باسلام

مقدمه :
علم در دوران معاصر پیوند جدانشدنی با ساختار سیاسی دارد. دانشمندان عرصه علم و تکنولوژی با حضور در حوزه های سیاسی ، علم را وارد عرصه سیاسی نموده اند و سیاستمداران هم با حمایت از دانشمندان و دخیل نمودن آنان در سیاست روابط دوسویه ای را پدید آورده اند. مهمترین عامل موثر در پیشرفت علم هر کشور، اهمیتی است که مسئولان آن کشور برای علم قائل می باشند. اهمیت علم در کشورهای پیشرفته از آن نظر است که علم بعنوان یک وسیله حل مسئله دیده می شود .

تمامی مسائل جامعه مانند مسائل علمی نیازمند تجزیه و تحلیل و تفکر است و نیازمند ارائه راه حل های منطقی است. یکی از اصلی ترین کارکردهای علم مساله یابی و حل آن است . در ایران مسائل اجتماعی وجود دارند بزرگترین مساله اینست که ما توانایی حل مسئله را نداریم یا بعبارت دیگر بزرگترین مشکل اینست که اندازه و دایره ی مسائل از دایره تفکر کسانی که باید آن را حل کنند بزرگتر است و روزبروز بر پیچیدگی مسائل افزوده می شود.
دانش و قدرت :
آیا دانش واقعیتی خنثی و بی طرف است و یا اینکه به شکلی به گروه هایی از یک جامعه که قدرت اجتماعی و اقتصادی را در اختیار دارند عمل می کند تکنولوژی ااطلاعات و دگرگونی ها باعث بوجود آمدن قدرت و تحولات آن می شود و علم و فناوری سبب تمرکز بی سابقه فدرت در دست آنهایی می‌گردد که به این فناوری دسترسی دارند و در نهایت اختلاف قدرت را بوجود می آورد .

تعریف علم در سیاست :
ورهای صنعتی، حمایت دولت ها و دولتمردان از علم، روابط متقابلی را در بین سیاستمداران و دانشمندان ایجاد نموده است چراکه سیاستمداران از مشاوره های دانشمندان در زمینه های گوناگون در جهت پیشبرد مقاصد سیاسی اجتماعی خود بهره مند می گردند و دانشمندان هم با اخذ حمایت سیاستمداران برای خود اعتبار و اعتماد اجتماعی کسب می‌نمایند مردم باید از آنچه در دنیای علم می گذرد آگاه باشند به همین دلیل بر سرعت اشاعه دانش افزوده است. در بحث روابط متقابل سیاستمداران و دانشمندان انتقادهای جدی متوجه آنهاست. اکثر انتقاداتی که متوجه دانشمندان بعنوان مشاوران سیاسی شده است مربوط به مراحل اولیه نهادی شدن نقش جدید دانشمندان است. در اوایل دانشمندان بصورت خصوصی و سری به همکاری و مشاوره در امور سیاسی می پرداختند اما امروزه این امر بسیار مرسوم و آشکار است و حتی در مقاطعی، فعالیت سیاسی برای یک دانشمند از ضروریات اجتماعی است. در دوران جنگ های ناپلئن اهمیت سیاسی به حدی بود که دانشمندان می توانستند برای تبادل اطلاعات و با آزادی تمامفرانسه و انگلستان مسافرت نمایند . البته حضور دانشمندان در عرصه سیاسی کارکردهای مثبت زیادی هم دارد که رشد توسعه نهادهای آموزشی و تقویت علم از مهمترین آنها می باشد .

تعریف سیاست در علم بیان کنید :
یکی از ابعاد تخصصی جامعه شناسی علم است. جوامع امروزی، علم جدید اساسا ساختاری سیاسی به خود گرفته است و علم و سیاست در دنیای مدرن کاملا در هم تنیده شده اند .
خط مشی های سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی آن چنان به علم وابسته شده است که دانشمندان به میزان زیادی در امر مشاوره در زمینه مسائل مزبور فرا خوانده می‌شوند.
علم در تمام رژیم ها از حالتی یکسان برخوردار نبوده و بعضی از علوم فرصت رشد یافتن را نیافتند و در عوض برخی از رشته ها که مورد توجه دولت بودند رشد چشمگیری داشتند. رشته های مربوط به علوم انسانی در این جوامع بیشترین آسیب را دیده اند.

