عنوان:ارتباطات سیاسی و نقش آن در رسانه هاو افکارعمومی
مقدمه:
دربررسی وسایل ارتباط جمعی معاصرچون مطبوعات وخبرگزاری ها، می توان آنها را به عنوان مهمترین وسیله ارتباط سیاسی از قرن 19 تا اواسط قرن 20 به شمار آورد.
در این دوران، رسانه‌ها به ویژه مطبوعات، گزارشگر وقایع سیاسی و منعکس کننده مذاکرات مجامع سیاسی و نهادهای قانون گذار محسوب می شوند. مطبوعات همچنین به عنوان سکو یا تریبون برای بیان عقاید سیاسی و وسیله‌ای در دست احزاب و سازمانهای سیاسی برای بسیج افکارعمومی یا شکل دادن به مرام ومسلک به کار می‌روند. آنها ابزاری برای "پروپاگاندا" propaganda در کشمکش بین دولتها و ناظر برعملکرد حکومتها و از همه مهمتر وسیله‌ای برای آگاه کردن مردم ازمسائل مملکتی و اعمال قدرت درجوامع هستند. رابطه‌ی نزدیک بین سیاست و رسانه‌ها را می‌توان از امتیازاتی شمرد، که در جوامع مختلف ازسوی حکومتها برای آنها منظور شده است. البته این امتیازها درمواردی تبدیل به محدودیت‌هایی نیز می‌شود و بسته به نوع نظام حاکم بر جوامع متفاوت است. نقش انتقادی و بسیج‌گر رسانه‌ها به‌ویژه مطبوعات درانقلابهای آمریکا، فرانسه، اروپای مرکزی و روسیه برای هیچکس پوشیده نیست. بنابراین رسانه‌ها همواره بخش جدایی ناپذیر درامر نشر اندیشه‌ها و رابطی درمناقشات بین طرفین دعوا برسرقدرت سیاسی، ایدئولوژی های سیاسی، دولت و اپوزیسیون و مردم بوده اند. به عبارتی نهادهای سیاسی درابتدایی ترین جوامع تا پیچیده ترین آنها، برای اعمال قدرت بدون به کارگیری عامل ارتباطی نمی‌تواند موجودیت داشته باشد.
همچنین ارتباطاتی که بین رسانه‌ها و نهادهای سیاسی انجام می‌گیرد، ارتباطات سیاسی نامیده می شود. ارتباطی که درآن رسانه‌ها، نقش مؤثری درقدرت نظامهای سیاسی دارند. رسانه ها موجب ارتباط نهادهای سیاسی مختلف می شوند. ارتباطات سیاسی و نظامهای حاکم براین رسانه ها سعی در استفاده ابزاری ازرسانه ها برای رسیدن به اهداف خود دارند. این نظام ها، بدنبال کنترل رسانه ها هستند.
اطلاعات مناسب نه تنها به مسائل واقعی، مثلا ً آنچه اتفاق افتاده است، بلکه به انتقال اندیشه، فرهنگ ها و نگرش ها نیز مربوط می شود. بنا به تعریف، ارتباطات برای همه رفتارهای سیاسی و اجتماعی مهم است. بدون ارتباطات، سیاست و جامعه نمی تواند وجود داشته باشد. ارتباطات سیاسی، عنصر پویای نظام سیاسی است. "کارل دویچ" Duich درمطالعه‌ی کلا سیک خود، حکومت و ارتباطات را درکانون درک سیاسی قرارمی‌دهد.
از نظر تحلیلی، کاملا ً پذیرفتنی است، که به جای بحث درباره ارتباطات بطورکلی، ازارتباطات سیاسی سخن گفته شود. روشن است پیام‌هایی به‌ویژه سیاسی وجود دارند، که می‌توان آنها را تشخیص داد. مانند سخنان سیاستمداران، بیانیه‌های انتخاباتی،تصمیمات حکومتی و بحث های منوط به سیاست‌ها و برنامه‌ها.
