با سلام و احترام خدمت استاد عزیز و دوستان گرامی
چند نمونه از آرایه های ادبی

استعاره : نامیدن چیزی است به نامی جز نام اصلی‌اش، هنگامی که جای آن چیز را گرفته باشد.
مثال:
ماهم این هفته برون رفت و به چشمم سالی است
حال هجران تو چه دانی که چه مشکل حالی است
دراین بیت ماه استعاره از معشوق است

مجاز: مانند استعاره به كـار بردن واژه است در غير معني حقيقي؛يعني شاعر و نويسنده معناي قاموسي واژه را در نظر نمي گيرد بلكه با معناي هنری آن سرو كار دارد.
مثال:
گوئي مگر كسي به نشان زآب زعفران انگشت زرد كرده به کافورنهاد
كه مراد از «انگشت» در اينجا «سرانگشت» است.

ایهام : آوردن واژه‌ای است با حداقل دو معنی که یکی نزدیک به ذهن و دیگری دور از ذهن باشد. مقصود شاعر گاه معنی دور و گاه هر دو معنی است. در ایهام، واژه یا عبارت به گونه‌ای است که ذهن بر سر دوراهی قرار می‌گیرد و نمی‌تواند در یک لحظه یکی از دو معنی را انتخاب کند.
مثال: چنان سایه گسترد بر عالمی که زالی نیندیشد از رستمی
در بیت بالا منظور سعدی از «زال» نه پدر رستم بلکه «پیرزن سفیدموی» است اما با «رستم» ایهام تناسب ساخته‌است.

مراعات نظیر: آوردن واژه‌هایی از یک دسته‌است که با هم هماهنگی دارند. این هماهنگی می‌تواند از نظر جنس، نوع، مکان، زمان و یا همراهی باشد. مراعات نظیر سبب تداعی معانی‌است. مراعات نظیر پرکاربردترین آرایه در ادبیات فارسی است. مراعات نظیر در اشعار سعدی، مولوی، حافظ و فردوسی بسیار یافت می‌شود.
بز و اشتر و میش را همچنین به دوشندگان داده شد پاک دین
در این بیت بز – اشتر- میش مراعات نظیر هستند

تضاد : به معنی آوردن دو کلمه با معنی متضاد است در سخن برای روشنگری، زیبایی ولطافت آن.
بگويم تا بداند دشمن و دوست كه من مستي و مستوري ندانم
در این بیت دشمن و دوست - تضاد است.


در پناه حق پاینده باشید