بررسی نقش و جایگاه دستگاه های فرهنگی ،
به منظور ارتقاء سطح علمی و کارآیی دست اندرکاران برنامه های فرهنگی، هنری، ورزشی، ترتیبات لازم از سوی دولت در جهت توسعه مراکز آموزشی دولتی و غیر دولتی با رعایت ضوابط اسلامی در رشته های چاپ و نشر، سینما، ایرانگردی، جهانگردی، نویسندگی، فعالیت های هنری، تبلیغی، تثبیت آموزشهای تخصصی و کاربردی ضمن خدمت اتخاذ و شرایط لازم را جهت بروز نوآوری ها در امور فرهنگی ایجاد می کند که گردش اقتصادی آنها به سود متعارف باشد.
3/3- قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران:

ماده 159:
بند د) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است به منظور ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و بزرگداشت یاد شهیدان و تجلیل از ایثارگران حماسه دفاع مقدس و اعطای تسهیلات ویژه در فعالیت های فرهنگی، هنری به خانواده های معظم شاهد و... طرحهای ویژه ای را به هیأت وزیران ارائه کند.

ماده 162:
به منظور شناخت تحولات فرهنگی جامعه، افزایش کارآئی دستگاههای فرهنگی، ساماندهی مجموعه فعالیت های مؤثر برفرهنگ عمومی جامعه و اعمال نظارت مستمر بر فعالیت های فرهنگی، اقدامات ذیل به عمل خواهدآمد:
الف - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است با انجام مطالعات لازم و با مشخص نمودن تعاریف، مفاهیم اصلی فرهنگ نسبت به تعریف شاخص‌های فرهنگی متناسب با اهداف و آرمانهای نظام جمهوری اسلامی و سیاستهای فرهنگی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی اقدام و پس از تایید شورای مذکور با مبنا قرار دادن آنها و با همکاری مرکز آمار ایران به ترتیب ذیل (که در برنامه به طور مفصل آمده است) نسبت به تولید اطلاعات مربوط به آنها و اندازه گیری تحولات شاخص های مزبور طی سالهای برنامه سوم اقدام نماید...
1- هر دو سال یکبار تحولات شاخصهای مربوط به تغییرات فکری، بینشی، رفتاری جامع را تعیین و برای بررسی در اختیار دستگاهها و نهادهای ذیربط قرار دهد.
2- همه ساله تحولات شاخصهای مربوط به میزان مصرف کالاها و خدمات فرهنگی در کل کشور و مناطق مختلف را تعیین کند.
3- همه ساله اطلاعات، آمار و تحولات شاخصهای فرهنگی مربوط به نیروی انسانی، فضاها، تجهیزات فرهنگی، اعم از دولتی و غیردولتی را در کل کشور به تفکیک استان تعیین نماید.
ب - دولت موظف است تا پایان سال اول برنامه سوم اقدامات قانونی لازم در خصوص نحوه انجام فعالیتهای فرهنگی دستگاههای اجرایی متولی امور فرهنگی اعم از دولتی، نهادها، سازمانهای عمومی غیردولتی را به شفاف سازی مسئولیتهای دولت در قبال تحولات فرهنگی، افزایش کارائی، حذف فعالیتهای موازی، برقراری انضباط مالی، تنوع بخشیدن به روشهای تأمین منابع مالی، فراهم آوردن زمینه های بیشتر مشارکت مردم در امور فرهنگی را در قالب طرح ساماندهی امور فرهنگی تهیه نمایند.
ج - به منظور ارزیابی تحولات فرهنگ عمومی و میزان اثربخشی مجموعه فعالیتهای فرهنگی که از طریق دستگاههای آموزشی، فرهنگی رسانه ها و سایر دستگاههای اجرایی و نهادهای غیردولتی صورت می گیرد " ستاد نظارت و ارزیابی " زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی ایجاد می گردد تا نسبت به انجام فعالیتهای زیر اقدام نماید:
1- با استفاده از اطلاعات و شاخصهای بند (الف) این ماده، انجام مطالعات و تحقیقات لازم، چالشها و بحرانهای فرهنگی، قابل پیش بینی ناشی از توسعه ارتباطات فرهنگی و تهاجم فرهنگی بیگانه را شناسایی و پس از تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر حسب مورد به دستگاههای مسئول منعکس نماید.
2- میزان و نحوه اثربخشی فعالیتهای فرهنگی، آموزشی و پژوهشی دستگاههای مختلف اجرایی بخش فرهنگ و هنر، ارتباطات جمعی و تربیت بدنی در برنامه سوم توسعه را ارزیابی و پس از تایید شورایعالی انقلاب فرهنگی به مراجع ذیربط گزارش می دهد.
3- با انجام مطالعات مستمر روند تحقق و پیگیری دیدگاههای حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری در حوزه فرهنگ را در دستگاهها و نهادهای مختلف و در فرهنگ عمومی جامعه ارزیابی و نتایج حاصل را در اختیار مراجع ذیربط قرار دهد.

