بررسی تاثیر وتاثر رسانه رادیو بر فرهنگ
چکیده:
در فرآیند توسعه فرهنگی ابزارهای ارتباطی مختلفی ایفای نقش می کنند که به ابزارهای فرهنگی موسومند . از مهمترین وظایف این ابزارهای فرهنگی ، پیام رسانی در راستای فرهنگ سازی می باشد. . در عمل پیام رسانی،مهم ترین مسئله ، بکارگیری مناسبترین قالبها برای ارسال یا انتقال پیام است . دراین مقاله به یکی از این ابزار فرهنگی یعنی رادیو پرداخته شده است . رادیو بعنوان یکی از مهمترین ابزار توسعه فرهنگی ، نقش عمده ای را دراین مسیر برعهده دارد. چرا که یک موضوع مشخص اگر به شیوه جذاب و مورد پسند شنوندگان تهیه و ارائه نشود . ارتباط بین پیام دهنده و پیام گیرنده به زودی گسسته خواهد شد .
از سوی دیگر مسائلی مانند مدت و زمان پخش برنامه های حاوی مسائل فرهنگی ، محل ونحوه اجرای برنامه ، نوع موسیقی مورد استفاده در برنامه و غیره ، ازعوامل تعیین کننده ای هستند که در موفقیت یا شکست انتقال صحیح فرهنگی نقش بسزایی دارند.

مقدمه:
در روند پرشتاب توسعه جهانی ، تکنولوژی ارتباطی با سرعتی غیرقابل تصور پیشرفت نموده و چهره جهان را دگرگون کرده است . گستره وژرفای این دگرگونی به حدی است که جامعه نوینی درحال پیدایش و شکل گیری و دوره جدیدی در حیات بشر آغاز شده است . عنصر شاخص و تأثیرگذار بر این روند تحول و دگرگونی ، تکنولوژی است که در عرصه رسانه ها ، هر روز جلوه تازه تر و بدیع تر پیدا می کند . رسانه ها ، وسیله انتقال پیام و اطلاعاتند و به کمک تکنولوژی ، تمام سطوح اجتماعی را در همه سرزمین ها،تحت سیطره قرار می دهند .
برخلاف گذشته ، تکنولوژی ارتباطات صرفاً در اختیار متخصصین نیست و در زندگی روزمره مردم معمولی ،و در زمره نیاز های اساسی در آمده است.
تکنولوژی ارتباطی این امکان را فراهم کرده است که انسانها بدون واسطه دیگران با یکدیگر سخن بگویند ، ارتباط برقرار کنند ، از افکار ودیدگاههای هم مطلع شوند وبریکدیگر تأثیر بگذارند . همین قدرت جادویی رسانه های نوین است که آن را به یک سلاح مؤثر فرهنگی بدل کرده است . سلاحی که توسط کشورهای قدرتمند با هدف تثبیت و گسترش سلطه خویش به کار گرفته می شود تا درساختار فرهنگ های ملی و بومی اختلال ایجاد کنند وپندارو کردار ملت ها رامثل الگوها ومعیارهای تبلیغ شده خویش، شکل دهند.
برای تعیین میزان اهمیت این فرستنده(رادیو) ، بعنوان یک ابزار توسعه فرهنگی در جوامع ، از یک تحقیق توصیفی کمک گرفته شده است .

طرح موضوع:
تعریف واژه ارتباط، هدف،اهمیت ارتباطات،ارتباط جمعی،خصوصیات رسانه های ارتباطی ومقایسه آن با رادیوبعنوان یکی از ابزارهای توسعه فرهنگی در جوامع ، تاریخچه رادیو،رادیو ونوسازی جوامع،برتری های رادیو در پیام رسانی، مزایای رادیو از جنبه تعلیمی و آموزشی و... از اهم موضوع های مورد بحث در این مقاله است.

هدف:
هدف از تنظیم این مقاله عبارتست از راهیابی به بنیانهای علمی پیرامون نقش رادیو ، بعنوان یک ابزار توسعه فرهنگی در جوامع، برای دست یابی به اهداف مورد نظر.

