با سلام واحترام خدمت استاد گرامی امیدوارم مطالب ارسالی مورد تایید شما استاد گرامی قراربگیرد.
زنجان بنام خدا
مکان های دیدنی اثار باستانی سوغات و...
استادگرامی آقای قلی زاده.
کاردانی امور فرهنگی میترا حرمشرقی
سال تحصیلی:1393 درس : گردشگری

بنام خدا
استان زنجان یکی از استان های با اهمیت ایران است که در ناحیه مرکزی شمال باختری ایران واقع شده و از نظرارتباطی دارای نقش ویژه ای است و به دلیل استقرار بر محور ترانزیتى تهران- اروپا نقطه ارتباطی مركز با باختر و شمال باختری ایران به شمار مى آید. جاذبه های جهانگردی استان زنجان درتمام قسمت های آن پراكنده شده اند و می توان آن ها را در شمار جاذبه های طبیعی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی مورد مطالعه و بررسی قرار داد. دراین میان شهرستان های ابهر و زنجان با ارزش ترین و مشهورترین جاذبه های گردشگری این استان را در خود جای داده اند. جاذبه های طبیعی این استان؛ شامل کوه ها، رودها، آبشارها، چشمه های آب معدنی و دریاچه های طبیعی و مصنوعی است که در شهرستان های مختلف استان پراکنده شده اند. استان زنجان به لحاظ اقتصادی از مناطق صنعتی و خودکفای ایران بوده و از نظر جاذبه های گردشگری در برگیرنده بنای عظیم و با شکوه سلطانیه است كه یکی از بزرگ ترین و مشهورترین بناهای اسلامی بر جای مانده از 700 سال پیش است. وجود معادن با ارزش سبب شده این منطقه چهره ای صنعتی به خود بگیرد و وجود مردمانی سخت کوش و هنرمند سبب وجود انواع صنایع منحصر به فرد دستی در این خطه از ایران شده است
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
نام استان زنجان برگرفته از مركز استان یعنى شهر زنجان است. در مورد وجه تسمیه شهر زنجان تاكنون نظرات گوناگونى ازسوى پژوهشگران و نویسندگان ارایه شده است. قدیمى ترین نامى كه به این منطقه اطلاق شده است، زندیگان به معناى اهل كتاب زند (معروف ترین كتاب آیین زردشتى ساسانى) و گان از پساوند اهل باستان است كه در دوره ساسانیان بر این منطقه گذاشته شده است. گفته مى شود بناى شهر زنجان در زمان اردشیر بابكان ساخته شده و در آن زمان نام شهین یعنى منسوب به شاه به آن اطلاق مى شده است. از اواخر دوره قاجاریه به علت استقرارایل خمسه فارس، نام خمسه نیز بر آن نهاده اند .
شهرستانهای استان زنجان:
زنجان- ابهر - ایجرود - خدابنده - خرم دره - طارم - ماهنشان .
شهرستان زنجان بزرگ ترین و مهم ترین شهرستان استان زنجان به شمار می آید که مرکز استان را در بر گرفته است. این منطقه از کوه ها و رودخانه های متعددی برخوردار است که سبب پیدایش جاذبه های طبیعی زیادی در این منطقه شده است. دیرینگی و قدمت ناحیه زنجان بر اساس مطالعات انجام شده به اواخر هزاره دوم قبل از میلاد می رسد. بعضی از تاریخ‌ نگاران، شهر زنجان را با شهر "آگانزانا" كه بطلمیوس از آن نام برده است، یكی دانسته‌ اند. جاذبه‌های تاریخی متعددی که در این منطقه وجود دارند؛ بهترین گواه قدمت و پیشینه تاریخی با ارزش این خطه از استان زنجان است. شهرستان زنجان علاوه بر این که مهم‌ترین منطقه استان زنجان به شمار می آید، در زمینه جاذبه های طبیعی و تاریخی نیز از مناطق قابل توجه استان و ایران است. زنجان از نظر امکانات و تاسیسات مناسب از دیگر شهرستان های استان وضعیت بهتری دارد و از اقامتگاه ها و رستوران های نسبتاً مناسبی برخوردار استرودخانه‌های قزل‌اوزن و زنجان‌رود.

