ملی گرایی ، قومیت و نظام جهانی شدن
جهانی شدن :
جهانی شدن فرایندی است که عناصر مثبت و عناصر منفی را در خود جای داده است. مثبت به خاطر انتقال گروه بزرگی از دستاوردهای ارزشمندی که باید آنها را دستاورد مشترک حیات بشری دانست. علم، فلسفه، هنر، مفاهیم و مکانیسم هایی چون آزادی های دموکراتیک و نظام های سیاسی دموکراتیک از جمله‌ی این دستاوردها هستند که انتقال آنها به سراسر جهان را باید امری مثبت تلقی کرد. مهمترین اثرات منفی آن فرایند یکسان سازی و شبیه سازی فرهنگی است. با جهانی شدن یک فرهنگ با غلبه‌ی خود، فرهنگ های دیگر را از بین می برد و در نتیجه حاصل این فرایند می تواند فقر فرهنگی باشد .
در دیالکتیک، دو وجه فرهنگی و اقتصادی مهم و موثر است. بدین معنا که اثر اقتصاد بر فرهنگ بیش از اثر فرهنگ بر اقتصاد است. بنابراین وجه اقتصادی جهانی شدن هم بیشتر بر وجه فرهنگی آن غلبه دارد و موثر است تا وجه فرهنگی بر اقتصادی. بحث جهانی شدن، همواره نزدیک شدن فرهنگی بوده است. دنیا از جهت فرهنگی به سوی نوعی یکپارچگی یا یک دست شدن یا هم شکلی پیش می رود؛ تفکر پست مدرنیستی می گوید دنیا به سمت کثرت بی انتها حرکت می کند و نه تنها باید این کثرت را پذیرفت و تقویت کرد بلکه وجوه این کثرت ها هم با یکدیگر در همه زمینه ها ارزش برابر دارند .
جهانی شدن در مقابل خود موج بزرگی از مخالفت ها را به وجود آورده (چه داخل کشورهای توسعه یافته و چه داخل کشورهای در حال توسعه )
اهمیت قومیت در جهانی شدن بدین دلیل است که به صورت یکی از قالب های بسیار موثر مقاومت در برابر جهانی شدن عمل می کند. مقاومت های قومی در قالب الگوهای محلی، در برابر الگوهای جهانی و تبلور این الگوها در الگوهای ملی انجام می گیرد .
سه فرایند همزمان شامل پدید آمدن دولت های ملی، مهاجرت های گسترده و جهانی شدن را باید به عنوان پیش زمینه‌ی اساسی گسترش علاقمندی به مطالعات قومی در سال های اخیر دانست .
فرایند فرهنگ سازی باید گروهی از نمادها ، نشانه ها و اسطوره ها را باز سازی ، تدوین یا اصولا خلق کند. مواردی چون تداوم تاریخی، قهرمانان ملی ، ارزش های ملی ، زبان ملی ، بناهای فرهنگی ، تاریخی ، فولکلور یا فرهنگ عوام ، حافظه ای تاریخی ، فضای طبیعی یا محیط طبیعی انسان ، ساخت مشترک ، آداب و رسوم مشترک ، لباس ها و غذاهای مشترک ، تابوها و توتم های مشترک و ...
آنتونی گیدنز از جدایی فضا و زمان از مكان یعنی برهم خوردن نظم سنتی فضا و زمان و در نتیجه جهانی شدن سخن می گوید . تحت تأثیر جهانی شدن امكان كنش و روابط اجتماعی در جامعه ای بسیار بزرگ تر فراهم می آید و در نتیجه تحت منطق پویش تجدد ، جامعه ای جهانی پدید می آید . با ایجاد انواع پیوند و رابطهء فرد با این جامعهء جهانی ، فرایند جهانی شدن بوجود می آید .
رولن رابرتسون می گوید تحت تأثیر فناوری ارتباطی و ماهیت نظام سرمایه داری و وابستگی متقابل نظام سیاسی فشردگی بوجود می آید. فشردگی ، همگونی و درهم تنیدگی را بوجود می آورد و در نتیجه یك نوع وابستگی متقابل در سطح جهانی بوجود می‌آید كه تحت تأثیر آن آگاهی شكل می گیرد .