اهمیت ارتباطات:
ارتباطات یکی از اهرمهای مؤثر در زندگی اجتماعی انسان به شمار می رود . نقش ارتباطات را در جریان توسعه فرهنگی جامعه های گوناگون امر ساده ای نمی توان تلقی کرد.
آنچه هم اکنون به صورت یک پدیدة متحول و مهم در جوامع بشری نمود عینی یافته وبه دیگر سخن همه کنش های اجتماعی را تحت تأثیر خود قرار داد، پدیده ای است که باید آن را درشکل تکامل یافته شبکه های ارتباطی بشر نخستین تا به امروز دانست .
مارشال مک لوهان جامعه شناس معروف کانادایی که آثار او در زمینه عملکرد و تأثیر وسایل ارتباط جمعی است نیز بر این عقیده صحه گذاشته است .
رشد و تکامل فعالیت های ارتباطی و دریافت جوامع پیشرفته قرن بیستم از نقش کلیدی آن برای ایجاد تحولات اساسی ، چنان پرشتاب و عمیق بوده است که به حق بایستی آن را به مثابه انقلابی عظیم دانست و زمینه اصلی هرگونه تغییر ودگرگونی اجتماعی و فرهنگی را درگسترش شبکه های ارتباطی دانست .
دنیای امروز ، تکنولوژی پیشرفته را در خدمت این پدیده نهاده و بر پیچیدگی و تعمیم کاربرد آن افزوده است . به طوریکه اکثر کشورهای درحال توسعه برای ایجاد دگرگونی های اساسی مثل تحقق اهداف توسعه ای خود ، تکنولوژی ارتباطی را به نحو احسن به کار می گیرند.
بسیاری از محققان مسائل مربوط به توسعه کشورهای جهان سوم معتقدند که با استفاده صحیح از وسایل ارتباط جمعی نظیر رادیو ، تلویزیون و..، می توان با فقر وبیسوادی به مبارزه ای بی امان پرداخت و نیزبا ارائه پیام های فرهنگی و اجتماعی گام مهمی در توسعه فرهنگی جوامع برداشت.

تعریف ارتباط:
ارتباط فرایند یا جریانی است که اطلاعات را از یک منبع به گیرنده یا دریافت کننده منتقل می کند . انتقال اطلاعات ، عقاید ، ایستارها یا وجهه نظرها و هیجانات را از سوی یک شخص یا گروه به سایرین ، ارتباط می نامند.


منابع علمی تعاریف مشابهی درباره واژه ارتباط ارائه داده اند:
ارتباط«COMMUNICATION» هرگونه انتقال پیام بین یک فرستنده از یک طرف و یک گیرنده از طرف دیگر ، ارتباط محسوب می شود ، چه فرستنده انسان باشد و چه یک دستگاه میکانیکی.1
ارتباط مکانیسمی است که روابط انسانی براساس و به وسیله آن بوجود می آید و تمام مظاهر فکری ووسایل انتقال و حفظ آنها در مکان و زمان برپایه های آن توسعه پیدا می کند .2
ارسطو فیلسوف معروف ، هدف ارتباط را جست وجو برای دست یافتن به کلیه وسایل و امکانات موجود برای ترغیب و اقناع دیگران می داند .به این صورت که برقرار کننده ارتباط ، از هر راه و یا وسیله ای که امکان داشته باشد طرف مقابل ارتباط یا مخاطب خود را تحت نفوذ درآورد و نظرو عقیده خود را به او بقبولاند.
مفهوم واقعی ارتباطات از ریشه لاتین آن به معنای « درمیان گذاشتن و تقسیم کردن » مفهومی است که لازمه آن فقط یک فرستنده فعال و یک گیرنده انفعالی نیست ، بلکه اثر بازخورد (feedback) دومی را نیز که تغییر دهنده طرز رفتار اولی است به حساب می آورد و از آن هم بالاتر ، مستلزم شرکت فعال تمام افراد ذی نفع در روند ارتباط است و ارتباط در این حالت به صورت یک موج چند بعدی اخبار با بازخورد متعدد در می آید.3

