شبکه های اجتماعی : نسل جدیدی از وب سایت ها هستند که این روزها در کانون توجه کاربران شبکه جهانی اینترنت قرار گرفته اند اینگونه سایت ها بر مبنای تشکیل اجتماعات آنلاین فعالیت می کند و هر کدام دسته ای از کاربران شبکه های اجتماعی را که گونه ای از رسانه های عمومی می دانند به فعالیت می پردازند اینترنت با ویژگی خاصی که در فضای مجازی دارد امکان دستیابی به نحوی جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراک گذاری محتوا در فضای مجازی فراهم می کند صدها میلیون نفر از کاربران اینترنت عضو شبکه های اجتماعی مختلف هستند و بخشی از فعالیت آنلاین روزانه اشان در این سایت ها می گذرد. مسئله ای که باعث مطرح شدن چنین مفهومی ( شبکه های اجتماعی ) در فضای جامعه ایران در سالهای اخیر شده است نقش ویژه ای است که شبکه های اجتماعی اینترنتی در تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یک سال اخیر و یا به عبارت دقیق تر چند سال اخیر ایران ایفا کرده اند. شبکه های اجتماعی مطرح در دنیا از سوی مؤسسات مطرح و وابسته به ابالات متحده امریکا تأسیس و حمایت شده اند و هم دیگر کشورها در ایجاد و توسعه شبکه های اینترنتی بسیارکم بوده است به طوری که کاربران در اقصی نقاط دنیا رغبتی برای عضویت و فعالیت شبکه های اجتماعی داخلی نداشته اند.

تولد شبکه های اجتماعی در دنیا : در چند سال اخیر که اینترنت در دنیا جایگاه قابلی پیدا کرده است سایت های شبکه های اجتماعی روز به روز رو به افزایش می باشد. اولین شبکه اجتماعی در فضای مجازی در سال 1997 راه اندازی شد و اغلب با اهداف سرگرمی و دوست یابی کار خود را آغاز کرد در سال 2001 شروع دومین موج از شبکه های اجتماعی در دنیا را شاهد بودیم که به عنوان مهمترین شبکه های اجتماعی حرفه ای وتجاری کار را آغاز نمود در سال 2003 و2004 شبکه های اجتماعی وارد مرحله بسیار حساسی شد که تحت عنوان قول های اینترنتی از آن یاد می شود مهمترین آنها فیس بوک، مای اسپیس و های فایو می باشد.

