قیاس منطقی ارسطوئی در این باره، خصوصاً در باره نسبت فرهنگ، رسانه جدید و دین ، سخن گفت؛
1 - دین از طریق تبلیغ و رسانه به فرهنگ جوامع جاری می شود.
2- رسانه ها امری خنثی نبوده، ماهیت و اقتضاهای ویژه خود را دارد، و فرایند انتقال دین به جامعه را بنا به اقتضای ذاتیات رسانه، فراوری نموده و تحت تأثیر خود قرار می دهند.
3- بنا براین، آگاهی / نا آگاهی با ماهیت رسانه و ماهیت دین ، ممکن است دین را رسانه ای یا رسانه را دینی کند؛ منتج به «رسانه دینی» یا «دین رسانه ای» گردد.
- پیوند تبلیغ دینی با شخصیت ، اخلاق، رفتار و به طور کلی سیمای عمومی مبلغ. در این راستا،تعامل فردی و چهره به چهره پیام رسان و گیرنده پیام دینی نقش اساسی ایفاء می کند و همنشینی ها ومفاهمه، مبنا و زمینه انتقال پیام دینی می شوند. سعه صدر، حوصله و تحمل مبلغ،سنجش شرایط عینی و ذهنی مصرف کنندگان پیام توسط مبلغ(ظرفیت سنجی فضای عمومی تبلیغ)،تأثیر چهره و لباس مبلغ،انطباق گفتار و کردار مبلغ اهمیت تعیین کننده دارند.شخصی بودن بیان تبلیغ:کلموا الناس علی قدر عقولهم،قدرت مانور مبلغ،امکان سطح بندی بیان های تبلیغی، دلسوزی ها و پافشاری های به موقع،نرمش و صلابت سنجیده مبلغ، و سر انجام،اصلی و فرعی کردن امور و مسائل توسط شخص مبلغ و به اعتبار موقعیت شنونده از ویژگی های مهم تبلیغ سنتی در جهان اسلام بوده و می باشد.
3- میدان تبلیغ سنتی،یکی دیگر از ویژگی های این نوع از تبلیغ دینی را نشان می دهد. انحصار منابع تولید/توزیع پیام،انحصار مکان تولید/توزیع پیام، و در نتیجه،فقدان فضای رقابتی جدی در تولید/توزیع پیام سنتی از خصوصیات عمده تبلیغ سنتی تلقی می شدند. زیرا تفکیک جغرافیایی مذاهب و ادیان در اغلب نقاط جهان و فقدان ابزار انتقال پیام مذاهب از دور و درون فرهنگ های مذهبی متفاوت در گذشته، موجب انحصار رسانه های تبلیغ سنتی در ادیان و مذاهب بود.شرایطی که اکنون دیگر وجود ندارد. نمودار زیر تمایزات تبلیغ سنتی و مدرن را نشان می دهد؛
خلاصه و نتیجه
. اما همچنان این دغدغه وجود دارد که آیا راهبردهای موجود تبلیغ رسانه ای دین مفید بوده است؟ آیا از دیدگاه فلسفه تبلیغ دین، پیوند دین ورسانه موجب سطحی شدن و به اصطلاح رسانه ای شدن دین نمی شود؟ تأکید ما در این مقاله بر این مطلب اساسی است که استراتژی های موجود تبلیغ دینی در ایران البته به رسانه ای شدن دین انجامیده است که پیدایی پدیده ای به نام «دین مداحان» از نشانه های قطعی آن است. همچنین تبلیغ رسانه ای امروز که تمام شبکه ها را فرا گرفته و درعین حال حاکی از خلط لوازم و الزامات تبلیغ سنتی و مدرن است ، از دیدگاه فلسفه تبلیغ دینی به بی حسی مذهبی عمومی دامن زده و خود به ضد تبلیغ منتهی شده است. در این نوشته برای غلبه بر همین مشکلات کوشش شده است با اشاره به ماهیت دین و تبلیغ دینی از یک سوی، و یکسانی قواعد بازار فرهنگ و اقتصاد از سوی دیگر که ناظر به انتخابگری و حاکمیت مصرف کننده است، به آسیب شناسی وضع موجود اشاره شود