ارتباط جمعی:
ارتباط غیر مستقیمی که از طریق مطبوعات و به خصوص وسایل ارتباط جمعی مانند رادیو و تلویزیون بین گروههای وسیع انسانی ایجاد می شود ارتباط جمعی نامیده می شود .
وسایل ارتباط جمعی در انجام کلیه برنامه های آموزشی و تعلیماتی می توانند به مقدار بسیار زیادی مفید واقع شوند .
« وسایل ارتباط جمعی گروههای خاص را پیوند و وحدت می بخشند و وجوه مشترک آنها را معرفی می کنند.»4
موفقیت یک برنامه یا عمل ارتباطی بستگی به میزان اطلاعاتی که در اختیار مخاطبان قرار می گیرد ندارد بلکه به برانگیزاندن آنان در به کاربستن اطلاعات و آگاهیهای داده شده وابسته است .



تأثیرات رسانه های ارتباطی ومقایسه آن با رادیو
1- سرعت:
بعضی رسانه ها سریع تر از سایرین عمل می کنند و زودتر به اخبار و رویدادها دسترسی پیدا می کنند . یک خبر تازه با اولویت زیر به دست افراد می رسد : به وسیله فرد مطلع وحاضر درصحنه ، روزنامه محلی ، رادیو وتلویزیون.
2- عمق:
میزان تأثیر یک رسانه ارتباطی بر روی مخاطب به عمق آن بستگی دارد . مثلاً تاثیر کتاب برذهن خوانند از تأثیر سایر رسانه ها بیشتر است . سینما در درجه دوم واقع شده است ، مجله ، تلویزیون و رادیو در اولویت های بعدی قرار می گیرند.
3- وسعت:
وسعت یک رسانه عبارتست از گستردگی و میزان اطلاعاتی که رسانه در مورد یک موضوع به خصوص ارائه می دهد . رادیو برخلاف کتاب و مجله ، معمولاً به طور اختصاصی تری موضوع های اطلاعاتی خود را ارائه می کند.
4 – دسترسی:
میزان دسترسی به رسانه ها با توجه به فراوانی آنها در جامعه متفاوت است . رادیو تقریباً در همه جا بیشتر از رسانه ها در دسترس همگان است . ارزانی گیرنده های رادیویی (ترانزیستوری)برد نسبتاً طولانی امواج آن ، این رسانه را به عنوان یک رسانه همگانی و قابل دسترس درآورده است . در حالی که امواج تلویزیونی بر خلاف رادیو ، برد نسبتاً محدودی دارند.
5- تداوم:
کتاب تأثیر پایدارتری نسبت به سایر رسانه ها در ذهن برجای می گذارد . محتوای یک کتاب تقریباًدر تمام طول عمر در حافظه خواننده باقی می ماند . به علاوه کتاب را می توان برای مدت بسیار طولانی در کتابخانه نگهداری و در مواقع لزوم به آن مراجعه کرد . مجله نیز از چنین خصوصیتی می تواند بهره مند شود . درحالی که برنامه های رادیو هیچ گاه به وسیله شنوندگان آن در حافظه ضبط و نگهداری نمی شود ولذا تکرار موضوع ها در قالب های گوناگون ، می تواند به نگهداری آنها در حافظه تداوم بخشد.