ماده 159:
برای اعتلای معرفت دینی و قرآنی و بهره گیری از اندیشه های والای حضرت امام خمینی (ره) و رهنمودهای مقام معظم رهبری حضرت آیت اله خامنه ای در تحکیم مبانی فکری ارزش های انقلاب اسلامی و فرهنگ جهاد و شهادت در جامعه بویژه وزارتخانه های فرهنگ و ارشاد اسلامی و... که از بودجه عمومی استفاده می کنند موظف اند.
د: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است به منظور ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و بزرگداشت یاد شهیدان و تجلیل از ایثارگران و حماسه دفاع مقدس و اعطای تسهیلات ویژه در فعالیتهای فرهنگی، هنری به خانواده های معظم شاهد و ایثارگران با همکاری بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی و بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، طرح مناسبی را تهیه و به هیات وزیران ارائه کند.
4 - 3 - قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران:
ماده 104 - دولت مکلف است به منظور رونق اقتصاد فرهنگ، افزایش اشتغال، بهبود کیفیت کالا و خدمات، رقابت پذیری، خلق منابع جدید، توزیع عادلانه محصولات و خدمات و ایجاد بستر مناسب برای ورود به بازارهای جهانی فرهنگ و هنر و تأمین فضاهای کافی برای عرضه محصولات فرهنگی، اقدامهای ذیل را به عمل آورد:
الف - اصلاح قوانین و مقررات برای رفع موانع انحصاری، تقویت رقابت پذیری و فراهم سازی زمینه های بسط مشارکت مردم، نهادهای غیردولتی، صنفی و حرفه ای در امور فرهنگی و هنری.
ب- اقدام قانونی لازم برای تأسیس صندوقهای غیردولتی ضمانت به منظور حمایت از تولید، توزیع و صادرات کالاها و خدمات فرهنگی و هنری، سینمایی، مطبوعاتی و ورزشی در سطح ملی و بین المللی.
ج - احصاء‌ و ارتقاء سهم بخش فرهنگ، بر اساس شاخص های مورد نظر در اقتصاد ملی و منظور نمودن رشد متناسب سالانه در لوایح بودجه برای دستیابی به استانداردهای ملی که در سال اول برنامه چهارم به تصویب دولت می رسد.
ی - به دولت اجازه داده می شود تا نیم درصد (5/0 %) از اعتبارات دستگاههای موضوع ماده (160) این قانون را با پیشنهاد رئیس دستگاه مربوطه برای انجام امور فرهنگی، هنری، سینمایی و مطبوعاتی جهت ترویج فضائل اخلاقی و معارف اسلامی کارکنان خود هزینه نماید.
ماده 106 - دولت مکلف است به منظور تعمیق ارزش‌ها، باورها، فرهنگ معنویت و نیز حفظ هویت اسلامی - ایرانی، اعتلای معرفت دینی و توسعه فرهنگ قرآنی، اقدام های ذیل را انجام دهد:
الف - بسط آگاهی ها و فضائل اخلاقی در میان اقشار مختلف مردم و زمینه سازی اقدامهای لازم برای ایجاد فضای فرهنگی سالم و شرایط مناسب برای احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر و اهتمام به آن.
ج - حمایت از پژوهشهای راهبردی و بنیادی در زمینه اعتلای معرفی دینی و توسعه فعالیتهای قرآنی.
و - تداوم نهضت قرآن آموزی.
ک - استمرار اجرای طرح ترویج فرهنگ ایثار و شهادت.
ماده 108 - دولت موظف است به منظور زنده و نمایان نگهداشتن اندیشه دینی و سیاسی و سیره عملی حضرت امام خمینی (ره) و برجسته کردن نقش آن به عنوان یک معیار اساسی در تمام سیاستگذاریها و برنامه ریزی ها و تسری آن در مجموعه ارکان نظام، اقدامهای زیر را انجام دهد:
الف - حمایت از انجام مطالعات بنیادی و کاربردی در عرصه فرهنگ سازی، پژوهشی، آموزشی و اطلاع رسانی با تکیه بر علوم، فناوری و بهره گیری مناسب از ظرفیت دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی و حمایت از پایان نامه های دوره های تحصیلات تکمیلی با موضوعات مربوط به امام (ره) و انقلاب اسلامی.

4 - مرور وضعیت وزارت ارشاد در مصوبات شورایعالی انقلاب فرهنگی:
شورای عالی انقلاب فرهنگی بر اساس فرمان حضرت امام (ره) جهت برنامه ریزی و تعیین خط مشی فرهنگی کلان نظام جمهوری اسلامی و... تشکیل و طبق مصوب هشتاد و هشتمین جلسه مورخ 15/7/65 با توجه به فرمان مورخ 6/12/1363 امام راحل " مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در حکم قانون است و وزارتخانه های مختلف لازم است در مورد تامین بودجه و مساعدتهای مورد نیاز برای اجرای مصوبات و همچنین استخدام اشخاص اهتمام ورزند". این شورا تا کنون مصوباتی داشته که برخی از آنها متوجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است از جمله:

