فیس بوک (Facebook) یک سایت اجتماعی است که توسط سازنده جوان خود مارک زاکربرگ (Mark Zuckerberg) در چهارم فوریه سال 2004 راه اندازی شد.این سایت هم اکنون از نظر تعداد کاربر عضو و نیز از نظر کارشناسان، در زمینه سایت های اجتماعی، برتر از مای اسپیس و امثال آن و در حقیقت در زمینه کاری خود، سایت شماره 1 جهان محسوب می شود.
"مارک زاکربرگ" سایت فیس بوک را از اتاق خود در دانشگاه هاروارد آمریکا طراحی کرد و در تاریخ 4 فوریه 2004 آن را به عنوان یک وب سایت اجتماعی مخصوص دانشجویان هاروارد راه اندازی کرد. اما سایت او فراتر از محدوده یک دانشگاه و دانشجویان آن، خیلی سریع مورد توجه قرار گرفت و چنان محبوب شد که تا آخر هفته دوم راه اندازی آن، بیش از نیمی از دانشجویان هاروارد درآن نام نویسی کرده بودند و از آن به عنوان راهی برای ارتباط با یکدیگر استفاده می کردند و در کوتاه مدت، میلیونها نفر در همان چند ماه نخست، به عضویت آن در آمدند و یک شبکه اجتماعی بسیار گسترده، وسیع و با نفوذ و تأثیر گذار را بنیان نهادند.
پس از موفقیت چشمگیر فیس بوک، زاکربرگ تصمیم گرفت کارش را گسترش دهد. بنابراین او در این راه از هم اتاقی خود "داستین موسکوویتز" (Dustin Moskovitz)هم کمک گرفت. آن دو ابتدا سایت را برای دانشگاه های استانفورد(Stanford)، کلمبیا (Columbia)و ییل (Yale) راه اندازی کردند و سپس چندین دانشگاه دیگر در ایالت بوستون آمریکا را نیز به این سایت مجهز کردند. تا آغاز تابستان همان سال، فیس بوک توسط هزاران نفر در بیش از 45 دانشگاه آمریکا استفاده می شد. در همان موقع زاکربرگ به همراه چند نفر از دوستان خود که او را در اداره سایت کمک می کردند، به پالو آلتو کالیفرنیا رفت و در آنجا خانه ای کوچک اداره کرد. این خانه اولین محل کار رسمی آن هابود.
تاریخچه فیس بوک
سال 2004
خوب حالا یک تاریخچه کمی تخصصی تر از فیلم رو می خوایم بررسی کنیم. Facebook که در ابتدا اسمش TheFacebook بود در فبریه ی 2004 توسط مارک زوکربرگ (Mark Zuckerberg) و چند تا از دوستانش در خوابگاه هاروارد ایجاد میشه. خیلی جالبه، نه؟ اکثر پروژه های خیلی بزرگ که الآن می بینیم از همین دانشگاه شروع میشه... گوگل هم از دانشگاه شروع شده و پروژه دانشگاهی بوده و الآن بزرگ ترین شرکت در وب هست. در ماه مارچ یعنی یک ماه بعد فیس بوک به دانشگاه های Stanford، Columbia و Yale گسترش پیدا می کنه. یعنی در این زمان فقط افرادی که از این دانشگاه ها میل داشتند می تونستن عضو فیس-بوک بشن. در ماه ژون فیس بوک مرکز خودش رو به Paolo Alto در کالیفرنیا منتقل می کنه. در ماه سپتامبر برنامه گروپ به فیس بوک اضافه می شه و افراد می تونن گروه ایجاد کنند. همینطور Wall به صفحه کاربری اضافه میشه. Wall یا دیوار خیلی ایده ی قشنگی هست. هر شخص می تونه روی دیوار خودش و بقیه مطلبی رو بنویسه و تمام فعالیّت افراد روی دیوارشون ثبت میشه! خیلی ایده ی قشنگیه. در ماه دسامبر فیس بوک به 1 ملیون کاربر میرسه. یعنی در کمتر از یک سال فیس بوک 1 ملیون عضو پیدا می کنه! یک ملیون کاربر در کمتر از یک سال... نکته قابل توجه این هست که فیس بوک هنوز فقط از دانشگاه ها عضو می پذیره، یعنی 1 ملیون عضو اولش همه دانشگاهی بودن! اونم از بهترین دانشگاه های آمریکا مثل استنفورد، هاروارد و ...
می دونید ما ایرانی ها مخصوصاً باید از این مورد شدیداً درس بگیریم. ما در ایران برنامه نویس های خیلی خیلی بهتر از خیلی جاها داریم، نمی خوام جسارت کنم، اما مطمئناً برنامه نویس های بهتر از مارک هم داریم و داشتیم. اما ما ایرانی ها خیلی طولش می دیم. نه! بهتره نگم ما ایرانیا. خودم رو می گم، ببخشید. من خیلی طولش میدم... هیچ چیز رو روش تمرکز نمی کنم. زمان خیلی مهمه... شاید فیس بوک 1 ماه دیر می کرد الآن آماری که در بالا دیدیم رو نداشت، شاید یک شرکت دیگه داشت. ما ایرانی ها خیلی در ایجاد محصولات خوبیم، خیلی خوب یک سایت درست می کنیم مثلاً اما بلد نیستیم تبلیغش کنیم، بزرگش کنیم. یعنی من بلد نیستم. در ایران سرمایه گذار و پشتیبان خوبم خیلی سخت پیدا میشه. البته حق هم دارن سرمایه گذارها، چطور می تونن روی چیزی سرمایه-گذاری کنن که ممکنه همین فردا فیلتر بشه؟! اما کلاً برای وبسایت نمی گم، برای یک پروژه تحقیقاتی هم همینطور هست. شاید هم ضعف من باشه، که نمی تونم کارم رو بخوبه به سرمایه گذار بفهمونم و خوب Present نمی کنم. من این رو قشنگ دیدم، در آمریکا محصولاتی رو می فروشن که واقعاً خیلی ابتدایی هستند. اما با تبلیغ و نمایش خوب می شه ابتدایی ترین محصولات رو هم به افراد فروخت! اونجا خوب میدونن چطور باید چیزی که ساخته شدرو خوب نمایش بدن... دقیقاً جایی که ما ضعیف هستیم، خیلی خوب یک محصول رو درست می کنیم اما اگر نصف اون زمان وقت ساختش می کردیم و اون زمان رو صرف نمایش و معرفی می کردیم فکر کنم خیلی موفق تر می بودیم.
سال 2005
• در می 2005، فیس بوک 12.7 ملیون دلار سرمایه گزاری توسط یک شرکت روش میشه و فیس بوک 800 دانشگاه رو تحت پوشش خودش قرار میده! یعنی هنوز خارج از دانشگاه ها نمی تونستن عضو سایت بشن
• در ماه آگست اسم خودش رو از TheFacebook.com بصورت رسمی به Facebook تغییر میده و در ماه سپتامبر فیس بوک به دبیرستان ها خودش رو گسترش میده. یعنی حالا از دبیرستان ها هم عضو می پذیره.
• در ماه اکتبر برنامه Photos یا عکس ها به فیس بوک اضافه میشه و افراد می تونستن عکس اضافه کنند! یعنی تا اینجا در فیس بوک افراد حتی نمی تونستن آلبوم عکس داشته باشند و این همه پیشرفت کرده! فیس بوک در این تاریخ شروع به جذب دانشگاه های بین-المللی می کنه.
• در ماه دسامبر سال 2005 فیس بوک به 5.5 ملیون کاربر فعال میرسه! لازم به ذکر هست تمام این 5.5 ملیون عضو یا دانشجوی دانشگاه هستند یا دبیرستانی.