6- محلی بودن:
در میان رسانه های ارتباطی ، روزنامه بیش از سایر رسانه ها ظرفیت محلی بودن را داراست . هرچند که دسترسی به روزنامه های محلی چه از جنبه امکان انتشار آن و چه از لحاظ توان مالی و نیز سواد افراد برای تهیه و خواندنشان ، برای همه به طور یکسان میسر نیست . با این حال ، هند از معدود کشورهایی است که توانست در سراسر کشور به انتشار روزنامه های محلی اقدام کند . در مراحل بعدی باید از رادیو و سپس تلویزیون به عنوان رسانه هایی که قابلیت محلی بودن را دارا هستند نام برد . رادیو به خصوص ، می تواند به صورت رادیوی محلی ، مورد استفاده گروه کوچکی از شنوندگان محلی قرار گیرد . مجله ، فیلم و کتاب فاقد خصوصیت محلی بودن هستند و تقریباً همیشه برای ارائه و توزیع در سطح وسیع تری تهیه و تولید می شوند.
7- درگیری حواس:
رسانه های ارتباطی هریک به نوعی حواس پنجگانه انسان را به کار می گیرند . کتاب ،
تنها حس بینایی را در فعالیت ارتباطی درگیر می کند . رادیو حس شنوایی و فیلم وتلویزیون حواس بینایی و شنوایی را تواماً در فعالیت ارتباطی درگیر می سازد . رادیو و تلویزیون با استفاده از ابزارهای خاص خود مانند افکت ، موزیک ، گفتار وغیره می توانند مخاطب خود را شدیداً در فعالیت ارتباطی درگیر کنند.
8- اعتبار:
رسانه های چاپی به طور سنتی از اعتبار بیشتری برخوردارند . کتاب شاید معتبرترین رسانه ارتباطی باشد . اما تحقیقات اخیر نشان داده اند که اعتبار یک رسانه تا حدود زیادی
بستگی به اعتبار افرادی دارد که آن را اداره می کنند.5

رادیو از نگاه مک لوهان:
در کتاب آئینه های جیبی آقای مک لوهان تألیف ابراهیم رشیدپور آمده است:
« رادیو بسیاری از مردم را صمیمانه تحت تأثیر قرار می دهد. یک نوع تأثیر رودرروست .به وسیله رادیو، نویسنده،گوینده وشنونده در دنیای ارتباطی واحد و مشترکی قدم می گذارند . این همان جنبه فوری و صمیمانه رادیوست که می تواند یک نوع تجربه خصوصی و شخصی نیز به حساب آید . رادیو قدرتی عمیق دارد که ناخودآگاه اثر می گذارد و همه چیز وهمه کس را دربر می گیرد . رادیو می تواند ارواح و اجتماع را یکی سازد .قدرت رادیو به توانایی طبلها و شیپور های قبایل بدوی شباهت دارد . با این همه هنوز بسیاری از نویسندگان برنامه های رادیویی به آنچه با این وسیله می توانند انجام دهند . آگاهی ندارند .6

