با سلابا اختراع رادیو در اوخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم انسان وارد عصر الکترونی شد که بر ارتباطات راه دور تکیه داشت و حس غالب حس شنوایی بود. با اختراع دستگاه ارتباطی بی سیم و رادیو توسط گوگلیلموها رکنی ایتالیایی در سال 1895 اخبار و اطلاعات با سرعت شگفت آوری تا نقاط دور دست منتشر شدند.
رادیو تلویزیون:
از زمان بهره برداری عمومی از رادیو در سال 1920 و پس از آن استفاده از تلویزیون در سال های پس از جنگ جهانی دوم سال ها می گذرد و هر یک در زمان ظهورشان مخاطبان کثیری یافتند و هنوز هم شاهد وجود مخاطبان این رسانه ها هستیم. رادیو و تلویزیون که با استفاده از تکنولوژی های ما قبل خود به وجود آمده بودند از جمله رسانه های نوین به حساب می آیند. این دو رسانه الکترونیکی هرچند با یکدیگر متفاوت هستند اما دارای مشابهت هایی نیز هستند که از مهمترین آن می توان به قدرت آنان در پخش مستقیم وقایع و رویدادها اشاره کرد.
رادیو ازلحاظ سرعت و مداومت انتشار و همچنین وسعت حوزه انتشار برترین وسیله ارتباط جمعی است.
سرعت پخش مطالب از رادیو بالاست ولی قدرت تجزیه و تحلیل وجود ندارد. قابلیت وسیع استفاده از گیرنده های رادیویی نیز از دیگر ویژگی های رادیو است. قابلیت تحرک فرستنده های رادیویی برای این وسیله امتیاز مهم محسوب می شود.
مراحل سه گانه تحول جوامع انسانی از دیدگاه مارشال مک لوهان.
1- عصر ارتباط شفاهی و زندگی دودمانی قبیله ای.
نخستین مرحله زندگی اجتماعی انسان، طبق نظریات مک لوهان دوره تمدنهای ابتدایی فاقد کتابت (یا همان شنیداری)است
ویژگی های این نوع تمدن ها برتری تسلط بیان شفاهی و دریافت شنیداری است.
به عبارت دیگر انسان در این دوره به گونه ای طبیعی از هر پنج حس خود استفاده می کند و در میان آنها حس شنوایی برای ارتباط با دیگران که به گونه ای لفظی و شفاهی صورت می گیرد طبعاً بیش از سایر حواس به کار می افتد.
2- عصر ارتباط الکترونیک و دهکده جهانی:

مک لوهان معتقد است که این شیوه ی جدید ارتباطی، حس شنوایی را معتبر ساخته و رجعت به ادراک حسی را ضرور شمرده است. در چنین شرایطی جوامع نمی توانند از ارتباط کتبی و چاپی صرف نظر کنند ولی مسیر تحول طبیعی، طبعاً می بایست میان این دو نوع شیوه ی ارتباطی تعادلی ایجاد کند و انسان بتواند با به کار انداختن تمامی حواس خویش که اکنون با در اختیار داشتن وسایل نوین ارتباطی امتداد مصنوعی پیدا کرده اند.
مک لوهان در میان وسایل الکترونیکی به ویژه تلویزیون نقش بسیار مهمی قائل است. او معتقد است که این وسیله ضمن آنکه همه ی مزایای وسایل دیگر را در بر دارد با افزون بیان تصویر به آنها قدرت نفوذ فوق العاده ای بدست آورده است.
مک لوهان طبق تقسیم بندی وسایل ارتباطی را از نظر حرارتی به دو دسته تقسیم می کند.
در این تقسیم بندی (عکس، رادیو و سینما) را یک وسیله ارتباطی گرم می داند زیرا مک لوهان معتقد است این دسته وسایل ارتباطی تنها در امتداد یکی از حواس آدمی هستند و توصیف و تشریح زیادی را در بر دارند. یعنی با حجم زیادی از داده ها همراه و از نظر بیان مقصود کامل هستند.
حال آنکه وسایل ارتباطی سرد (خط تصویری، تلفن و تلویزیون) که کمتر به تشریح و توصیف می پردازند مشارکت زیادی را می طلبند.
او درباره ی تفاوت میان رادیو و تلویزیون چنین می گوید:
گوش دادن به رادیو نیاز به جمع کردن تمام حواس آدمی نیست و رادیو می تواند به عنوان آوایی جنبی در کنار سایر فعالیت های انسان حضور داشته باشد. از این رو یک نوجوان متفکر به هنگام استفاده از رادیو احساس نمی کند زندگی خصوصی و خلوتش با شنیدن رادیو به هم می خورد در حالیکه تلویزیون چنین وضعیتی وجود ندارد و تلویزیون نمی تواند حالت جانبی رادیو را در زندگی فرد داشته باشد.
مک لوهان در مورد تفاوت سینما با تلویزیون می گوید:
تلویزیون رسانه ای است که کمتر می تواند به شرح مفصل رویدادها بپردازد از این رو توجه و مشارکت بیشتر تماشاگران را می طلبد.
بنابراین در این رسانه برنامه هایی موفق اند که بتوانند ذهنیت تماشاگران را تکمیل کنند.
سینما به دلیل فضای وسیعش بهتر می تواند زندگی های شبانه و اشرافی شهرهای بزرگ را به تماشا بگذارد و از این طریق روند دلپذیری را برای تماشاگران به نمایش بگذارد ولی این تماشاگران کسانی هستند که ماجرا ها را منفعلا نه می پذیرند و دخالت ذهنی در واکنش هایشان ندارند.
نقش آموزش وسایل ارتباط جمعی:
در میان رسانه های جمعی رادیو و تلویزیون از لحاظ آموزش غیر رسمی جایگاه ویژه ای دارند اگر از خصلت سرگرم کننده ی رادیو و تلویزیون بگذریم این وسایل به دلیل برد وسیعشان یکی از بهترین وسایل آموزشی و فرهنگی هستند که هم اکنون در اختیار کشورها و جوامع مختلف قرار دارند.
آموزش غیر رسمی از طریق امواج رادیو و تلویزیون می تواند در تمامی ساعات شبانه روز شیوه های صحیح بهداشت- حمل و نقل و ترافیک و غیره را در گیرد و در بهبود وضع جامعه مؤثر افتد.
رادیو آموزشی در سالهای پیش از جنگ جهانی دوم به ویژه در امریکای شمالی و کشورهای اروپای غربی رواج و گسترش یافت. در سالهای پس از جنگ همزمان با ورود تلویزیون به بیشتر کشورها تلویزیون آموزش نیز رو به گسترش نهاد.
م و خسته نباشید.