مقدمه
برای طی کردن یک پروژه باید ابتدا دانش و آگهی خود را نسبت به آن پروژه بالا ببریم شناسایی فضاها و گونه های معماری در آغاز هر طرحی باید انجام گیرد. از همین روست که در هنگام انجام فاز صفر( فاز مطالعات) ، فصلی به مطالعات گونه شناسی و شناسایی اصول و مقررات و فضاهای لازم برای هر گونه، اختصاص داده می شود.لازم به یادآوری است که هراندازه دانش ما نسبت به موضوع افزایش یابد، نتیجه کار نهایی ما پخته تر شده و از ارزشی افزون تر برخوردار خواهد بود. با مطالعه و دیدن کارهای معماران بزرگ می توانیم به نقاط قوت و ضعف آنها پی برده و تکنیکهای آفرینش فضا را از آنها اقتباس نماییم.چگونگی مطالعه معماران هم شیوه ویژه خود را دارد. برای شناخت هر چیزی باید اجزای تشکیل دهنده آن را یک به یک تجزیه و از دیدگاه های مختلفی تجزیه نمود. برای شناخت یک اثر معماری لازم است افزون بر شناخت ایده آن، آن اثر را از دیدگاه های مختلفی همچون نورپردازی، هندسه، الحاق و حذف حجم ها یا سطوح و خطوط، تناسبات به کاررفته،ریتم و تکرار موجود در بنا، عناصر تک و مجرد و عناصر تکراری و…. مورد بررسی قرار دارد دانش دیگر، همانا دانش چگونگی خلق فضای معماری است. از دیگر دانش ها ,دانش هندسه است.
نور
نور عنصری است که با آن دیدن اشیا ممکن می شود.نور می تواند ریتم خلاقانه ای به یک فضای داخلی ببخشد.بدون نور، نه فرم را احساس می توان کرد، نه رنگ را و نه بافت رانورپردازی در یک فضای داخلی پیامدهای مهمی در بردارد چه بسا نورپردازی مناسب یک فضا آن فضا را خوشامد و چشم نواز کند.نورپردازی در کنار ابعاد زیباشناختی، بعد عملکردی هم دارد. نور مناسب در طول شب در یک فضای داخلی می تواند حس محدود بودن یا ابهام و هراس را بر طرف کند. نور مناسب یک اتاق حتی می تواند چهره آدمی را گرم و صمیمی کند به کمک نورپردازی می توان یک فضای داخلی را به جزایر نورانی متنوعی تبدیل کرد. مثال، غذاخوری باید نور ملایم و گرمی داشته باشد یا بهترین نورها برای حمام، منابع نوری کم ولتاژ هستند
شناسایی فرم
فرم، توده فیزیکی یک شیء است که سه بعدی بوده و وزن دارد.فرم معمولاً به پوسته بیرونی بنا نسبت داده می شود، در حالی که فضای داخلی هم فرم خاص خود را تشکیل می دهد. معمولاً فرم فضای داخلی تابعی از عوامل مختلف است.هر چند نمود فرم بیشتر در پوسته بیرونی یک بنا است با این حال نمود بیرون و درون می تواند یک شکل نباشد.
احساس کردن فضا
در طراحی داخلی معمولاً استفاده مؤثر از فضا و ارتباط آن با محیط، مهم است. مسأله ای که در رابطه با فضا مطرح می شود، رعایت ابعاد انسانی در طراحی داخلی است. از قرن ها پیش رویکرد عمده فیلسوفان و معماران به عنصر فضا، برجسته بوده است. در طی سال های اخیر هم ارتباط بین ابعاد انسانی با فضاهای داخلی به یکی از فاکتورهای مهم طراحی بدل شده که از آن تحت عنوان ارگونومی یا کار پژوهی در دید کلی و اندام سنجی در دید جزئی، یاد می شود. در طراحی داخلی می بایست رابطه درسـت انسان با فضا تعریـف شود و ابعاد بدن انسان ها برای سهولت دسترسی های فضایی مد نظر قرار گیرد.