جهان کمونیسم و ساختار علم شرح دهید:
در دوران حاکمیت کمونیسم روسی بر بلوک شرق، در تمامی اروپای شرقی نظامی سه گانه متشکل از: آکادمی های علوم، دانشگاه ها و وزارتخانه ها شکل گرفته بود. آکادمی های علوم که عملا عالی ترین مرجع علمی به حساب می آمدند و از قدرت و اقتدار قابل توجهی برخوردار بودند پژوهش های پایه را برعهده داشتند. دانشگاه ها در حوزه های علوم پایه ، ادبیات و تاریخ نقش آموزشی را ایفا می کردند و بخشی از پژوهش های بنیادین را به انجام می رساندند دانشگاه ها در این کشورها بطور مستقیم در پژوهش ها دخالت نداشتند. در تمام دانشگاه ها و گروه‌های کثیری برای تدریس رشته هایی مانند اقتصاد سیاسی، و فلسفه علمی استخدام شدند. گذراندن امتحانات نیز برای همه اجباری گردید و حتی اساتید قدیمی و سالخورده نیز برای ادامه کار بناچار در این دوره ها شرکت کردند .
عنصر سوم که وزارتخانه ها بودند در زمینه های بهداشت و درمان، کشاورزی و صنایع عهده دار نقش آموزشی و پژوهشی بودند . از مشخصه های اصلی دوران کمونیسم تقسیم علم به دو گونه حقیقی ( علم مبتنی بر سوسیالیسم) و کاذب (علم مبتنی بر بورژوازی) بود.

علم و جامعه بین المللی :
تعامل بین علم و جامعه بین المللی سریعا پس از جنگ جهانی دوم در جهت کمک به بازسازی زیر بنای علمی در اروپای غربی و ژاپن معطوف گردید. امروزه هم مسائلی مانند کیفیت محیط زیست، انرژی، جمعیت، بهداشت، غذا، آب، تاسیسات شهری، فقر، و صلح دارای ابعادی کلی هستند. یکی از همکاری علمی در سطع جهانی داشتن یک زبان علمی مشترک است و علم جهانی در بوجود آوردن این فضا نقش بسزایی دارد چراکه مفاهیم و اصطلاحات همسان و مشترک را بوجود آورده است علم یک پایگاه بین المللی است و برای بوجود آوردن ارتباطات از امری اساسی است. به این جهت است که در حال حاضر هزاران نفر از دانشمندان رشته های مختلف برای انجام پژوهش در لابراتوارها و مراکز پژوهشی فراسوی مرزهای کشورهای خود سفر می کنند تا با فعالیت های همکارانی که روی مسائل مشابهی در حال پژوهش هستندآشنا شوند بین المللی امکان دست بابی به تجربیات علمی را فراهم می نماید کنفرانس های علمی ، مقالات علمی و سمینارها از جمله راه های مهم است که در بین المللی شدن علوم نقش اساسی ایفا می کند

همکاری‌های بین المللی در علم را شرح دهید :

تبادل اطلاعات بین ملل مختلف است و کشورهای جهان می توانند از این طریق روابط سیاسی خود را با یکدیگر استحکام بخشند .
از مهمترین مراکزی که در زمینه مسائل علمی فعالیت می‌کنند، می توان به سازمان جهانی بهداشت، سازمان جهانی هواشناسی، سازمان جهانی مسائل فرهنگی (یونسکو)، سازمان جهانی انرژی اتمی، سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی، برنامه توسعه سازمان ملل، و برنامه محیط زیست سازمان ملل اشاره کرد. هر کدام از سازمان های دارای اهداف خاصی است و سازمان ملل از نظر بودجه، برنامه، نیروی انسانی، و سیاست گذاری آنها را تحت پوشش و حمایت دارد. در دنیای آکادمیک یکی از قدیمی ترین، مشهورترین سازمان های بین المللی غیر دولتی در زمینه علم ، «شورای بین المللی اتحادیه های علمی» یا ICSU است که سازمانی حامی انجمن های علمی و تخصصی بشمار می رود (محسنی، 1388). این اتحادیه نقش اطلاع رسانی و توسعه استانداردها را نیز از نظر روش شناسی، طبقه بندی های موضوعی و واحدها را برعهده دارد. همچنین نهادی کردن حرکت های علمی بین المللی از طریق کمیته های علمی ملی و پیوند دادن آنها بااتحادیه های بین‌المللی و مرتبط کردن فعالیت های خویش با شورا را عملی ساخته است.
اثرات علم، جنگ و صلح را شرح دهید :

با نگاهی به تاریخ گذشتهبه به مقوله رابطه بین علم، جنگ و صلح در می یابیم که علم بیشتر در خدمت جنگ بوده است و در بروز جنگ ها و تشدید میزان تخریب تسلیحات نظامی نقش مهمی داشته است . علم در بروز جنگ نقش تعیین کننده ای دارد نقش تکنیکهای نظامی در جنگ های دوران باروت و توپخانه هر چند و دانشمندان و سیاستمداران در بروز جنگ ها مقصرند . از دانشمندان و مهندسان در پژوهش های تسلیحاتی فعالیت دارند، پژوهش هایی که برای بشریت نفع چندانی به همراه ندارند .
وقایع ناگواری همچون حادثه اتمی چرنوبیل، انفجار سفینه فضایی چلنجر، فاجعه شیمیایی بوپال هند و اخیرا هم فاجعه اتمی فوکوشیما در ژاپن پیامدهای مخرب و زیانبار علم است که شرایط نظم و صلح جهانی را متشنج می نماید.
سازماندهی علمی در سطح ملی :