جمله جاذبه های طبیعی شهرستان زنجان هستند. شهرستان زنجان از مکان های تاریخی زیادی برخوردار است که مسجد جامع زنجان یا مسجدسید، مسجدخانم، مسجدمیرزایی، مسجد قلابر، مسجد عباسقلی خان، مسجد چهل ستون، مسجد آقا شیخ فتح الله، مسجد و مدرسه ملا، بنای مسجد و گرمابه حسینیه اعظم، گرمابه حسینیه اعظم، گرمابه حاج داداش، گرمابه میر بها، گرمابه قیصریه، بقعه امام زاده سید ابراهیم (ع)، امامزاده ام البنین، آرامگاه میرزا ابوالقاسم، كاروان سرای نیک پی، کاروان سرای سنگی، كاروان سرای قره بلاغ، سرای دخان، قلعه یا حصار زنجان، قلعه قمچی، قلعه قلایر، پل میر بهاءالدین، پل سردار، پل حاج سید محمد، مجموعه بازار زنجان، بنای رختشوی خانه، عمارت و باغ معین، عمارت ذوالفقاری و عمارت دارایی برخی از مکان های تاریخی و دیدنی این شهرستان هستند.
شهرستان ابهر ابهر یکی از مهم ترین و ارزشمند ترین موردهای جهانگردی و توریستی استان زنجان به شمار می آید که برای توسعه و گسترش صنعت گردشگری از توانایی های قابل توجهی برخوردار است. مهم ترین و تاریخی ترین اثر شهرستان ابهر، گنبد عظیم و مشهور سلطانیه است که به تنهایی قابلیت برابری با سایر بناهای استان را دارا است. این شهرستان در قسمت های شمالی منطقه واقع شده اند. معبد تاریخی داش كسن در كنار شهر تاریخی و با ارزش سلطانیه، آرامگاه چلبی اوغلی، آرامگاه ملاحسن كاشی و گنبد آجری سلطانیه در مجموع محور فرهنگی - تاریخی سلطانیه را تشكیل می دهند.
شهرستان ایجرود
شهرستان ایجرود از جمله مناطق استان زنجان است که از جذابیت های مختلفی مانند آبادی های سرسبز با چشم انداز کشتزارها و رودخانه هایی که از میان باغ ها و کشتزارهای آن عبور می كنند، چشمه آب معدنی و برخی از آثار تاریخی چون میل خویین برخوردار است.
کشاورزی و دام‌داری ارکان اقتصادی شهرستان ایجرود را تشکیل می دهند. بیش تر مردم این شهرستان به زراعت و دام‌داری مشغول هستند و به همین علت باغ ها و کشتزارهای زیادی در منطقه وجود دارند که چشم انداز زیبایی به این شهرستان بخشیده اند. محصولات این منطقه را انواع غلات از قبیل گندم و جو، سیب زمینی، پیاز، انواع صیفی جات و انواع میوه به خصوص سیب و انگور تشکیل می دهند.
شهرستان خدابنده

غار کتله خور، چشمه های آب گرم روستای گرماب و منطقه ییلاقی گرماب از جمله مهم ترین جاذبه های طبیعی شهرستان خدابنده هستند. مسجد جامع سجاس، مسجد جامع قیدار، بنای تاریخی چلبی اوغلی، بقعه قیدار نبی، آرامگاه ارغون خان، منطقه تاریخی سجاس از جمله مکان های تاریخی و دیدنی شهرستان خدابنده هستند.
در مجموع از نظر صنایع، به جز شرکت تولید کننده قطعات ماشین آلات کشاورزی و واحدهای کارگاه موزاییک سازی صنایع بزرگ چشم گیری در این منطقه دیده نمی شود. در ارتفاعات شهرستان خدابنده معادنی وجود دارد كه به صورت سنتی (دستی) و صنعتی بهره برداری می شوند و مهم ترین آن ها عبارتند از: معدن سنگ گچ در ارتفاعات روستای ملک چمنی و معدن سنگ های ساختمانی و سنگ مرمر در روستای مادآباد در دامنه باختری كوه قیدار. در ارتفاعات شهرستان خدابنده به جز معادن یاد شده، منابع دیگری هم وجود دارد که هنوز مورد بهره برداری قرار نگرفته اند .
