بسم الله الرحمن الرحیم



موضوع تحقیق : حزب ، انواع و کارکرد
استاد : جناب آقای ابراهیمی



گردآورندگان : حمیدرضا یار احمدی ، مرتضی امیر بهرامی ، اشکان صمیمی ، مهدیه حق وردی ، سحرناز کریمی
دانشجویان کارشناسی روابط عمومی - گرایش امور رسانه
دانشگاه جامع علمی کاربردی فرهنگ و هنـر – واحد 13
بخش سوم
انواع حزب
1 ـ از نظر شيوه عضوگيرى :
الف ـ احزاب عمومى :
اين احزاب مدعى هستند كه بودجه خود را از طريق حق عضويتى كه از اعـضـاى خـود دريـافـت مـى دارنـد، تـاءمـيـن مـى كـنـنـد. احـزاب عـوام در مـرحـله اول سعى مى كنند افراد ثابت و فعال و مومن به اهداف حزب را گزينش كنند؛ در مرحله بعد به جـلب نـظـر مردم بپردازند. اينگونه احزاب به سازماندهى و تشكيلات اهميت فراوانى مى دهند و بـراى جـلب تـوجـه عـمـومـى ، سـنگ منافع عموم را به سينه مى زنند. نامزدهاى انتخاباتى اين احزاب بيشتر توسط سران حزب مشخص ‍ مى شود.
ب ـ احـزاب خـواص :
ايـنـگـونـه احـزاب ويـژه بخش خاصى از افراد سرشناس ، ثروتمند و يا تـحـصيل كرده است . ادّعا مى شود كه بودجه حزب را سران آن مى پردازند. احزاب خواص كمتر بـه سـازمـانـدهـى و تـشـكيلات اهميت مى دهند و به طور عمده منافع خواص مربوطه را بيشتر از منافع عمومى مورد توجه قرار مى دهند.
نـامـزدهـاى انتخاباتى اين احزاب لازم است از وجهه مردمى بالايى برخوردار باشند، تا فقدان موقعيّت عمومى را جبران كنند.
2 ـ از نظر راءى نمايندگان در مجلس :
الف ـ احـزاب انعطاف پذير:
نمايندگان احزاب در مجلس ، بنابر تشخيص مصلحت خود راءى مى دهند؛ خواه با نظر حزب آنها يكسان باشد، خواه نباشد. معمولاًاحزاب خواص از اين نوع هستند.
ب ـ احـزاب انـعـطـاف ناپذير:
نمايندگان حزب در مجلس ، بنابر تشخيص مصلحت حزب ، راءى مى دهند.
معمولاً احزاب عوام از اين نوع مى باشند.
3 ـ از نظر نوع مرام :
الف ـ احـزاب كـمـونـيـسـت :
تـحـت تـاءثـيـر حـزب كـمـونـيـسـت شـوروى ، بـسـيـار تـشـكـيلاتى عـمـل مـى كـردنـد و راز دوامـشـان نـيـز در هـمـيـن امـر نـهـفته بود و واحدهاى پايه در اين احزاب را سـلّولهـاى كـمـونـيـسـتـى تـشـكـيـل مـى داد. هـر سـلّول از چـنـد ده نـفـر عـضـو تـشـكـيـل شـده و داراى يـك (دبـيـر) بـود. بـه مـحـض افـزايـش تـعـداد اعـضـاى هـر سـلّول و وجـود فـردى مناسب براى دبيرى ، سلّول را به دو قسمت تقسيم مى كردند. طبيعى بود كـه در ايـن حالت هماهنگى زيادتر بشود، زيرا ايجاد هماهنگى در سلّولهاى كوچك بهتر صورت مى پذيرد.
ب ـ احـزاب فـاشـيـسـت :
از فـنـون نظامى در تشكيلات اينگونه احزاب استفاده مى شود؛ تمركز بـسـيـار شـديـد تـصـمـيـم گيرى و رعايت دقيق سلسله مراتب ، برخوردارى از تقسيمات جوخه ، گـروهـان ، دسـتـه ، هنگ ، تيپ و لشگر از ويژگيهاى احزاب فاشيست است . اعضاى حزب براى جنگ خيابانى ، خرابكارى و ضدّ خرابكارى و ... آموزش و تمرين مى بينند. از خشونت به عنوان ابـزار اصـلى رسـيـدن بـه هـدف اسـتـفـاده مـى شـود و در عـيـن حـال از انـتـخـابـات و مـجـلس نـيـز نـهـايـت بـهـره بـردارى بـه عـمـل مـى آيـد. احـزاب فـاشـيـسـت بـر روى مـليّت و نژاد تاءكيد فراوانى مى نمايند و به طور مـعـمول در زمانهايى به وجود مى آيند كه اقليتى از شورش اكثريت جامعه مى ترسد، از اين رو با تشكيل اينگونه احزاب كه بيشتر به يك ارتش خصوصى شبيه هستند، در صدد پاسخگويى بر مى آيند.
اعضاى اينگونه احزاب ، در زندگى شخصى خود ممكن است مذهبى ، غير مذهبى و يا حتى ضـدّ مـذهب باشند. اين امر، در برخورد حزب با آنان تفاوتى را ايجاب نمى كند. اعضاى احزاب ليـبـرال مـعـمـولاً از اقـشـار تـحـصـيل كرده شهرى و از طبقه مرفّه جامعه مى باشند. فرهنگ آنان غربى است و به اومانيسم (انسان محورى در برابر خدا محورى ) معتقدند.
د ـ احزاب اسلامى :
احزاب اسلامى خود به چند دسته تقسيم مى شوند. برخى از احزاب اسلامى ، اصـول گـرا هـسـتـنـد، يـعـنـى مـعـتـقـدنـد كـه بـايـد بـه اسـلام اصيل عمل كرد. بعضى ديگر اسلامى نما هستند، زيرا كمونيسم يا ليبراليسم را با پوشش مردم فـريـبى از اسلام به جامعه عرضه مى دارند. به لحاظ عملكرد نيز برخى از احزاب اسلامى ، معتقد به فعّاليتهاى سياسى آرام هستند و برخى ديگر، فعاليتهاى تواءم با خشونت را ترجيح مى دهند.
4 - ازنظر اصلاح گرايى :
الف ـ احـزاب اصـول گـرا
ب ـ بنيادى و ريشه اى معتقدند. برخى از احزاب اصول گرا، معتقد به زير و رو كردن وضع موجود از طريق حركتهاى انقلابى و مسلّحانه هستند.
ب ـ احزاب ميانه رو:
طرفدار اصلاحات تدريجى ، قانونى و گام به گام هستند.