تاریخچه رادیو:
تا پیش از اختراع رادیو وبیسیم ، سریع ترین وسیله ارسال و دریافت پیام ، کبوتران نامه بر بودند که حدنصاب سرعت آنها از حدود60 میل درساعت و حداکثر مسافتی که بر فراز خشکی طی می کردند از 150 میل فراتر نمی رفت .
اختراع رادیو ، فاصله زمانی بین ارسال (پخش) و دریافت (ضبط) پیام را – حتی در فواصل چند هزار کیلومتری – به لحظه یا لحظاتی چند کاهش داد.
تاریخچه پیدایش رادیو 7در واقع به اختراع برق و تلفن در اواخر قرن 19 باز می گردد: در سال 1867 ، جمیز کلارک ماکسول – که در دانشگاه کمبریج به تدریس اشتغال داشت ، امواج الکترومغناطیسی را کشف کرد . حدود 20 سال بعد هنریش هرتز، فیزیکدان مشهور آلمانی دنباله بررسی ها و تحقیقات ماکسول را گرفت و دریافت که امواج الکترومغناطیسی با سرعت نور در فضا پخش می شوند . وی در لابراتوار خود ، برای نخستین بار آنچه را که امواج هرتز نامیده می شود – وبعد ها به امواج رادیویی نیز شهرت یافت – پدید آورد. هرتز براین اعتقاد بود که با ساخت یک دستگاه حساس می توان امواج مزبور را ضبط کرد . وی مدعی آن بود که هوا نیز چون آب از مولکولهایی به هم فشرده تشکیل شده است و بنابراین ، همان طور که با پرتاب کردن سنگی بر سطح آرام آب ، امواج متحد المرکز قابل رویتی به وجود می آید ، در فضا هم در اثر تولید صدا ، امواج الکترومغناطیسی ایجاد ومنتشر می شود . هرصدایی که در اطراف ما تولید می شود ، امواجی را در فضا پدید می آورد و اگر دستگاه دقیقی موجود باشد می تواند این امواج را بگیرد .
گام بعدی توسط دانشمند ایتالیایی کالزچی اونستی برداشته شد . وی در سال 1885 با کشف خاصیت هدایت وانتقال ذرات فاز ، را ه را هموارتر کرد .و متعاقب آن ، ادوارد برنلی فیزیکدان فرانسوی و مخترع کوهرر ، با بهره گیری از قابلیت هدایت و اشاعه ذرات ، دستگاه اولیه پخش امواج الکتریکی و مغناطیسی را ساخت . وی در سال 1894 ، به کمک فرستنده ای آنتن دار ویک گیرنده ، موفق به پخش و ضبط اصوات شد .
چندی بعد اولیور لاج و راتر فورد – که هر دو انگلیسی و فیزیکدان بودند – موفق شدند به وسیله امواج ، از راه دور با هم ارتباط برقرار کنند .
سرانجام نوبت به مارکنی رسید تا گام اصلی و نهایی را بردارد . درسال 1894، وی بدنبال مطالعه رساله ای درباره امواج الکترومغناطیسی – که هشت سال پیش از این تاریخ به وسیله هرتز کشف شده بود – به این اندیشه افتاد تا از امواج مذکور برای انتقال پیام استفاده کند . یک سال بعد او یک دستگاه تلگراف بی سیم ساخت که نوسانگر هرتز ، فرستنده و کوهرر برانلی ، گیرنده آن بود.
مارکنی ، سپس درصدد برآمد تا دستگاه خود را اصلاح کند و فرستنده ها وگیرنده هایی مستقل تر وکارآمدتر تهیه کند تا کار ارسال و دریافت پیام با سهولت بیشتری صورت پذیرد . الکساندر پوپوف – فیزیکدان روسی – قبلاً استفاده از آنتن را معمول داشته بود ( ناگفته نماند که روسها براثر عرق ملیت ، با اصرار مدعی آنند که پوپوف رادیو را اختراع کرده است ) مارکنی به تدریج کوشید تا ارسال پیام به مسافت های دورتری را امکانپذیر سازد . در سال 1895 پیامی از اتاق به باغ خود فرستاد . بعداً پیامی به مسافت 5/1 کیلومتر مخابره کرد. چون در ایتالیا ، اختراع وی مورد استقبال قرار نگرفت ، به انگلستان رفت و در آنجا پیامی را تا فاصله 5/14 کیلومتر ارسال داشت . در سال 1897 با دیگر به ایتالیا مراجعت کرد و از ساحل ، به یک کشتی جنگی در 19 کیلومتری پیامی مخابره کرد . یک سال بعد ، از انگلستان پیامی را به مسافت 29 کیلومتری ارسال داشت . با وجود این در انگلستان هم اختراع وی با سردی موجه شد تا آنکه هنگام بیماری ملکه ویکتوریا در جزیره وایت ، مارکنی چگونگی حال اورا به انگلستان مخابره کرد . این واقعه ، موجب شهرت و رواج کار مارکنی شد و با عوایدی که از این طریق حاصل کرد توانست دستگاههای قوی تری بسازد.
سرانجام در 12 دسامبر 1901 مارکنی موفق شد نخستین پیام را بر فراز اقیانوس اطلس از پالدیو (واقع در جنوب غربی انگلستان ) به نیوفاندلند(در کانادا) ارسال دارد . این روز را می توان تاریخ واقعی اختراع رادیو بشمار آورد .
تا این زمان پیام های رادیویی به وسیله الفبای مرس مخابره می شد . فسندن فیزیکدان کانادایی – آمریکایی قدم دیگری در این راه برداشت و توانست امواج صوتی را برروی امواج رادیویی بفرستد . درسال 1904 در بازار مکاره سنت لوئیز ، رادیو ونحوه کار آن در معرض تماشای عموم قرار گرفت وبالاخره درسال 1909 مارکنی مشترکاً با براون به اخذ جایزه نوبل نائل شد .
جنگ جهانی اول ، این اختراع را همراه دیگر اختراعات وارد عرصه کاربرد نظامی کردو از رادیو به عنوان جنگ افزاری کمکی استفاده شد . پس از خاتمه جنگ ، بهره گیری از رادیو و برنامه های آن محبوبیت بیشتری یافت . در سال 1920 ایستگاه رادیویی مارکنی به پخش برنامه هایی سرگرم کننده و تفریحی پرداخت .
در جنگ جهانی دوم ، آخرین نقائص رادیو برطرف شد . در جریان این جنگ غیر از رادیوهایی که در گوشه وکنار جهان مشغول پخش برنامه بودند ، رادیوی برلن، مربوط به نازیها ورادیوی بی بی سی سخنگوی متفقین توانستند به عنوان ابزارهای مهم خبری و تبلیغاتی تأثیر عمده ای بر روند جنگ بگذارند .
با پایان یافتن جنگ دوم جهانی ، رادیو رفته رفته ، بصورت وسیله ای همگانی درآمد . اختراع ترانزیستور و کاربرد آن در رادیو در دهه 1950 ، این وسیله ارتباطی را با سرعت و وسعت بیشتری جهانگیر کرد . تا جایی که امروز هیچ نقطه ای از عالم را نمی توان یافت که از قلمرو امواج رادیو خارج باشد .
هم اکنون ، ه زاران ایستگاه فرستنده رادیویی دولتی و خصوصی در سراسر جهان به زبان های گوناگون برنامه پخش می کنند و علی رغم توسعه حیرت انگیز تلویزیون وگسترش و رواج سایر رسانه های گروهی ، هنوز هم برای استفاده عامه ، هیچ وسیله ارتباط جمعی که از رادیو سریعتر و سهل الصول تر باشد وجود ندارد .
ارزانی ، سهولت حمل و سرعت خبرگیری از رادیو این امکان را برای دولت هایی که از توان مالی و فنی برتری برخوردارند پدید آورده است تا در دوردست ترین سرزمین ها ، به زبان خود اهالی ، به نفع دولت های سلطه گر تبلیغ کنند.
به عنوان مثال؛رادیو لندن حداقل به 40 زبان مورد استفاده در دنیا برنامه پخش می کند .
در کشور ما ، رادیو به عنوان جزیی از خواستهای قدرتهای زمان گشایش یافت . امروزه ، سیستم رادیویی کشوردر داخل و خارج ، دستگاهی با اهمیت به حساب می آید . پخش برنامه های محلی با گویش های گوناگون در کشور ، پخش برنامه به زبان های مختلف برای علاقه مندان در خارج از مرزها ، فعالیت رادیوقرآن، فعالیت رادیو جبهه در طول جنگ تحمیلی و رادیوی ایرانیان خارج از کشور از جمله نوآوریهای این دستگاه ارتباط جمعی است که امید می رود با کسب تجربیات جدید به سوی تکامل مطلوب پیش برود.

