تحقیق در عملیات یا پژوهش عملیاتی
(Operations Research, Operational Research (به اختصار OR))
شاخه‌ای میان‌رشته‌ای از ریاضیات است که برای یافتن نقطه بهینه در مسائل بهینه‌سازی، از گرایش‌هایی مانند برنامه‌ریزی ریاضی، آمار و طراحی الگوریتم‌ها استفاده می‌کند. یافتن نقطه بهینه براساس نوع مسئله مفاهیم مختلف دارد و در تصمیم سازیها استفاده می‌شود. مسائل تحقیق در عملیات بر بیشینه‌سازی (ماکزیمم‌سازی) -مانند سود، سرعت خط تولید، تولید زراعی بیشتر، پهنای باند بیشتر و غیره- یا کمینه‌سازی (می‌نیمم‌سازی) -مانند هزینه کمتر و کاهش ریسک و غیره، با استفاده از یک یا چند قید تمرکز دارند. ایدهٔ اصلی تحقیق در عملیات یافتن بهترین پاسخ برای مسائل پیچیده‌ای است که با زبان ریاضی مدل‌سازی شده‌اند که باعث بهبود یا بهینه‌سازی عملکرد یک سامانه می‌شوند.
محتویات
• ۱ خلاصه
• ۲ قلمرو تحقیق در عملیات
• ۳ تاریخچه
• ۴ روش سیمپلکس
• ۵ ادامه تحصیل
• ۶ پانویس
• ۷ منابع
خلاصه
عبارت تحقیق در عملیات (که گاهی علم مدیریت یا تحقیق در عملیات نیز نامیده می‌شود) معمولاً مخفف به صورت OR به کار می‌رود. معمولاً علم مدیریت ارتباط نزدیکی به مسائل مدیریت تجارت دارد. تحقیق در عملیات یکی از زیرشاخه‌های ریاضیات کاربردی است و جنبه‌های کاربردی آن در مهندسی صنایع نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. ریاضیات کاربردی به متخصصان امکان می‌دهد تا جنبه‌های نظری تحقیق در عملیات را بررسی کرده و آن‌را گسترش دهند و توانایی ایجاد و توسعه تحقیق در عملیات را فراهم کنند.
ابزارهای اصلی استفاده شده توسط تحقیق در عملیات مدل‌سازی ریاضی، بهینه‌سازی، آمار، نظریه گراف، نظریه بازی‌ها، نظریه صف، آنالیز تصمیم‌گیری و شبیه‌سازی است. به دلیل ماهیت محاسباتی این شاخه، OR با علوم کامپیوتر پیوند دارد و تحلیل‌گر تحقیق در عملیات معمولاً از نرم‌افزارها یا کدهای اختصاصی استفاده می‌کنند که توسط خودشان یا همکارانشان ایجاد شده‌اند. نرم‌افزارهای تجاری تحقیق در عملیات معمولاً با عنوان ابزارهای حل مساله شناخته می‌شوند و قابلیت استفاده در نرم‌افزارها و کدهای خودنوشته را دارا هستند. ویژگی بارز تحقیق در عملیات نگاه کلی آن به سیستمها و بهبود آن است و به جای آنکه بر یک یا چند جزء سیستم تمرکز کند تمام سیستم را مد نظر قرار می‌دهد. تحلیل‌گران تحقیق در عملیات معمولاً با مسائل جدیدی مواجه می‌شوند و باید تشخیص دهند که کدام‌یک از روش‌ها بیشتر با ساختار سیستم، اهداف بهبود و قیدهای زمانی و توان محاسباتی منطبق است. به همین دلیل (و دلایل دیگر) نقش نیروی انسانی در تحقیق در عملیات حیاتی است. همانند ابزارهای دیگر، تکنیک‌های OR به تنهایی قادر به حل مسائل نیستند.