سال 2006
• در آپریل 2006 چندین سرمایه گذار 27.5 ملیون دلار روی فیس بوک سرمایه گذاری می کنن! و فیسبوک نسخه موبایل خودش رو ایجاد می کنه.
• در ماه آگست محیط ساخت نرم افزار فیس بوک ایجاد میشه و همینطور برنامه یادداشت ها یا Notes ارائه میشه. و ماکروسافت به فیس بوک قراردادی در ارتباط با تبلیغات فیس بوک می بنده.
• در سپتامبر و نوامبر خوراک خبر و چندین امکان حفظ حریم شخصی به فیس بوک اضافه میشه و ثبت نام در فیس بوک برای همه آزاد میشه! همینطور امکان به اشتراک گذاشتن مطالب در فیس بوک ایجاد میشه و در 20 سایت همکار همزمان ارائه میشه.
• در دسامبر 2006 فیس بوک به 12 ملیون عضو فعّال میرسه!

سال 2007
• در مارچ این سال فیس بوک 2 ملیون عضو فعّال کانادایی و 1 ملیون عضو فعّال از کشور انگلیس پیدا میکنه.
• در ماه آپریل فیس بوک به 20 ملیون عضو میرسه و طراحی سایت تغییر پیدا می کنه و جدید میشه.
• در ماه می Platform جدید فیس بوک با 65 توسعه دهنده نرم افزار همکار و 85 برنامه ی فیس بوک معرفی میشه!
• در ژولای فیس بوک شرکت Parakey رو می خره و در ماه اکتبر فیس بوک به 50 ملیون عضو فعّال می رسه! همینطور Platform فیس بوک برای موبایل معرفی میشه و در نوامبر فیس بوک تبلیغاتش رو با نام Facebook Ads شروع می کنه.

سال 2008
• در ماه فوریه فیس بوک به زبان های اسپانیایی و فرانسوی ارائه میشه و در ماه مارچ نسخه آلمانی اون هم ارائه میشه. همینطور فیس بوک به خاطر اعتراضاتی که در ارتباط با حفظ حریم خصوصی افراد شده بود تغییراتی رو در این زمینه جهت بهبود کنترل حفظ حریم شخصی ارائه می کنه.
• در ماه آپریل فیسبوک سیستم چت رو ارائه میده و این سایت در بیش از 21 زبان دنیا قابل دسترسی کاربرانش قرار می گیره.

سال 2009
• فیس بوک در ماه ژانویه به 150 ملیون کاربر میرسه و CNN Live از امکانات فیس بوک در سایتش استفاده می کنه!
• در فوریه فیس بوک به 175 ملیون کاربر میرسه! یعنی در یک ماه 25 ملیون عضو فعّال جدید! همینطور امکان Like یا لایک به فیس بوک اضافه میشه.
• در ماه آپریل فیس بوک به 200 ملیون کاربر میرسه، یعنی 25 ملیون کاربر جدید دوباره در یک ماه. در ماه ژون افراد امکان انتخاب Username یا نام کاربری رو پیدا می کنن و در ژولای فیس بوک به 250 ملیون کاربر فعّال می رسه.
• در ماه آگست فیس بوک FriendFeed که در بین وبلاگ نویسان ایرانی بسیار معروف هست رو می خره.
• در ماه های سپتامبر و دسامبر 2009 فیس بوک به 300 و 350 ملیون کاربر فعّال می رسه!

سال 2010
• فیس بوک در ماه فوریه به 400 میلون کاربر می رسه و در ماه ژولای نسخه بتای Questions یا سوال ها معرفی میشه.
• در ماه ژولای فیس بوک به نیم ملیارد کاربر فعّال میرسه و در ماه آگوست نرم افزار Places ارائه میشه!