1/ 4- اصول سیاست فرهنگی کشور مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی:
" سیاست فرهنگی که در حقیقت همان توافق رسمی و اتفاق نظر مسئولان و متصدیان امور در تشخیص، تدوین و تعیین مهمترین اصول و اولویتهای لازم الرعایه در حرکت فرهنگی است و می توان اصول راهنمای کارگزاران فرهنگی و مجموعه علائم و نشانه هایی دانست که حرکت را نشان می دهد. به عبارت دیگر نوعی دستورالعمل فرهنگی است. " در رابطه با اجرای این سیاستها" مسئولان، متصدیان و همه مراجع و مراکز فرهنگی وابسته به دولت و نظام جمهوری اسلامی ایران مجریان و مخاطبین سیاستهای فرهنگی کشور در درجه اول اند " اجرا و هماهنگی، مسئولیت نظارت و ایجاد هماهنگی لازم در اجرای سیاستها بر عهده شورای عالی است که دستگاهها از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بطور اخص مجریان آن بوده و در ضمن موظفند هر 6 ماه گزارش عملکرد خود را به دبیرخانه شورای عالی تسلیم نمایند.

1/1/4 - بخش‌هایی از اصول سیاست‌های فرهنگی کشور
این اصول بیش از همه وزارتخانه های فرهنگ و ارشاد اسلامی - وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت آموزش و پرورش را متوجه اهداف و وظایف مهمی کرده است که ذیلاَ به آن اشاره می شود:
1- بازشناسی و ارزیابی مواریث و سنن تاریخی و ملی در عرصه های مختلف دینی، علمی، ادبی و هنری و فرهنگ عمومی.
2-شناخت جامع فرهنگ و مدنیت اسلام و ایران در ترویج اخلاق و معارف اسلامی و معرفی شخصیت ها و عظمت های تاریخ اسلام ایران.
3- شناخت فرهنگ و تجربه های بشری و استفاده از دستاوردهای علمی و فرهنگی جهانی با بهره گیری از کلیه روشها و ابزارهای مفید و مناسب.
4- تلاش مستمر در جهت رشد علمی و فرهنگی جامعه و...
5- بسط زمینه های لازم برای شکوفایی استعدادها و خلاقیتها، ابتکارات و ابداعات.
6- فراهم ساختن شرایط وامکانات کافی برای مطالعه وتحقیق وبهره گیری نتایج آن درهمه زمینه ها.
7- گسترش زمینه مشارکت و مباشرت مردم در امور فرهنگی، هنری، علمی و اجتماعی و همچنین حمایت از فعالیتها و اقدامات غیر دولتی به منظور همگانی شدن و توسعه امور فرهنگی با نظرات دولت.
8- اتخاذ سیاستهای ایجابی و مثبت در امور فرهنگی، هنری و اجتماعی و ایجاد مصونیت برای افراد جامعه.
9- آموزش و تشویق برای تقویت روح اجتماعی و مقدم داشتن مصالح جمعی بر منافع فردی - احترام گذاشتن به قانون و نظم عمومی.
10- توسعه و اعتلای تبلیغات فرهنگی و هنری به نحوه مناسب به منظور ترویج و تحکیم فضایل اخلاقی و...

2/1/4 - اولویتهای کاری وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی بر اساس اصول سیاست‌های فرهنگی کشور:
1- اهتمام به کشف استعدادها و خلاقیتهای فرهنگی، هنری و آموزش و تربیت نیروی انسانی.
2- حمایت های معنوی و مادی از مراکز و فعالیتهای فرهنگی و هنری و تأمین اجتماعی از باب فرهنگ و هنر و تشویق آنان به آفرینشها و ابداعات فرهنگی و هنری.
3- تشویق سرمایه گذاری و مشارکت مردم و هدایت انگیزه های معنوی آنان در جهت تأمین نیازهای بخش فرهنگ و هنر و ایجاد تسهیلات لازم در این زمینه و تضمین حقوق سرمایه گذاران.
4- تمرکز در سیاست گذاری - عدم تمرکز در امور اجرایی و هماهنگی تشکیلات و فعالیتهای فرهنگی هنری.
5- سازماندهی و بهره برداری مطلوب از امکانات و تأسیسات فرهنگی و هنری نهادهای دولتی غیرفرهنگی و جلوگیری از دوباره کاری ها در امور غیرضروری.
6- تقویت ارتباط مناسب و مکمل میان بخش فرهنگی و بخش آموزش کشور به ویژه در زمینه تربیت نیروی انسانی و گسترش فعالیتهای فرهنگی و هنری در مراکز آموزشی.
7- اختصاص درآمدهای حاصل از خدمات و تولیدات فرهنگی و هنری و استفاده از آن در بازسازی و توسعه بخش فرهنگ و اطلاع رسانی.
8- آموزش مستمر نیروی انسانی و مدیران شاغل در بخش فرهنگ.

