ممیزی یا سانسور در وسایل ارتباط جمعی


واحد 13 رشته روابط عمومی

استاد الفتی




تهیه کنندگان : مالکی ، قاهری ، بهرامی


در فرهنگ معین برای کلمه سانسور این تعریف آمده تفتیش و مراقبت در مطالب کتب ، جراید ، فیلمها و نمایشنامه ها به وسیله دولت و حذف مطالبی که ضدمنافع دولت است . سانسور پیشنه ای به اندازه تاریخ چاپ که توسط کوتبرگ اختراع شد دارد که با سانسور مذهبی آغاز شد در ایران نیز سانسور همراه با چاپ اولین کتابها و روزنامه ها صورت گرفت و شخصی به نام ادوارد برجیس انگلیسی بود که وظیفه ممیزی در روزنامه وقایع الاتفاقیه را برعهده داشت در سال 1884 میلادی ناصرالدین شاه اداره سانسور را با هدف نظارت مستقیم بر چاپ روزنامه و کتابهای فارسی چاپ داخل و منابع آنها که از خارج وارد ایران می شد زیر نظر وزارت انطباعات تأسیس کرد و حاصل آن توقیف نشریه میهن که تنها یک روز از انتشار آن می گذشت شد ودلیل آن را به این صورت اعلام کردند که نشریه فوق به دلیل اینکه منافی خواست ودیدگاه شاه می باشد توقیف می شود که این راه تکامل اختناق 16 سال آخر پادشاهی ناصرالدین شاه بودکه تا اوایل دوره مشروطیت که توسط مظفرالدین شاه در سال 1284 هجری قمری طی صدور فرمانی مشروطیت و بر پایه اصل سیزدهم قانون اساسی آزادی به مطبوعات و قلم و بیان اختصاص داده شد. این اصل با تأکید بر اینکه
«هیچ امری از امور در پرده و برهیچ کس مستور نماند» سانسور و ممیزی مطبوعات را ردکرد که در نتیجه در این دوره دهها نشریه که منتشرشدند که عامل اصلی اطلاعات مردم درباره نهضت مشروطه و پیشرفت آن شدند ولی این آزادی طولی نینجامید و با قدرت رسیدن محمد علیشاه قاجار و به توپ بستن مجلس و سپس قتل روزنامه نگاران روزهای سخت مطبوعات آغاز شد که تا پایان دوره قاجار ادامه داشت و با رسیدن حکومت به رضاخان پهلوی این سانسورها به مدت 20 سال با وزارت قوام السلطله ادامه یافت و حتی در زمان حکومت محمد رضا پهلوی به خصوص بعد از ترور وی در دانشگاه تهران شدت بیشتری گرفت. در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1358 صرف نظر از نخستین ماههای حکومت موقت جمهوری اسلامی که به سبب فضای مطلوب (بهارآزادی ) هیچ گونه محدودتی برای انتشار مطبوعات وجود نداشت قانون اساسی سانسور مطبوعات صریحاً ممنوع داشته است و سانسور فقط برای مواقع خاص پیش بینی شده است . نخستین نشانه های آزادی مطبوعات در انگلستان در سال 1641 ودر زمان پادشاهی چارلز اول بود که وی را مجبور به لغو مقررات سانسور در این کشور نمود که باعث افزایش روزنامه گردید اما بعد از دو سال دولت به بهانه حمایت از کتاب فروشان علیه چاپ تقلب آمیز کتابهای آنها بار دیگر قانون سانسور را برقرار کرد و در سال 1695 میلادی این قانون در انگلیس حذف شد و در کشور فرانسه نیز به دنبال انقلاب کبیر و ماده 11 آزادی بیان را گرانبهاترین حقوق انسانی شناخته شد و در بلژیک به موجب اصل 18 قانون اساسی مطبوعات آزاد و برقراری سانسور ممنوع است .

merci