توحید

بخش اول خطبه، حاوىِ عبارات والا و پر معنایى در توحید است که اجمالاً به آنها اشاره مى شود: عظمت و علو خداوند، قدرت و علم او، خالقیت او، سمیع و بصیر بودن او، دائم و لایزالى بودن او، بى نیازى خداوند، اراده ى او، ضد و شریک نداشتن خداوند، کرم و حلم خداوند، منزه و قدوس بودن خداوند، بازگشت همه ى امور به خداوند، نزدیکى خداوند به بندگانش، وسعت رحمت و نعمت خداوند، آثار قدرت خداوند در انسان و افلاک، انتقام و عذاب خداوند، لزوم حمد الهى و اظهار عجز از درک صفات او و تواضع و ذلت در مقابل عظمت خداوند."1".
نبوت پیامبر

- من حجت خدا بر همه ى مخلوقاتِ او از اهل آسمان و زمین هستم. هر کس در این مطلب شک کند کافر است. "3"

- هر کس در چیزى از کلامِ من شک کند در همه ى آن شک کرده است، و شک کننده در گفتار من در آتش است."3"

- به امر پروردگار کلام من تغییر پذیر نیست. "4"

- پیامبران و مرسلین گذشته به من بشارت داده اند."3"

- هیچ علمى نیست مگر آنکه خداوند آن را به من آموخته است. "3"
ولایت على بن ابى طالب

- خداوند على را به عنوان صاحب اختیار و امام شما منصوب نموده است. "3"

- اطاعت على بر شهرى و روستایى، عجم و عرب، آزاد و غلام، کوچک و بزرگ، سفید و سیاه واجب است. "3"

- حکم على بر هر موحدى "موجودى" اجرا شونده و کلام او مورد عمل و امرِ او نافذ است. "3"

- هر کس که من صاحب اختیار او هستم، این على صاحب اختیار اوست. "3"

- ولایت على از طرف خداوند است و دستور آن را او بر من نازل کرده است. "3"

- خداوندا، هر کس على را دوست دارد دوست بدار. "4"

- خداوند دین شما را با امامت او کامل کرد. "5"

- به امر على گوش فرا دهید تا سلامت بمانید، واو را اطاعت کنید تا هدایت شوید و نهى هاى او را قبول کنید تا به رشد و صلاح دست یابید، و دنباله رو اراده ى او باشید و راههاى مختلف، شما را از راه او منحرف نکند. "6"

- از راه على به راه گمراهى نروید و از او دور نشوید و از ولایت او سرباز نزنید. "3"

- اگر زمان طویلى بر شما گذشت و کوتاهى نمودید یا فراموش کردید، بدانید که صاحب اختیار شما و بیانگر دین شما على است، که خداوند بعد از من او را به عنوان امین بر خلقش منصوب نموده است. او به هر سؤالى که داشته باشید جواب مى دهد و آنچه را نمى دانید بیان مى نماید."10"
ذکر دوازده امام معصوم

- من صراط مستقیم خداوند هستم که شما را فرمان به پیروى از آن داده است و بعد از من على و سپس فرزندانم از نسل او هستند. آنان که امامانى هدایت کننده به سوى حقند. "7"

- امامت در نسل من از فرزندان على است تا روز قیامت که خدا و رسولش را ملاقات مى کنید. "3"

- هر کس از خدا و رسولش و على و امامانى که ذکر کردم اطاعت کند به رستگارى بزرگ دست یافته است. "11"

- با امیرالمؤمنین على و حسن و حسین و امامان، به عنوان کلمه ى باقى و طیب و طاهر بیعت کنید."11"

- قرآن به شما مى گوید که امامان بعد از على، فرزندان او هستند، و من هم به شما معرفى کردم که امامان از نسل من و او هستند. قرآن مى گوید: 'وَ جَعَلَها کَلِمَةً باقِیَةً فی عَقِبِهِ'، و من گفتم: 'لَنْ تَضِلُّوا ما اِنْ تَمَسَّکْتُم بِهِما'. "10"

- کسانى که على و امامان از فرزندان من و از نسل او تا روز قیامت را به عنوان امام قبول نکنند، آنان کسانى اند که اعمالشان سقوط مى کند و دائماً در آتش خواهند بود. "5"

