حق سرقفلی مثل حق انتفاع از اموال غیر منقوله از اموال غیر منقول تبعی است ( ماده 18 قانون مدنی ) زیرا مركز ثقل تمام نیروهای پدید آورنده سرقفلی محل كسب است كه غیر منقول تلقی می شود.

منبع:www.vakil.net

رضا صابر دانشجوی ترم 2 رشته حقوق ثبتی درس مدنی 2 استاد کاظم زاده دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر 13

حق سرقفلی مثل حق انتفاع از اموال غیر منقوله از اموال غیر منقول تبعی است ( ماده 18 قانون مدنی ) زیرا مركز ثقل تمام نیروهای پدید آورنده سرقفلی محل كسب است كه غیر منقول تلقی می شود.

حق سرقفلی
حق سرقفلی حقی است که به موجب آن مستاجر متصرف دراجاره کردن محل کسب خود بر دیگران مقدم شناخته شود و درعرف بازار نیز وقتی می گویند تاجری سرقفلی مغازه اش را فروخت یعنی آن را تخلیه کرد و به دیگری واگذارد و این مفهوم هیچ گاه شامل انتقال سرمایه تاجر و نام تجاری او نمی شود درهرحال سرقفلی از عناصر مختلفی تشکیل شده است که برخی منقول و برخی غیر منقول است برای مثال پولی که تاجر دربرابر فعالیت و حسن شهرت خود می گیرد بی گمان ناشی از یک حق منقول است وحقی که او برمحل مورد اجاره دارد باید غیر منقول دانست بنابراین صفت مشخص و عنصر اساسی سرقفلی حق تقدم دراجاره و مالکیت منافع عین مستاجره دربرابر اجاره بهای ثابتی است که طرفین بر آن تراضی نموده اند و از این لحاظ با حقوق پیش بینی شده درماده 18 قانون مدنی مربوط به غیر منقول دارد درسایرموارد قرائنی وجود دارد که این استنباط را تائید می کند
1-به موجب مستفاد از ماده 19 و به خصوص تبصره 2 آن حق سرقفلی (کسب و پیشه و یا تجارت ) از مال غیر منقول و موضوع اجاره آن قابل انفکاک نیست و تنها با واگذاری محل قابل انتقال است یعنی مستاجره نمی تواند خود درمحلی بنشیند و سرقفلی آن را نیز انتقال دهد
2-به موجب تبصره 2 ماده 19 انتقال حق کسب یا پیشه یا تجارت فقط با تنظیم سند رسمی امکان دارد درحالی که می دانیم انتقال اموال منقول نیازی به تنظیم سند رسمی ندارد و این الزام مخصوص انتقال املاک است پس این احتمال تقویت می شود که قانون گذار سرقفلی را نیز درحکم حقوق و منافع مربوط به املاک آورده است

منبع :کتاب اموال و مالکیت دکتر ناصرکاتوزیان

جواب سوال استاد ارجمند کاظم زاده

دراین رابطه دیدگاههای متفاوتی مطرح است:
دیدگاه اول : صفت مشخص و عنصر اساسی سر قفلی حق تقدم در اجاره و مالکیت منافع عین مستاجره در برابر اجاره بهای ثابتی است که طرفین برآن تراضی نموده اند و از این لحاظ شباهت کامل با حقوق پیش بینی شده در ماده 18 ق م دارد وانگهی در سایر مواد قانون نیز قرائنی وجود دارد که این استنباط را تایید می کند
1. حق سر قفلی (کسب و پیشه یا تجارت )از مال غیر منقول و موضوع اجاره قابل انفکاک نیست و تنها با واگذاری اجاره محل قابل انتقال است :یعنی مستاجر نمی تواند خود در محلی بنشیند و سر قفلی آن را نیز انتقال دهد .

2. انتقال حق کسب یا پیشه یا تجارت فقط با تنظیم سند رسمی امکان دارد در حالی که می دانیم انتقال اموال منقول اصولا نیازی به تنظیم سند رسمی ندارد و این الزام خاص املاک است (مواد 22و 46تا 48 ق ث )پس این احتمال تقویت می شود که قا نونگذار سر قفلی را نیز در حکم حقوق و منافع مربوط به املاک آورده است. (کاتوزیان ناصر اموال و مالکیت چاپ ششم 1382 نشر میزان ص 63)
دیدگاه دوم: اگر چه حق کسب و پیشه و تجارت از اموال غیرمادی است که در شمول تعریف خاص مال منقول یا غیرمنقول نمی آید،لیکن از حقوق مالی دینی است نه عینی و نظر به اینکه مطابق ماده 20 قانون مدنی کلیه دیون از قبیل قرض و ثمن مبیع و مال الاجاره عین مستأجره از حیث صلاحیت محاکم، در حکم مال منقول است ولو اینکه مبیع یا عین مستأجره از اموال غیر منقوله باشد و مضافا اینکه، اصل بر منقول بودن (همینطور در حکم منقول بودن) اموال می باشد نه غیرمنقول و در مواقع شک، اصل بر این است که مال منقول است و النهایه رأی وحدت رویه شماره 5/9/63-31 هیأت عمومی دیوان عالی کشور که دعوی مطالبه وجوه مربوط به غیرمنقول ناشی از عقود و قرارداد را منطوقا (منطوق ماده 20 قانون مدنی) از حیث صلاحیت محاکم در حکم منقول دانسته، به نظر می رسد حق کسب و پیشه و تجارت جزء اموال غیرمادی در حکم منقول باشد.

نظر سوم: در خصوص موضوع سرقفلی،مطالب ذیل نیز درخور توجه است:
1- پرداخت سرقفلی در چه مواردی صورت می گیرد؟ 2- آیا وجود رابطه استیجاری شرط پیدایش سرقفلی است؟3- انتقال مورد اجاره بین شرکا-