باعرض سلام وخسته نباشید حضور استاد گرانقدر سرکارخانم خالدی

روضه‌خوانی
در روزگاران قدیم کوهبنان معمولا در برخی از خانه‌ها به‌ویژه منازل روستانشینان منبر کوچک و معمولاً دو پله‌ای یافت می‌شد که مردم محله عموماً در روزهای ابتدای ماه محرم و پایانی ماه صفر منبر را در گوشه‌ای از حیاط خانه یا در زمین‌های خالی اطراف خانه‌ها قرار می‌دادند و از وعاظ و روحانیان محلی دعوت می‌کردند که پس از سخنرانی به ذکر مصایب و مناقب امام حسین (ع) و یاران ایشان بپردازد.
البته در بیشتر مواقع این مراسم برای زنان محله برگزار می‌شد زیرا در آن ایام روضه‌خوانی خانگی معمول بود و ساکنان این روستاها و محلات مختلف شهر‌ستان بر این باور بودند که روضه‌خوانی در منازل و سیاه‌پوش کردن خانه‌ها در ایام محرم و صفر موجب برکت و فراوانی روزی، نزول نعمت فراوان و بی‌شمار می‌شود.
این رسم هنوز هم در مرکز شهرستان کوهبنان و اکثر روستاهای اطراف برقرار است که عمدتاً بعد از دهه اول محرم بانیان نسبت به برگزاری مراسم روضه‌خوانی و عزاداری در منازل اقدام می‌کنند که البته در بیشتر این مجالس زنان حضوری فعال و گسترده دارند.
نذورات ماه محرم
طی ماه‌های محرم و صفر به‌ویژه دهه اول محرم بیشتر کوهبنانی‌های مهاجر که در استان‌های کرمان، یزد، تهران، کرج و قزوین ساکن هستند به این شهرستان و روستاهای اطراف آن باز می‌گردند.
نذر کردن در شهرستان کوهبنان در این ایام شکل‌های گوناگون دارد از جمله قربانی کردن گوسفند هنگام ورود علم و حضور هیئت‌های عزاداری در منازل‌، مساجد و تکایا، قربانی کردن گوسفند در روز تاسوعا و عاشورا در مقابل هیئت مذهبی و تحویل گوشت نذری به مساجد و یا تکایای محل برای استفاده در غذای حسینی، دخیل شدن در خرج و مخارج ایام محرم که متداول‌ترین آن پول نقد، برنج و گوشت، نان محلی، حبوبات و سیب زمینی و در پاره‌ای از مواقع قند و چای مجالس عزاداری است.
اسپند دود کردن جلوی دسته‌های عزاداری، پارچه‌های رنگی برای مراسم‌ علم، پخش شربت و شله‌زرد در هیئت‌های عزاداری و پختن آش نذری امام حسین (ع) از دیگر نذوراتی است که در کوهبنان و روستاهای اطراف آن هنوز انجام می‌شود.
مردم این شهرستان به نذر کردن اعتقاد خاصی دارند و بر این باورند که این‌گونه نذورات در تقویت و افزایش اعتقادات آن‌ها نقش بسزایی دارد و معتقدند که در ایام محرم و صفر حاجتشان بیشتر و زودتر نسبت به ایام دیگر سال برآورده می‌شود.
تعزیه و شبیه‌خوانی
یکی دیگر از آدابی که از گذشته در محرم و صفر برگزار می‌شود، پرده‌خوانی و تعزیه بوده که افرادی همچون مرحوم حجت‌الاسلام سید موسی روح‌الامینی، مرحوم درویش درویشی، مرحوم سید محمد روح‌الامینی و ... در رأس کار و از مجریان اصلی این برنامه بودند.
بدون شک باید گفت که تعزیه‌خوانی و شبیه‌خوانی از جمله آداب ماه محرم بوده است و بیشتر در تاسوعا و عاشورا و اربعین حسینی اقدام به اجرای آن می‌‌کردند.
در یکی از میدان‌های بزرگ شهر و یا روستا مردم گرد می‌‌آمدند و تعزیه‌خوانان به 2 گروه اتقیا و اشقیا تقسیم می‌شدند و حوادث روز عاشورا را بازخوانی می‌کردند که امروزه تعزیه‌خوانان زبردست و ماهر دار دنیا را وداع گفته‌اند.‌
تعزیه‌خوانان با نصب خیمه و خراب کردن بعضی از خیمه‌ها مجلس عزاداری را جلوه‌ای خاص می‌بخشیدند و شخصیت‌هایی چون شیر و مرد درویش نیز در تعزیه حضور دارند و در این مراسم معنوی و مذهبی کودکان به‌ویژه آنان که حاجتی دارند در چکمه‌های افرادی که تعزیه را اجرا می‌کنند، مبلغی را برای قبولی نذرشان می‌اندازند.
مراسم علم‌بندان
یکی از نشانه‌های مهم کربلا، علم است و مردم شهرستان کوهبنان یک روز مانده به محرم مراسم علم‌بندان را همراه با قربانی کردن گوسفند در تکایا و مساجدی که روضه‌خوانی برقرار می‌شود، اجرا می‌کنند و هنگام عبور دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری علم به هر خانه‌ای که می‌رسد اگر اهالی آن خانه نذری داشته باشند، دستمال، روسری و یا شالی که عموماً به رنگ مشکی است به علم می‌‌بندند و برخی اسپند دود می‌کنند و به هنگام ورود علم گوسفند قربانی می‌کنند.