سال 2011
این ها تاریخچه ای بود از فیس بوک که توسط خودش در وبسایتش قرار گرفته. در سال 2011 هم که فکر میکنم تغییرات کلیدی در ظاهر صفحه کاربران، ظاهر صفحات در گروه ها بوده. همچنین سیستم Messages جدید که هدفش جمع آوری میل، پیام ها، چت ها و پیامک ها در یک محیط واحد بوده یکی از تغییرات اساسی فیس بوک بوده. در این اقدام فیس بوک به کاربران ایمیل هایی از نوع @facebook.com ارائه کرده که در حال حاضر بصورت دعوت نامه قابل دسترسی هست
خوبی ها و نکات قابل تأمل در فیس بوک
خوبی های فیس بوک
فیس بوک به یک سایت خیلی خیلی بزرگ تبدیل شده و خوبی های خیلی زیادی داره! مثلاً خیلی از ما دوستان دوران بچگیمون رو که شاید فکرشم نمی کردیم دوباره بتونیم پیدا کنیم، پیدا کردیم و از خودمون عکس هایی در آلبوم های دیگران می بینیم که شاید از اینکه این عکس ها حتی وجود داشتن هم خبر نداشتیم. یا مثلاً شاید ما نمی تونستیم هر روز به خونه ی تعداد زیادی از دوستامون بریم و یا بیرون باهاشون قرار داشته باشیم، اما به وسیله ی فیس بوک ما در یک محل از آخرین اتفاقات برای تک تکِ دوستانمون باخبر هستیم! شگفت آوره! واقعاً کمک بزرگی هست، اون هم توی این دوره که انقدر هممون درگیر کار هستیم که وقت سر خاروندن هم نداریم، این سایت قدرتمند به کمک ما میاد تا تمام دوستانمون رو بتونیم ازشون در کمترین زمان مطلع باشیم.
آیا همه چیز در فیس بوک خوب است؟
اما مواردی هست که شاید ما خیلی به اون ها توجه نمی کنیم و این می تونه برای تک تکِ ما خطرناک باشه، شاید هم فقط به نظر من اینطوره. ما در مقرراتی که در ابتدای ثبت نام در فیس بوک قبول کردیم و بدون این که اون رو بخونیم روی "من قبول دارم" کلیک کردیم، مواردی رو پذیرفتیم که شاید کمی برای شما جالب باشه. مثلاً یکی از موارد این هست:
فیس بوک مالک تمام اطلاعاتی است که در اختیار آن می گذارید.
خوب این جمله یعنی چی؟ یعنی فیس بوم می تونه هرگونه که صلاح می بینه از این اطلاعات استفاده کنه. مثلاً می تونه اطلاعات شما رو به سازمان های مختلف بفروشه، یا عکستون رو منتشر کنه یا از ایده هایی که توی اون به اشتراک قرار میدید استفاده کنه و به خاطر اینکه شما این رو قبول کردید هیچ مشکل قانونی هم نداره
فیس بوک و 10 سال آینده کاربرانش
حالا شاید بگید خوب آخه عکس من به چه دردی می خوره؟ یا حرفی که زدم... اما این رو در نظر داشته باشید که هر کدوم از ما ممکن هست 10 سال آینده معروف بشیم! اون موقع کافیه یک عکس یا اظهار نظر ساده ی ما در آرشیو فیس بوک در 10 سال پیش برای به خطر انداختن موقعیت سیاسی، اجتمایی، اقتصادی ما مشکل ساز بشه! در فیس بوک ممکن هست ما تنها اطلاعات اخیر رو ببینیم، اما تمامی اطلاعات ذخیره می شن در آرشیو خود فیس بوک... حتی اطلاعاتی که شما پاک می کنید هم در واقع بصورت کامل پاک نمیشن و در بک آپ های فیس بوک می مونن. ممکن هست بعد از مدّتی این اطلاعات به کلی پاک شوند، اما ممکن هم هست فیس بوک علاقه به نگهداری اون ها داشته باشه.
به نظر من با حضور فیس بوک در آینده شخص معروف شدن خیلی خیلی کار سختی هست! کافی هست معروف شوید بعد عکس بچگی شما مثلاً در حال قلیون کشیدن پخش شود، عکس خیلی تیپیکی که در اکثر پروفایل های کاربران ایرانی فیس بوک دیده می شود. البته این یک مثال خیلی ساده بود، و شاید موقعیت کسی را در خطر نیاندازد حتی اگر معروف شود، اما خودتان می توانید این موضوع را تعمیم دهید.
Tag شدن در فیس بوک
نکته ی جالب دیگر این است که در فیس بوک شما اگر عضو شوید و حتی هیچ عکسی از خود نگذارید، این امکان به شما داده نمی شود که دوستانتان نتوانند شما را Tag کنند، و با اولین
Tagای که شوید حتی اگر خود را Untag کنید، فیس بوک عکس شما را خواهد داشت! این شاید کمک فوق العاده بزرگی به سازمان های امنیتی و جاسوسی باشد، اما از طرفی یک نوع از بین بردن حریم خصوصی افراد است.

برنامه ها در فیس بوک
در ارتباط با Appهایی که در فیس بوک هر روز نصب می کنیم! و بدون مطالعه روی دکمه Allow کلیک می کنیم، این یعنی به آن برنامه اجازه می دهیم به برخی اطلاعات ما دسترسی داشته باشد. برنامه ها حتی می توانند درخواست دسترسی به پیام های خصوصی شما یا چت شما را داشته باشند! یا حتی دسترسی به پست نمودن بر وال شما و دوستانتان در هر زمانی که دلشان بخواهد. همینطور می توانند دسترسی به آلبوم های عکس شما و هر چه بر دیوارتان ارسال می نمایید داشته باشند. البته در ابتدا که برنامه از شما درخواست نصب می کند بصورت دقیق نوشته می شود این برنامه درخواست دسترسی به کدام اطلاعات شما را می نماید. پس ما حتماً باید قبل از استفاده از برنامه این درخواست دسترسی را به خوبی مطالعه نماییم. به عنوان مثال یک برنامه ی فال روزانه ممکن است درخواست دسترسی به تصاویر و اطلاعات شخصی شما را نیز داشته باشد، و تمام اطلاعات شما را در بانک اطلاعاتی دیگری ذخیره نماید! پس در پذیرفتن برنامه ها دقّت کنید و برنامه هایی که نصب کرده اید و دسترسی هایشان را اگر قبلاً دقت نکرده اید همین حالا در قسمت Privacy کنترل نمایید.
تغییر قوانین فیس بوک
در قوانینی که شما در هنگام ثبت نام در فیس بوک قبول می کنید، آمده است که فیس بوک در هر لحظه ممکن است این قوانین را تغییر دهد و کاربران موظف هستند این قوانین را هر چند مدت چک نمایند. البته این موردی است که در اکثر قوانین استفاده از سرویس انواع سایت ها وجود دارد. اما در فیس بوک این قوانین یعنی قوانین مرتبط اطلاعات شخصی شما، پس کمی با دقّت در آن نظرتان را بیان نمایید و اطلاعاتتان را به اشتراک بگذارید.

