1
مديريت استراتژيك
مديريت استراتژيك هنر و دانش تبين و تدوين، اجرا و ارزيابي تصميمات وظيف هاي چندگانه مي باشد كه
سازمان را قادر به دستيابي به اهداف بلند مدت خودش مي سازد.
١- فرآيند مديريت استراتژيك:
فرآيند مديريت استراتژيك شامل سه مرحله اساسي مي باشد.
- تدوين استراتژي ها.
- اجراي استراتژي ها.
- ارزيابي استراتژي ها.
مرحله تدوين استراتژي ها خود شامل تعيين مأموريت سازمان، شناسايي عوامل دروني و بيروني سازمان،
فرصت ها و تهيديدها، شناسايي نقاط قوت و ضعف داخلي سازمان، تعيين اهداف بلند مدت، بررسي و در نظر
گرفتن استراتژي هاي گوناگون و انتخاب استراتژيهاي خاصي جهت ارائه فعاليت سازمان، شيوه تخصيص
منابع، فرآيند تصميمسازي و تصمي مگيري در سازمان، م يگردد.اجراي استراتژيها از طريق برنامه ريزي
عملياتي صورت مي گيرد.
مديريت استراتژيك يك سازمان از چرخه اي تشكيل شده است كه برنامه ريزي استراتژيك، برنامه ريزي
عملياتي، بودجه ريزي، نظارت و ارزيابي عملكرد اجزاي اصلي آن هستند. برنامهریزی عملياتي،
استراتژي هاي يك سازمان را براي پياد هسازي و اجرا ترجمه م يكند. بنابراين هماهنگي كامل ميان چهار جزء
اصلي فوق براي تحقق يك مديريت منسجم الزامي است. اگر چه سابقه مباني نظري مديريت استراتژيك نسبتًا
طولاني است ولي كاربرد آن در سالهاي اخير بقدري گسترش يافته است كه امروزه تقريبًا تمام سازمانهاي
پيشرو دنيا اعم از دولتي و خصوصي از مديريت استراتژيك براي راهبري سازمان خود بهره م يگيرند. برنامه-
ریزی عملياتي يكي از اجزاي اصلي مديريت استراتژيك است.
در اينجا به ارايه يك الگو براي تهيه و تنظيم برنامه عملياتي دفاتر م يپردازيم، با اين فرض كه قب ً لا برنامه ريزي
استراتژيك براي وزارت نيرو (يا سازمان) تدوين شده و نتايج آن در دسترس م يباشد. مأموريت بنيادي
سازمان، چشم انداز سازمان و استراتژي هاي سازمان خروجي هايي از مرحله برنام هريزي استراتژيك هستند كه
براي تنظيم مأموريت و اهداف كيفي دفاتر در مرحله برنامه ريزي عملياتي مورد استفاده قرار مي گيرند.
2
( Action Plan ) ٢- برنامه عملياتي
برنامه عملياتي بيان گر نحوه عمل و جزئيات لازم براي عملي ساختن استراتژي هاي سازمان است. برنامه
ها مي باشند. يك (Strategy) هاي بكارگرفته شده براي اجراي استراتژي ( Tactic) عملياتي همان تاكتيك
برنامه عملياتي اجزاي زير را شامل مي شود:
واحد (دفتر) (Mission) مأموريت بنيادي
هاي سازمان (وزارت نيرو) كه مرتبط با واحد (دفتر) هستند. (Strategy) آندسته از استراتژي
واحد (دفتر) (Goal) اهداف كيفي
واحد (دفتر) (objective) اهداف كمي
يا قرم هاي اجرايي) Action Steps) فعاليت ها
هاي اندازه گيري پيشرفت فعاليت ها (Measure) شاخص
(Mission) ٣-مأموريت بنيادي
عبارتي است كه مشخص كننده هدف وجودي واحد (دفتر) است و لازم است در راستاي هدف بنيادي
سازمان (وزارت نيرو) قرار گيرد. مأموريت بيان م يكند كه اين واحد (دفتر) براي چه منظوري و براي چه
كساني فعاليت م يكند. مأموريت تدوين شده معمو ً لا براي بلند مدت بدون تغيير خواهد ماند و بايد بقدري
روشن باشد كه قابل فهم براي افراد خارج از واحد (دفتر) باشد. همچنين بايد اين مأموريت تا حد امكان به
گونه اي تدوين شود كه با تغيير مديريت دستخوش دگرگوني نشود و نيز روشن باشد كه چرا منابع عمومي و
دولتي به اين مأموريت تخصيص يافته است. اين مأموريت بايد در حد يك جمله تنظيم گردد.