شهرستان طارم
شهرستان طارم یکی از شهرستانهای هفتگانه استان زنجان است که در شمال استان واقع شده و مرکز ان شهر آب بر می باشد. این شهرستان از شمال به استان گیلان از شرق به استان قزوین از جنوب به شهرستان ابهر و از غرب به شهرستان زنجان محدود می باشد. مساحت شهرستان طارم بالغ بر 2235 کیلومتر می باشد که ارتفاع شهر آب بر از دریا حدود 750 متر می باشد. مرکز شهرستان طارم شهر آب بر. شهر آب بر به نوعی در مرکزیت شهرستان واقع شده و مرکز شهرستان می باشد و محل استقرار ادارات شهرستان بوده و یکی از شهر های مهاجر پذیر با قابلیت فراوان است. در شهر آب بر مناطق زیبایی دیدنی و باستانی همچون آتشکده پیر همدان، سد های طبیعی کرد آباد و جمال آباد، چشمه خانسر و کوثر ، ییلاق دیدنی و تفرجگاه وجرگاه، پلنگ گاه، آق داش و امام زادگان هاشم و عوف و جعفر واقع شده اند و آب بر با اتمام پروژه های دولتی و راه آب بر به فومن در آینده خیلی نزدیک شهر آب بر پل ارتباطی شهرستان طارم به شمال کشور خواهد بود .
الف - آتشکده های طارم
1-آتشکده تشویر 2- آتشکده پیر همدان 3- آتشکده سانسیز 4- آتشکده الزین 5- آتشکده پیر چم
ب-قلعه های باستانی طارم
1- قلعه سمیران (شمیران)2- قلعه درام3- قلعه سانسیز4- قلعه شیت5- قزل قلعه
ج - امامزادهای معروف طارم:
شهرستان ماهنشان
قلعه بهستان یا کهن دژ در شهرستان ماه‌نشان در استان زنجان و در کنار رود خانه قزل اوزن واقع است. به اعتقاد برخی باستان‌شناسان قدمت این دژ به دوره ماد‌ها بر می‌گردد. پناهگاه حیات وحش انگوران، دریاچه پری، دریاچه طبیعی خندقلو، حاشیه رودخانه قزل اون، چشمه آب گرم میانج، چشمه آب گرم حلب، چشمه آب معدنی ینگجه، حاشیه رودخانه آق زوج، وغیره.چ
آشنایی با صنايع دستي زنجان .مليله زنجان هنري زيبا وسرآمدصنايع دستي ايران
ملیله کاری همواره بعنوان یکی از اصیل ترین صنایع دستی استان زنجان مطرح می باشد ملیله به مفهوم ظریف کاری نقره است که با استفاده از مفتولها و نوارهای ظریف نقره و بکار گیری طرحهای اسلیمی و منظم ساخته می شود، مصنوعات ساخته شده شامل: سرویس چایخوری، شکلات خوری، گلدان، شمعدان، قاب عکس و انواع زیورآلات ....، می باشد.تاريخچه مليله کاری زنجان:
این هنر در شهر زنجان از رونق چشمگیری برخوردار است سابقه ملیله‌كاری در زنجان تا قرن دهم هجری‌، روشن و مشخص است به طوری كه فردریچارد‌، مستشرق اروپایی‌، در سفر‌نامه خود می‌نویسد "شهر زنجان كه شهر كوچكی است نقره و ملیله‌كاری این شهر پر زرقس و برق است. «
‌ملیله‌كاری كه در هزاره اول هـجری‌ قمری به عنوان هنر دستی بومی زنجان فقط در این شهر معمول بوده در زمان حكومت رضاخان با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران و اصفهان در سایر نقاط كشور نیز رواج یافت‌.
‌سرویس‌های چای و شربت‌خوری‌، جعبه جواهرات و دسته چاقو‌، عمده‌ترین دست مایه هنرمندان زنجانی در سال‌های دوره بعد است كه به تدریج بر انواع این دست سازه‌های زیبا‌، از جمله زیورآلات افزوده می‌شود.
‌رونق این هنر‌ و صنعت از دوران سلجوقی آغاز و در دوران صفویه‌ به اوج خود رسید، شهرهای زنجان و اصفهان بیشترین هنرمندان را در این حرفه تربیت و به عرصه هنرهای سنتی تحویل داده‌اند‌.