اکانتتان را Deactive نکیند
با خواندن این مطلب با عجله به سمت اکانت فیس بوک خود نروید تا آنرا Deactive کنید! فیس بوک بسیار ابزار باارزش و مفیدی است به شرطی که با رعایت مواردی که اشاره شد با آن برخورد نمایید و نکته بعدی اینکه با Deactive کردن اکانتتان هیچ اطلاعاتی را پاک نکرده اید. همانطور که خیلی از شما می دانید در اولین لاگین شما بعد از Deactive کردن مجدداً تمام اطلاعاتتان را خواهید دید. پس در واقع با این کار اطلاعاتی از شما پاک نشده، تنها از دسترس اعضای معمولی فیس بوک خارج شده است.
شبکه های اجتماعی و آسیب های سیاسی و روانی

جنگ نرم، به دلیل ماهیت خود و عدم نیاز به ابزارهای فیزیکی، به دنبال آن است که در مسافت های دورتری از مراکز طراحی کننده، به اجرا درآید. جهانی و فرامرزی بودن فضای سایبر، امکان های موردنیاز را به آسانی در اختیار طراحان جنگ نرم قرار می دهد و با فراهم شدن بسترهای فکری- فرهنگی اهداف موردنظر، از سوی جریان های درون جامعه هدف دنبال می شود. میسر بودن ارتباط دو طرفه نیز ابزارهای عملیاتی را در خدمت طراحان و رهبران مراکز موردنظر درمی آورد و در موقعیت های حساس که امکان حضور و هدایت مستقیم میدانی حوادث، از براندازان سلب می شود؛ عناصر حاضر در صحنه نقش رسانه ای عملیات را بازی می کنند. از سوی دیگر، جنگ نرم به عناصر و سربازان میدانی نیاز دارد که از جنس مخاطبان جامعه هدف باشند. این عناصر، باید برای خود هویتی خاص قایل باشند تا بتوانند هدایت روند درگیری را برعهده گیرند و در شرایط کنونی، امکان دسترسی به فضای مجازی به دلیل در اختیار گذاشتن لحظه ای حجم وسیعی از اخبار، اطلاعات و تسهیل ارتباط، چنین هویت کاذبی را به راحتی در میان بخشی از صحنه گردانان حوادث ایجاد می کند. نبود بسیاری قیود و محدودیت ها که برای سایر اقسام رسانه ای وجود دارد، در محیط مجازی، گستره فعالیت در این فضا را برای اهداف و انگیزه های امنیتی و سیاسی در جنگ نرم افزایش می دهد. مجموعه این شرایط است که امروزه، هوس بهره گیری از این فضا را برای غلبه بر دیگر ملت ها، در میان مراکز قدرت جهانی ایجاد می کند. حوادث چند ماه اخیر ایران را باید میدان آزمون برای کاربرد فضای مجازی در عملیات روانی و جنگ نرم دانست. وبلاگ، فیس بوک، توئیتر، فرند فیدز و بالاترین، از جمله سایت هایی هستند که قابلیت شبکه سازی وسیعی در اینترنت ایجاد کرده اند. در برخی مواقع، این شبکه ها به عنوان سربازان جدید جنگ نرم دول غربی، اقدامات خود را به فضای وقایع جامعه نیز تسری داده و هماهنگی و سازماندهی بسیاری تجمع های سیاسی و اعتراضی را بر ضد دولت هدف، برعهده می گیرند. حوادث پس از انتخابات سال 1388، به روشنی نقش شبکه های اجتماعی مجازی در جنگ نرم غرب با ایران را نشان داد.

نگاهی به مفهوم و ویژگی های شبکه های اجتماعی مجازی
امروزه فراگیری اینترنت و فن آوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی، موجب ظهور فضای مجازی در کنار جهان واقعی شده که این امر، معادلات و الگوهای ارتباطات سنتی، تولید، انتقال و مصرف اطلاعات را به هم زده و موجب تغییر در آن شده است. چنین فضایی که به عنوان واقعیت مجازی یک پارچه، درنظر گرفته می شود، از ویژگی هایی چون بی مکانی، فرا زمان بودن، صنعتی بودن محض، عدم محدودیت به قوانین مدنی متکی بر دولت- ملت ها، از معرفت شناسی تغییر شکل یافته پسامدرن برخوردار بودن، قابل دسترسی بودن همزمان، روی فضا بودن و برخورداری از فضاهای فرهنگی، اعتقادی، اقتصادی، سیاسی و نیز آزادی از هویت بدنی و جنسی جدید برخوردار است. (Myers 2000) شبکه های اجتماعی مجازی، امروزه نقش بسیار مهمی در خلق این فضای مجازی دارند. از خلال همین واقعیت های مجازی است که آسیب های روانی و سیاسی بسیار گسترده ای را می توانند برای یک جامعه به وجود آورند.
شبکه های اجتماعی، به مجموعه ای از افراد که به صورت گروهی با یکدیگر ارتباط داشته و مواردی مانند اطلاعات، نیازمندی ها، فعالیت ها و افکار خود را به اشتراک بگذارند، شبکه های اجتماعی گویند. شبکه های اجتماعی را می توان به دو دسته شبکه های مجازی و شبکه های غیرمجازی تقسیم کرد. شبکه های غیرمجازی در واقع شبکه هایی هستند که توسط مجموعه ای از افراد و گروه های به هم پیوسته، در محیط اجتماعی عمل می کنند. شبکه اجتماعی مجازی یا شبکه اجتماعی اینترنتی، وب سایت یامجموعه ای از وب سایت هایی است که به کاربران امکان می دهد، علاقه مندی ها، افکار و فعالیت های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند؛ به عبارت دیگر، شبکه های اجتماعی سایت هایی هستند که با استفاده از یک موتور جست وجوگر و افزودن امکاناتی مانند چت، پیام رسانی الکترونیک، انتقال تصویر و صدا و...، امکان ارتباط بیشتر کاربران را در قالب شبکه ای از روابط فردی و گروهی فراهم می آورند. (2000 Resnick)، وبلاگ ها(1)، فیس بوک(2)، توییتر(3)، یتوب(4). پادکست(5) از جمله شبکه های اجتماعی مجازی هستند.