انواع شبکه های اجتماعی : در ساده ترین تقسیم بندی می توان انواع شبکه های اجتماعی را به دو گروه عمومی و خاص تقسیم بندی کرد. در شبکه های اجتماعی عمومی کاربران اینترنتی با انگیزه ها و اهداف مختلف حضور دارند و شبکه سازی مجازیشان را از طریق این وب سایت ها دنبال می کنند. شبکه های اجتماعی خاص حول موضوع ویژه شکل گرفته اند و تعداد کاربران شان نیز کمتر است. فیس بوک، اورکات و مای اسپیس مهمترین شبکه های اجتماعی عمومی در دنیای اینترنت هستند. اما این شبکه های اینترنتی عمومی نیز اغلب در ابتدای فعالیت شان با تعریف محدودی آغاز به کار کردند و به تدریج عمومی شده اند. شبکه اجتماعی فیس بود که امروزه به بزرگترین شبکه اجتماعی دنیا تبدیل شده است در سال 2004 شبکه اجتماعی دانشجویان دانشگاه هاروارد بود. دایره کاربران فیس بوک در چند مرحله گسترش پیدا کرد تا اینکه در سال 2006 به همه کاربران اینترنت رسید. مای اسپیس نیز در ابتدا با تمرکز به جذب کاربران نوجوان و جوان شروع به فعالیت کرد موسیقی اولین وب سایتی بود که در شبکه اجتماعی مای اسپیس با استقبال مواجه شد. در شبکه های اجتماعی عمومی اعم از فیس بوک، تویتر، مای اسپیس، های فای هرنوع کاربری وجود دارد و اغلب دوستان و آشنایان آنلاین می توانند با آنها ارتباط برقرار کنند.
شبکه های اجتماعی نوین در دنیا به صورت تخصوصی در برخی از زمینه ها به جذب مخاطبین عمومی پرداخته اند از جمله سایت های مخصوص، در حوزه موسیقی، علاقه مندان به کتاب، علاقه مندان به عکاسی کاربرانی که به کشور یا زبان یا نژاد و یا دین خاصی تمایل دارند، طرفداران تیم فوتبال، فارغ التحصیلان دانشگاه ها، طرفداران محیط زیست و حیوانات. به عنوان مثال شبکه اجتماعی که درباره سگها و گربه ها راه اندازی شده است و صاحبان آنها می توانند با حضور در این وب سایت ها برای حیوانات شان پروفایل ایجاد کنند.
شبکه های اجتماعی و سواد رسانه ای : عنوان سواد رسانه ای مطرح شده در سیاست گذاری های رسانه ای و اجتماعی در دنیا سالهاست که مسئله با اهمیتی است. سواد رسانه ای عبارت است از مجموعه مهارت هایی که شهروندان برای مواجه بارسانه های جدید لازم است بیاموزند پس از چند دهه پژوهش و نظریه پردازی در مرکز دانشگاهی و پروهش درباره سواد رسانه ای سالهاست که برنامه های عملیاتی، آموزشی، طراحی شده است در اغلب کشورهای دنیا با حمایت مستقیم و غیر مستقیم دولتی آموزشهای لازم از طریق رسانه ها و برقراری دوره های آموزشی به شهروندان ارائه می شود تا نحوه مواجه با رسانه ها را فراگیرند. در برخی کشورها این سطح آموزش حتی به کتابهای درسی مدارس نیز رسیده است و شهروندان از همان سن کودکی و نوجوانی به سلاح سواد رسانه های مجهز می شوند در ایران سواد رسانه ای هنوز از سطح آکادمیک فراترنرفته است و مشخص نیست چه زمانی آموزش آن در سطح گستره و عمومی مورد توجه قرار خواهد گرفت تا شاهد تحولی در استفاده از رسانه ها باشیم.

پیشرفت سواد رسانه ها در دهه اخیر چگونه است : با پیشرفت رسانه های جدید ارتباطی از قبیل اینترنت در تکمیل بحث رسانه ای مباحث جدیدی از جمله سواد دیجیتالی و سواد اینترنتی مطرح می باشد. شهروندان تنها با فراگیری سواد دیجیتالی است که می توانند استفاده مناسبی از تکنولوژی جدید داشته باشند این سواد شامل اطلاعات اولیه درباره قابلیت ها، فرصت ها می باشد. لزوم فراگیری سواد دیجیتالی نحوه بکارگیری تکنولوژی جدید و آسیب های احتمالی و نحوه مقابله با آن شبکه های اجتماعی امکانات و فرصت هایی را در استفاده از وب سایت ها، شبکه اجتماعی اهمیتی دو چندان می بخشد آمارها نشان می دهد که اغلب کاربران شبکه های اجتماعی آشنایی کافی با امکانات این وب سایت ها ندارند و امکاناتی از قبیل جستجو برای یافتن دوستان، افزودن دوستان به لیست، عضو شدن در گروه ها وصفحات هواداری، نوشتن متن های کوتاهی درباره وضعیت شخصی و قرار دادن عکس در آلبوم تصاویر آشنا هستند.