3/1/4- سیاستهای مقابله با تهاجم فرهنگی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی:
بر اساس تعریف ارائه شده در مقدمه این سیاستها عبارت است از تلاش برنامه ریزی شده و سازمان یافته تمام یا بخشی از یک یا چند گروه اجتماعی - فرهنگی یا ملت یا جامعه یا تمدن و یا دولت برای تحمیل مبانی و اصول اجتماعی، باورها و ارزشها، اخلاقیات و رفتارهای مورد نظر خویش بر سایر گروهها و جوامع و ارائه اطلاعات انبوه به ملتها و تغییر در نظام ارزشهایشان، به طوری که تصمیم گیریها در کشور مورد تهاجم منجر به تامین سیاسی و اقتصادی و... کشورهایی بشود که از آن سوء استفاده می کنند.
طرح بند ج، در بخش اجرای این سیاستها دستگاههای تبلیغی و رسانه های گروهی برنامه هایی در دو بخش فرهنگی هنری و مطبوعات باید انجام دهند که برخی از جمله موارد زیر در ارتباط با وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است:

5/1/4 - برنامه های فرهنگی، هنری:
1-1- توجه نهادها و رسانه های گروهی به تولید مؤثر فرهنگی
2-1- ترویج مفاهیم و معارف اسلامی و رعایت حد اعتدال در تبلیغ
3-1- تقویت روحیه تقوا و اخلاق اسلامی
7-1- حفظ روحیه و شور انقلابی مردم
17-1- کمک به نهادهای مردمی برای فعال شدن روزمره در مسائل فرهنگی و فکری
22-1- تقویت مراکز پژوهشی فرهنگی
23-1- تشویق مردم به مشارکت و هدایت انگیزه های آنان درجهت فعالیت درامورفرهنگی و هنری

6/1/4 - شورای فرهنگ عمومی:
این شورا به منظور سیاستگذاری، هدایت و نظارت در امر فرهنگ عمومی کشور و زیرنظر شورایعالی انقلاب فرهنگی به ریاست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با عضویت برخی وزرا - رؤسای سازمانها و کمیسیونهای مجلس شورای اسلامی تشکیل گردیده و بر اساس وظایف 10 گانه مسئولیت مهمی را در قبال فرهنگ عمومی جامعه و ارتقاء فرهنگی و دینی بر عهده دارد که بر برخی از وظایف آن اشاره می شود.
1- برنامه ریزی و هدایت فرهنگ عمومی، به منظور تحقق اهداف و اجرای سیاستهای فرهنگی کشور مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی.
2- تهیه و تدوین طرحهایی برای هماهنگ کردن کوششهای فرهنگی و هنری و تبلیغی در سازمانها و مراکز رسمی، فرهنگی و هنری در جهت اعتلای فرهنگ و هنر و بهبود کیفیت آنها و پیشنهاد طرحها به شورای عالی انقلاب فرهنگی و نیز تهیه و پیشنهاد موضوعات و طرحهایی راجع به آن بخش از وظایف شورای عالی که به شورای فرهنگی مربوط است.
3- فراهم کردن زمینه کاری و هماهنگی دستگاههای دولتی در اجرای آن بخش از وظایف آنها که راجع به گسترش ارتقاء تعمیق فرهنگ عمومی است.

5 - مرور وضعیت وزارت ارشاد در تعامل با سایر:

1/5- مطبوعات:
در این بخش نیز با توجه به اینکه وزارت ارشاد در قالب معاونت مطبوعاتی از جنبه های مختلف بر امور مطبوعاتی کشور اعمال نظارت و انجام اقدامات قانونی می نماید وظایفی به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر اساس قانون مطبوعات و شرح وظایف متوجه این وزارتخانه می باشد که می تواند در ارتقاء فرهنگی جامعه و کارمندان دولت مؤثر باشد. اما به دلیل عدم ارتباط مستقیم آن با بحث از ذکر آن خودداری می گردد.

2/5 - تعامل با روابط عمومی ها:
این وزارتخانه در راستای اهداف وظایف قانونی از طریق روابط عمومی وزارتخانه ها، تعامل و ارتباط داشته و با برگزاری نشست های ماهانه بین روابط عمومی ها، انجام هماهنگی از طریق اداره تبلیغات، برگزاری دوره های آموزشی و پژوهشی و اخذ گزارش و ارزیابی فعالیت ها و همچنین برگزاری جشنواره و... بر ارتقاء سطح فعالیت روابط عمومی و افزایش تعامل و ارتباطات آنها اقدام می نماید که این موارد می تواند در راستای ارتقاء آموزشی و فرهنگی کارمندان دولت به خاطر نقش و جایگاهی که روابط عمومی دستگاهها در تعاملات سازمانی و انجام امور فرهنگی و تبلیغاتی در ادارات بر عهده دارند ارزیابی شود.