نگاهی به آسیب های سیاسی و روانی شبکه های اجتماعی مجازی
با رشد رسانه های نوین، جهاد وارد عصر دوم رسانه ها شده است که برخلاف دوره مدرن و عصر نخست، آینده آن به طور کامل قابل پیش بینی نیست، زیرا در عصر دوم رسانه ها که در آن بحث رسانه های الکترونیک جدید، حاکمیت دارند و اطلاعات حرف آخر را می زنند، پدیده ها کمتر قابل پیش بینی اند (گل محمدی، 1383). رسانه های نوین دارای آسیب های بسیار مهم روانی و سیاسی است که می توانند، زمینه و بستر مناسبی را برای جنگ نرم ایجاد کنند. در مورد آسیب های روانی شبکه های اجتماعی، می توان به موارد ذیل اشاره کرد: (Abraham Hassanien 2010)
1- کاهش احساسات: به دلیل اینکه اغلب ارتباطات در این فضا، به صورت نوشتاری است، اغلب فاقد احساسی است که در فضای واقعی، از طریق قدم زدن، سخن گفتن و... به دست می آید. افراد با وجود امکانات ارتباطی در فضای مجازی، دیگر اهمیتی به کیفیت روابط نمی دهند و این مسئله، به کاهش بیشتر احساسات منجر می شود.
2- متن گرایی: علی رغم امکانات چند رسانه ای موجود در فضای مجازی، هنوز هم قسمت عمده ای از ارتباطات در فضای مجازی را ارتباطات متنی در قالب ایمیل و چت تشکیل می دهد. ارتباطات متنی می تواند شکل جدیدی از هویت مجازی را شکل دهد.
3- انعطاف پذیری هویتی: افراد در فضای مجازی، به دلیل نبود راهنماهای چهره ای، می توانند بازنمایی های متفاوتی از خود ارائه دهند.
4- دریافت های جایگزین: در ارتباطات مجازی، شما می توانید دیوارها را بشکنید، به حوزه خصوصی دیگران وارد شوید و حرف هایی را که حاضر نیستند، در ارتباط چهره به چهره به شما بگویند، بشنوید.
علاوه بر آسیب های جدی شبکه های اجتماعی مجازی در بعد روانی که به انعطاف پذیری هویتی و شکل گیری هویت های مجازی جدید منجر می گردد، مهم ترین تأثیرات سیاسی فناوری های ارتباطی- اطلاعاتی، تضعیف دولت های ملی، اشاعه اطلاعات سیاسی و کاهش مشارکت سیاسی افراد و گروه هاست.
همچنین کنترل اطلاعات در عصر جدید، اهرم اصلی قدرت بازیگران جهانی، ملی و محلی است J. P Robinson 2004M and Kestnbaum A Neustadtl)، اهرمی که در انقلاب های رنگی در اختیار بنیاد سوروس و سازمان های غیردولتی و جنبش های دانشجویی قرارگرفت و رهبران احزاب و جنبش ها، بیشترین بهره را از آن بردند.
دول غربی، ماهرانه با استفاده از امکانات تکنولوژی و ارتباطات، مانند اینترنت، سایت های انتقادی را علیه یک دولت سازمان می دهند. پیام های کوتاه را از طریق تلفن های همراه رد و بدل می کنند و مرتب قرارهای جدیدی می گذارند.
آسیب مهم دیگر رسانه های نوین، تأثیر بر افکار عمومی و بسیج آن است. به گونه ای که به واسطه این رسانه ها، نوعی فضای عمومی شکل می گیرد و بسیاری افراد، بی آن که یکدیگر را ببینند و تبادل نظر کنند، مانند یکدیگر فکر و در نتیجه مانند یکدیگر نیز عمل می کنند. بر این اساس، از طریق تولید پیام، شعار و اندیشه، به شیوه ای هنری و از طریق تصویر، گرافیک، صدا و موسیقی، تصورات دستکاری و بسیج می شوند و در نهایت فعالیت سیاسی، این امکان را می یابد که با زندگی روزمره آمیخته شود. (L. W Bennett).
در این صورت دیگر مانند گذشته، نیازی نیست که برای تبدیل افکار عمومی به نیروی اجتماعی و
تغییر اوضاع سیاسی، به اهرمی مانند حزب سیاسی متوسل شد و اگر این تغییر در افکار عمومی پیدا شود، مردم در مواقع مهم تاریخی، خود راه را باز می کنند و احتیاجی به اعمال نیرو، فشار و زور از طریق اهرم های جدا از مردم وجود ندارد.
افزون بر این، استفاده جنبش های اجتماعی جدید، از شبکه های اجتماعی مجازی، آسیب جدی دیگری را برای دولت ها به همراه داشته است. جنبش های اجتماعی جدید و هویت های دگرخواهانه، از مهم ترین جنبه های نرم افزاری تهدید امنیت ملی هستند. جنبش های نوین کنونی، اهمیت بیشتر را به هویت داده و در برابر اشکال جدید سلطه و طرد مقاومت می کنند. این جنبش ها همچنین تلاش دارند، تا با اشکال جدید تکنولوژی های ارتباطی و تغییرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی سازگار شوند.
به اعتقاد مانوئل کاستلز، بازیگران سیاسی، از طریق رسانه های نوین، در بازی قدرت حضور دارند و از آن جا که اطلاعات و ارتباطات، عمدتاً از طریق شبکه جهانی اینترنت و ماهواره ها و خبرگزاری ها صورت می گیرد، بازی سیاسی، به نحو فزاینده ای در فضای رسانه ها صورت می گیرد (کاستلز، 0831) وی همچنین به نقش تکنولوژی های ارتباطی، مانند اینترنت، در عضوگیری و گسترش قدرت جنبش های اجتماعی اشاره می کند. شبکه های اجتماعی شکل اجتماعی نوینی از ارتباطات را به وجود آورده که در عین حال توده ای است؛ اما به صورت انفرادی تولید و دریافت می شود و تاثیر می گذارد. با این همه، در سراسر جهان، به ابزاری در خدمت جنبش های اجتماعی تبدیل می شود؛ اگرچه این جنبش ها تنها استفاده کنندگان این ابزار جدید، بسیج و سازمان دهی نیستند.
جنبش های مذکور، باید بتوانند برای دستیابی به اهداف خود، در سه زمینه توانمندی داشته باشند: شکل دادن به هویت جمعی، متقاعد ساختن پیروان خود و بسیج آنها. این جنبش ها، با استفاده از تکنولوژی های جدید اطلاعاتی، می توانند به راحتی به هر سه هدف مذکور دست یابند. (8991 b. B Bimber) ملوچی معتقد است که شبکه های اجتماعی مجازی به جنبش های اجتماعی، توانمندی انعکاس روش ها و اهداف خود را به فضای عمومی داده است. (ملوچی).
همچنین شبکه های اجتماعی مجازی همانند آزمایشگاهی است که جنبش های اجتماعی، میزان توانمندی خود را بررسی می کنند. در چنین حالتی شبکه های اجتماعی، تنها به عنوان وسیله سیاسی عمل نمی کنند، بلکه خود به فضای سیاسی تبدیل می شوند (B2000 Bimber) نیز کاربرد شبکه های اجتماعی این امکان را به جنبش های اجتماعی می دهد که روش های سنتی بیان اعتراضات خود، همانند راهپیمایی ها، اعتراضات، شعارها واستفاده از نمادها را آسان تر به کار برده و آن ها را با روش های نمادین جدید ترکیب کنند. بر همین اساس، این جنبش ها توانمندی بیشتری برای جذب طبقه جوان جامعه و شکل دادن به افکار عمومی دارند. با کاربرد تکنولوژی های اطلاعاتی جنبش های اجتماعی به استفاده از پوشش رسانه ای جمعی نیازی ندارند.