بافت
بافـت مشخصـه ای از یک شیء اسـت که با لمس کـردن یا دیدن به چشـم می آید. بافت می تواند نرم یا خشن، کشیده یا برجسته، زبر یا ابریشمی باشد. در طراحی داخلی پوسته ها و سطوح فضایی معمولاً بسته به عملکرد هر فضا تغییر می کند. طراحی داخلی یک خانه نیازمند سطوحی نرم و منعطف دارد، اما فضای داخلی یک سینما چنین سطوحی را نیازندارد
شکل
شکل، خط بیرونی یک شیء را تشکیل می دهد. در معماری معمولاً شکل و فرم را با هم اشتباه می گیرند.معمولا شکل ها یا طبیعی هستند یا غیـرقابل مشاهـده یا هندسی. در ترکیب بندی یک فضا شکل اشیـا عامل تعیین کننده ای است. طراحان داخلی به کمک این عامل می توانند ترکیبات بصری گوناگونی پدید آورند۰
رنگ
در تعریف رنگ آن را خاصیت بصری فرم دانسته اند. در حقیقت عنصر فرم از طریق رنگ معنا می یابد. رنگ در طراحی داخلی احساس آدمی را تحت تأثیر قرار داده و روی فرم تأکید می کند، ضمن آنکه رنگ، حس مقیاس را هم موجب می شود. کاربرد رنگ هم، از یک فضای داخلی به فضای دیگر فرق می کند و در کاربرد رنگ، توجه به خصلت های روانی آدمیان ضرورت تام دارد.
استاندارد ها
کف
ایزوله کردن کف آشپزخانه به خاطر شرایط خاص آن الزامی است. می توان برای ایجادعایق رطوبتی از دو شیوه قیر گونی و ایزولاسیون ـ ایزوگام استفاده کرد.در شیوه قیر گونی برای اطمینان بیشتر از دویا سه لایه قیر گونی استفاده می شود . ایزوگام لایه ای ظریف ،بدون چین و چروک واطمینان بخشی است که با استفاده از حرارت چسبانده می شود. می توان کف آشپزخانه را با سنگ ،سرامیک و کف پوش های پلاستیکی مفروش کرد،البته گاهی اوقات درز های بین سنگ و سرامیک محل تجمع مواد غیر بهداشتی می شود . می توان برای عدم تجمع آلودگی ها در بین درزها از سنگ و سرامیک با ابعاد بزرگ استفاده کرد . اصولاً سنگها بر اساس جلوه وکارآرایی دارای قیمت های متفاوتی هستند . سنگ گوهره پر مصرف ترین سنگ در صنعت ساختمان سازی است اما این سنگ جاذب آب است و ایجاد گرد و غبار می کند
دیوار
برای ایمن شدن دیوار ها در برابر رطوبت عایق رطوبتی کف را تا ۸۰ سانتی متر از دیوار ها بالا می آورند . در دیوار پشت کابینت ها از رنگ کاشی و سنگ ارزان استفاده می شود . به علت متغیربودن جای یخچال اجاق گازوغیره دیوار پشت آنها را با کاشی مرغوب می پوشانند. بهتر است در آشپزخانه از رنگ روغنی براق استفاده شود
سقف
در سقف آشپزخانه باید از مصالحی که جاذب رطوبت نبوده و قابل شستشو باشند استفاده کردرنگ آمیزی سقف آشپزخانه بوسیله رنگهای روغنی براق صورت می گیرد
حرارت و برودت
حرارت و برودت در آشپزخانه است ،که اهمیت زیادی دارد . در بعضی از اقلیم ها ممکن است فضای آشپزخانه به شوفاژ یامنبع حرارتی دیگری که از انرژی برق تغذیه می شود نیاز داشته باشدو یا برعکس به سرمایش نیاز داشته باشد.