- من خلافت را به عنوان امامت و وراثت در نسل خود تا روز قیامت باقى مى گذارم. "6"

- حلال و حرام بیش از آن است که در مجلس واحد همه را بشمارم، پس من مأمورم از شما بیعت بگیرم بر آنچه از جانب خدا آوردم درباره ى مقام على امیرالمؤمنین وامامان بعد از او تا روز قیامت، که از نسل من واو هستند، وقائم آنان مهدى است."10"

- حلالى نیست مگر آنچه خدا و رسولش و دوازده امام حلال بدانند، و حرامى نیست مگر آنچه خدا و رسولش و دوازده امام حرام بدانند. "3"
فضائل اهل بیت

- پیامبرتان بهترین پیامبر، جانشین پیامبرتان بهترین جانشین، و فرزندانِ او بهترین جانشینانند. "5"

- على است که به صبر و شکر متصف است، و بعد از او فرزندانم از نسل او. "6"

- نور از جانب خداوند عز و جل در من، و سپس در على و بعد در نسل او تا مهدى قائم قرار داده شده است. "6"
فضائل امیرالمؤمنین

- على امام مبین و امام متقین است. "3"

- على به سوى حق هدایت مى کند و به آن عمل مى نماید، و باطل را از بین مى برد و از آن نهى مى کند، و در راه خدا سرزنش ملامت کننده اى او را مانع نمى شود. "3"

- على اول کسى است که به خدا ایمان آورد. "3"

- على را بر همه تفضیل دهید که او بعد از من، از هر مرد و زنى بالاتر است. "3"

- على 'جَنْب' خداست که در قرآن مى فرماید: 'یا حَسْرَتا عَلى ما فَرَّطْتُ فی جَنْبِ اللَّهِ'."3"

- این على است که از همه ى شما بیشتر مرا یارى کرده، و از همه ى شما به من سزاوارتر است، و از همه ى شما به من نزدیک تر و نزد من از همه ى شما عزیزتر است. من و خدا از او راضى هستیم. "5"

- هیچ آیه اى درباره ى رضاى خداوند نازل نشده مگر در مورد على. "5"

- خداوند مؤمنین را در قرآن مورد خطاب قرار نداده مگر اینکه اول مخاطب آن على بوده است. "5"

- خداوند در سوره ى 'هل أتى' گواهىِ بهشت را جز براى على نداده است. "5"

- سوره ى 'هل أتى' درباره ى غیر على و در مدح غیر او نازل نشده است. "5"

- على یارى دهنده ى دینِ خدا و دفاع کننده از رسول خدا است. "5"

- على است تقى و نقى و هادى و مهدى. "5"

- على است محل وعده هاى الهى. "6"

- على بشارت دهنده است... على هدایت کننده است. "7"

- على است آن کس که خداوند او را از من خلق کرده و من از اویم. "10"

- فضائل على بن ابى طالب نزد خداوند است، و خداوند آنها را در قرآن نازل کرده، و بیش از آن است که من در مجلس واحد همه ى آنها را بشمارم. پس هر کس از فضائل او به شما خبر داد- که معرفت آن را هم داشت- از او بپذیرید. "11"
لقب امیرالمؤمنین

- 'امیرالمؤمنین' جز این برادر من "على" کسى نیست، و ریاست و امیرى مؤمنان بعد از من براى احدى غیر از او حلال نیست. "3"

- به على به عنوان 'امیرالمؤمنین' سلام کنید. "11"

- کسانى که براى سلام کردن به على به عنوان 'امیرالمؤمنین' سبقت بگیرند رستگارانند. "11"
علم اهل بیت

- هیچ علمى نیست مگر آنکه خداوند به من تعلیم فرموده، و هیچ علمى نیست مگر آنکه من آن را به على آموخته ام. "3"

- خداوند مرا امر و نهى نموده است، و من هم على را امر و نهى کرده ام. پس على امر و نهى را از سوى خداوند عز و جل مى داند. "6"

- مردم، من براى شما تبیین کردم و به شما فهمانیدم، و این على است که بعد از من به شما مى فهماند. "9"
حضرت مهدى

- نور از طرف خداوند در من، و سپس در على و نسل او تا مهدى قائم قرار داده شده است. "6"

- مهدى، حق خداوند و هر حقّى را که براى ما است خواهد گرفت. "6"