از دیگر آسیب های سیاسی رسانه های نوین، می توان به رسانه ای شدن فضای سیاست اشاره کرد. از دید کاستلز در جامعه کنونی، سیاست به معنای سیاست رسانه ها است. رسانه ها، پس زمینه همیشگی بازی سیاست و حوزه ای عمومی هستند که در آن قدرت به نمایش درمی آید و درباره اش داوری می شود (همان). به اعتقاد وی، اگرچه سیاستمداران برای کسب قدرت سیاسی در رسانه ها، از تکنیک ترور شخصیت، رسواگری و جنجال استفاده می کنند و این مسئله معرف خوبی برای یک جامعه دموکراتیک است. ولی باید به این نکته توجه داشت که ویژگی اصلی سیاست رسوایی و جنجال این است که همه کنشگران سیاسی شرکت کننده در آن، خود به دام این نظام می افتند وغالباً نقش ها معکوس می شوند؛ شکارچی امروز شکار فرداست.
یکی دیگر از آسیب های جدی شبکه های اجتماعی، به علت توانمندی آن ها برای پنهان کردن و پوشاندن اطلاعات و در نهایت پدید آوردن جهل عمومی است.
عدم توانایی شبکه های اجتماعی برای نهادسازی سیاسی در جریان اعتراضات و پس از آن، یکی دیگر از آسیب های جدی شبکه های اجتماعی است؛ برای مثال توئیتر یا فیس بوک، تنها می توانند به شکل دهی اعتراضات و سرنگونی حکومت کمک کنند؛ اما توانایی برنامه ریزی برای اداره حکومت یا ایجاد نهادهای دموکراتیک را نداشته و نمی تواند، از آرمان ها و اهداف موردنظر خود دفاع کند. (Ayres 1999) از دیگر آسیب های جدی شبکه های اجتماعی مجازی این است که به میزان قابل توجهی، شانس کنترل سیاسی و مردم فریبی را بالا می برد، زیرا پیشرفت تکنولوژی، چنان از ارتقای بصیرت افراد پیشی می گیرد که افراد هنگام رویارویی با تکثیر سریع اطلاعات کاملاً بی دفاع می مانند. (P Resnick 2004). خارج شدن سیاست از فرایند عقلانی، دیگر آسیب جدی رسانه های نوین است؛ زیرا رسانه های جدید، درحال دگرگون کردن سیاست هستند؛ به عبارت دیگر، زندگی سیاسی به مقدار زیادی در محدوده رسانه قرار گرفته است؛ یعنی سیاست منطق رسانه ها را پذیرفته و در این فرایند خود دگرگون شده است.
همچنین ظهور رسانه های نوین به عنوان مرکز قدرت خودگردان است که به تقویت شخصی سازی سیاست کمک می کنند. در این فرایند، سیاست به عنوان نمایش و مخاطب به عنوان تماشاچی درنظر گرفته می شود. همه اینها بدان معناست که سیاست، کمتر به عنوان یک فرایند عقلانی، تجزیه و تحلیل می شود، بلکه بیشتر به عنوان یک سری حرکات نمادین که ما به آنها واکنش نشان می دهیم، عمل می کند. تحت تأثیر این تغییرات، سیاست مداران، بیش از پیش رسانه ای شده و به انسان های معمولی تبدیل می شوند. آنها افراد معروفی می شوند که مشابهت های زیادی با افراد سرگرم کننده دارند. در واقع رهبران، مانند یک کالای تجاری تبلیغ می شوند. وارونه شدن برخی نظریه های مدرن در عرصه های سیاست و اجتماع، یکی دیگر از آسیب های جدی شبکه های اجتماعی است. یکی از این تئوری ها، تئوری دموکراسی به معنای حق تعیین سرنوشت ملت ها از سوی خود آن هاست. فن آوری اطلاعاتی و ارتباطی و امپریالیسم رسانه ها، به طرق مختلف، این تئوری مهم سیاست و حکومت را به چالش کشیده است که به دو شکل این چالش اشاره می شود: نکته نخست اینکه دموکراسی دیگر واقعاً معنای حکومت مردم بر مردم نمی دهد. احزاب، گروه ها و نخبگان سیاسی، با تسلط بر ابزارهای ارتباطی و به یاری امپراطوری رسانه ها، ایده ها و برنامه های خود را بر مردم تحمیل می کنند و گزینش ها، نه براساس توانایی و شایستگی، بلکه براساس میزان سرمایه و تسلط منتخب بر رسانه ها صورت می گیرد؛ هرچند که قدرت تبلیغات و آثار منفی آن، در همه جوامع، حتی جوامع ابتدایی وجود داشت؛ اما با گسترش فن آوری ارتباطی و اطلاعاتی و پیدایش انواع رسانه های مجازی، این قدرت پیچیده تر گردیده است. چالش دوم برای دموکراسی، پیدایش مفهومی به نام دیکتاتوری اقلیت در سایه امپراطوری رسانه ها است که اساساً با ماهیت دموکراسی در تضاد است. مفهوم دیکتاتوری اقلیت، تنها در سایه فن آوری ارتباطات، به ویژه رسانه های مجازی شدنی است، چرا که اقلیت مسلط بر این رسانه ها مانند اشرافیت قرن های 71 و 81 میلادی، درپی تحمیل افکار، امیال و عقاید خود بر دیگران است.
توجه به هشدارهای شماری از صاحب نظران برجسته در رابطه با تأثیر ویرانگر اینترنت بر سیاست، بیانگر دیگر جنبه های آسیب سیاسی شبکه های اجتماعی مجازی است. در سال 0002، پوتنام(173 P Putnam 0002). در مورد ظهور «سایبر آپارتاید» (6) و «سایبر گسیختگی» (7) هشدار داد و گفت: «فرهنگ سیاسی اینترنت، دست کم در مراحل اولیه بسیار آزاد بوده و در برخی موارد، فضای سایبر بیانگر وضعیت طبیعی هاب ز و نه لاک است.”
تحلیل گران اجتماعی دیگر نیز هشدارهای مشابهی داده اند. (R2002 Blood ) سانستین (P49. Sunstein 2001)، هشدار پوتنام را یک سال بعد این گونه تکرار کرد: تکنولوژی های جدید از جمله اینترنت به صورت چشمگیری توانایی مردم برای شنیدن صدای خود و ممانعت از شنیدن صدای دیگران را افزایش داده است؛ برای مثال بلاگ ها می توانند تازه ترین نمونه ها از سایبر آپارتاید باشند. بسیاری بلاگرها خود از نگرانی در مورد این پدیده که «پیله بستن» ( می نامند، صحبت می کنند. این مسئله از نظر جامعه شناسان موجب ذره ای و اتمیزه شدن فرد و کاهش انسجام و همبستگی می گردد. افزایش تعارضات ساختاری و دوگانگی هویت، یکسان سازی فرهنگی، تقویت گرایش های گریز از مرکز (فروملی و فراملی) و اخلال در روند وحدت ملی، ایجاد اختلاف و شکاف میان ملت ها به دلیل ملی گرایی افراطی، ایدئولوژی های متضاد و در نهایت بروز شکاف فرهنگی، یکپارچگی افقی گروه ها و طبقات و تشدید دوقطبی، تضاد با ارزش ها، باورها، تضعیف پیوندهای سنتی از طریق تقویت و تبلیغ ارزش های غربی و کمک به استحاله فرهنگی، بهره برداری تبلیغاتی و انتشار اخبار غیرواقع تحریف شده، ایجاد نخبگان سیاسی و فرهنگی وابسته، به جریانات خود ساخته از طریق شبکه ارتباطی، از دیگر آسیب های سیاسی شبکه های اجتماعی مجازی در جنگ نرم محسوب می شود.