رشد هر کشوری بدون شک با میزان رشد علمی آن کشور در ارتباط است. و کسب افتخارات علمی و پرورش و جذب دانشمندان در توسعه نظام سیاسی نقش مهمی دارد جامعه امریکا بیشترین سهم را در جهان به لحاظ رشد و میزان کمی و کیفی تولیدات علمی در اختیار دارد. مهاجرت رو به افزایش دانشمندان اروپا و به ویژه کشورهای جهان سوم بسوی دلیل امریکا دیگر بر آن است.
«ناراسیمان» (M.S Narasimhan) در جهت سازماندهی فعالیت های پژوهشی، با توجه خاص به کشورهای در حال توسعه، تجربیات حاصله، موارد زیر را بعنوان توصیه های اجرایی عرضه کرده است (ناراسیمان، 1370)

1_ کوشش در سطح ارتقاء سطح پژوهش در چند موسسه معدود به جای توجه به موسسات متعدد
2_ تقویت پایه آموزشی دانشجویان در زمینه علوم پایه مربوط به رشته خود
3_ برپایی سخنرانی ها و کنفرانس هاس علمی ویژه اساتید و دانشجویان
4_ تشویق دانشجویان به انجام کارهای پژوهشی
5_ فراهم آوردن محیط، امکانات، شرایط مناسب کار، و حمایت مالی
6_ از میان بردن موانع اداری
7_ تلاش در ارتقاء سطح علمی دانشگاه ها
8_ گزینش دانشجویان برجسته و اعزام آنها به کشورهای پیشرفته از نظر علمی

حال با این اوصاف و ارزیابی کمی و کیفی از وضع علم و تکنولوژی در ایران و تحلیل نتایج آن اهم مسائل و مشکلات و موانع توسعه آن به شرح زیر عنوان گردیده است (هیات نظارت، 1382).
1_ سیاست ها و راهبردهای ملی علم و فناوری تعیین و تبیین نشده است لذا تمرکز و توزیع امکانات و تخصیص منابع و اعتبارات تحقیق و توسعه و نحوه استفاده از آنها لزوما مبتنی بر آینده نگری و نیل به اهراف ملی نیست.
2_ اقتصاد کشور به علل تاریخی دانش بر نیست لذا علم و فناوری تجاری نمی شود.بنابراین تولید آن سازوکاری مقرون به صرفه ندارد و دارای محدک پایداری نیست.
3_ مدیریت کشور کمتر مبتنی بر دانش است.
4_ سامانه علم و فناوری کشور از انسجام و هماهنگی درونی برخوردار نیست.
5_ سازوکار و ابزارهای حقوقی و ملی کارآمدی برای تامین و حفظ حقوق معنوی و مادی دانشمندان ، محققان، مخترعان، مبتکران ، و مکتشفان در کشور وجود ند اتمی ارد.
6_ سهم تحقیقات از تولید ناخالص ملی بسیار اندک است.
7_ نقش بخش خصوصی در فعالیت های تحقیقاتی و تامین منابع و هزینه های آن ناچیز است.
8_ نیروی فنی و پشتیبانی امر تحقیقات از تخصص و جایگاه شغلی لازم برخوردار نیست.
9_ سهم کشور در تولید جهانی علم اندک است.
10_ ساز و کار لازم برای اطلاع رسانی در زمینه علم و فناوری در کشور وجود ندارد.
بررسی نحوه رشد کشورهای آسیایی همچون؛ ژاپن، کره ، چین ، هند، مالزی، ترکیه نشان می دهد که
آنها در استراتژی ملی خود برای پیشرفت مواردی را مد نظر قرار داده اند.

1_ برقراری رابطه میان ساخت علم و تکنولوژی با مسائل اقتقادی- اجتماعی جامعه
2_ اعطای استقلال اجرایی به سازمان های مولد علم و تکنولوژی
3_ آگاه سازی مدیران در زمینه نحوه بکارگیری علم و تکنولوژی
4_ حمایت معنوی از کسانی که در خدمت علم و تکنولوژی قرار دارند
5_ فراهم آوردن شرایط لازم از نظر ایجاد فضای مورد نیاز در خلاقیت علمی و تکنولوژیک
6_ تقویت نهادهای مدیریتی سازمان های مرتبط با علم و تکنولوژی
در دنیای امروز پیشرفت صنعت به کلی قیافه زندگی بشر را تغییر داده و تکامل صنعتی و تحول شگفت انگیزی که در همه شئون حیاتی پیدا شده است تاریکیها را روشن و مشکلات را آسان ساخته و سراسر عرصه گیتی از اعماق دریا تا اوج فضا میدان جولان انسان گردیده است. اما به موازات این پیشرفت ها و تمرکز نیروها و افکار بر روی مسائل مادی پایه های ایمان و تقوی سست و لرزان شده است، یک سلسله مفاسد وحشتناکی در دستگاههای مختلف اجتماع پدید آمده و آمار جرایم و جنایات و بی بند و باریها و فجایع ضد انسانی به مقیاس وسیعی رو به افزایش گذارده است، عوامل سعادت و صلاح اجتماع در برابر مظاهر فساد و تباهی زانو زده و بقایای معنویات نیز در شعله های سرکش تمایلات نفسانی مردم و رذایل و پلیدیها می سوزد و از میان می رود.