- هیچ سرزمین آبادى نیست مگر آنکه خداوند تا روز قیامت اهل آن را به خاطر تکذیبشان هلاک مى کند، و آن را در اختیار حضرت مهدى قرار مى دهد. "6"

- خاتم امامان مهدى قائم، از ما است. "8"

- اوست غالب بر ادیان، منتقم از ظالمین، فاتح قلعه ها، غالب بر مشرکین، منتقم خونهاى به ناحق ریخته، کمک کننده ى دین خدا، سرچشمه گرفته از دریایى عمیق، نشانه دهنده به افراد در حد خودشان، وارث علوم، محکم کننده ى آیات الهى. "8"

- اوست که کارها به دست او سپرده شده، و گذشتگان به او بشارت داده اند، و اوست حجت باقى خداوند و ولى او در زمین، و امانتدار او بر سرّ و آشکار. "8"
محبین و شیعیان اهل بیت

- خداوند، هر کس را که کلام على را بشنود و اطاعت کند مى آمرزد. "3"

- خداوندا، دوست بدار هرکس على را دوست بدارد. "4"

- جز شخص با تقوا على را دوست نمى دارد، و جز مؤمن مخلص به او ایمان نمى آورد. "5"

- دوستانِ على کسانى اند که خداوند در کتابش آنان را یاد کرده است. "سپس حضرت آیاتى از قرآن را در این باره تلاوت فرمودند". "7"

- دوست ما کسى است که خداوند او را مدح کرده و دوست بدارد. "7"

- هر کس خدا و رسولش و امامانى را که ذکر کردم، اطاعت کند به رستگارى عظیم دست یافته است. "11"

- کسانى که در بیعت و ولایت و سلام بر على به عنوان 'امیرالمؤمنین' از دیگران سبقت بگیرند، آنان رستگارانند وبه بهشت پر نعمت مى روند. "11"
دشمنان اهل بیت

- ملعون است کسى که مخالفت على نماید. "3"

- خداوند توبه ى کسى را که ولایت على را انکار کند هرگز نمى پذیرد، و او را نمى آمرزد. "3"

- بپرهیزید از اینکه با على مخالفت کنید، و در نتیجه به آتشى گرفتار شوید که آتشگیره ى آن مردم و سنگها هستند و براى کافران آماده شده است. "3"

- خداوند مى فرماید: 'هر کس با على دشمنى کند و ولایت او را قبول نکند، لعنت و غضبم بر او باد'. "3"

- ملعون است ملعون است، مورد غضب است مورد غضب است، کسى که این کلام مرا "در باره ى على" نپذیرد و با آن موافقت نکند. "3"

- پروردگارا، هر کس با على دشمنى کند دشمن بدار، و هر کس او را انکار کند لعنت کن، و بر هر کس که حق او را انکار نماید غضب فرما. "4"

- آنان که امامت على و جانشینان او از فرزندانم و نسل او تا روز قیامت را نپذیرند، کسانى اند که اعمال آنان سقوط مى کند و دائماً در آتش خواهند بود. عذاب آنان تخفیف داده نمى شود، و به آنان مهلت داده نخواهد شد. "5"

- کسى جز شقى، على را مبغوض نمى دارد. "5"- خداوند عز و جل ما را بر مقصرین، معاندین، مخالفین، خائنین، گناهکاران، ظالمین و غاصبین از همه ى جهانیان حجت قرار داده است. "6"

- امامان گمراه کننده و یاران و تابعین و کمک کنندگان ایشان، در درجه ى پائین تر جهنم خواهند بود. "6"

- دشمنان على، اهل شقاق و نفاق و معارضه کنندگان و تجاوزکنندگان از حق خوداند، آنان برادران شیاطین اند که سخنان نادرست و به ظاهر زیبا را از روى غرور به یکدیگر مى رسانند. "7"

- دشمنان على کسانى اند که خداوند در قرآن ذکر فرموده است. "سپس حضرت آیاتى از قرآن را در این باره تلاوت فرمودند". "7"