آگاهی از بعد تعلق به جهانی واحد و امر جهانی یعنی جهانی شدن شكل می گیرد. رابرتسون پیشروی جهانی شدن را بر اساس تضاد و ستیز می داند که منطقی مستقل و محتوم دارد تا به شکل گیری فرایند جهانی شدن انجامد .
هاروی نظریه‌ی جهانی شدن را با بر هم خوردن نظم سنتی فضا و زمان شروع می كند . وی معتقد به بازسازی مفهوم زمان و فضا بوده و سپس گسستی که بین دوران مدرن با دوران سنتی شكل می گیرد را مطرح می کند. از نظر وی جایگزینی مفهوم زمان طولی و خطی و فضای واحد جهانی به جای تصور سنتی از زمان و فضا بوجود می آید و در نتیجه فشردگی زمان – فضا یعنی كاهش زمان و كوچك شدن فضا و نهایتا فرایند جهانی شدن بوجود می آید .

تاثیر جهانی شدن بر قومیت ها :
در چارچوب پیامدهای جهانی شدن قومیت ها، به سه دسته تغییرات می توان اشاره کرد :
1- تضعیف دولت –ملت ها
2-رشد و تقویت هویت خواهی های قومی
3-خلق جوامع مجازی قومی

1- تضعیف دولت – ملت ها: برخی پژوهشگران معتقدند که دوره‌ی حاکمیت مطلق و انحصاری دولت های ملی به سر آمده است چون اکثر دولت های ملی در انجام تکالیف قانونی ناتوان اند و نمی توانند نظم و امنیت ، رفاه اقتصادی ، توسعه اجتماعی – سیاسی و پاسخگویی به تقاضاهای رو به رشد را انجام دهند. خصوصا کشورهای جهان سوم ، بعد از افزایش نیروهای فراملی (نهادهای بین المللی، شرکت های چند ملیتی و...) و نیروهای فرو ملی (گروه های قومی ، خرده فرهنگ ها و...) که حاکمیت ملی دولت ها را با چالش جدی رو به رو کرده و به واسطه حرکت جامعه جهانی از سمت هویت سیاسی به هویت فرهنگی – تمدنی ، جوامع به جای تاکید بر تعلقات جغرافیایی و مادی (آب ، خاک ، سرحدات) به تعلقات فرهنگی (زبان ، مذهب ، فرهنگ و...) مشترک پافشاری می کنند که حافظ مرزهای سیاسی نخواهند بود. هدف جامعه جهانی در قرن حاضر جایگزین کردن دولت حداقل به جای دولت حداکثر و تمامت خواه ؛ به همین دلیل با اینکه به تضعیف دولت – ملت ها دلالت دارد با رشد و تقویت هویت خواهی های قومی همبسته و عجین است .
2- رشد و تقویت هویت خواهی های قومی: هویت قومی بر بنیاد شناسه های فرهنگی ( زبان، مذهب، آداب و رسوم و پیشینه تاریخی ) تعریف می شود و به خاطر تاثیر از درک و تجربه‌ی مشترک از بی عدالتی و به حاشیه رانده شدن ها، هویت خواهی های قومی امری انفعالی است که گروه های قومی برای دفاع از هویت و بقاء گروه خود از آن استفاده می کنند.
جهانی شدن به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به هویت خواهی قومی دامن خواهد زد. جهانی شدن با ایجاد تغییر در جهت گیری ها و نگرش طبقات و اقشار مختلف از سمت موضوعات سیاسی ، اجتماعی به مسایل فرهنگی از جمله حوزه های فرهنگی شده و به این ترتیب عناصر خودی و غیر خودی را که طبقات استثمارگر و استثمار شونده بودند به حوزه های فرهنگی، خصوصا فاصله گروه های قومی کشانده و هویت خواهی های قومی را مبنای بخش زیادی از چالش های آینده‌ی نظام جهانی خواهد ساخت .
پدیده‌ی جهانی شدن همانطور که در سطح خرد پدیدهء چند فرهنگی – چند قومی را تشویق و ترغیب می کند در سطح کلان در عرصه های جهانی باعث تجانس فرهنگی – قومی می شود و در نهایت جهت گیری و اهداف واحدی را در نظام چند گونه‌ی‍ جهانی دنبال می کند .