رادیو ونوسازی جوامع:
وسایل ارتباط جمعی مانند مطبوعات ، درحال حاضر مهمترین وسیله ارتباطی به شمار می آیند واز طریق آنهاست که بسیاری از نیازهای فرهنگی جوامع بشری تأمین می شود.
درمیان همه وسایل ارتباط جمعی ، رادیو جایگاه ویژه ای دارد. این وسیله به دلیل تکنولوژی ساده و نیز انبوهی بودن آن ،می تواند در آن واحد با میلیون ها نفر ارتباط برقرار کند .
بسط وگسترش حرکت های فرهنگی درجهان ، رادیو را به عنوان ابزار توانمندی که قدرت عبور از صعب العبورترین راهها و حتی از مرزهای جغرافیایی و نیز نفوذ در مرزهای قومی و قبیلگی را داراست ، مطرح ساخته و اندیشه صاحبنظران و کاوشگران را دراستفاده بهینه از این وسایل به خود مشغول ساخته است .
همچنین پیشرفت ها و تحولات وسیع در تمامی زمینه ها و ضرورت انتقال نوآوریها به جوامع سنتی و عقب مانده ، رادیو را به عنوان ابزار کارسازی که می تواند در جهت آموزش و اشاعه یافته های علمی به کارگرفته شود برسر زبان ها انداخته است .
در زمینه تأثیر وسایل ارتباط جمعی خصوصاً رادیو و نقش آن در نوسازی جوامع ، تحقیقات فراوانی صورت گرفته است . یکی از تحقیقاتی که به دقت این مسئله را بررسی کرده ، کار ارزنده دانیل لرنر تحت عنوان گذار از جامعه سنتی است که بین سالهای 1950 و 1951 – در شش کشور ایران ، مصر ، ترکیه ، سوریه، لبنان و اردن انجام گرفته است .
از نظر لرنر ، نوسازی در ممالک فوق الذکر ، بیش از هرچیز مدیون استفاده از وسایل ارتباط جمعی بوده است . او در زمینه نقش این وسایل در پیشرفت مغرب زمین اعتقاد دارد که وسایل ارتباط جمعی ، ممالک مغرب زمین را صاحب مهارتهای برجسته ای ساخته است که خواه یا ناخواه ، ایشان را به سوی زندگی جدید و مدرن امروزی می کشد.

