمارا و کچوا در بولیوی پرو و اکوادور می‌باشد.لازم بذکر است زبان آیمارا در پرو و گوارانی در پاراگوئه حتی زمانی در دو دهه پیش زبان رسمی شدند.گوارانی هم اکنون نیز در پاراگوئه مکانی پایین تر از زبان رسمی ندارد.
برخی قبایل سرخ‌پوستان به مدت دو قرن در بردگی سفیدپوستان بودند سران قبیله‌های سرخ‌پوست در کانادا با فرانسویان و انگلیسی‌ها معاهداتی امضا کردند تا صلح در مناطق سرخ‌پوستی برقرار شود.(همان ، 30)
ادیان سرخپوستان آمریکا
سرخپوستان قارهء آمریکا مردم یکدستی نیستند و بازماندگان چندین تمدن کهن سال و باستانی اند که از شمال قارهء آمریکا و کشور کانادا تا جنوب این قاره که کشورهای آرژانتین و شیلی هستند ، پراکنده اند . آنها چندین هزار سال پیش از شمال این قاره به سوی جنوب آن در حال مهاجرت کردند و پس از رسیدن به سرزمینهای جدید ، به دلیل موانعی طبیعی از قبیل جنگلهای انبوه و کوههای بلند و بیابانهای سوزان ، ارتباطشان با سرزمین ها و تمدنها و خواستگاه های قبلی شان قطع می شد و از نو تمدنی و فرهنگی جدید را بنیان می گذاشتند . اما در بین همهء فرهنگهای گوناگون سرخپوستان قارهء آمریکا این اعتقاد مشترک است که دو جهان وجود دارد . سرخپوستان بر این باورند که هستی از یک دنیای طبیعی تشکیل شده است که همین عالم خاکی خودمان است که در آن زندگی می کنیم ، و دیگری دنیایی ماورایی که آن را به چشم نمی بینیم . آنها معتقدند که عالم خاکی یک صفحه است که روی آن ستونهایی قرار گرفته اند و روی آن ستونها و در واقع سقفی که بر این عالم خاکی قرار گرفته است ، همان دنیای دیگر است . سرخپوستان این ستونها را به شکل درختانی بلند تجسم می کنند و آنها را درختانی جهانی می نامند . آنها بر این باورند که “دنیای دیگر” بهشت انسانهاست ، با طبیعتی بسیار زیبا و مناظری دل انگیز و آبهایی روان و شکارهایی فراوان و از همه مهمتر ، انسانهایی برخوردار از عمر و زندگانی جاودان(سايت)
توتم پرستی
توتم اصطلاحی است که اروپائیان برای نمادهای مقدس سرخپوستان بکار می روند . سرخپوستها معتقدند که این توتم ها یا نمادها ، ارواحی هستند که از انسان حفاظت می کنند . بسیاری از این نمادها به شکل جانوران هستند و برخی نیز کنده کارهایی اند که با تنهء درختان ساخته میشوند . در میان قبایل مختلف سرخپوستان آمریکای شمالی ، هر فردی باید توتمی که در زندگی از او محافظت می کند را بشناسد . این شناختن هم معمولا” به این شکل است که شخص خود را چندین روز گرسنه نگه می دارد ، آنقدر که قدرت بینایی اش به شدت رو به تحلیل می رود ، سپس توتم های قبیله را که در اشکال گوناگون هستند ، از راهی دور نشانش می دهند . هر کدام را که فرد روزه دار از فاصله ای دور به خوبی و بهتر از دیگر توتم ها شناخت و تشخیص داد ، میشود توتم یا روح نگاهبانش و از آن به بعد ، در تمام زندگی اش به آن توتم امید می بیند و با او راز و نیاز می کند . در واقع خدایش همان توتمش خواهد بود. سرخپوست ها آنقدر غرق در شخصیت توتم خود میشوند که به تدریج و در طول زندگی شان همهء الهامهایشان را از همان می گیرند . برای مثال کسی که توتمش یک عقاب است ، همواره در مراسم مذهبی اش نقابی به شکل سر عقاب را به چهره می زند ، تنپوشش را با پرهای عقاب می آراید ، به هنگام خشم و شادی و غم و اندوه و نیاز رو به آسمان و عقابها می کند و در مراسم و جشنهای مذهبی شان به شکل پرواز و حرکات عقابها می رقصد . معمولا” هر سرخپوست دو توتم دارد . یکی توتم زمینی اش و جسمانی – که غالبا” به شکل عقاب و خرس و گرگ و شیر کوهی و غیره هستند – و جسمش را و اعمالش را کمک و هدایت می کند و دیگری هم توتمی روحانی و معنوی است که روحش را از شر بدی ها و خباثت ها و پستی ها و جادوهای بد نگهبانی می کند و به دور می دارد . این توتم معنوی ظاهر مشخصی ندارد و هر بار ممکن است به شکل صدایی یا منظره ای یا فردی یا جسمی و یا حیوانی درآید و با سرخپوست گفتگو کند یا راهی را نشانش دهد