جمع بندی و نتیجه گیری
چنان که گذشت، شبکه های اجتماعی مجازی، اجتماعات مجازی موجود در فضای سایبر هستند. شکل گیری این شبکه ها از طریق سایت های خبری، وبلاگ های خبری و تحلیلی، گروه های اینترنتی، فضاهای گفت وگوی مجازی (چت روم ها) و حلقه های آشنایان همچون اورکات و یاهو 063 درجه و... هریک فضایی مجازی را ایجاد می کنند که در آن تبادل اخبار و اطلاعات صورت می گیرد. وبلاگ، فیس بوک، توئیتر، فرند فیدز و بالاترین از جمله سایت هایی هستند که قابلیت شبکه سازی وسیعی در اینترنت ایجاد کرده اند. در برخی مواقع، این شبکه ها به عنوان سربازان جدید جنگ نرم دول غربی، اقدامات خود را به فضای واقعی جامعه نیز تسری داده و هماهنگی و سازماندهی بسیاری تجمع های سیاسی و اعتراضی را برضد دولت هدف برعهده می گیرند.
همان طور که شاهد بودیم، بخش عمده ای از رخدادهای اعتراضی ایران، طی ماه های پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم، در فضای سایبر ساماندهی شد. زیر سوال بردن انتخابات و تکرار دروغ بزرگ تقلب در انتخابات، پوشش غیرواقعی خبری اغتشاشات و دعوت به تجمعات غیرقانونی، توهین و فحاشی، دخالت آشکار بعضی سیاستمداران و دولتمردان غربی درامور داخلی ایران و دامن زدن به ناآرامی های موجود، بیانیه نویسی، نامه نگاری، راه اندازی کمپین علیه انقلاب اسلامی به بهانه های مختلف، هدایت، آموزش و تشویق اغتشاشگران برای ایجاد ناامنی و آشوب، هدایت، آموزش و تشویق اندک هواداران داخلی به هنجارشکنی و ایجاد ناامنی در جامعه، هتک حرمت به مسئولان و توده های مختلف مردم و آموزش و تشویق اغتشاش گران برای انجام عملیات تروریستی، به منظور ایجاد ناامنی در کشور، از جمله نمونه های کاربرد شبکه های اجتماعی مجازی علیه کشورمان است. اشاراتی از این دست، از اهمیت این حوزه، جهت فعالیت رسانه ای برای برخورد با نظام های معارض در ادبیات سیاسی آمریکا پرده برمی دارد. برهمین اساس، فضای سایبر یکی از مهم ترین ابزارهای آمریکا در قرن بیست ویکم برای اجرای پروژه های جنگ فرهنگی، رسانه ای، سایبر و همچنین تغییر حکومت در کشورها، به خصوص کشورمان محسوب می گردد.
مقابله با ایجاد و نشر شایعه های برانداز، نادیده انگاشتن شایعات ضعیف و پاسخ غیرمستقیم به آن، مقابله با شایعه وجود شکاف میان جامعه و حاکمیت، پرهیز از تهدیدانگاری بیش از حد در فعالیت نهادهای غیردولتی و گسترش آزادی های مدنی در چارچوب قانون اساسی، همراه با هوشیاری لازم برای اجتناب از تهدیدات احتمالی این نهادها در حوزه های امنیت سیاسی و اجتماعی، قانون مند کردن مقابله با جرایم سایبر و تلفن همراه، افزایش تعامل و هم اندیشی میان کارشناسان وزارتخانه های اطلاعات، فناوری ارتباطات، قوه قضائیه، قوه مقننه و پلیس امنیت اجتماعی و اخلاقی ناجا و حمایت تقنینی و مالی، از تعمیق قدرت نرم نظام در محیطهای مجازی، از جمله راهکارهای مقابله با این تهدیدات است.
آمارجالب فیس بوک

