احزاب اصلاح‌طلب و اصول‌گرا پس از پشت سر گذاشتن وقايع مجلس هفتم، پي‌گير رياست جمهوري آتي بودند که از اوايل سال 83 به آن واکنش نشان دادند و در پي معرفي کانديداهاي خود بودند که عملاً هر دو جناح در اين دو دوره دچار انشعاب شده و از هر جرياني، چند کانديداي جدي و با حمايت حزبي وارد عرصه رقابت‌ها شد. اما آنچه مهم بود، اين که انتخابات اين دوره، دو قطبي نبود، بلکه از طيف اصلاح‌طلبان، چند کانديدا (کروبي، معين و مهر عليزاده) و از اردوگاه اصول‌گرايان (قاليباف، احمدي نژاد، لاريجاني، رضايي) و هاشمي رفسنجاني (به صورت مستقل، فراجناحي و مورد قبول برخي از شخصيت‌هاي همه جناح‌ها) وارد عرصه رقابت شدند و اين مرحله از انتخابات، نشان‌دهندة‌ عدم اقبال به جريان اصلاح‌طلب بود که در نهايت، احمدي نژاد ـ که کانديداي بخشي از اصول‌گرايان بود ـ در دور دوم برگزيده شد. پيروزي احمدي نژاد که حزب قدرت‌مندي از او حمايت نمي‌کرد چالش جديدي براي احزاب، به ويژه براي احزاب قديمي بود. از اين رو، طيف‌بندي جديدي در راه بود که مهم‌ترين ويژگي آن، انشعاب در جريان راست و به وجود آمدن جريان جديدي از درون آن بود؛ گرچه پايه اوليه آن در جريان راست وجود داشت، اما در برخي باورها، استراتژي‌ها و تاكتيك‌ها با آن متفاوت بود.
بر اساس مباحث ذکر شده، دو جريان سياسي کشور به مثابه دو حزب گسترده بر اساس اختلاف نظر در موضوعات مختلف، مانند سياست خارجي و نحوه برخورد با آمريکا، اقتصاد و گسترش خصوصي‌سازي، نقش و اختيارات برخي نهادهاي نظام، مثل شوراي نگهبان و مجمع تشخيص مصلحت نظام، و ديگر مباحث سياسي و ... از جمله نقش احزاب سياسي به رقابت سياسي ‌پرداختند.
از مهم‌ترين کارکرد‌هاي احزاب سياسي در اين دوره مي‌‌‌توان به موارد ذيل اشاره کرد:
ـ کمک به توسعه سياسي و امکان بهره‌گيري از توان و تجربه همة‌ نيروهاي نظام؛
ـ پي‌گيري مطالبات مردم از نظام سياسي و ايجاد ارتباط بين مردم و حکومت؛ گرچه در اين خصوص، احزاب هنوز نتوانسته‌اند به طور مناسب نقش ايفا کنند؛
ـ جلوگيري از انسداد سياسي احتمالي که در صورت نبود احزاب قدرت‌مند، امکان ايجاد آن وجود دارد؛
ـ رشد افکار عمومي از طريق ايجاد رسانه‌هاي گروهي و حمايت از آنها؛
ـ معرفي نامزدهاي مورد نظر و مشخص کردن توان و قابليت نامزد مورد حمايت؛
ـ اطلاع‌رساني به مردم از اتفاقات ايجاد شده در قدرت و بهره‌گيري از اطلاع مردم در جلوگيري از برخي مفاسد سياسي و اقتصادي.
اين موارد، عمده‌ترين نقش‌هايي است که احزاب در ايران و به ويژه در دوره خاص ياد شده ايفا کرده‌اند