6 - دغدغه ها و نگرانیهای موجود در عرصه فرهنگ کشور:
در سالهای گذشته فعالیتهای مفید و مؤثری در عرصه های فرهنگی انجام شده، آمارهای ارائه شده نیز حاکی از رشد نسبی شاخصهای مورد نظر می باشد، اما نگاهی به آرمانهای بلند انقلاب و آسیب های شناسایی شده در سالیان اخیر نابسامانی، ناکارآمدی و بعضاَ فسادهایی گزارش گردیده که علاوه بر تشدید فعالیتهای دشمنان این نظام بیانگر مشکلات و کمبودهای مختلفی است که برخی از آنها متوجه دستگاههای مسئول در امر فرهنگ است شناسایی این خلأها و ارائه راهکارهای علمی در 2 بخش برنامه ریزی و اجرا لازم به نظر می رسد.
عمده ترین دغدغه های فرهنگی و ارزشی که در رابطه با وضعیت و فضای حاکم بر ارزشهای فرهنگی جامعه مطرح است و به نوعی ارتقاء فرهنگی کارمندان دولت نیز به عنوان عناصر فعال و اثربخش جامعه در برمی گیرد در بخشهای زیر ارائه می گردد:

1/6 - برنامه ریزی:
- برنامه راهبردی و آینده نگر برای بخشهای مختلف توسعه فرهنگ دینی.
- غفلت از جریان سازی های فرهنگی بیگانه و تهاجم فرهنگی دشمن.
- عدم توجه شایسته به ترویج و نشر ارزشهای دینی، انقلابی و هنجارهای خودی.
- تنوع رویکردهای تربیتی در پرورش انسان و جامعه توسعه یافته دینی.
- جایگاه فراموش شده نقد در بخش فرهنگ و دستگاههای فرهنگی کشور.
- عدم تدوین فرهنگ دینی و ضعف محتوایی مفاهیم فرهنگی.
- عدم تعامل صحیح بین مقوله دین و علم در بعد از انقلاب.
- وجود مغایرت هایی در بخش فرهنگ سازمانی با فرهنگ دینی.
- نبود تفکر نهادینه در ظرفیت سازی و بستر سازی نهادهای فرهنگی.
- غفلت از ظرفیت عظیم فرهنگ اسلامی و تعالیم اهل بیت (ع) برای حل معضلات جامعه.
- کاهش مقابله با امواج فکری و اندیشه های وارداتی.

2/6- اجرا:
- گسترش پدیده های ظاهر نگری، سطحی نگری، جزم اندیشی و عوام زدگی در بخش فرهنگ.
- انفعال دستگاههای دینی و کاهش کارآیی آنها به علت پدیده هایی همچون جهانی شدن و توسعه شبکه های اطلاع رسانی.
- فقدان نظام نظارت و ارزشیابی کارآمد و منطقی در فرآیند تولید، پردازش و عرصه پیام برای مخاطبان در اشکال گوناگون
- نبود مراکز و پایگاههای آمار و اطلاع رسانی دقیق و بروز در حوزه فرهنگ.
- گسست مفاهمه و گسست ارزشی در میان نسل اول، دوم و سوم انقلاب.
- وجود جریان های افراطی نفی کننده یا حمایت کننده از فرهنگ و تمدن بیگانه (غربزده)
- تقلیل کمی و کیفی دامنه وعرصه فرهنگ به ویژه ارزشهای انقلابی و دینی و غفلت از جنبه های دیگر آن.
- ضعف تولیدات فرهنگی و ناکارآمدی سیستم آموزشی.
- تداخل وظایف و موازی کاری در نهادهای متولی امور دینی به علت نبود برنامه ریزی جامع در مورد تقسیم وظایف.
- عدم تعامل مستمر و سازنده و گسستگی نهادهای فرهنگی و دینی.
- به روز نبودن دستگاههای فرهنگی و دینی بویژه در بعد ارتباطی و کاهش کارآیی آنها به علت جهانی شدن و جلوه های مادی تمدن غرب.

7 - ضرورت سیاستگذاری و برنامه ریزی در 2 بخش فرهنگ عمومی و سازمانی:
1/7- فرهنگ عمومی:
- ارائه الگوهای فرهنگی، اخلاقی و رفتاری منطبق با آموزه های دینی.
- حمایت از فعالیتهای فرهنگی و افزایش مشارکت عمومی جامعه.
- تعامل و ارتباط با نهادهای مرتبط با بخش فرهنگ جامعه و تقویت آنان.
- برنامه ریزی و اجرا در خصوص ارتقاء روحیه فرهنگی دینی کارمندان بر اساس اهداف مقدس نظام جمهوری اسلامی.

2/7- فرهنگ سازمانی:
- تقویت انسجام و همبستگی سازمانی.
- غنی کردن فعالیت و رفتارهای سازمانی از لحاظ فرهنگی.
- تحقق بخشیدن به علایق، افکار و اقدامات فردی و گروهی در سازمان.
- وفق دادن ارتباط داخلی با محیط خارجی سازمان از لحاظ فرهنگی و ارزشهای حاکم بر جامعه.
- ارائه کارهای تحقیقاتی برگزاری دوره های آموزشی به منظور ارتقاء‌ارتباطات و فرهنگ سازمانی.

