بررسی عملکرد احزاب و گروه های سیاسی در هر جامعه ای مورد توجه محافل سیاسی و اجتماعی حاکم بر آن جامعه قرار داشته که در این بین قشر جوان به دلایل مختلف از جمله کنجکاوی های ذاتی، ماجراجویی، زودرنجی در مواجهه با مشکلات، نداشتن تجربه در زندگی، سرخوردگی و ناکامی های روانی بیشترین گرایش به سمت گروه های سیاسی را از خود نشان می دهند.
تشدید فعالیت گروه های سیاسی به طور عمده به دنبال تحولات ناشی از تحرکات اجتماعی فراگیر در سطح جامعه از سیری صعودی برخوردار می گردد و رهبران این گروه ها نیز با بهره گیری از شرایط پیش آمده تلاش مضاعفی را در جهت مطرح نمودن گروه، بافت سازمانی و شخصیتی آن به کار می بندند که موفقیت این امر ارتباط مستقیمی با راه کارهای روانی متخذه توسط تشکیلات گروه دارد. به عبارتی هر چه این راه کارها ماهرانه تر و عمیق تر صورت پذیرد، موفقیت گروه در جذب، حفظ و نگهداری نیروها ملموس تر و آسان تر خواهد بود.
یکی ازمهمترین معضلات سیاسی – اجتماعی جوامع امروزی مباحث مربوط به فعالیت احزاب و گروه های سیاسی موجود در جامعه است که بیشترین آثار مخرب آن را می توان در قشر جوان جامعه ملاحظه کرد. بنابراین ریشه یابی مسیر حرکت فعالیت های سیاسی و علل گرایش به سمت آن به نوبه خود از اهمیت قابل توجه ای برخوردار بوده و ارایه بررسی های تحلیلی می تواند ضمن آگاهی بخشیدن به افکار عمومی مسیرِ حرکتِ صحیـحِ رُشد و شکوفاییِ استعدادهـا و خلاقیت هایِ فردی و اجتماعی را برایِ اعضایِ یک جامعه به خصوص خانواده ها و اقشارِ جوان تبیین نماید.
حزب و چگونگی پیدایش آن:
اصولا کلمه‌ حزب‌ یکی از واژه‌های مربوط به‌ علوم‌ اجتماعی است‌ و این‌ علم‌ مانند سایر علوم‌ مثل‌ ریاضی جنبه‌ اطلاقی ندارد. از این رو تعریف‌ آن‌ نیز ثابت‌ نبوده‌ و اندیشمندان‌ سیاسی و اجتماعی هر یک براساس‌ بینش‌ و دیدگاه‌خود به‌ تعریف‌ آن‌ پرداخته‌اند. اما آن‌ چه‌ که‌ از میان‌ این‌ تعاریف‌ استنباط میشود آن‌ است‌ که‌ همه از یک سیاق‌ و محتوا بحث‌ میکنند.
"ادموند برک": حزب‌ گروهی از افراد جامعه‌ است‌ که‌ با یکدیگر متحد شده‌ و برمبنای اصول‌ خاصی که ‌مورد قبول‌ همه‌ آن ها است‌ برای حفظ و توسعه‌ منافع‌ ملی میکوشند.
" موریس‌ دورژه": حزب، گروه های بنیان‌ یافته‌، منظم‌ و مرتبی هستند که‌ برای مبارزه ‌و در راه‌ قدرت‌ ساخته‌ شده‌اند و منافع‌ و هدف های نیروهای اجتماعی گوناگون‌ را بیان‌ می کنند.
"علی شریعتی": حزب‌ عبارت‌ است‌ از سازمان‌ اجتماعی متشکل‌ که‌ دارای جهان‌بینی، ایدئولوژی، فلسفه‌، تاریخ‌، نظام‌ اجتماعی ایده‌آل‌، پایگاه‌ طبقاتی، جهت‌گیری طبقاتی، رهبری اجتماعی، فلسفه‌ سیاسی، جهت‌گیری سیاسی، سنت، شعار، راهبرد، تاکتیک مبارزه‌ و آرمان‌ بوده‌ و میخواهد وضع‌ موجود را در انسان‌،جامعه‌، ملت‌ یا طبقه‌های خاص‌ (جهانی، ملی، طبقاتی) تغییر دهد و وضع‌ مطلوبی را جانشین‌ آن‌ سازد.