روز تاسوعا
دسته‌های عزاداری در صبح روز تاسوعا مهیا می‌شوند و در خیابان‌ها و کوچه‌ها به سینه‌زنی و زنجیر‌زنی می‌پردازند در این روز دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری به منازل شهدا و اموات می‌روند و با عزاداری و مرثیه‌سرایی یاد و نام آنان را گرامی می‌دارند.
در این روز در اکثر منازل و مساجد‌ آش نذری با نام امام حسین (ع) پخت و در بین هیئت‌های عزاداری توزیع می‌شود و هیئت‌ها در نهایت به امامزاده سید سلیمان (ع) و در جوار قبور مطهر شهدا حاضر می‌شوند و به عزاداری جمعی و برگزاری نماز جماعت ظهر تاسوعا مبادرت می‌ورزند.
در پایان عزاداران در مساجد و تکایا بر سر سفره اطعام نذری حاضر می‌شوند و در عصر روز تاسوعا هیئت‌ها به حسینیه بزرگ، منزل مرحوم آیت‌الله سید علی‌اکبر حائری، مسجد حضرت امام (ره) و مسجد جامع کوهبنان واقع در محله انصار برای عزاداری می‌روند.
روز عاشورا
صبح روز عاشورا دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری از ساعت ابتدایی روز دور هم گرد می‌آیند و دسته زنجیر‌زنی و سینه‌زنی تشکیل می‌شود که البته پس از برگزاری زیارت عاشورا و پخش آش و حلیم مخصوص، حرکت هیئت‌ها در خیابان‌ها و کوچه‌ها آغاز می‌شود و در نهایت پس از طی چند خیابان و رفتن به خانه مرحوم میر سیدحسین به طرف امامزاده بی‌بی عصمت (ع) حرکت می‌کنند.
پس از ساعت‌ها عزاداری مراسم باشکوه نماز ظهر عاشورا با حضور مردم عزادار اقامه می‌شود و در عصر روز عاشورا گروه تعزیه‌خوانی در دهستان خرمدشت به اجرای تعزیه روز عاشورا می‌پردازند و اکثر مردم شهرستان به این دهستان می‌روند.
ثبت ملی آیین جوش‌زنی و سنگ‌زنی کوهبنان
منصور متقی فرماندار کوهبنان با اشاره به مراسم عزاداری سنتی در دهستان خرمدشت در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار داشت: مسئولان اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان نسبت به ثبت تعزیه‌خوانی کوهبنان در آثار معنوی کشور اقدام کنند تا بستر گسترش و فعالیت بیشتر این هنر را فراهم و از فراموشی این سنت حسنه جلوگیری کنند.
وی اظهار داشت: شهرستان کوهبنان مهد عزاداری‌های سنتی استان کرمان است به گونه‌ای که مراسم جوش‌زنی محله انصار‌، سنگ‌زنی روستای کهن‌، جوش‌زنی دهستان خرمدشت‌، عزاداری سنتی بخش طغرالجرد و پرده‌‌خوانی این شهرستان در نوع خود در کشور بی‌نظیر است که با تلاش به عمل آمده مراسم جوش‌زنی و سنگ‌زنی جزو آثار ملی معنوی به ثبت رسیده است.
متقی افزود: در هر نقطه‌ای از شهرستان کوهبنان آداب و رسوم خاصی برای عزاداری در ایام محرم وجود دارد، جوش‌زنی سنت و روش چند صد ساله کوهبنان و ابراز همدردی مردم با اسرای اهل‌بیت (ع) است.
وی عنوان کرد: مراسم سنگ‌زنی روستای کهن از قدمتی بسیار بالا برخوردار است و عزاداران به جای سینه‌زدن و زنجیر‌زدن 2 چوب (سنگ) را در حالت تک ضرب و سه ضرب بر هم می‌زنند در حالی که نوحه‌خوان با سبک خاصی نوحه می‌خواند و عزاداران هم با سبک خاصی از جای خود حرکت می‌کنند.
متقی ادامه داد: آیین سنگ‌زنی حکایت سوگواری و عزاداری قوم بنی‌اسد است که پس از واقعه روز عاشورا به کربلا می‌رسند و وقتی با پیکر‌های بی‌سر مواجه می‌شوند به نشانه عزاداری سنگ‌هایی را بر می‌دارند و به سر و صورت خود می‌زنند.
فرماندار کوهبنان گفت: از سال گذشته چند‌ اکیپ از دانشجویان رشته‌های مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی و همچنین خبرنگاران و عکاسان تلاش خود را به کار بسته‌اند تا نسبت به جمع‌آوری اطلاعات مربوطه و ضبط صدا، تصویربرداری و عکاسی از عزاداری‌های سنتی و آداب و رسوم ویژه محرم و صفر زمینه را برای شناخت بیشتر این آثار ارزشمند رقم بزنند.