پنجره
پنجره جهت عبور و مرور نور و هواتعبیرمی شود . لذا پنجره از ملزومات آشپزخانه است و طول استانداردآن نباید کمتر از دو متر باشد . برای تخلیه هوای داخل آشپزخانه از هواکش استفاده می کنند . هواکش ها به اشکال مختلف و د رفضاهای مختلف بکار می روند. برای استفاده بهتر از هواکش ها ،در بسیاری از مسیر های عبور هوا لوله های دودکش قرار می دهند و بعد از آن هواکش را نصب می کنند که هوا را بطور مستقیم به بالاترین سطح ساختمان برساند
درب ورودی
شکل کلی درب آشپزخانه باید دارای سطحی صاف ورنگی براق باشد اصولاً فضای آشپزخانه نباید دارای پرز یا اختلاف سطحی خاص باشد که نتوان براحتی آن را تمیز کرد
کابینت
از جمله وسایل موجود در آشپزخانه ،کابینت با معیار استاندارد است . به دلیل چیدمان خیلی جالب و یکنواختی که کابینت میتواند داشته باشد وسایل شخصی ، لباسشویی و غیره را داخل کابینت قرار میدهند
ـ انواع کابینت
کابینت به دو صورت فلزی و چوبی وجود دارد.بدلیل جلوگیری از زنگ زدگی و پوسیدگی همچنین به منظورایجاد استحکام بیشتر درساخت بدنه کابینتهای فلزی و چوبی از فلزات رنگی و صفحات مرغوب چوبی استفاده می کنند
ابعاد کابینت
به منظورتسلط مصرف کننده بر قفسه هاعمق بخش دیواری و زمینی کابینت به ترتیب ۶۰تا۵۰ تا ۳۰ سانتی متراست
یخچال
در آشپزخانه یخچال ، فریزر و یخچال فریزر پهلوی هم وجود دارند که نوع اخیر به برق و شبکه آب خانه وصل می شود . برای سهولت در انجام کار بهتر است یخچال چند در داشته باشد
اتاق پذیرایی
معمولاً از اتاق پذیرایی برای برگزاری مهمانی ، دید باز دید ، دعوت وپذیرایی از اقوام و دوستان استفاده می شود. در خانه های بزرگ اصولاًجالبترین و مناسبترین فضای ساختمان را به این مکان اختصاص می دهند . بهترین وسایل و ظروف منزل برای پذیرایی ازمیهمانان در این فضا استفاده می شود . تزیین چیدمان این اتاق بایدبه گونه ای باشدکه انگیزه وشور و شوقی برای گفتگو ایجاد نماید.نوع و فرم ظروف و وسایل مورداستفاده در اتاق پذیرایی تأثیر زیادی در ایجاد ارتباط و مراوده بین افراد دارد
نور اتاق پذیرایی
وجود نورطبیعی( پنجره) در محیط پذیرایی ازاهمیت زیادی برخوردار است . معمولاً زیباترین پنجره و منظره در ساختمان به اتاق پذیرایی اختصاص داده می شود . استفاده ازانواع نورهای مصنوعی و پرده های مختلف نقش مؤثری در زیبایی این فضا دارد
ارتباط اتاق پذیرایی باقسمتهای دیگرخانه
فضای پذیرایی در ارتباط نزدیک با غذا خوری و ورودی بوده و با اتاق خواب و آشپزخانه ارتباط غیر مستقیم دارد
کف پوش اتاق پذیرایی
از آنجایی که معمولاً مهمانان با کفش وارد اتاق پذیرایی می شوند بهتر است کف پذیرایی بدلیل رعایت مسائل بهداشتی از سنگ یا سرامیک باشد
استفاده از پارکت در فضای پذیرایی بدلیل مقاومت کم آن و جذب گردو غبار مناسب نیست . سنگ و سرامیک مورد استفاده در کف پذیرایی علاوه بر بزرگ بودن ،باید دارای رنگ های روشن باشندتا درز بین آنهامحل تجمع میکروب و آلودگی نشود
تزیین فضای پذیرایی
استفاده از گل و گیاه در تزیین این فضا بسیار اهمیت دارد . وسایل گرمازا و سرمازای مورد استفاده در این فضاباید از زیبایی لازم برخوردار باشند یا در پوششی از زیبایی قرار بگیرند. مبلمان مورد استفاده در پذیرایی باید نفیس و باارزش باشد و احتیاجی به تعویض کوتاه مدت نداشته باشد. چیدمان زاویه داریا مستقیم مبلمان ونیز رنگ آمیزی ملایم و مناسب در کاهش و افزایش وسعت این فضا تأثیر زیادی دارد . معمولاً در فضای پذیرایی ، مطالعه صورت نمی گیرد و از کتابخانه صرفاً برای تزیین فضای اتاق استفاده می شود