برتری هاوتأثیر وتأثر رادیو در پیام رسانی
رادیو وسیله ای شخصی است که با آن ، عمل ارتباط به آسانترین شکل و در سطح وسیعی صورت می گیرد . .. این وسیله خصوصاً برای انتقال نوآوریها و گسترش اطلاعات مردم در کشورهای درحال توسعه بسیار قابل توجه است .
رادیو به عنوان یک وسیله پیام رسانی ، دارای ارزش فراوانی است . رادیو ، شخص پیام دهنده یا گوینده را به درون خانه و اتاق خصوصی افراد وارد می کند و .. در هرمکان ، حضور دارد وبدینگونه خود را به مردم نزدیک می سازد.
دربکارگیری رادیو همیشه چهاراصل مورد توجه است:
دسترسی ارزان قیمت به تعداد بیشماری از مردم.
ارتباط با مردمی که وسایل ارتباطی دیگری در اختیار ندارند.
همگامی با سایر وسایل ارتباطی
ایجاد علاقه مندی به نوآوریها و تشویق مردم در حفظ و نگهداری آنها

نتیجه گیری:
پس از بررسی و پژوهش مختصر پیرامون رادیو بعنوان یکی از مهمترین ابزارهای توسعه فرهنگی به این نتیجه می رسیم که رادیو از جنبه تعلیمی و آموزشی که یکی از بنیان های توسعه فرهنگی است به طور کلی دارای دو وظیفه آموزشی می باشد:
الف: اجتماعی کردن یا فرآیند تقویت یا تغییر آداب ورسوم ، معیارها و نظام ارزشهای فرهنگی.
ب: آموزش یا فرآیند دادن اطلاعات و مهارتهای خاص از روی قاعده .8