همین گونه نیز کانالهای ارتباطی‌ای وجود دارند، که عمدتا ً یا منحصرا ً سیاسی هستند. مانند مذاکرات مجالس قانونگذاری، جلسات بحث و گفتگو یا گردهمایی های حزبی، جلسات سیاست گذاری و برنامه‌های بحث و گفتگو، درباره مسائل روز در رادیو و تلویزیون. با وجود این از نظر ساختاری، ارتباطات سیاسی بخشی از نظام سیاسی نیست. بلکه جزئی جدایی ناپذیر از نظام ارتباطات جامعه است. الگوهای ارتباطی معین ممکن است به میزانی کمتر یا بیشتر سیاسی تشخیص داده شوند. ازاین جهت که سیاست مسأله اصلی مورد توجه آنها است. به عبارتی جلسات کابینه در بریتانیا یا جلسات بحث و گفتگو میان رئیس جمهور آمریکا و مشاورانش مثالهای آشکاری از ارتباطات سیاسی هستند. اما فرایندهای ارتباطی مورد استفاده آنها، مشخصاً سیاسی نیستند. توزیع اسناد قبل ازتشکیل جلسه و بحث میان افراد، دریک جلسه، پدیده های معمول بیرون از حوزه سیاسی هستند. رسانه های همگانی ممکن است در بعضی از جوامع، شدیداً تحت کنترل سیاسی باشند. اما آنها منحصراً سیاسی نیستند.
در حوزه گسترده این ارتباطات، ارتباط رهبران جامعه با مردم، ارتباطات بین گروه های سیاسی، ارتباط بین خواسته های مردم و اهداف سیاستمداران و ارتباط بین احزاب و مردم جای می گیرند.
1-1 تعریف ارتباطات سیاسی:
ارتباطات سیاسی انتقال اطلاعات سیاسی از یک بخش نظام سیاسی به دیگر بخش ها و همچنین بین نظام سیاسی و نظام اجتماعی است. با این تعریف ارتباطات سیاسی برای رفتار اجتماعی و سیاسی حیاتی محسوب می شود تا آنجا که بدون ارتباطات نه سیاست و نه جامعه نمی تواند رشد یابد.
پیام های سیاسی ویژه ای وجود دارند که به روشنی قابل تشخیص هستند. نظیر سخنرانیهای سیاسی، مواضع انتخابی، تصمیمات حکومتی و مذاکرات سیاسی. ارتباط سیاسی همانند ارتباط در سایر زمینه ها هم به شکل افقی و هم عمودی مورد استفاده قرار می گیرد.ارتباط سیاسی 3 مجرای اصلی را به کار می گیرد:
1- رسانه های جمعی
2- گروهای فشار و احزاب سیاسی
3- تماسهای بین افراد
2-1 انواع مدلهای ارتباطی در ارتباطات سیاسی:
1. مدل ارسطو: این مدل شامل 3 عنصر اصلی پیام دهنده(گوینده)، پیام(گفتار)، پیام گیرنده(شنونده) است. نقش پیام دهنده را رهبران سیاسی ایفا می کنند.پیام← همان پیام سیاسی است و پیام گیرنده مخاطب سیاسی محسوب می شود. این مدل نشان دهنده جامعه ای است که درآن روابط یک سویه در حوزه سیاسی حاکم است. در این جریان ساده ارتباط پیام مستقیماً بین دو طرف مبادله می شود و به وسیله انتقال نیازی نیست.
2. مدل لاسول: در این مدل با عناصر تشکیل دهنده فرایند ارتباط سیاسی آشنا می شویم. این عناصر عبارتند از: (چه کسی چه می گوید برای چه کسانی با چه وسیله ای و با چه تأثیری) که در این مدل اداره کنندگان رسانه ها محتوای پیام ها و تاثیر بر مخاطبان اهمیت اصلی را دارند.به عقیده لاسول اطلاعات در مسیری یک طرفه از جانب ارتباط گر به مخاطب جریان دارد.
3. مدل پیر شفه: عنصر واسطه دارای اهمیت است منظور از عنصر واسطه: رسانه،ارتباط گران و خبرنگاران هستند. عنصر واسطه سعی می کند میان قدرت، دولت، رهبران سیاسی و مردم قرار گیرد.عنصر واسطه را با توجه به دوری و نزدیکی به دولت می توان به 3 گروه تقسیم کرد:
1- عنصر واسطة مردمی 2- عنصر واسطة دولتی 3- عنصر واسطة مستقل
ارتباطات در جامعه به یک ذوزنقه شبیه است که در هر بخش آن گروهای مختلف اجتماعی قرار دارند. دولت سعی دارد خود تصمیماتی را بگیرد و مردم سعی دارند دخالت بیشتری در تصمیمات داشته باشند ارتباط گران در این میان واسطه اند و نقش جلوگیری از فشار طرفین را دارند.
4. مدل دروازه بانی: در این مدل که اولین با توسط کورت لوین مطرح شد انتقلا اخبار واطلاعات به وسیله گزینشگران یا دروازه بانان متعدد انجام می شود.
X← نشانه هر رویداد و واقعه در محیط اجتماعی است که در مورد آنها از طریق رسانه ها ارتباط صورت می گیرد.