قلمرو تحقیق در عملیات
برخی از نمونه‌های کاربرد تحقیق در عملیات به شرح زیر است:
• مدیریت بهینه حمل و نقل کالا و مواد در شبکه‌های ارتباطی جاده‌ای، دریایی، هوایی و لوله‌های انتقال
• ارزیابی بهره‌وری، کارایی و اثربخشی
• برنامه‌ریزی زمانی جلسات مختلف در مدارس، دانشگاه‌ها و کنفرانس‌ها با هدف کاستن از زمان‌های تلف شده و افزایش اثربخشی آموزش
• تخصیص بهینه نیروهای کاری به مشاغل
• بودجه‌ریزی بهینه با هدف استفاده موثر از هزینه‌ها
• طراحی ساختار کارخانه‌ها با هدف جریان بهینه مواد و کالاها
• ایجاد شبکه‌های ارتباطی با کمترین هزینه و اطمینان از کیفیت خدمات
• مدیریت ترافیک خیابانی و جاده‌ای
• طراحی ساختار چیپ‌های کامپیوتری با هدف کاهش زمان تولید (و بنابراین کاهش هزینهٔ تولید)
• مدیریت جریان مواد و کالا در زنجیره تامین
• زمان‌بندی:
o کارکنان
o مراحل تولید
o مدیریت پروژه
o انتقال داده‌ها در شبکه‌ها
o رویدادهای ورزشی و پوشش تلویزیونی
تحقیق در عملیات به طور گسترده در سازمان‌ها و موسسات دولتی و خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دلیل ماهیت آن، تحلیل‌گران تحقیق در عملیات می‌توانند با استفاده از دانش خود در حوزه‌های تخصصی دیگر وارد شوند.
تاریخچه
اولین استفاده سازمان یافته از تحقیق در عملیات در جنگ جهانی دوم به سال 1941 در انگلستان بود. دانشمندان انگلیسی رادار را اختراع کردند، اما ارتش با استفاده بهینه از این وسیله آشنا نبود. بدین منظور با گردهم آیی جمعی از دانشمندان و با به کار گیری تکنیک های موثر ریاضی و داده های اطلاعاتی، توان دفاعی انگلستان تا حدود 10 برابر افزایش یافت. موفقیت این گروه انگیزه استفاده از گروه های مشابه را در بررسی مسائل مختلف نظامی بیشتر کرد.[۱]
بررسی مسئله حمله هواپیما به زیردریایی‌های آلمانی از موارد دیگری بود که دانشمندان ریاضی به آن پرداختند. در اوایل جنگ جهانی دوم، نیروی هوایی انگلستان از بمب های معمولی علیه زیردریایی‌های آلمانی استفاده می کرد. این نحوه حمله تنها در صورتی موثر بود که زیردریایی‌ها مستقیماً مورد اصابت بمب قرار می گرفتند، زیرا انفجار در سطح آب بود و نمی توانست به بدنه زیردریایی‌ها آسیب بزند، مگر اینکه بمب به عرشه اصابت می کرد. برای تخریب بیشتر زیردریایی‌هایی که به زیر آب فرورفته بودند، انفجار در عمق مورد استفاده هواپیما قرار می گرفت. ولی برای تعیین عمق مناسب انفجار، اختلاف نظر وجود داشت. بعضی اسکادران ها بمب های خود را برای انفجار در عمق 150 فوت تنظیم می کردند، چون فکر می کردند این مقدار، حداکثر عمقی است که زیردریایی مورد حمله ممکن است فرو برود، اما اسکادران های دیگر 50 فوت را برای تنظیم انتخاب کردند، چون زیردریایی ها در عمق 150 فوت دیگر دیده نمی شوند و در نتیجه مورد حمله قرار نمی گیرند. لذا بین گروه طرفداران تنظیم عمق و سطح انفجار اختلاف نظر وجود داشت.[۲]



ادامه تحصیل
این شاخه از علم مدیریت با نامهای متفاوتی چون پژوهش عملیاتی،برنامه ریزی ریاضی،علم مدیریت و...در مقطع لیسانس در کلیه گرایشهای رشته مدیریت،حسابداری،اقتصاد،صنایع،ریاضی کاربردی،عمران و آمار تدریس میشود. علاقه مندان به ادامه تحصیل در این رشته میتوانند تنها از طریق کنکور مجموعه مدیریت کدرشته 1142 در این گرایش پذیرفته شوند. لازم به ذکر است فرصت ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری نیز در ایران موجود است و با توجه به کاربردهای فراوان این گرایش مدیریت در برنامه ریزی های ملی و منطقه ای،ترافیک و حمل و نقل،برنامه ریزی شهری،هوا و فضا،شیمی،مکانیک،خودروسازی و...فارغ التحصیلان این رشته فرصت اشتغال در کلیه مراکز تولیدی و صنعتی،خدماتی و پژوهشی را(حتی در زمینه های متفاوت از مدیریت) دارا میباشند.
مباحث این رشته:برنامه ریزی خطی،عدد صحیح،تحلیل حساسیت،برنامه ریزی آرمانی،تصمیم گیری چند متغیره،رتبه بندی و اولویت بندی

این مطلب تکراری میباشد لطفا مطلب جدید ارسال کنید