3/7- چالشهای موجود در حوزه فعالیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی:
این وزارتخانه در ارتباط با انجام کارهای فرهنگی بویژه در بخش ارتقاء فرهنگی کارمندان دولت با توجه به اهداف و وظایف و سوابق فعالیت گذشته دارای مشکلاتی است که با در نظر گرفتن مسائل پیش گفته شده مهمترین آنها تحت عنوان چالشهای موجود به شرح زیر می باشد:
- نبود برنامه راهبردی و سیاستگذاری کلان در بخش فرهنگی.
- عدم تعامل منطقی و سازنده بین نهادهای فرهنگی در اجرای برنامه های مشخص یا مشترک.
- موازی کاری در برنامه ریزی و اجرای فعالیتهای فرهنگی.
- ضعف مدیریت فرهنگی کشور و کمبود افراد لایق در این بخش.
- عدم توجه لازم از سوی دولت و نهادهای مسئول به مقوله فرهنگ.
- برخوردار نبود جریانات فرهنگی کشور از رشد و تحول و پویایی مناسب.
- عدم استفاده کامل از ظرفیتها و مواریث فرهنگی و ارزشی کشور.
- ضعف مشارکت مردمی در بخش فرهنگ عمومی جامعه.
- عدم شناسایی نیازهای جدید و عدم پاسخگویی به مطالبات نو.
- ناهماهنگی با نهادهای مسئول در طرح ریزی و اجرای برنامه های فرهنگی در محیط های اداری و کارمندی.
- شفاف نبودن اهداف و وظایف مصوب در بخش ارتقاء فرهنگ سازمانی.