اتاق نشیمن
اتاق نشیمن محل تجمع افراد خانواده است و بیشترین اوقات افراد خانواده در این فضا می گذرد. میز و صندلی باید در این فضا بر خلاف دیگر فضاهای خانه مثل آشپزخانه بسیار راحت باشد . اتاق نشیمن بهترین فضا برای ادامه فعالیتهای روزمره بخصوص انجام تکالیف کودکان می باشد . شناخت دقیق فضای اتاق نشیمن باعث می شود وسایل و امکانات مورد نیاز برای این مکان را به صورت مطلوبی فراهم کنیم فضای نشیمن گاهی می تواند محل حضور مهمانان باشد .بهتر است که ارتباط اتاق نشیمن با
ورودی غیر مستقیم و با غذا خوری و اتاق خواب مستقیم باشد . فضای نشیمن رامی توان بوسیله پارتیشن از فضاهای دیگرخانه جدا کرد . در هنگام تزیین و چیدمان اتاق نشیمن باید دقت نمود که آرامش و تنوع در فضا حاکم شود. تزیین وسایل موجود در این فضا باید طوری صورت بگیرد که مانع عبور و مرور افراد نشود . معمولاًمحل قرار گرفتن کتابخانه در اتاق نشیمن است
نور
تابش نور در فضای اتاق نشیمن اهمیت بسیار زیادی دارد و باید بر خلاف حرکت دست باشد . همچنین استفاده از نور طبیعی در اتاق نشیمن (پنجره و پرده ) در این فضا مسئله مهمی است . بهتر است در فضای نشیمن از نور های متمرکز استفاده نشود. استفاده از نور های مخفی در ایجاد آرامش این فضا مناسب تر است
کف فضای نشیمن
کف اتاق نشیمن با سنگ ، سرامیک و یا پارکت فرش می شود. نباید محل قرار گرفتن وسایل صوتی و تصویری مثل تلویزیون در مقابل پنجره و یا پشت به آن باشد
وسایل گرمازا
وجود کانال کولر در اتاق نشیمن علاوه بر اشغال فضای زیاد باعث ایجاد سطوح مختلف می شود. این مسئله را می توان با کاربرد نور ورنگ در تزیین فضا خنثی کرد . در اتاق نشیمن وسایل گرمازا (بخاری و یا شوفاژ ) باید نزدیک پنجره باشند .
برای ایجاد تنوع در فضای اتاق نشیمن می توانیم از وسایل ساده و قابل تعویض مانندپارچه استفاده کنیم.همچنین می توانیم برای تزئین از وسایل تزیینی و عکس های خانوادگی استفاده کنیم با استفاده از گل و گیاه در کنار پنجره می توانیم ارتباط زیبایی بین محیط داخل و خارج خانه ایجادنماییم . بهتر است در هنگام مطالعه بجای استفاده از نورهای سقفی از چراغ مطالعه استفاده شود
اتاق خواب
مهمترین مسئله در فضای اتاق خواب ، گرد آوری امکانات برای ایجاد آرامش است .در ضمن باید بدانیم که عملکردهای دیگری غیر از خوابیدن مانند مطالعه ، نشستن و گفتگو نیز در این فضا صورت می گیرد. بهتر است هر یک از اعضای خانواده دارای اتاق خواب جداگانه ای باشند
ارتباط اتاق خواب با فضای خانه
ارتباط اتاق خواب باید با فضاهای دیگر خانه بخصوص حمام، نزدیک و راحت باشد
نور در اتاق خواب
تابش مستقیم خورشیدو وجود نور کافی در این فضا اهمیت فراوانی دارد . بهتر است اتاق خواب به دلیل رعایت مسائل بهداشتی در نمای جنوبی ساختمان احداث شود . معمولاً پنجره اتاق خواب دارای دو پرده است
پرده توری
زمانی که فضا از نور خورشید برخوردار نیست از آن استفاده می شود
پرده ضخیم
مانع عبور نور شدید می شود و لذا باعث ایجاد آرامش در این فضا می شود
تختخواب
به دلیل رعایت مسائل پزشکی در سلامت بدن، بهتر است سطح تختخواب محکم باشد و از تخت خواب نرم کمتر استفاده شود.همچنین بهتراست ابعاد تختخواب دو نفره، ۲×۲ متر وابعاد تختخواب یک نفره ۱×۲ مترباشد .نوع فلزی تختخواب استقاوت بیشتری نسبت به نوع چوبی آن دارد . ملحفه ها وبالش هامحفاظ خوبی برای پوشاندن بدنه تختخواب هستند . جنس این وسایل بهتر است عمدتاً از مواد اولیه طبیعی باشد نه مواد مصنوعی
