واخواهی به معنای اعتراض کردن آمده است.در آیین دادرسی مدنی،هرجا واژه ی ((واخواهی)) به کارمی رود شکایت(اعتراض)به حکم غیابی را می رساند.
واخواهی شکایتی است که ویژه ی احکام غیابی است. احکام حضوری قابل واخواهی نمی باشند.
تمامی احکام غیابی که دادگاه های عمومی و انقلاب در دعاوی حقوقی صادر می نمایند(تفاوتی نمی نماید که دعوای اصلی حقوقی بوده و یا به تبع امر کیفری اقامه شده باشد)َتوسّط محکوم علیه غایب،در مهلت مقرّر،قابل واخواهی است، صرف نظر اینکه حکم صادره،با توجه به نوع دعوا یا میزان خواسته ی آن، قابل تجدید نظر باشد یا نباشد. ماده 305ق.ج. مقرر می دارد: ((محکوم علیه غایب حق دارد به حکم غیابی اعتراض نماید.این اعتراض واخواهی نامیده می شود.
چنانچه حکم دادگاه فی الواقع حضوری باشد امّا دادگاه آن را غیابی توصیف نماید و یا بالعکس،اثری بر حق واخواهی ندارد.
آرای غیابی شورای حلّ اختلاف- به موجب مادّه18آیین نامه ی موضوع ماده189...قانون برنامه سوم توسعه آرای غیابی شورای حلّ اختلاف در مدّت بیست روز قابل واخواهی در همین شورا می باشد.
احکام ((غیابی )) صادره از دادگاه تجدید نظر - این دسته از احکام بررسی گردید و گفته شد که ظرف مّدت بیست روز از تاریخ ابلاغ واقعی به محکوم علیه قابل اعتراض و رسیدگی در همان دادگاه تجدید نظر است.
جنانچه محکوم علیه غایب پس از پایان مهلت واخواهی،نسبت به حکم (که قابل تجدید نظر نیز باشد)شکایت کند امّاعنوان دادخواست و شکایت خود را (به اشتباه)به جای تجدید نظر خواهی،واخواهی تعیین نماید،بی آنکه تاخیر واخواهی او مبتنی بر عذر موجهی باشد.
ورود ثالث تنها در مرحله ی نخستین و تجدید نظر منصوص شده و در مرحله ی واخواهی صریحأ پیش بینی نشده است امّا با توجه به اصول دادرسی و ملاک مادّه ی مزبور و اینکه ورود ثالث (( تا وقتی که ختم دادرسی اعلام نشده است))مجاز اعلام شده ورود ثالث در مرحله ی واخواهی نیز امکان پذیر است.
مهلت واخواهی علی القاعده برای اشخاصی که مقیم کشورند بیست روز و برای آنها که مقیم خارج از کشور می باشند دو ماه از تاریخ ابلاغ حکم غیابی است (ماده 306ق.ج.).
حکم غیابی ؛ تا آنجا که می شود،باید به محکوم علیه غایب واقعی شود
در صورت حجر،ورشکستگی یا فوت محکوم علیه غایب و همچنین،در صورت زوال سمت شخصی که به آن سمت در دادرسی دخالت داشته،به همان ترتیب عمل می شودکه در مورد تجدید نظر خواهی آمده است
واخواهی طریق طریق شکایتی ماهوی و عادی است.بنابراین مانند تجدید نظر،واخواهی دو اثر تعلیقی و انتقالی دارد که باید در اینجا نیز مورد اشاره قرار گیرد.
رأیی که دادگاه بر اساس واخواهی صادرمی نماید،چه به صورت قرار ردّ دادخواست،ابطال دادخواست، ردَ دعوا،عدم استماع دعوا ( نخستین یا واخواهی)، حکم علیه واخوانده و یا واخواه باشد می تواند در محدوده ی موادّ 331و 332 ق. ج.قابل تجدید نظر باشد.
در تنظیم و نوشتن رأی قاطعی که در پی واخواهی صادر می شود نیزممکن است سهو قلم رخ دهد.
((تجدید نظر))در لغت، از جمله به معنای ((در امری یا نوشته ای دو باره نظر کردن،آن رامورد بررسی مجدّد قرار دادن))آمده است.