8- جمع بندی و نتیجه گیری:
وظایف و اختیارات قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه ارتقاء فرهنگی کارمندان دولت بر اساس مدل مهندسی فرهنگی پیشنهادی:
با توجه به مجموعه موارد پیش گفته و تحلیل و بررسی نتایج، در یک ارزیابی کلی با در نظر گرفتن مستندات و مبانی قانونی با رویکرد شناخت جایگاه دستگاهها در مهندسی فرهنگی و سپس مدیریت فرهنگی جامعه (نقشه فرهنگی کشور) به این نقطه می رسیم که دولت جمهوری اسلامی بر اساس فلسفه وجودی، ساختار و وظایف و اختیارات، مسئولیت مهمی در قبال جامعه فرهنگی کل کشور و در مرحله بعدی هر یک از بخش های تابعه (‌محیط زیست فرهنگی) بر عهده دارد که از طرف دستگاههای مشخصی انجام می شود.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این خصوص جایگاه و نقش اصلی را بر عهده دارد که بر اساس سوابق، مصوبات موجود و سهم بودجه ای که برای آن در سنوات اخیر در نظر گرفته شده باید به نحوه احسن وظیفه خود را در قبال جامعه، بویژه کارمندان دولت ادا نماید.
طی این مقاله با اشاره به مبانی قانونی و تحلیل و ارزیابی اهداف و وظایف این دستگاه بیان شد که اگر دولت جمهوری اسلامی بخواهد برای رسیدن به جامعه ای سالم که نشأت گرفته از مبانی ارزشی، مذهبی و فرهنگی خواهد بود دست یابد بایستی بخش مولد و فعال این جامعه یعنی کارمندان دولت را بعنوان نخبگان و عوامل اصلی و بازوان قوی اجرایی نظام اداری را از هر لحاظ آماده سازی نماید. دستگاهها در این ارتباط وظایف مشخصی را بر عهده دارند که از طریق برگزاری دوره ها، آموزش، ارتقاء مهارت ها و...... انجام می شود که هر یک به نوعی در ارتقاء نظام اداری و اثربخشی و کارآمدی آن مؤثر واقع می شوند. با این حال موضوع مهندسی فرهنگی و مدیریت فرهنگی جامعه با تأکید بر جامعه 3 میلیونی کارمندان دولت همچنان میدانی وسیعی می نماید که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری دیگر دستگاهها مسئولیت های مهمی را در این میان بر عهده دارد.
بر اساس آنچه ذکر شد می توان این گونه بیان کرد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در قبال فرهنگ، دین، ارزشها و هنجارهای دینی و ملی در دو سطح دارای وظایف و اختیارات است. نخست کل جامعه و آحاد مردم و سپس کارگزاران اداری و اجرایی کشور این اقدامات هم در دو جنبه: عمومی برای گروه اول وتخصصی برای گروه دوم خواهد بود که به صورت مستقل در مواردی به موازات اقدامات و فعالیتهای نهادهای انقلابی مسئول در امر فرهنگی و دینی اجرا می شود
سوابق، حاکی از انجام کارهایی در بحث ارتقاء فرهنگی کارمندان دولت از طرف وزارتخانه می باشد، با این حال خلأهایی وجود دارد که با وجود اختیارات قانونی انجام نشده است. علت اصلی آن شاید عدم تصریح و شفافیت در وظایف این وزارتخانه یا عدم اعتقاد کافی به انجام چنین کارهایی باشد. ضمن آنکه در برخی موارد بی برنامه گی و موازی کاری موجب آن شده تا به صورت ناقص و یا تکراری مواردی از طرف این وزارتخانه و دستگاههای دیگر به صورتی موازی انجام شود. که هماهنگی، هدف مند کردن و سروسامان دادن به آن ضروری می نماید.
موارد کلان و اساسی سیاست های فرهنگی جامعه طبق قانون اساسی (مقدمه واصول بعدی آن) نظیر: ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی - ارتقاء سطح آگاهی های عمومی - دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر - مصونیت فرهنگی جامعه - رواج فرهنگ و هنر اسلامی - برنامه ریزی و اجرای فعالیتهای فرهنگی، ارائه آموزشهای عمومی در زمینه فرهنگی و... مخاطب اصلی آن دولت است و قاعدتاَ در مجموعه دستگاههای دولتی به خاطر وظایف و مأموریتهای پیش بینی شده و نقش اصلی بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که باید در قبال مردم، جامعه و بویژه کارکنان دولت انجام شود.
البته موارد مهمی هم وجود دارد که در شرح وظایف قانونی و مصوب این دستگاه به نوعی مغفول مانده که در برخی مصوبات شورای عالی و قانون برنامه سعی شده تا حدی به آنها پرداخته شده تا به گونه ای کمبودها جبران نماید با این حال دلایل مستندی بر اساس قانون و مقررات مربوط به اهداف و وظایف این وزارتخانه وجود دارد که بیان کننده تکالیف و اختیارات قانونی آن در این بخش می باشد مهمترین دلالیل آن عبارتند از:
1- این وظایف در قانون اساسی به عنوان وظایف کلان دولت به تصویب رسیده است.
2- اجرای وظایف دولت مشخصاَ از طریق وزارتخانه های تابعه انجام می شود.
3- اصلی ترین دستگاه متکفل در امر فرهنگ و ارشاد اسلامی جامعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می باشد.
4- کارمندان دولت به عنوان بخش مهمی از جامعه و ملت حق بهره مندی از فعالیت های فرهنگی این دستگاه را دارند.
5- برخی مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه متوجه این وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می باشد.
6- این وزارتخانه در برخی از مراکز و شوراهای فرهنگی عضو بوده و مسئولیت بر عهده دارد.
7- سهم مهمی از بودجه مبارزه با تهاجم فرهنگی به این وزارتخانه اختصاص داده شده است.
8- فرمایشات و توصیه های مهم امام راحل و مقام معظم رهبری طی سالهای اخیر در زمینه های فرهنگی، این وزارتخانه را موظف به اجرای برنامه هایی در راستای آن می نماید.
9- طی بررسی های به عمل آمده یکی از انتظارات مهم مردم ومسئولین، بویژه کارکنان دولت ایفای نقش جدی این دستگاه در امر ارتقاء فرهنگی کارمندان دولت است.
10- بر اساس اهداف و اختیارات این وزارت موظف به انجام اقداماتی در زمینه ارتقاء فرهنگی کارمندان دولت می باشد.
9 - سهم کارکنان دولت از محصولات و خدمات فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی براساس بودجه سالیانه سال 83
بر اساس وظایف، اختیارات و تکالیف برنامه توسعه کشور همچنین برخی مصوبات شورایعالی انقلاب فرهنگی، این وزارتخانه در ارتباط با 1- گسترش فرهنگ و هنر 2- نشرکتاب و ترویج کتاب خوانی 3- توسعه مشارکت های اجتماعی، فرهنگی زنان 4- فعالیت های قرآنی 5- تحقیق و بررسی 6- گسترش تبلیغات اسلامی وظایفی به صورت عمومی برعهده دارد که قطعاً بخشی از آن متعلق به کارمندان دولت است.
این رقم در مجموع 000/000/342/541 میلیارد ریال شامل می شود که به تفکیک عبارتند از:
1- گسترش فرهنگ و هنر 000/000/822/382 ریال
2- نشرکتاب و ترویج کتاب خوانی 000/000/000/100 ریال
3- توسعه مشارکت های اجتماعی و فرهنگی زنان 000/000/420/1 ریال
4- فعالیت های قرآنی 000/000/600/8 ریال
5- تحقیق و بررسی 000/000/000/14 ریال
6- تبلیغات اسلامی 000/000/500/34 ریال
علاوه براین دستگاههای دیگری در بحث آموزش و ارتقاء فرهنگی کارمندان در سرفصل های اشاره شده سهمی از بودجه کل کشور برخوردار هستند که البته قابل قیاس با بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نمی باشند. به عنوان مثال سهم این وزارتخانه به نسبت دستگاه های دیگر در سرفصل های اشاره شده به ترتیب عبارتند از: ردیف یک 97% - ردیف دو 99% - ردیف سه 2% - ردیف چهار 39% - ردیف پنج 73% - ردیف شش 34% به عبارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گسترش فرهنگ و هنر 38 برابر، در ترویج کتاب خوانی 20 برابر، در توسعه مشارکت های اجتماعی فرهنگی زنان 14 برابر، در تبلیغات اسلامی 5 برابر، در تحقیق و بررسی 5/2 برابر، در فعالیت های قرآنی 5/1 برابر دستگاههای دیگر سهم دارد.
طی بررسیهای بعمل آمده سرانه انجام فعالیت های فرهنگی برای هریک از کارمندان دولت به میزان 970/27 ریال می باشد که در مقایسه با سایر افراد به فرض اینکه 000/000/70 نفر تحت پوشش خدمات فرهنگی قرار گیرند این مبلغ برای کارمندان دولت 5/2 برابر سرانه دیگر افراد جامعه خواهدبود.
اگر مسئولین این وزارتخانه معتقد باشند که دولت جمهوری اسلامی و به تبع آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در آموزش و ارتقاء فرهنگی کارمندان دولت در راستای اهداف سازمانی و نهایتاً ارائه خدمت شایسته به مردم و در نتیجه ارتقاء سطح کارآمدی نظام اداری و اجرایی کشور وظیفه و اختیاراتی برعهده دارد لازم است با شناسایی نرخ رشد مطلوب، شاخص های فرهنگی هربخش و جدا کردن سهم هر دستگاه برای بهره گیری از فرصت های آموزشی و کالا و خدمات فرهنگی مورد نیاز اقدامات برنامه ریزی شده ای انجام دهد، چون علیرغم اینکه در سالهای گذشته سهم کثیری از این بودجه در همین زمینه ها خرج گردیده و اقدامات مثبتی هم انجام شده اما چون شاخص ها و سهم دستگاهها معلوم نبوده بدون اهداف و سیاست های مشخصی اقدام شده است، به نوعی این دسته از فعالیت ها به صورت عمومی انجام و از اختصاص سهم تعیین به ارتقاء فرهنگی جامعه 3 میلیونی کارمندان دولت غفلت شده است.

