پمپئی (Pompeii) شهری باستانی است و در جنوب کشور ایتالیا قرار دارد. این شهر نزدیک به 1700 سال زیر خاکسترهای آتشفشانی مدفون بود

پمپئی قبل از وقوع آتشفشان به مدت 600 سال بندری با شکوه در امپراتوری روم بود و در دامنه کوه وسوویوس در بخش ناپل قرار داشت. این شهر زیبا، در واقع ییلاق رومیان ثروتمند محسوب می‌شد.

سحرگاه روز 24 ماه اوت سال 79 میلادی حادثه‌ای به وقوع پیوست که موجب شد داستان زندگی روزمره رومی‌ها برای سالیان دراز محفوظ بماند. در این روز آتشفشان کوه وسوویوس ناگهان فوران کرد. به مدت 3 روز، آسمان تیره و تار شد و خاکستر آتشفشانی و گدازه بر شهر محکوم به نابودی فرو ریخت.

پس از آن که انفجار و فوران آتشفشان فرو نشست، شهر پمپئی در زیر تلی از خاکستر و گدازه، به ضخامت 2/5 تا 3 متر مدفون شده بود. 2 هزار نفر از 20 هزار سکنه شهر در اثر فرو ریختن سقف‌ها و تنفس گازهای سمی جان باختند.
در سال 1748 میلادی کشاورزی که مشغول کندن زمین بود، چند مجسمه در خاک یافت. این کشف منجر به یافتن شهری شد که به کلی در خاکستر مدفون شده بود. به این ترتیب، اطلاعات قابل توجهی راجع به این شهر رومی که در اوج شکوفایی بود، به دست آمد.

تابلوهای نقاشی، مجسمه‌های گوناگون، سکه، آینه، قلم و ظروف مختلف از جمله هزاران شیئی بودند که از زیر خاک بیرون آمدند. این اشیا در حال حاضر در موزه شهر ناپل نگهداری می‌شوند.اطلاعات دقیقی در خصوص شهر تاریخی پمپئی وجود ندارد؛ حتی معنی نام آن نیز مشخص نشده اما آنچه درباره این شهر به اثبات رسیده، قدمت آن است که به قرن هشتم قبل از میلاد می‌رسد.

این شهر را قومی به نام «اوسی» که در مرکز ایتالیا می‌زیسته‌اند بنا کرده‌اند که اتفاقا قرارگرفتن در موقعیت منحصربه‌فرد جغرافیایی در خلیج ناپل، آن را به محلی برای عبورومرور دریانوردان یونانی و فنیقی تبدیل کرده بود؛ به طوری که پس از مدتی این شهر، گذرگاهی مهم برای کالاهایی شد که از دریا وارد و سپس به رم یا ایتالیا فرستاده می‌شد.


شهر تاریخی پمپئی یک بار در سال62 میلادی به واسطه وقوع زمین‌لرزه ویران شد اما تا سال79 میلادی مجددا بازسازی شد که در همین سال، فوران آتشفشان قله «وزوو» شهر را برای همیشه در کام خود فرو برد.شناسایی و کشف شهر «هرکولانیوم» که در مجاورت شهر باستانی پمپئی قرار داشت، مقدمه‌ای شد تا این شهر تاریخی نیز پس از سال‌ها از زیر لایه‌های ضخیم خاکستر به بیرون رانده شود.

این شهر تاریخی که برخی معتقدند ریشه نام آن از واژه یونانی «پمپو» یا واژه اوسکانی «پمپه» گرفته شده، هنگام وقوع آتشفشان، حدود 20هزار نفر جمعیت داشته و مملو از ویلاهایی بوده که رومی‌ها برای استفاده از اوقات فراغت خود، آنها را بنا کرده بودند.
این شهر کوچک باستانی، دیدنی‌های بسیار تاریخی را در خود جای داده که مطمئنا عظمت و شکوه آنها آدمی را به اعجاب وامی‌دارد.