بطور کلی رادیو از جنبه تعلیمی و آموزشی از مزایای زیر برخوردار است :
فوریت:
در این مقوله با استفاده از رادیو می توانیم نخست آنکه یک اطلاعیه و حادثه مهم و اضطراری را به سرعت وپس از چند لحظه به اطلاع شنوندگان رسانید و دیگر این که شنونده بدون آنکه از مراحل آماده و ساخته شدن پیام مطلع باشد ، به آسانی پیامی را از رادیو دریافت می کند .
ارتباط با گروههایی از مردم با نیاز های مشترک:
به دست آوردن اطلاعات از روزنامه ها ، مجلات و نشریات ترویجی علاوه براینکه به علت توزیع ناهماهنگ آنها تضمین چندانی ندارد ، فقط برای کسانی ممکن خواهد بود که از نعمت سواد بهره مند باشند . لیکن به خاطر مردم بی سواد و کم سواد بیشتر از طریق مکالمات روزمره به کسب اطلاعات می پردازند ، به وسیله رادیو می توان به راحتی زمینه های ذهنی لازم را جهت قبول نوآوری ها یا علاقه مند شدن به پدیده های جدید ، در آنان بوجود آورد.
استفاده از احساسات یا فشار هیجانی:
آنچه ما با قلبهایمان احساس می کنیم ، فراتر از درک عقلانی ماست . رادیو با ایجاد رابطه احساسی ، می تواند به احساسات و قلبهای مردم نزدیک شود . به عنوان مثال: نمایشهای رادیویی اگر از مفهوم عمیق و سرشاری بهره مند باشد ، می تواند با ورود به احساسات مخاطبان ، درآنان انگیزه های سازنده ای به وجود آورد .صدا، موزیک و افکت های رادیویی در انعکاس وقایع و ایجاد هیجان ، به مراتب نقشی مؤثر از مطالب چاپی خواهد داشت .
غلبه بر زمان ومکان
رادیو بر موانع زمانی و مکانی غلبه می کند . با ظهور گیرنده های ترانزیستوری رادیو به مثابه انقلابی عظیم در عرصه زندگی انسان ، توانسته است بر موانع بسیاری غلبه کند و پیامهای خود را به آن سوی صعب العبورترین راهها نیز بفرستد . عشایر و قبایل کوچرو که دائماً در یک منطقه به سر نمی برند ، همچون روستائیان ساکن می توانند از پیامهای رادیویی به طور برابر استفاده کنند .
ارزانی:
ارزانی رادیو ، امکان استفاده عام شمول تر از رادیو را فراهم آورده است . قیمت رادیو به طور متوسط 20 بار از قیمت یک دستگاه تلویزیون کمتر است .
با توجه به این عناوین ذکر شده می توانیم به این نتیجه برسیم که رادیو، هنوز به عنوان مهمترین ابزار توسعه فرهنگی به جهت فوریت اطلاع رسانی ، گستره پخش ،غلبه برزمان و مکان و ارزانی و ... می تواند در خدمت آحاد ملل مختلف باشد و با نوآوری ها در جهت ایجاد فرآیند اطلاع رسانی بموقع و القاء مطالب و عقاید مثبت فرهنگی هر چه بیشتر در جهت ارتقاء سطوح فرهنگی جوامع مختلف به ایفای نقش بپردازد .
والسلام

منابع :
کازنو، ژان، جامعه شناسی و وسایل ارتباط جمعی ، ترجمه باقر ساروخانی و منوچهر محسنی ، تهران ، انتشارات رادیو تلویزیون ملی ایران ، 1356
معتمد نژاد ، دکتر کاظم ، ارتباطات و وسایل جمعی ، تهران 1352.
پیام یونسکو، مجله « ویژه نامه روز جهانی ارتباطات » سال هشتم ، شماره 90 ، اردیبهشت ، تهران ، 1356
منبع شماره یک ، ص 53
ظهیری ، دکتر جواد ، ارتباطات و رسانه های ارتباط جمعی ، تهران ، انتشارات دانشکده صداو سیمای جمهوری اسلامی ایران ، مهرماه 1361
رشید پور ، دکتر ابراهیم ، آئینه های جیبی آقای مک لوهان – انتشارات رادیو تلویزیون ملی ایران ، تهران 1352، ص 146-145
درتهیه و تدوین این تاریخچه از 1- دایره المعارف دانشمندان علم وصنعت ،ایزاک آسیموف ، ترجمه محمود مصاحب ، 2- دایره المعارف فارسی از غلامحسین مصاحب ، 3- دایره المعارف بریتانیکا استفاده شده است .
هیبرت، ری، ودیگران،وسائل ارتباط جمعی ، ترجمه منوچهر رادپور . ص 33
خاتون آبادی ، دکتر سید احمد، رادیو وارتباط توسعه ای،تهران ، سروش ، 1374
رسانه ها و فرهنگ ، تبادل و تقابل فرهنگی در عصر ماهواره، تهران ، سروش ، 1376

باسلام خوب بود سپاس.