بسم الله الرحمن الرحیم

نام و نام خانوادگی : تارا گیلانی
استاد مربوطه : سرکار خانم مقیمی
موضوع تحقیق : نکات خطبه غدیر
درس: اندیشه اسلامی
مقطع تحصیلی : کارشناسی

منبع : سایت شخصی عبدالجواد فانی

 
یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله بعصمک من الناس (سوره مبارکه مائده – آیه 67)
ای رسول (ما) آنچه که از جانب پروردگارت به تو نازل شده را به مردم ابلاغ کن که اگر چنین نکردی گویا پیامبری نکرده ای و خداوند تو را از (شر) مردم حفظ می کند.
این آیه راجع به علی ابن ابی طالب (ع) به عنوان جانشین بعد از پیامبر (ص) می باشد بعد از نزول این آیه شریفه مردم را پیامبر (ص) جمع نمودند و خطبه ولایت را برای آنان به طور مفصل ایراد نمودند بعد از اتمام خطبه آیه دیگری نازل شد :
الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا (سوره مبارکه مائده – آیه 3)
امروز من (خدا) برای شما (با انتخاب علی (ع)) دینتان را کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و (هم اکنون) برای شما راضی شدم که دینتان (دین) اسلام باشد مسئله انتخاب امام علی (ع) به قدری با اهمیت است که خداوند متعال در آیه بالا میفرماید که اگر اعلام نکنی گویا پیامبری نکردی در حالتی که 23 سال حضرت زحمات طاقت فرسائی بخشیدند که خود خداوند میفرماید:
طه ما انزلنا القرآن لتشقی : ای پیامبر ما قرآن را نازل نکردیم که تو خود را به مشقت بیاندازی پس تلاش و زحمت پیامبر بدون هیچ شک امری است محرز پس چرا در آیه بالا اینطور خداوند با حضرتش صحبت میفرماید چون این همه زحمت هم کشیده شده باشد بی ارزش و بی اثر می شود و دشمنان وقتی ببینند که دین اسلام دیگر پشتیبان و پاسداری جان بر کف ندارد به راحتی دین را از بین می بردند برای همین خداوند می فرماید : اگر علی ابن ابیطالب (ع) را به جانشینی خود ابلاغ ننمایی گویا هیچ کار نکرده ای لذا این امر به این مهمی را باید به بهترین وجه ممکن بیان شود که جای هیچ حرفی باقی نماند و بحق هم پیامبر عزیزمان (ص) در کمال دقت و ظرافت و قوت در بهترین زمان و در عالیترین مکان و با زیباترین بیان و رساترین کلام و با فصاحت و بلاغت تمام خطبه ولایت را برای حجاج در غدیر خم بیان فرمودند که به بعضی از این ظرائف و لطائف اشاره می نماییم.
اول حضرت ختمی مرتبت (ص) میتوانست خطبه ولایت را د رمدینه به مردم ابلاغ کند ولی این کار را نکرد چون فقط اهل مدینه از این خطبه اطلاع پیدا می کردند و دیگران چیزی متوجه نمی شوند لذا چون حضرتش می خواست که این خطبه به گوش اکثر مسلمانان برسد و جایی نبود که مردم زیادی را در آنجا جمع نماید لذا راهی مکه شد .
دوم حضرت پیامبر اسلام (ص) فرمود این حج حج آخر عمر من است و من بعد از مراسم حج از دار دنیا خواهم رفت لذا آن حج را حجته الوداع نامیدند به همین خاطر مردمی که مشتاق دیدار پیامبر (ص) بودنمد یک تیر به چند نشان زدند هم برای زیارت خانه خدا و هم برای زیارت پیامبر خدا و هم برای درک فیوضات از محضر مقدسش رهسپار مکه مکرمه شدند لذا با مطرح شدن حجته الوداع افراد زیادی از اطراف و اکناف مکه به سوی مکه شتافتند و بعضی ها از راه های دور به حج مشرف شدند و تعداد کثیری از اهل مدینه با حضرتش برای برگزار کردن آخرین مراسم حج با پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) عازم مکه شدند لذا با طرح حجته الوداع تعداد زیادی از مسلمانان را حضرت به مکه کشانیدند که تمامی شاهد و ناظر ولایت عهدی مولی امیرالمومنین (ع) می باشند.