5 - از نظر شيوه فعاليت :
الف ـ احزاب مخفى :
برخى از احزاب به دليل مخالفت با حكومت يا وابستگى به بيگانگان يا نـداشـتـن مـجـوز فـعاليت علنى و ... به طور مخفى فعاليت مى كنند. تعداد اين گونه احزاب در دوران انـقـلاب و جـنـگ ، بويژه هنگام اشغال يك كشور از جانب قواى بيگانه ، يا زمانى كه ابر قدرتها در صدد دخالت در امور يك كشور باشند، افزايش مى يابد.
ب ـ احـزاب نـيمه مخفى :
به احزابى اطلاق مى گردد كه هر چند آشكار و رسمى هستند، امّا بخش قـابل توجّهى از فعاليتهاى مهم و اساسى خود را دور از چشم مردم و به طور محرمانه انجام مى دهند. كليّه احزاب آشكار هم ، در حقيقت از اين دسته هستند.
ج ـ احـزاب آشـكـار:
ايـن گـونـه احـزاب مـعـمـولاً رسـمـى و قـانـونـى هـسـتـنـد و يـا حـدّاقـل منع قانونى در برابر خود نمى بينند. احزاب آشكار به طور عمده ميانه رو و مردم گرا مـى بـاشـنـد تـا مـوجـب بـرانـگـيـخـته شدن خشم مردم نشوند و نيز در صحنه سياست كشور به موفقيتهاى بيشترى دست يابند.
6 - از نظر تاءمين بودجه :
الف ـ وابـسته به بيگانگان :
اكثر احزاب سياسى در جهان سوّم وابسته به قدرتهاى خارجى هـسـتـنـد.اين گونه احزاب در برابر پولهاى دريافتى ، مقدارى از اطلاعات سرّى كشور خود را به طور معمول در اختيار بيگانگان قرار مى دهند و يا كارهاى مورد نظر آنها را انجام مى دهند.