10 - نتایج یک بررسی میدانی و اظهار نظر کارشناسی:
طی یک بررسی میدانی از طریق پرسشنامه در میان تعدادی (26 نفر) از کارشناسان دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی درخصوص تأثیر فعالیت های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در میان اقشار جامعه با تاکید بر ارتقاء کارمندان دولت نتایج زیر بدست آمده است:
1 - دانش افزایش و بالا بردن دانش و مهارت های شغلی و ارتقاء فرهنگ و ارزشهای سازمانی یکی از وظایف مدیران دستگاهها است.
2 - آشنایی و سازگاری افراد با فرهنگ و ارزش های سازمانی در انجام وظایف بهتر آنان موثرخواهد بوده و موجب کارآمدی دولت می شود.
3 - در میان اقشار گوناگون جامعه کارمندان دولت بواسطه آموزش، توانایی های ذهنی و جایگاه سازمانی بیش از دیگران از آموزش ها تاثیر پذیر می باشند.
4 - کارگزاران علاوه بر ارائه خدمات بر اساس وظایفی که برعهده دارند از لحاظ فرهنگی (فرهنگ سازی) بر ارباب رجوع و مراجعه کنندگان تأثیر گذار می باشند.
5 - وضعیت فعلی سیستم اداری و اجرایی کشور و نامطلوب بودن شیوه رسیدگی به امور مراجعین براساس نارضایتی های اعلام شده، بر ضرورت شناسایی جایگاه واقعی وزارتخانه در مدیریت فرهنگی جامعه می افزاید.

11 - پیشنهاد می شود:
1 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به شناسایی نرخ مطلوب شاخص های فرهنگی اقشار جامعه براساس شرایط و نیازها به تفکیک دستگاهها در قالب یک مدل قابل قبول اجرایی منطبق با طرح کلان مهندسی فرهنگی کشور اقدام نماید.
2 - بر اساس اصول سیاست های کلی نظام - چشم انداز - برنامه توسعه کشور، بیانات امام راحل - مقام معظم رهبری و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی سیاست ها و برنامه های مشخص فرهنگی خود را بر اساس مدل مهندسی فرهنگی اعلام نماید.
3 - از طریق هماهنگی با سازمان مدیریت، در راستای سیاست های اعلام شده نسبت به تعیین سرانه خدمات فرهنگی کارکنان دولت و اجرای برنامه های متنوع فرهنگی به صورت مشترک و تلفیقی با دستگاههایا جداگانه اقدام مقتضی بعمل آورد.
4 - با توجه به جایگاه شورای عالی به عنوان مسئول مهندسی فرهنگی کشور، و مسئولیت هایی که متوجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر دستگاههاست سیاستگذاری و نظارت های لازم از طریق این شورا اعمال شود.

منابع
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- مجموعه قوانین، مقررات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- مجموعه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی
- قانون برنامه اول، دوم و سوم و چهارم توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران
- ساختار، تشکیلات و شرح وظایف سازمان مدیریت و برنامه ریزی
- ساختار، تشکیلات و شرح وظایف سازمان تبلیغات اسلامی
- جزوه بررسی قوانین نظام جمهوری اسلامی ایران و نقش وزارت ارشاد در ارتقاء فرهنگی کارمندان دولت