- دشمن ما کسى است که خدا او را مذمت و لعنت نموده است. "7"
امامان ضلالت و گمراهى

- به زودى بعد از من، امامانى خواهند بود که به سوى آتش دعوت مى کنند، و روز قیامت یارى نمى شوند، خداوند و من از آنان بیزاریم. آنان و انصار و تابعین و هواداران ایشان در درجه ى پائین تر جهنم هستند. بدانید که آنان اصحاب صحیفه اند!! پس هر کدام از شما در صحیفه ى خود نظر کند. "حضرت با این کلام به اصحاب صحیفه ى ملعونه اشاره فرمودند". "6"

- بزودى خلافت را به عنوان پادشاهى غصب مى کنند. خداوند غاصبین را لعنت کند. "6"
اتمام حجت

- خداوند عز و جل ما را بر مقصرین و معاندین و مخالفین و خائنین و گنهکاران و ظالمین و غاصبین از همه ى عالمیان، حجت قرار داده است. "6"

- آنچه مأمور به ابلاغش بودم رسانیدم تا بر هر حاضر و غائب، و هرکس که حضور دارد یا ندارد، و هرکس که به دنیا آمده یا هنوز نیامده حجت باشد. "6"

- حاضران به غائبان و پدران به فرزندان تا روز قیامت "واقعه ى غدیر را" برسانند. "6"

- اى مردم، خداوند عز و جل شما را به حال خود رها نخواهد کرد تا آنکه خبیثان را از پاکان جدا کند. "6"

- بالاترین امر به معروف آن است که کلام مرا خوب فرا گیرید و به آنان که حاضر نیستند برسانید، و آنان را امر به قبولِ آن و نهى از مخالفت آن نمائید. "10"

- حضرت آدم به خاطر یک گناه به زمین فرستاده شد در حالى که انتخاب شده ى خداوند بود، پس شما چگونه خواهید بود در حالى که شمائید؟! "یعنى با حضرت آدم بسیار فرق دارید"، و در میان شما دشمنان خدا هم هستند. "5"

- سخنى بگوئید که خدا از شما راضى شود، چرا که اگر شما و همه ى اهل زمین کافر شوند به خداوند ضررى نمى رسانند. "11"

- هر یک از شما، هر اندازه نسبت به على حب و بغض در قلبش مى یابد همانطور عمل کند. "6"
بیعت

- من بعد از خطبه ام شما را دعوت مى کنم که با من به عنوان بیعت با على و اقرار به مقام او دست دهید، و بعد از من با خود او دست دهید. بدانید که من با خدا بیعت کرده ام و على هم با من بیعت کرده است، و من براى او به نیابت از خداوند بیعت مى گیرم. پس هرکس بیعت خود را بشکند بر ضرر خود کار کرده است. "9"

- من مأمورم از شما بیعت بگیرم و با شما دست دهم بر قبول آنچه از جانب خداوند عزّ و جلّ درباره ى امیرالمؤمنین على و ائمه ى بعد از او آورده ام- که آنان از من و از على هستند- و مهدى قائم از آنها است. "10"

- "اى مردم"، عده ى شما بیش از آن است که با یک کف دست و در یک وقت معین همگى با من بیعت کنید. خداوند عز و جل به من امر کرده که از زبان شما اقرار بگیرم بر آنچه از مقام و ریاست براى على و امامان بعد از او منعقد نمودم. "11"

- با امیرالمؤمنین على و حسن و حسین و امامان بیعت کنید. "11"

- آنچه من گفتم شما هم بگوئید .. و بگوئید: 'شنیدیم و اطاعت مى کنیم'. "11"

- کسانى که در بیعت با على... سبقت بگیرند رستگارانند. "11"
قرآن

- در قرآن تدبر کنید، و آیات آن را بفهمید و در محکمات آن نظر کنید و در پى متشابه آن نباشید. "3"

- به خدا قسم، هرگز باطن قرآن و تفسیر آن را بیان نخواهد کرد جز این شخصى که دست او را گرفته ام و او را بسوى خود بلند کرده ام و بازوى او را گرفته و بالا برده ام، و او على بن ابى طالب است. "3"
تفسیر قرآن

- هیچ آیه اى درباره ى رضاى خداوند نازل نشده مگر در مورد على بن ابى طالب. "5"

- خداوند، مؤمنین را در قرآن مورد خطاب قرار نداده مگر اینکه اول شخص آنان على است. "5"

