ويراستار چه مي‌کند؟

متن يا خبر(= متن دست‌نويس) پس از حروف‌نگاري(تايپ) و نمونه‌خواني اوليه به دست ويراستار مي‌رسد. ويراستار با توجه به آموزش‌هايي که ديده، متن را خوانده و آن را بر شيوه‌‌نامه‌اي که اختيار کرده تطبيق داده و يک‌دست مي‌کند.

ويراستار يک خواننده‌ي حرفه‌اي است که هم متن را خوب مي‌شناسد، هم زبان را و هم شيوه‌هاي پژوهش را. بسيار شنيده مي‌شود که خوانندگان يک اثر مي‌گويند: " زبان مولف را نمي‌فهميم." ممکن است عدم تفاهم برآمده از نا ‌آگاهي خواننده از موضوع باشد، ولي گاه اين مشکل برآمده از نوع جمله‌پردازي نويسنده يا مترجم است. ممکن است نويسنده در علمي دانشمند و توانمند باشد ولي همو نويسنده‌ي خوبي نباشد. يکي از وظايف ويراستار آن است که چون خواننده‌اي خوب و دقيق متن را بخواند، بفهمد و جمله‌هاي ديرياب يا احيانا نادرست را به جمله‌هايي روشن و درست تبديل کند. در اين منظر کار ويراستاران به کار منتقدان ماننده است.

ويراستار افزون‌بر، داشتن آگاهي‌هايي درباره‌ي شيوه‌نامه‌اش بايد زبانش را خوب بشناسد و اين‌ حساسيت ذهني را داشته باشد تا در رويارويي با هرگونه خلاف قاعده واکنش نشان داده، آن را بر نحو زبان تطبيق دهد. آشنايي با روح زبان و دستور زبان در اين بخش لازم به نظر مي‌رسد. کاربرد‌هاي مکرر و نادرست زبان حساسيت گويش‌وران را نسبت به آن کاربرد نادرست کم کرده، گاه از بين مي‌برد و پديده‌ي "غلط مصطلح" رخ مي‌دهد؛ يکي از وظايف ويراستار تبديل اين نادرست‌ها به درست است. اين کاربردهاي نادرست به ويژه در حيطه‌ي نحو، آسيب‌هايي جدي به زبان زده، گاه تفهيم و تفاهم را که از مهم‌ترين وظايف زبان است، مختل مي‌کند.



از مهم‌ترين نکته‌هاي ويرايش

داشتن شيوه‌نامه‌اي مطالعه شده و درست، يک‌دست بودن تمام متن و انطباق آن با شيوه‌نامه. زبان پديده‌اي زنده و لغزنده‌ است و شايد دادن حکمي جزمي درباره‌ي آن درست نباشد ولي ويراستار موظف است، با مطالعه در شيوه‌نامه‌هاي موجود مناسب‌ترين را برگزيده، با توجه به روح زبان تا جايي که ممکن است نوشته را يک‌دست کرده و بر شيوه‌نامه منطبق سازد. از ديگر سو ويراستار بايد مخاطب اثر را نيز از نظر دور نداشته، نياز‌هاي او را نيز تا جايي که در حيطه‌ي اختيارش است، برآورد.


انواع خدمات ويرايشي چيست؟

تخصصي، محتوايي ـ ساختاري، زباني و فني

ويرايش تخصصي

اثر علمي ـ پژوهشي در سطح دانشگاهي، اگر تأليفي باشد، به ويرايش تخصصي نياز دارد. ويراستار تخصصي، بايد در آن شاخه از علم در حد يا گاه بالاتر از نويسنده باشد تا متن را از نظر علمي سنجيده و آن‌چه را که نادرست‌ مي‌پندارد پس از مشورت با نويسنده اصلاح کند. در اثر ترجمه‌اي نيز ويراستار بايد به زبان اصلي نوشته تسلط داشته، متن را با اصل تطبيق دهد. در اثر اقتباسي نيز او بايد اصل اثر را بازشناخته نويسنده را به ارايه‌ي ارجاع‌هاي درست دعوت کند.