در زمان قاجار نیز شهر زنجان یكی از شهرهای معتبر كشور ملیله، دو چشم، برگ فرنگ، سه چهارچشم، کورملیله و تابيده ،که هر يك داراي ويژگي خاص خود مي باشد .
چاقو سازی :
چاقو سازی در زنجان که با مهارت خاصی به دست استادان این صنعت ساخته می‌شود با ویژگی‌هایی همچون ظرافت ، تناسب ، تنوع ، قدرت برش و (فقط كاربران عضو مجاز به دیدن لینک ها هستند) تیغه از شهرت فراوانی بر خوردار است .
از انواع چاقوها ميتوان چاقوي قلم تراش ، چاقوي كشاورزي و قلمه زني كاردهاي آشپزخانه و چاقوي شكاري وصحرائي ، قمه ، دشنه و قداره را نام برد .
مسگری:

هنگاميکه بشر بعد از سنگ و گِل ، براي رفع ساير نيازهاي خود به فلز روي آورد ، در بين فلزات ، "مس" زودتر از ديگر فلزات بکار رفت چراکه اين فلز به صورت خالص در طبيعت يافت مي شد و استخراج و بهره برداري از آن ساده بود .
درخشش و جلاي فلز مس خالص و رنگ جالب توجه سنگهاي معدني اين فلز از ديگر علل کاربرد آن در طول اعصار گذشته بوده است .
قدمت استفاده از مس بر اساس مدارک و شواهد باستان شناسي به 9 هزار و 500 (ق. م) مي رسد و تا قبل از هزاره پنجم ق.م (کشف ذوب مس) به صورت خالص بکار مي رفت و از شيوه چکش کاري سرد براي شکل دادن به آن استفاده مي شد .
امروزه با استناد به مدارک غيرقابل انکار که از گوشه کنار ايران به دست آمده است مي توان شمال و مرکز ايران را جزو قديمي ترين مراکز فلزکاري جهان و نيز فلزکاران ايران رااز پيشگامان کشف ذوب مس در جهان باستان دانست که فراواني معادن مس در ايران ، مؤيد اين نکته است .
با توجه به کشف کوره ذوب مس در "سگز آباد" قزوين واقع در "تپه قبرستان" ، نزديک بودن اين منطقه از لحاظ جغرافيايي به زنجان و نيز وجود معادن بزرگ مس در منطقه مي توان به قدمت استفاده از اين فلز در زنجان پي برد.
فرش وگلیم و جاجیم
فرش و گليم و جاجيم زنجان از معروفيت خاصي برخوردارند . فرش بافي در زنجان يكي از صنايع با قدمت زياد است كه نقش قابل توجهي در صادرات فرش ايران ايفا ميكند . فرشهاي صادراتي زنجان از بهترين جلوه هاي فرهنگي اين استان هستند . به طوريكه فرش بافان اين خطه هنر ومهارت خود را در راستاي تكامل هنر سرزمينشان قرار داده اند و از آن به عنوان منبع در آمد نيز استفاده مي كنند . در سال بيش از 60000 تخته فرش در سراسر استان بافته مي شود كه عمده آنها مربوط به اتحاديه بافندگان فرش دستي و شركتهاي مختلف است .
طرحهايي كه در فرش زنجان استفاده مي شودعبارتند از : ريز ماهي و ماهي درهم و نقشه قلتوق و بيجار و افشار
بازار بزرگ زنجان :
بازار زنجان در دوران آقا محمد خان قاجار آغاز و در سال ۱۲۱۳ در زمان فتحعلی شاه قاجار خاتمه یافته و مساجد و سراها و گرمابه ‌ها در سال ۱۳۲۴ به آن اضافه شده است . مجموعه بازار قدیمی به صورت یک خط مستقیم به عنوان بازار بالا و پایین به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده است . گستردگی جغرافیایی بازار زنجان و تنوع راسته‌ ها ، تعدد سراها و کاوانسرا های درون شهری در راسته‌ های فرعی که هر کدام به نامی و به فعالیتی خاص اختصاص یافته و وجود مساجد فراوان گویای پویایی این مجموعه در طول زمان های گذشته و شرایط حاکم بوده است . این بازار که طویل ترین بازار ایران می ‌باشد از سوی غرب و شرق گسترده شده و بدین لحاظ بازار پائین و بازار بالا تقسیم و نام گذاری شده است .