کمد
کمد از وسایل وملزومات دیگر اتاق خواب است که باید فضای لازم جهت نگهداری البسه ، کیف کفش و غیره را داشته باشد
دراور
وجود میز آرایش و آینه تقریباً بزرگ در اتاق خواب بسیار ضروری است . بهتر است وسایل مورد استفاده در اتاق خواب از وسایلی باشند که به راحتی قابل تعویض هستند
خصوصیات کلی اتاق کودک
اصولاً بهتر است محل استقرار اتاق کودک در نمای جنوبی ساختمان باشد تا از نور خورشید بر خوردار گردد . وسایل گرمازا در اتاق کودک نباید به هیچ وجه در دسترس او قرار داشته باشند میز کار ، میزبازی، وسایل بازی و تخت خواب کودک باید از مواد و وسایل طبیعی تهیه شده باشند نه ازوسایل مصنوعی ،زیرا بچه هابه طور مداوم در تماس مستقیم با این وسایل هستند. بهترین جنس برای وسایل کودک، وسایل چوبی هستند . رنگ و فرم وسایلی که بچه ها از آنها استفاده می کنند در تعیین و شکل گیری شخصیت آنها نقش مهمی دارد . با توجه به تفاوت سلیقه دختران و پسران رنگ و فرم مورد استفاده برای کودکان دختر و پسر نیز تفاوت می کند . دختران بیشتر به رنگهای صورتی و لیمویی وپسران به رنگ های آبی روشن و خاکستری علاقمند می باشند . در کنار این رنگها معمولاً کودکان از دیدن رنگهای متضاد نیز خوشحال می شوند و به سمت آنها جذب می شوند . اما از آنجا که هر کودکی قیافه و خصوصیات خاص خود را دارد علایق و سلیقه های آنها نیز متفاوت است . نبایدبه اشتباه تصور شود که علایق کودکان با یکدیگر و یا با علایق ما مشترک است . در نظر گرفتن تنوع وسایل و امکانات در اتاق کودک به دلیل استفاده طولانی مدت از اهمیت بسیاری برخورداراست کودکان به نقاشی و حجم سازی بسیار علاقمند می باشند و دوست دارند وسایلی را که در اختیار دارند رنگی کنند ، مثل نقاشی کردن روی دیوارهای اتاقشان .گاهی این مسئله باعث ایجاد اضطراب و نگرانی در خانوده ها می شود. اما باید دقت نمود که کودکان را از انجام این کار نهی نکنیم .و فضای لازم را برای انجام این کار برای او فراهم کنیم .
غذا خوری
فضای غذاخوری باید علاوه برداشتن ارتباط مستقیم با آشپزخانه دسترسی آسان و مستقلی با اتاق نشیمن و پذیرایی داشته باشد
طراحی فضای غذاخوری
برای طراحی مطلوب فضای غذا خوری بایدابتدا از این فضا و عملکردهای آن شناخت کافی پیدا کرد . بهتر است هنگام صرف غذا در شب، نورموجود فقط روی میز غذاخوری تابیده شود. استفاده از رنگهای لطیف و ملایم در سطوح بزرگ به زیبایی فضا کمک می کند .معمولاًمیز غذاخوری نسبت به تعداد مصرف کنندگان به صورت دایره ، مستطیل و مربع طراحی می شود . میز و صندلی این فضا باید فقط مخصوص استفاده در این فضا باشد . توصیه می شود،برای غذا خوری از مبلمان چوبی استفاده شود
توالت
بدلیل مصرف زیاد آب در توالت مسئله ایزولاسیون در آن از اهمیت زیادی برخوردار است . برای مفروش کردن دیوارهای توالت ، توصیه می شود از کاشیهای بزرگ استفاده شود.چون این کاشیها دارای درزهای کمتری هستند
تهویه مطلوب
نور و تهویه مطلوب در ساختمان دستشویی اهمیت فراوانی دارد . بدلیل رعایت مسائل بهداشتی ، الزاماً باید در توالت از رنگهای روشن استفاده شود . زیرا که رنگ های روشن لکه ها را بهتر نشان می دهند . هدایت هوای داخل دستشویی به طرف بالا ترین بخش ساختمان از ضروریات است ، باید در ساختمان یک کانال یا لوله تهویه جداگانه برای توالت وجود داشته باشد .