از زاویه‌ی تئوری توطئه دامن زدن به پدیده‌ی چندفرهنگی – چند قومی و منازعات متاثر از آن ناشی از توصیه و تجویزهای نظام جهانی برای کشورهای در حال توسعه و دشمنان سیاسی – ایدئولوژیک تلقی شده که در بهترین حالت به جدایی های محلی و مسالمت آمیز منجر می شود .
به موازات فاصله گرفتن از حالت دولت محوری و ضعیف شدن روندها و هنجارهای فراگیر و مسلط دولت ها، وطن گرایی افراطی کم می شود و هویت خواهی فراملی و فروملی با نقش برتر افراد ، گروه ها و نهادهای مدنی از جمله گروه های قومی افزایش پیدا می کند .
حرکت به سمت جهانی شدن و استقرار فرهنگ و هویت جهانی در بسیاری جوامع به دلیل دستیابی بر مدینه فاضله وعده داده شده بوده که اگر این انتظارات برآورده نشود ناهمخوانی بین تصورات و واقعیات به وجود می آید و باعث ناامنی و سرگشتگی افراد می شود و چاره ای جز بازگشت به هویت های کوچک خودی در جهت ایجاد حداقل امنیت و هویت نیست .
3- خلق جوامع مجازی قومی: دیوید جی . الکینس معتقد است جوامع قومی در طول زمان ساخته شدند در حالیکه جوامع مجازی قومی محصول تکنولوژی های ارتباطی دوره کنونی جهان اند .
الکینس جوامع قومی را به سه دسته جوامع قومی متمرکز ، جوامع قومی پراکنده و جوامع قومی مجازی تقسیم می کند و می گوید جوامع قومی متمرکز جوامعی اند که اعضای گروه قومی آن به لحاظ ارضی و جغرافیایی به مقیاس وسیعی متمرکز بوده و تحت لوای یک حکومت حیات سیاسی و فرهنگی داشته باشند .
مهمترین ویژگی جوامع قومی پراکندگی جغرافیایی است. هر چند درجات پراکندگی می تواند متفاوت باشد ولی گروهی از آنها درحاشیهء مرزها مستقرند .
جوامع قومی مجازی به وسیلهء تکنولوژی های ارتباطی و با توجه به اشتراک در تصورات، علائق، ارزش ها به هم مرتبط اند .
وی تاکید دارد مفهوم مجازی را نباید به مثابه یک جامعه تقریبی و غیر کامل درک کرد بلکه آنها پر طراوت، زنده و فعال هستند و با هم در ارتباط و تعامل بوده و اگر لازم باشد با هماهنگی های لازم به صورت گروه های فشار عمل کرده و از حقوق هم دفاع می کنند .
نتیجه گیری :
جهانی شدن پدیده ای است که با ورود رسانه های جمعی به عرصه زندگی بشر، فرهنگ ها و قومیت ها را در کنار هم قرار داده و شرایطی به وجود آورده که می تواند به بازگشت هویت های قومی کمک کند و این روند را شتاب مضاعف دهد و افکار برتری قومی و نژادی را کم رنگ کند ، همچنین می تواند شرایطی به وجود آورد تا در این فضا گروه قابل توجهی از گروه های قومی در جهت استیفای حقوق از دست رفته خود اقدام کنند .
در چنین شرایطی تعامل کم با فرهنگ ها ممکن نیست و ارتباطات و اطلاعات بیشتری در اختیار افراد قرار می گیرد و بیشتر سعی در جعل هویت و سنت سازی می شود و تنها چیزی که می تواند انسان ها را از این سردرگمی نجات دهد تعامل با قومیت های دیگر و حفظ هویت قومی خود است و تنها ضامن بقای هویت ملی کشورها ، به کارگیری ترکیبی و مناسب از مولفه های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی با شناختی آگاهانه، همه جانبه و واقع گرایانه از تحولات جهانی در پرتو دیپلماسی فعال و تنش زدا امکان پذیر خواهد بود .

تشکر منبع؟