نتایج یك تحقیق جالب در مورد «فیس بوک»

نتایج تحقیقاتی كه در ژوئن ۲۰۱۰ بر روی ۱۰۰۰۰ كاربر "فیس‌بوك" صورت گرفت، نشان داد كه ۲۵ درصد كاربران تجربه‌ی به‌هم خوردن رابطه از طریق "فیس‌بوك" را دارند و ایمیل یا پیغام تمام شدن رابطه از سوی دیگری را در "فیس‌بوك" دریافت كرده‌اند. از این میان ۲۱ درصد اعلام كرده‌اند كه تغییر وضعیت تجرد و تاهل خود را از طریق "فیس‌بوك" اعلام می‌كنند
عدم پذیرش فیسبوک در ایران
فعالیت فیسبوک در ایران فراز و نشیب‌های زیادی داشته‌است. فیسبوک قبل از سال ۸۸ دوبار فیلتر ودوباره آزاد شده بود. اما بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ دوباره فیلتر شد. مسئولان ایران علت فیلتر شدن را نقض حریم شخصی افراد در این وب‌گاه بیان می‌کنند. در حالی که منتقدان علت فیلتر شدن این سایت را استفادهٔ اپزسیون برای سازمان دهی و بارگذاری فیلم و تصاویر مربوط به جریانات سیاسی سال ۸۸ بیان می‌کنند.
در پی سیاست‌های تحریم ایران، وب‌گاه فیسبوک اجازهٔ انتخاب ایران به عنوان کشور محل سکونت را نمی‌دهد، این موضوع در کنار فیلتر بودن فیسبوک در ایران باعث شده آمار دقیقی از تعداد کاربران فیسبوک در ایران وجود نداشته باشد و برآوردهای مختلفی در این مورد به عمل آید ازجمله ۲ میلیون کاربر حرفه‌ای و ۱۲ میلیون کاربر گذری تا ۲۷ میلیون کاربربه نظر می‌رسد فیلترینگ فیسبوک تاثیر محسوسی بر استفاده از آن در ایران نداشته‌است.

انتقادها به فیسبوک
دانشگاه الازهر کشور مصر، اعلام کرد که استفاده از فیسبوک را برای مسلمانان حرام است. آن‌ها دلیل صدور این فتوا را فروپاشی خانواده‌ها اعلام کردند. آن‌ها معتقدند که فیسبوک یکی از دلایل فروپاشی خانواده‌ها است.
نتایج یک مطالعه در انگلستان نشان داده که در حدود یک‌پنجم تا یک‌سوم طلاق‌های این کشور، به فیسبوک در دادخواست طلاق اشاره شده و موجب نارضایتی یکی از طرفین را فراهم آورده.
جولیان آسانژ موسس وب سایت ویکی لیکس می‌گوید:
«فیسبوک تنفر آمیز ترین ابزار جاسوسی است که تاکنون ایجاد شده‌است. هر کس که نام و مشخصات دوستان خود را به شبکه اجتماعی فیسبوک اضافه می‌کند باید بداند که به شکل رایگان در خدمت دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکاست و این گنجینه اطلاعاتی را برای آنها تکمیل می‌کند .
به گفته وی فیسبوک یک گنجینه اطلاعاتی بسیار بزرگ از نام و پیشینهٔ افراد است که کاربران آن را به شکل داوطلبانه در اختیار این شبکه اجتماعی قرار می‌دهند ولی این ابزار توسط دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی آمریکا مورد بهره برداری قرار می‌گیرد. دسترسی این دستگاه‌های اطلاعاتی به اطلاعات ذخیره شده در فیسبوک آن را به یک ابزار خطرناک بدل کرده‌است.

باسلام خوب بود.