استفاده های شبکه اجتماعی چگونه شکل می گیرد : انتشار اطلاعاتی از قبیل آدرس، شماره تلفن، تصاویر شخصی در شبکه های اجتماعی بدون توجه به عواقب آن تا کنون باعث سوء استفاده های بسیاری شده است. از شروع موج اول فراگیر شدن شبکه های اجتماعی در ایران که به استقبال از وب سایت اورکات برمی گردد تا سال های بعد که شبکه های اجتماعی متعدد ایرانی و خارجی زیادی بین کاربران ایرانی محدودیت پیدا کرده اند همواره سوء استفاده هایی نیز از این محیط به عمل آمده است. سوء استفاده ها از طریق ایجاد هویت های جعلی در شبکه های اجتماعی و انتشار اطلاعات و تصاویر شخصی منجر به طرح شکایت در دستگاه های قضایی نیز شده است.

پیشرفت فیس بوک به عنوان بزرگترین شبکة اجتماعی چگونه سیر تصاعدی گرفت : در سه سال اخیر فیس بوک با رُشدی جهشی به چنین جایگاهی رسید و توانست سایر رقبا را در بازار شبکه های اجتماعی پُشت سر گذاشته است در فاصله زمانی سال های 2007 تا 2008 زمانی که کاربران در سایت فیس بوک صرف کردند رُشدی 566 درصدی پیدا کرده است این در حالی بود که زمان صرف شده در کل فضای اینترنت تنها 18 درصد آمارهای اعلام شده از طرف گوگل می باشد نیست تعداد بازدید کنندگان مستقل نیز در این فاصلة زمانی سیر تصاعدی پیدا کرده است آمار بیانگر این است که شبکه های اجتماعی تنها به پُربیننده ترین وب سایت های اینترنتی تبدیل شده اند بلکه کاربران اینترنتی بیشتر زمان حضورشان در فضای مجازی را نیز در این وب سایت ها می گذرانند در هر روز حدود 800 هزار نفر عضو جدید به فیس بوک می پیوندند و حدود 3 میلیون عکس در کلیکر آپلوید می شود و حدود 3 هزار ساعت ویدئو تیوپ مشاهده می شود و آمارهای مربوط به سایر شبکه های اجتماعی رو به افزایش است با چنین آمار و ارقامی بی اقراق نیست آینده اینترنت را در سلطه شبکه های اجتماعی بدانیم.

دلایل استقبال از شبکه های اجتماعی : کاربران ایترنتی می توانند برای اغلب نیازهای آنلاین خود در این وب سایت ها پاسخ مناسب بیابند در شبکه های اجتماعی کاربران می توانند پروفایل های شخصی برای خودشان بسازند که شامل مشخصات، تصاویر، علاقه مندی ها و سایر موارد این چنینی است اما شبکه ای شدن این وب سایت ها از جایی آغاز می شود که هر کاربر لیستی از دوستان تهیه می کند و این پروفایل های شخصی به یکدیگر مُتصل می شوند هر کاربر می تواند دوستان و آشنایانی که در همان شبکه اجتماعی حضور دارند را به لیست خود بی افزایند همچنین کاربران می توانند با جستجو در پروفایل های کاربران و مشخصات آنها با افراد جدیدی آشنا شوند ولیست دوستان خود را گسترده تر کنند این موارد ابتدایی ترین امکانات شبکه اجتماعی فیس بوک است شبکه فیس بوک در سال های اخیر تلاش کرده است تا گزینه های بیشتری در اختیار کاربران خود قرار دهند امکاناتی شبیه به وبلاک ها و میکرو وبلاک ها برای نوشتن مطالب کوتاه و یاداشت های روزانه و فضایی شبیه به سایت های عکس برای قرار دادن تصاویر شخصی ایجاد فضایی شبیه به چت برای گفتگوهای فوری برای کاربران واقعیت ساختن اتاق های گفتگو و شبکه های اجتماعی مناسب با نوع صفحات هواداری شبیه به پروفرم های اینترنتی از جمله ساده ترین این امکانات است امکانات دیگری اخیراً به شبکه اجتماعی فیس بوک افزوده شده عبارت است از خبر خوان های اینترنتی بازی های آنلاین قابلیت آپلوید کردن ویدئو ها فایل های کامپیوتری و برقرای ارتباط با سایر رسانه های شخصی را نیز در دستور کار قرار می گیرد بدین ترتیب می بینیم که اغلب امکاناتی را که کاربران اینترنتی پیش از این طریق مراجعه به چندین وب سایت کسب می کردند یک جا در شبکه های اجتماعی دریافت می کردنند پس بی دلیل نیست که کاربران بخش قابل توجه ای از زمانی را که در اینترنت به سر می برند در شبکه های اجتماعی حضور دارند.