A← نقش مبلغ و حمایتی دارد و اشاره دارد به افراد و سازمانهایی که دربارة x حرفی برای گفتن دارند.a می تواند یک سیاستمدار تبلیغاتگر یا منابع خبر باشد.
C← یک سازمان رسانه ای یا افراد داخل آن سازمان است که x ها (وقایع مختلف) را مستقیماً و یا از طریق a دریافت می کند.
B← یعنی گروه مخاطبان نیز کار گزینش گری را ارائه می دهند و در میان اخبار ارائه شده با توجه به نیازهای خبری خود گزارش می کند.
5. مدل مارپیچ سکوت: الیزابت نوئل نیومن در سال 1974 این مدل را ارائه کرد. در این مدل به تأثیر قدرتمند رسانه ها اشاره شده است. او استدلال می کند که 3 ویژگی وسایل ارتباط جمعی یعنی تراکم، فرا گیر بودن و هم صدایی در ایجاد اثرهای قومی بر افکار عمومی تأثیر دارند. عامل دیگری که در این مدل تأثیر گذار هستند مارپیچ سکوت می باشد افراد سعی می کنند تعیین کنند که دربارة موضوع مورد بحث:
1- آیا در اکثریت قرار دارند یا نه.
2- سپس می کوشند که تعیین کنند که آیا تغییر افکار عمومی در جهت موافقت با آنها ست یا خیر.
اگر احساس کنند در اقلیت قرار دارند گرایش پیدا می کنند که دربارة موضوع سکوت کنند. اگر هم فکر نند تغییر افکار عمومی در جهت فاصله گرفتن از آنهاست باز هم گرایش پیدا می کنند که سکوت کنند. در این میان نقش رسانه ها ی جمعی بسیار مهم است.
چون مرجعی هستند که افراد برای پیدا کردن توزیع افکار عمومی به آنها توجه می کنند. در واقع رسانه های جمعی عقیده قالب را بیان می کنند و همراه با آن فقدان حمایت میان فردی از عقاید اقلیت باعث ایجاد مارپیچ سکوت می شود. به طوری که تعداد زیادتری از افراد یا عقیده قالب را بیان می کنند و یا از اظهار عقیده خودداری می کند.
در سال 1991 مطالعات لاسورسا نشان داد که اظهار نظر سیاسی یه تنها تحت تأثیر تصور شخصی از فضای عقیده است بلکه متغیرهای دیگری همانند سن، تحصیلات، درآمد، علاقه فرد به سیاست و اطمینان فرد نیز تأثیر گذار است. نتایج او نشان می دهد که مردم در برابر عقیده قالب به اندازه ای که نیومن ناتوان نیستند و تحت شرایطی یاین امکان وجود دارد که بتوان در برابر مارپیچ سکوت مبارزه کرد.
6. مدل دادوستد: در این مدل ارتباطات همانند دادوستد تصور می شود و همواره ارتباط گران در وضعیت تازه ای قرار می گیرند. جریان انتخابات به خوبی کاربرد این مدل را نشان می دهد کاندیده های بیشتر وعده می دهند تا بتوانند آرا بیشتری را کسب کنند.
7. مدل تبلیغاتی(چامسکی): در این مدل هدف این است که مردم جلب شوند تا کالا یا خدماتی را خریداری کنند و از این خرید خود خشنود باشند. در واقع رسانه ها واقعیت قالبی می سازند و بعد نظارت می کنند که آیا در جامعه طبق این الگو عمل می شود یا نه؟ در این مدل سعی بر جذب نخبگان است چون تصور این است که با جذب آنها تأثیر واقعی صورت می گیرد و دیگران نیز تبعیت خواهند کرد.
7. مدل مکعبی: درسال 1968 به وسیله پکر مطرح شد. از دید او مجموعه فرایندهای ارتباطی همانند مکعب است که از مکعبهای کوچکتر ساخته شده است و هریک از این مکعبها نقش اطلاعاتی معینی را دارند که می توانند همسایه خود را تحت تأثیر قرار دهد. پکر در این مورد پیچیده بودن باورنکردنی ارتباط را به عنوان یک فرا گرد متغیر که دائم در حال تغییر گوناگونی ارائه پیام را نشان داده است علاوه بر این از دید او تفاوتهای فردی نیز در دریافت پیام ها موثرند. بعضی افراد می توانند مقدار زیادی از اطلاعات را درک کند در حالی که گروهی از مردم با بسیاری از اطلاعات بیگانه اند.

با تشکر از مطالب شما لطفا منابع ذکر شود ودر اختیار همکلاسی ها قرار گیرد