- خداوند، سوره ى 'هل أتى' را نازل نکرده است مگر در مورد على بن ابى طالب، و با آن جز على را مدح نکرده است. "5"

- به خدا قسم سوره ى 'والعصر' درباره ى على بن ابى طالب نازل شده است. "5"

- قرآن به شما معرفى مى کند که امامان بعد از على از فرزندان اویند... آنجا که مى گوید: 'وَ جَعَلها کَلِمَةً باقِیَةً فی عَقِبِهِ'. "10"

- خداوند فضائل على بن ابى طالب را در قرآن نازل نموده است. "11"

- على بن ابى طالب است که نماز را بپا داشت، و در حال رکوع به قصد خداوند عزوجل زکات "صدقه" داد، و در هر حالى خدا را قصد مى کند. "تفسیر آیه ى 'اِنَّما وَلیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ...'". "2"

- قول خداوند تعالى: '... مِنْ قَبْلِ اَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلى اَدْبارِها'، قصد نشده از این آیه مگر قومى از اصحاب من که آنها را به نام و نَسَبشان مى شناسم ولى مأمورم آنان را نام نبرم. "6".
حلال و حرام

- هر حلالى که شما را بدان راهنمایى کردم و هر حرامى که شما را از آن نهى نمودم، هرگز از آن بر نمى گردم و تغییر نمى دهم. این مطلب را به یاد داشته باشید و حفظ کنید و به یکدیگر توصیه نمایید و تغییر و تبدیل در آن ندهید. "10"

- حرام و حلال بیش از آن است که من همه ى آنها را بشمارم و معرفى کنم و در یک مجلس به همه ى حلالها امر کنم و از همه ى حرامها نهى نمایم. پس مأمورم از شما بیعت بگیرم و با شما دست دهم بر اینکه آنچه از جانب خداوند عز و جل در باره ى على و امامان بعد از او آورده ام بپذیرید. "10"

- حلالى نیست مگر آنچه خدا و رسولش و امامان حلال کرده باشند، و حرامى نیست مگر آنچه خدا و رسولش و امامان حرام کرده باشند. "3"
نماز و زکات

- نماز را بپا دارید و زکات را بپردازید همانطور که خداوند به شما امر نموده است. "10"

- بارِ دیگر گفته ى خود را تکرار مى کنم: نماز را بپا دارید و زکات را بپردازید."10"
حج و عمره

- حج و عمره از شعائر الهى هستند. "10"

- به حج خانه ى خدا بروید. هیچ اهل بیتى وارد بر خانه ى خدا نمى شوند مگر آنکه مستغنى مى شوند، و هیچ اهل بیتى "در صورت امکان" از رفتن به خانه ى خدا تخلف نمى کنند مگر آنکه فقیر مى شوند. "10"

- با دین کامل و معرفت، به حج خانه ى خدا بروید. و جز با توبه و فاصله گرفتن از معاصى، از مشاهد مشرفه باز نگردید. "10"

- حاجیان کمک مى شوند، و آنچه خرج مى کنند دوباره به آنان باز مى گردد، و خداوند اجر احسان کنندگان را ضایع نمى کند. "10"

- هیچ مؤمنى در موقف توقف نمى کند مگر آنکه خداوند گناهان او را تا آن موقع مى بخشد، و آنگاه که حج او پایان یافت اعمال را از سر مى گیرد. "10"
امر به معروف و نهى از منکر

- سخن خود را تکرار مى کنم: امر به معروف و نهى از منکر نمائید. "10"

- بالاترین امر به معروف و نهى از منکر آن است که سخن مرا تحویل بگیرید و به آنان که حاضر نیستند برسانید، و آنان را به قبول آن امر نمائید و از مخالفت آن نهى کنید، چرا که این یک امر از طرف خداوند عزوجل و از جانب من است. "10"

- هیچ امر به معروف و نهى از منکرى نیست مگر با "راهنمایى" امام معصوم. "10"
قیامت و معاد

- تقوا را، تقوا را، از روز قیامت بپرهیزید، و به یاد مرگ و حساب و میزان الهى و محاسبه در پیشگاه خداوندِ عالَم و ثواب و عقاب باشید. "10"

- هر کس حسنه با خود بیاورد ثواب داده مى شود، و هر کس گناه با خود بیاورد از بهشت او را نصیبى نخواهد بود. "10"