(Goal) ٤- اهداف كيفي
استراتژي هاي تدوين شده سازمان (وزارت نيرو) لزومًا به يك واحد مشخص ارتباط ندارند بلكه اغلب
همكاري چند واحد سازماني را طلب م يكند. اهداف كيفي در واقع سهم هر يك از واحدها (دفاتر) در
اجراي آندسته از استراتژي هاي سازمان است كه واحد مذكور بايد در انجام انها مشاركت نمايد. بنابراين،
تحقق اهداف كيفي واحدهاي مختلف يك سازمان به اجراي استراتژ يهاي مرتبط سازمان (وزارت نيرو)
منجر م يگردد. اين اهداف كيفي معرف تغييرات عمد هاي است كه واحد (دفتر) در پي انجام آنها است و
معطوف به مسايلي است كه داراي اولويت بالايي براي سازمان (وزارت نيرو) است. بايد دقت شود اهداف
كيفي براي كساني خارج از واحد (دفتر) اهميت و فايده داشته باشند. اين مشتريان مي توانند سياستگذاران،
3
مديريان ارشد سازمان (وزارت نيرو)، شركتهاي وابسته و يا مردم باشند. اهداف كيفي معمو ً لا براي كي دوره
پنج ساله تنظيم مي شوند و رسيدن به آنها به زماني بيش از يك سال احتياج دارد.
:(Objective) ٥-اهداف كمي
اهداف كمي جزئي از اهداف كيفي هستند و هر هدف كمي در ارتباط با يك هدف كيفي و براي
اندازه گيري موفقيت در تحقق ان وضع مي شوند. بنابراين اهداف كمي در واقع ميزان موفقيت واحد را در
تحقق هدف مربوطه اندازه گيري مي كند. برخلاف اهداف كيفي، اهداف كمي معين، قابل اندازه گيري و
داراي محدوده زماني مشخص هستند. اهداف كمي بايد معطوف به اندازه گيري نتايج باشد.
(Action Step) ٦- فعاليت
فعاليت ها، قدمهاي اجرايي هستند كه براي رسيدن به يك هدف كيفي و تحقق هدف كمي متناظر طراحي
مي شوند. اين فعاليت ها بايد تا حد امكان دقيق و معين باشند و بتوان كارهايي كه براي انجام آن فعاليت ها لازم
است را از آنها به سادگي استنباط نمود.
ارزيابي استراتژيهاي آخرين مرحله فرآيند مديريت استراتژيها مي باشد. هر سازمان و مديريت ارشد ان نيازمند
آن است كه پايش بر استراتژيهاي خاص مورد نظر خود را داشته باشد و درك نمايد كه در چه زماني و
شرايطي كارساز واقع نم يشوند. همه استراتژيها در مسير زمان به دليل تغييرات دائمي عوامل داخلي و خارجي
سازمان در حال تحول و تغيير هستند لذا براي ارزيابي استراتژيها چهار فعاليت اصلي زير ضروري مي باشند.
١- بررسي عوامل داخلي و خارجي كه پايه و اساس استراتژيهاي كنوني مي باشند
٢- تعيين شاخص ها و معيارهاي كمي سنجش استراتژيها.
٣- برآورد سنجش عملكردها بر اساس شاخ صهاي تعيين شده
٤- انجام اقدامات اصلاحي
(Action Step) ٧- فعاليت
ارزیابی استراتژیهای آخرین مرحله فرآیند مدیریت استراتژیک میباشد. هر سازمان و مدیریت
ارشدآن نیازمند آن است که پایش بر استراتژیهای خاص و مورد نظر خود را داشته باشد و درک نماید
که در چه زمانی و شرایطیی کارساز واقع نمیشوند. همه استراتژیها در مسیر زمان به دلیل تغییرات
دائمی عوال داخلی و خارجی سازمان در حال تحول و تغییر هستند لذا برای ارزیابی استراتژیها چهار
فعالیت اصلی زیر ضروری
میباشند.
4
١- بررسی عوامل داخلی و خارجی که پایه و اساس استراتژیهای کنونی میباشند.
٢- تعیین شاخصها و معیارهای کمی سنجش استراتژیها.
٣- برآورد سنجش عملکردها بر اساس شاخصهای تعیین شده.
٤- انجام اقدامات اصلاحی .