سوم حضرت می توانستند در مدت ده دقیقه مسئله ولایت مولا امیر المومنین (ع) را مطرح کنند و مردم را در آن هوای بسیار گرم سرزمین حجاز بیش از حد معطل نفرماید ولی حضرت به مدت حدود سه تا چهار ساعت برای مردم فقط راجع به مولا امیرالمومنین (ع) مطالبی فرمودند این طولانی شدن چندین خاصیت داشت یکی اینکه هر مطلبی را که راجع به مولا، حضرت در نظر مبارکشان بود همم را فرمودند که اگر زمان برای حضرت محدود و کوتاه بود تمامی مطالب گفته نمی شد و شاید مطالب ناقص می ماند لذا حضرت با حوصله هر چه تمام تر کلیه مطالب را که صلاح بود بیان فرمودند نکته بعدی اینکه اگر مطلب کوتاه و مختصر بود طبیعی است که اگر فراموش شود باز هم قدری در ذهن باقی می ماند که همان مطالب بیاد مانده مطالب فراموش شده را تداعی می کند و مطالب دیگر بیاد می آید لذا حضرت مفصلاً فرمایشات خود را به سمع حضار رساندند.
چهارم بیعت مردان با امیر المومنین (ع)
پیامبر (ص) دستور دادند تا دو خیمه برپا کنند یکی برای خودشان و دیگری برای امیرالمومنین (ع) مردم دسته دسته اول در خیمه پیامبر (ص) می رفتند و پس از بیعت با ایشان به خیمه امیر المومنین (ع) برای بیعت می رفتند و این کار تا 3 روز ادامه داشت .
پنجم اولین بیعت کنندگان و اولین بیعت شکنان در صحنه غدیر اولی و دومی و سومی و طلحه و زبیر اولین بیعت کنندگان با پیامبر (ص) و امیر المومنین (ع) بودند و بعد از رحلت رسول خدا (ص) اولین بیعت شکنان بودند خطیب بغدادی تاریخ نویس سنی مذهب نقل از ابوهریره می گوید بعد از جریان غدیر خم و پیمان ولایت علی (ع) عمر بن خطاب گفت بخ بخ یابن ابی طالب اصبحت مولای و مولا کل مسلم به به ای پسر ابی طالب گردیدی مولای من و مولای هر مسلمانی و بعد از آیه الیوم اکملت نازل شد.
ششم عکس العمل منافقین در غدیر
نطفه توطئه از اینجا بود که دو نفر از منافقین در یک تصمیم با هم پیمان بستند اگر محمد (ص) از دنیا رفت یا کشته شد نگذاریم خلافت و جانشینی او در اهل بیتش مستقر شود و کم کم چند نفر دیگر هم اضافه شدند من جمله ، اولی ، و عهدنامه را امضا کردند
هفتم محور سخن در خظابه غدیر
محور سخن در سخنرانی پیامبر (ص) ولایت دوازده امام و شئون امامت ایشان است و حضرت در این سخنرانی از سه موضوع خارج نشدند :
1-ولایت حضرت امیر (ع) و فرزندانش 2- مقدمه چینی برای مسئله ولایت 3- بیان شئون وحد ولایت امامان و فضائل ایشان
پیامبر (ص) در خطبه غدیر 50 بار به ولایت امیر المومنین (ع) اشاره کردند 90 بار با صراحت اسم علی را بردند و 10 مورد به ولایت ائمه اشاره کردند 4 بار نام امام زمان را به اسم مهدی (ع) ذکر کردند .
هشتم معرفی دوستان و دشمنان
ای مردم ! دوستداران علی (ع) و فرزندانش مردمی اهل ایمانند که خداوند در کتاب خود از آن بدین گونه یاد کرده است.
لاتحرقو ما یومنون یالله و الیوم الاخر یوادون من حاد الله و رسوله (سوره مجادله – آیه 22)
دوستداران علی و فرزندانش کسانی هستند که در دل هایشان ایمان نوشته شده و مدد نموده خداوند ایشان را به وسیله فرشته ای از سوی خودش و او وارد فرمایید ایشان را در باغ هایی که جاریست از زیر آنها نهرهایی و برای همیشه در آنجا می مانند خداوند از ایشان راضی و ایشان از خداوند خشنودند.
دشمن ما همان است که خداوند او را مذمت و لعنت فرموده دوستدار ما مورد مدح و ستایش و محبت پروردگار است.
ای مردم ! من ترسانده ام و علی هادی و رهنماست
ای مردم ! من، پیامبرم و علی وصی من است .