ارتباط با توتم ها
شاید کمتر کسی بداند که سرخپوست ها چقدر به خواب دیدن اهمیت می دهند . در فرهنگ بسیاری از قبایل سرخپوستان شمال آمریکا ، خواب دیدن یعنی سفر روح انسان به دنیای دیگر ، یعنی عالمی روحانی و همنشینی در آن با توتم معنوی خود . برای یک سرخپوست هر آنچه که در خواب می بیند نه رویا و خیال بلکه امری کاملا” واقعی است . آنها معتقدند که انسان باید در این سیر و سفرهای معنوی که در خواب برایش اتفاق می افتد به نصایح توتم روحانی اش گوش کند و در زندگی جسمانی و دنیوی اش به آنها عمل نماید . در واقع یکی از دلمشغولی های سرخپوستان خواب دیدن و ارتباطشان با توتم هایشان است . سرخپوستان معتقدند که در بسیاری از مواقع ، توتم دنیوی و جسمانی آنها نیز در این سفر و گفتگوهای ضمن آن با آنها همراه و هم کلام میشوند . خلاصه اینکه یک سرخپوست در خوابش با توتم هایش ارتباطی نزدیک و صمیمی برقرار می کند . در میان قبایل رخپوست آمریکای شمالی بازگو کردن خوابها برای خانواده ، رئیس قبیله و دیگر دوستان و تبادل نظر پیرامون خوابهای دیده شده ، برای هر فرد و عضو قبیله کاری لازم ، ارزشمند ، دوست داشتنی و دائمی محسوب میشود
یکی از توتم های قبایل سرخپوست شمال آمریکا . این قبیل توتمها معمولا” توسط همهء اعضای قبیله پرستیده میشوند و کارشان هم در مجموع نه صرفا” حفاظت از شخصی خاص ، بلکه نگاهبانی از کل قبیله است
هر سرخپوست در زندگی اش توتمی دارد . یکی گرگ را ستایش می کند ، یکی شیر کوهی را مقدس می داند و دیگری توتمی دیگر را . روی تصویر کلیک کنید تا بزرگتر دیده شود(سايت)
نتيجه گيري
به بومیان قاره آمریکا سُرخ‌پوست گفته می‌شود که از نژاد زردند ولی پیش‌تر می‌پنداشتند که یک گروه نژادی جداگانه‌اند. کریستوف کلمب پنداشته بود که اینان هندی اند، از این‌رو امروزه در بیشتر زبان‌های اروپایی ایشان را هندی می‌خوانند. گاهی در زبان فارسی هم ایشان را هندی‌های آمریکا می‌خوانند. غلام‌حسین مصاحب در دائرةالمعارف فارسی آنان را «هندی‌شمردگان» (یعنی کسانی که هندی شمرده شده‌اند) می‌خواند.
سرخپوستان آمریکا سرگذشت بسیار غم انگیزی داشته اند . متاسفانه تاریخ و فرهنگ آنها در کشور ما چندان شناخته شده نیست . سرخپوستان آمریکا دو ضربه ویرانگر و نابود کننده را از سوی مهاجمان اروپایی - یعنی به خود دیدند . سرخپوستان قارهء آمریکا مردم یکدستی نیستند و بازماندگان چندین تمدن کهن سال و باستانی اند که از شمال قارهء آمریکا و کشور کانادا تا جنوب این قاره که کشورهای آرژانتین و شیلی هستند ، پراکنده اند
اقوام سرخپوست آمریکای شمالی از بازماندگان گروه هایی هستند که در حدد بیست هزارسال پیش از میلاد از نواحی سر شمال سبیری گذشته و به قاره جدید وارد شده بودند.برخلاف ساکنان مزوآمریکا و نواحی متمدن آمریکای مرکزی و جنوبی, سرخپوستان آمریکای شمالی چندان متمدن نبوده و حالتی نیمه بدوی داشتند.

سلام
موضوع جالبی را مطرح کردید فقط به نسبت آنچه سر کلاس مطرح کردید‌ مطلب ارسالی شما خلاصه تر بود و اگر بیشتر از فرهنگ و آداب و رسومشان می نوشتی بهتر بود،درضمن ذکر منابع آن الزامی است.باتشکر