مساجد جامع زنجان
مجموعه تاریخی مسجد جامع یکی از بناهی ارزشمند شهر زنجان ، معروف به مسجد سید است که در بافت تاریخی و قدیمی شهر قرار گرفته است. این مجموعه تاریخی در قرن سیزدهم هجری قمری (سال ۱۲۴۲) در دوره قاجاریه توسط یکی از پسران فتحعلی شاه قاجار به نام عبدالله میرزا دار ساخته شد . صحن این مسجد مانند سایر مساجد چهار ایوانی ، به شکل مربع مستطیل است و ۴۸ متر طول و ۳۶ متر عرض دارد .
گنبد سلطانی
بنای عظیم تاریخی گنبد سلطانیه در زمان سلطان محمد خدا بنده و در فاصله سال های ۷۱۳ - ۷۰۴ هجری قمری بنیان نهاده شده است . سلطانیه در زمان سلطان محمد خدا بنده در عداد یکی از مهمترین شهر های تجاری و آباد ایران به شمار می رفت که در آن مساجد و مدارس و بیمارستان های معتبر و یک سلسله ابنیه خیریه و خانقاه و اماکن دیگر ساخته شده بود .
غار کتله خور :
غار کتله خور ، که در گویش محلی ، مردم منطقه به آن کتل کوتول می گویند ، غاری است خشکی - آبی ، واقع در استان زنجان و احتمالاً وجه تسمیه غار نیز به این علت باشد که غار در یکی از این کوه ها قرار گرفته ‌است و خورشید از پشت آن طلوع می کند و بجای کتل خورشید به آن کتل‌خور گویند . در حال حاضر این غار به سه بخش فرهنگی ، تفریحی و ورزشی تقسیم شده است بخش ورزشی آن تنها مورد استفاده غارنوردان و صخره ‌نوردان قرار می گیرد حدود ۴ کیلومتر است که البته هنوز انتهای آن کشف نشده است . بخش تفریحی غار نیز که جهت بازدید عموم مورد استفاده قرار می گیرد حدود ۲ کیلومتر مسیر مستقیم است که گفته می شود این مسیر تنها 1.3 کل غار است . بخش فرهنگی غار نیز در بخش جنوبی آن قرار دارد قسمت اصلی آن دالانی است طبیعی که جهت برگزاری مراسم مختلف مورد استفاده قرار می گیرد البته این دالان هیچگونه راه خروجی به بیرون نداشته و راه خروجی آن به صورت مصنوعی کنده شده اما خود دالان تماماً طبیعی بوده است .
مردان نمکی :
معدن نمک چهرآب مردان نمکی نامی است که به شش مومیایی کشف‌شده در زمستان سال ۱۳۷۲ (۱۹۹۳ میلادی) در معدن نمک چهرآباد استان زنجان داده شده‌ است. در میان آن‌ها جسد یک زن و یک پسر نوجوان نیز وجود دارد. تعدادی از مردان نمکی بر اثر ادامه کار معدن، به‌شدت آسیب دیده‌اند.
چارق یکی از زیباترین سوغاتی های زنجان
چارق ظریف فرم وشکل خاصی دارد و با مواد اولیه ویژه‌ای که صرفا برای راه رفتن روی قالی و اطاق‌های مفروش ساخته می شود که سابقاً پشت بسته و بدون پاشنه بود. در اصطلاح محلی ترکی زنجان ،چاروق را (چارخ) تلفظ می‌کنند چارق دوزی از هنرهای دستی است که دستهای ظريف هنرمندان زنجانی در توليد آن مهارت ويژه ای دارند. اصولاً صنعت کفاشی از قرن يازدهم هجری در شهرزنجان رونق فراوانی داشته است. تمرکز کفاشان در دو بازار بالا و پايين و اختصاص يافتن راسته های گوناگون به اين فن حکايت از رونق آن در ادوار گذشته دارد.

ازسوقات زنجان میتوان به:چاقو وزعفران وعسل وکشک جامدوانواع انگوروشیرنی جات وکلوچه و چارق ا شاره کرد. با تشکر میتراحرمشرقی