روند شکل گیری احزاب‌
در مورد احزابی که‌ در کشورهای جهان‌ سوم‌ پا به‌ عرصه‌ وجود نهاده‌اند، میتوان‌ گفت‌ تقریباً همه آن ها الگوهای احزاب‌غربی را محور قرار داده‌ و استراتژی و خط مشی مبارزاتی و سیاسی آن ها را انتخاب‌ کرده‌اند.
اصولا زمینه‌های اولیه‌ پیدایش‌ احزاب‌، در نظام های باستان‌ پیدا شد. در این‌ نظام ها "گروه هایی را که‌ موجب‌تقسیم‌ جمهوری ها میشدند، حزب‌ میخواندند. در ایتالیای عهد رنساس‌ دسته‌هایی را که‌ دور افرادی مجتمع‌میشدند حزب‌ مینامیدند. باشگاه هایی را که‌ محل‌ اجتماع‌ نمایندگان‌ مجالس‌ انقلابی بوده‌ و همچنین‌ کارگروه هایی را که‌ فراهم‌ آورنده‌ مقدمات‌ انتخابات‌ با شرط میزان‌ پرداخت‌ مالیاتِ‌ رأی دهندگان‌ بودند، حزب‌ مینامیدند. دربرابر این‌ گروه ها دسته‌ای دیگر مرکب‌ از سازمان های وسیع‌ که‌ مبيّن‌ افکار عمومی در دموکراسی¬های نوین‌ هستند نیز حزب‌ نامیده‌ میشوند.
احزاب‌ سیاسی که‌ امروزه‌ در اغلب‌ کشورهای جهان‌ در صحنه‌ پیکار سیاسی حضوری فعال‌ دارند، در گذشته‌ نه‌ چندان‌ دور طی یک فرایند همه‌ جانبه‌ سیاسی واجتماعی به‌ صورتی که‌ امروز ما میشناسیم‌ شکل‌ گرفتند. این‌ سازمان های پایدار که‌ در سطح‌ ملی پیکار سیاسی راعینیت‌ می بخشند پس‌ از یک قرن‌ تحمل‌ تدریجی در پایان‌ قرن‌ 19 در اروپا و قبل‌ از آن‌ در آمریکا پا به‌ عرصه‌سیاست‌ نهادند و به‌ نام‌ احزاب‌ سیاسی جدید شناخته‌ شدند. صفت‌ جدید از آن‌ جهت‌ اضافه‌ شد که‌ بار بسیاری ازاتهامات‌ و بدبینی ها را از دامان‌ این‌ پدیده‌های نوظهور بزداید و حد فاصلی بین‌ گذشته‌ و حال‌ احزاب‌ ترسیم‌ کند.
دامنه‌ ظهور و پیدایش‌ احزاب‌ پس‌ از اروپا به‌ سایر کشورهای جهان‌ هم‌ کشیده‌ شد و دراکثر قریب‌ باتفاق‌ این‌ کشورها ظهور احزاب‌ هم زمان‌ با پیدایش‌ مباحث‌ پارلمانی و انتخاباتی بود حتی در ایران‌نیز احزاب‌ ظهور خود را هم زمان‌ با انقلاب‌ مشروطیت‌ اعلام‌ داشتند. یعنی در آستانه‌ مشروطیت‌ و به‌ موازات‌ رشد انقلاب‌ بود که‌ فعالیت های سیاسی جامعه‌ شکل‌ نوینی به‌ خود گرفت‌.
در مرحله‌ اول‌ در بطن‌ جامعه‌ ایرانی زمینه‌تشکیل‌ انجمن های سیاسی به‌ وجود آمد و در مرحله‌ بعدی که‌ با گشایش‌ دوره‌ سوم‌ مجلس‌ شورای ملی آغاز میشود، احزاب‌ جنبه‌ علنی و آشکار به‌ خود گرفتند و به‌ عنوان‌ یک نهاد سیاسی در جامعه‌ ظاهر شدند. حتی در کنار احزاب‌ عمده‌ سیاسی انجمن های محلی نیز به‌ سرعت‌ در تمام‌ محلات‌ تهران‌ و شهرهای بزرگ‌ مانند تبریز،مشهد، رشت‌ و اصفهان‌ به‌ وجود آمدند وانجمن های تهران‌ 140 عدد بودند و مجامع‌ ولایات‌ به‌ 110 سازمان‌ میرسیده‌ است.