ارای قابل تجدید نظر و غیر قابل تجدید نظر
تجدید نظر : به معنای امری یا نوشته ای دوباره نظر کردن ، لذا مورد بررسی مجدداً قرار دادن است .
بند نخست ارای قابل تجدید نظر
الف ) احکام قابل تجدید نظر ( پژوهش ) :
احکام صادره در دعاوی مال : خواسته یا ارزش آن از سه میلیون ریال متجاوز باشد قابل تجدید نظر است چنانچه خواهان وقتی دادخواست را تقدیم کرده می خواد خواسته ای که داده کاهش دهد حکم صادره در این دعوا بر اساس خواسته ی مندرج در دادخواست قابل تجدید نظر بوده و به حکم قطعی تبدیل می شود .
در صورتی که در دادخواست دعاوی متعدد مطرح شده و مورد رسیدگی قرار گرفته باشد قابلیت تجدید نظر هر دعوا را با توجه به نوع دعوا یا میزان خواسته ی همان دعوا معین می گردد .
احکام صادره در دعاوی غیر مال : کلیه ی احکام صارده در دعاوی غیر مال قابل تجدید نظر می باشند تفاوتی نداره دعوا غیر مال ذاتی باشد یا غیر مال اعتباری
ب) قرارهای قابل تجدید نظر ( پژوهش ) :
قانون گذار در ماده 332 ق . ج . قرارهای قابل تجدید را شمارش نموده است قرارهای شمارش شده در این ماده قرارهای قاطع دعوا می باشند . در صورتی قابل تجدید نظرند که حکم راجع به اصل دعوا قابل تجدید نظر باشد .
بند دوم آرای غیر قابل تجدید نظر
حکم مستند به اقرار در دادگاه : حکم مستند به اقرار در صورتی غیر قابل تجدید نظر است که اقرار در دادگاه به عمل آمده باشد . حکم مستند و اقرار در دادگاه صالح صادر شده و قاضی صادر کننده ی حکم باید صالح باشد .
حکم مستند به رای کارشناس : رای نیا یا چند نفر کارشناس که طرفین کتباً رای آنان را قاطع دعوا قرار داده باشند قابل تجدید نظر نیست .
توافق در ساقط کردن حق تجدید نظر خواهی : تجدید نظر خواهی حق است در صورتی که طرفین دعوا به توافق کتبی حق تجدید نظر خواهی خود را ساقط کرده باشند تجدید نظر خواهی آنان مسموع نخواهد بود .
رای مصرح در سایه مقررات : قانونگذار در مواردی آرای دادگاه ها را غیر قابل تجدید نظر یا قطعی اعلام نموده است .
گفتار دوم ( اصحاب دعوا و مهلت تجدید نظر )
بند نخست : اصحاب دعوای تجدید نظر :
اصحاب دعوای تجدید نظر علی القاعده همان اصحاب دعوای مرحله نخستین می باشند .
الف ) اصحاب دعوای مرحله نخستین : تجدید نظر خواه : به موجب ماده 335 ق . ج . طرفین دعوا یا وکلا و یا نمایندگان قانونی نما حق درخواست تجدید نظر دارند .
تجدید نظر خوانده : تجدید نظر خوانده باید از اصحاب دعوای مرحله نخستین باشد که رای جز وی صادر شده باشد .
ب) اشخاص ثالث : در ماده 7 ق . ج . دخالت اشخاص ثالث در مرحله ی تجدید نظر را جز در مواردی که استثنا شده باشد ممنوع می نماید اما ورود ثالث و جلب ثالث به موجب مواد 130 و 135 ق . ج در مرحله ی تجدید نظر مجاز است .
بند دوم مهلت تجدید نظر و ضمانت اجرای ان
الف ) مهلت تجدید نظر
1)اصل : مهلت درخواست تجدید نظر اصحاب دعوا برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ یا انقضای مدت واخواهی است مهلت تجدید نظر نسبت به احکام غیابی از تاریخ پایان یافتن مهلت واخواهی شروع می شود .
2)استثنائات : در مواردی به علت تجدید نظر چنانچه تاریخ ابلاغ حکم و محکوم علیه و یا نماینده ی قانونی او دادرسی در نظر گرفته شود عملاً بیش از مدت های بیست روزه یا دو ماهه ی مزبور خواهد بود . ورشکستگی یا فوت محکوم علیه 2- زوال سمت نماینده 3- عذر تجدید نظر خواه بر اصل چهار جهات به عنوان عذر موجه که در ماده 306 ق . ج . ذکر شده است .
ب ) ضمانت اجرای رعایت مهلت تجدید نظر : رای دادگاه تجدید نظر قطعی است رد دادخواست تجدید نظر به علت مزبور در صورتی است که تجدید نظر در تقدیم دادخواست خارج از مهلت دارای عذر موجه نباشد .
گفتار سوم – جهات و آثار تجدید نظر
بند نخست – جهت تجدید نظر :
1- ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه 2- ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود 3- ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی 4- ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادر کننده رای 5- ادعای مخالف بودن رای با موازین شرعی یا مقررات قانونی
بند دوم - آثار تجدید نظر :
1- پایان دادن به صلاحیت دادگاه نخستین 2- اثر تعلیقی : تجدید نظر یکی از طرق عادی شکات از رای است اثر تعلیق کننده دارد 3- اثر انتقال : وسیله تجدید نظر اختلاف از دادگاه نخستین به دادگاه تجدید نظر با تماس مسائل موضوعی و حکمی آن منتقل می شود .
گفتار چهارم – تایین دادرسی تجدید نظر و صدور رای
بند نخست – درخواست تجدید نظر :
شروع رسیدگی تجدید نظر نیز مستلزم این است که محکوم علیه رای مرحله ی نخستین به موجب دادخواست ، تجدید نظر خواهی کند .
الف ) مرجع تقدیم دادخواست تجدید نظر شرایط دادخواست و ضمانت اجرای آن : 1- ضمانت اجرای ، پیش بینی نشده است 2- ضمانت اجرای آن رد فوری دادخواست است 3- ضمانت اجرای آن توقیف دادخواست است .
ب) مرجع تجدید نظر و تقدیم دادخواست : مرجع تجدید نظر ، رای دادگاه های عمومی و انقلاب هر حوزه ای ، دادگاه تجدید نظر مرکز همان استان است .
پ) تکلیف دادگاه صادر کننده ی رای مرحله ی نخستین : 1- حالتی که دادخواست خارج از مهلت تقدیم شده باشد 2- حالتی که دادخواست ناقص تقدیم شده است 3- حالتی که دادخواست در مهلت مقرر و کامل تقدیم شده باشد 4- حالتی که دادگاه نخستین رای را غیر قابل تجدید نظر اعلام نموده باشد .
بند دوم – دو حالتی که دادگاه تجدید نظر رسیدگی می نماید :
1-رسیدگی به اعتراض نسبت به قرارداد دادخواست تجدید نظر
2-رسیدگی به دعوای تجدید نظر