کاسه توالت
بهتر است که در توالت از کاسه توالت مستطیلی شکل و گود استفاده شود. برای استعمال این نوع کاسه باید وسعت فضای ساختمان تؤالت مد نظر قرار بگیرد
تخلیه توالت
از مسایل دیگری که بایددر توالت مد نظر قرار بگیرد ، سوراخ تخلیه و نحوه قرار گرفتن آن است . تخلیه ساختمان توالت با استفاده از فلاش تانک صورت می گیرد . فلاش تانک می تواند از دو جنس پلاستیکی یا فلزی بوده و در حجم های چهار، شش و یا دوازده لیتری باشد . در صورت نبودن فلاش تانک می توان از شیر تخلیه یا فلاش استفاده کرد . وجود سیفون در انتهای توالت به جهت جلوگیری از انتشار بوی نامطبوع بسیار اهمیت دارد
رنگ تجهیزات توالت
تمام وسایل داخل توالت از جمله کاشی ، فلاش تانک ، شیرآلات و حتی سطل زباله باید بدلیل رعایت مسائل بهداشتی رنگ روشن داشته باشند
ساختمان حمام
حمام باید در ارتباط نزدیک با اتاق خواب بوده و یا از طریق درب مجزا بااتاق خواب ارتباط داشته باشد . درب حمام باید بدلیل ترشح فراوان آب ، از جنس مناسب و ضد رطوبت باشد . مسئله ایزولاسیون در قسمت کف حمام از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و باید دقت زیادی نسبت به آن مبذول گردد .اصولاً سقف حمام باید کوتاه باشد .برای این منظور معمولاً از سقف کاذب استفاده می شود.کوتاه بودن سقف حمام به دو دلیل لازم و ضروری است . اول اینکه گرم کردن حمام آسان باشد . دوم اینکه چون معمولاً در طبقات بالای ساختمان، روی حمام پایینی، حمام دیگری جایگذاری شده و لوله ها از سقف آن عبور می کنند ، سقف کاذب باعث پوشش این منظره می شود .به عبارت دیگرسقف کاذب باعث پوشش لوله های مربوط به طبقه بالا شده و در هنگام خرابی و پوسیدگی آنها بسیار کارآمد است
وجود نورو پنجره در حمام ، به دلیل انجام عمل تهویه و خروج بخار و … یکی از ملزومات مهم حمام می باشد . حمام بر عکس توالت نیاز به وسایل گرمازا دارد . همچنین در ساخت تأسیسات و لوله کشی حمام باید دقت بسیارزیادی صورت گیرد . به عنوان مثال استفاده از لوله های روکار، ضمن جالب نبودن باعث عدم رعایت مسایل بهداشتی نیز می شود
وان
وان شامل دو قسمت سر ریز و زیر آب (محل خروج آب ) می باشد
.زیرآب قسمتی در ته وان است که محل خروج آب می باشد . سرریز سوراخی نزدیک به لبه بالای وان می باشد . وان در اشکال و اندازه های مختلف ساخته شده است .جنس وان معمولاً از چوب ، فلز (چدن )و پلاستیک است . بهترین نوع وان، نوع فلزی آن می باشد که البته این نوع ، علاوه بر گران بودن، در مقابل سرما و گرما نیز انعطاف ندارد. نوع پلاستیکی آن زنگ نمی زند ، اما عیب آن این است که چون آب بندی در اطراف آن صورت نمی گیرد، معمولاً با مقاومت کم پلاستیک و تحرک مصرف کننده از نظر ریزش آب مشکل بوجود می آید . میزان آب درون وان توسط وسیله ای بنام شناور کنترل می شود .
توالت فرنگی
در حمام معمولاً توالت فرنگی نیز وجوددارد ،در قسمت بالای سیفون این وسیله، مقدار زیادی آب جمع می شود که عایق بسیار خوبی برای سرایت نکردن بو به داخل حمام می باشد

با تشكر لطفا در فايل درس مقدمات طراحي گذاشته شود.