آسیب های شبکه های اجتماعی : شبکه های اجتماعی از سویی به عنوان یکی از گونه های رسانه های اجتماعی امکانات تعاملی قابل توجه ای برای کاربران اینترنتی فراهم کرده اند و در افزایش مشارکت شهروندان در برخی فرایندها مؤثر بوده اند از سویی این شبکه ها با آسیب های گسترده ای در حوزه ها از قبیل حریم خصوصی، کُپی رایت، اعتیاد مجازی، سوء استفاده از کودکان، دزدی اطلاعات و هویت و موارد این چنینی بوده اند. چالش حریم خصوصی از مهمترین مباحثی است که همواره درباره شبکه های اجتماعی مطرح بوده است کاربران اینترنتی در این شبکه ها بخشی از اطلاعات شخصی خود را در اینترنت منتشر می کنند که می توانند مخاطراتی برای آنها به همراه داشته باشد وب سایت های شبکه اجتماعی حجم قابل توجه ای از اطلاعات شخصی میلیون ها کاربر را در اختیار دارد و امکان سوء استفاده شرکت های تجاری و دولت ها از این اطلاعات از دقدقه های اصلی مطرح شده درباره این شبکه ها است این شبکه ها همچنین عرصه ارتباطات سیاسی را نیز متحول کرده است رویدادهای سیاسی سال های اخیر انتخابات باراک اوباما به ریاست جمهوری امریکا گرفته تا ناآرامی پس از انتخابات جمهوری اسلامی ایران همگی متأثر از فعالیت های کاربران شبکه های اجتماعی بوده است.
چرا سیاستمداران در جامعه پُست مدرن مجبور به راستگویی هستند ؟ رسانه های سنتی مانند تلویزیون، رادیو و مطبوعات به تقویت هُپولیسم ( عوامگرایی) کمک می کنند ولی رسانه های جدید فرهنگ دموکراتیک را گسترش می دهند تمرکز زدایی از قدرت از طریق گسترش تعامل آگاهانه شهروندان با هم و با سازمان های دولتی و مردم نهاد از جمله پیامد های رسانه های جدید است در عصر حاضر و با گسترش امکانات جدید رسانه ای سیاستمداران مجبور هستند که صادق باشند طبق گزارش سال 2009 مؤسسه تحقیقاتی نیلسون درباره سایت های شبکه اجتماعی و وبلاک ها 3/2 از کاربران اینترنت در کشورهای جهان بازدید کننده شبکه های اجتماعی یا وبلاک ها هستند با این وجود وقتی بیشترین اقشار جامعه تمامی خبرها را در شبکه ها رصد می کنند تناقض گویی به خوبی تشخیص می دهند امکان ناصداقتی سیاستمداران به حداقل ممکن می رسد ولی از آنجایی که قول های خبری دنیا در دست ثروتمندان و صاحبان نفوذ هستند ( بر اساس آمار رسمی سازمان ملل 50 درصد ثروت دنیا در دست فقط 80 نفر می باشد) در کشورهای توسعه یافته میزان خبرهای سیاه نیز در جای خود قابل توجه است و منابع شخصی نیز در این راستا جای بررسی و کارشناسی دارد. پنج قول خبری دنیا عبارتند از خبر گزاری فرانسه AFN خبرگزاری آمریکا یونایتدپرس،آشویتدپرس، خبرگزاری انگلستان رویترز، خبرگزاری چین ویشن هوا، خبرگزاری آلمان دوچه وله.

باسلام خوب بود