بسم الله الرحمن الرحیم















واحد 13

کارشناس رشته روابط عمومی افکار سنجی

موضوع تحقیق:عملکرد شهرداری تهران در زمینه فرهنگی

استاد : میرزایی پور

گردآورندگان:علی ابوطالبی
اصغر کراری

تابستان 1392


تحقق چشم انداز کلان شهرداری تهران برای تبديل از «سازمان خدماتی» به «نهاد اجتماعی»، همچنين توسعه و تقويت رويکرد اجتماعي، مستلزم سياستگذاري و برنامه ريزي مبتني بر تحقيق و پژوهش مي‌باشد. مدیریت شهری اگر بتواند نیازهای اجتماعی و فرهنگی شهر و شهروندان را از طریق مطالعه و تحقیق علمی به درستی شناسایی نموده و بین یافته های پژوهشی در سطوح راهبردی و کاربردی و سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرا پیوند کارآمد و مستمر برقرار نماید آنگاه می توان به دستنیابی چشم انداز توسعه پایدار مبتنی بر رویکردهای اجتماعی و فرهنگی امید داشت.
مدیریت شهری در کلان شهر تهران جهت تحقق این راهبرد، دفتر مطالعات اجتماعي و فرهنگي را با امکان بکارگیری ظرفیت ها و قابلیت های علمی موجود در دانشگاه ها ، موسسات تحقیقاتی و پژوهشگران شهر تهران و پشتيباني علمي و كاربردي ماموريت هاي معاونت اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران از جمله شناخت علمي مسائل و نيازهاي اجتماعي و فرهنگي شهروندان تهراني، بررسي آثار و پيامدهاي اجتماعي و فرهنگي طرح ها و پروژه هاي شهري، بررسي آگاهي و نگرش شهروندان تهراني درخصوص عملكرد شهرداري و ترسيم سیمای اجتماعي و فرهنگي شهر تهران، در مجموعه معاونت اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران تأسيس نموده است.
رسالت:
انجام مطالعات و پژوهش های مورد نیاز حوزه اجتماعی و فرهنگی شهر تهران به منظور سیاست گذاری و برنامه ریزی معاونت اجتماعی و فرهنگی و بخش های مرتبط با آن در شهرداری تهران.
چشم انداز:
دفتر مطالعات اجتماعي و فرهنگي شهر تهران باید بتواند به یک مركز مطالعات و پژوهش های منحصر به فرد در حوزه اجتماعی و فرهنگی شهر تبديل گردد به نحوی که مطالعات و پژوهش های انجام شده بتواند نتایج و داده های پایه مورد نیاز را جهت سیاست گذاری و برنامه ریزی در اختیار مدیران حوزه شهری قرار داده و منابع و شرایط لازم را برای تحقیق در حوزه شهری توسط پژوهشگران فراهم سازد.
اهداف:
اين دفتر با رويكرد كاربردي و توسعه‌اي اهداف زير را پيگيري مي‌كند

.شناخت پديده‌ها، مسائل و نيازهاي اجتماعي و فرهنگي تهران

تبيين وتعميق بنيان‌هاي رويكرد اجتماعي در فعاليت‌هاي مديريت شهری
تعيين خط‌ مشي فعاليـت‌ها و برنامه‌هاي اجتماعي و فرهنگي


وظايف کلی دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی:

انجام پژوهش های کاربردی و توسعه ایی در حوزه اجتماعی و فرهنگی شهر تهران .

انجام افکار سنجی در مورد برنامه ها ی حوزه اجتماعی و فرهنگی و فعالیت های شهرداری مرتبط با شهر و شهروندان تهران.

تالیف و ترجمه کتاب و مقاله در زمینه مسائل اجتماعی و فرهنگی شهر تهران.

برگزاری همایش ها ، نشست ها و جشنواره های علمی و کاربردی در سطوع مختلف شهر در حوزه اجتماعی و فرهنگی شهر تهران .

انجام مطالعات اجتماعی و فرهنگی طرح ها و پروژه های شهری در قالب پیوست اجتماعی.

برگزاری کارگاه های تخصصی و کاربردی در حوزه اجتماعی و فرهنگی.

ترسيم سیمای اجتماعي و فرهنگي شهر تهران از طریق ایجاد پایگاه داده ها.

راه اندازی بانک اطلاعات پژوهشگران حوزه اجتماعی و فرهنگی شهری.

ایجاد و و توسعه زیر ساخت‌های مطالعاتی و پژوهشی، اطلاع‌رسانی و پشتیبانی‌های علمی و تخصصی از حوزه های مختلف شهرداری و از پژوهشگران ، دانشجویان و محقیقین حوزه های اجتماعی و فرهنگی شهر تهران در زمینه مسائل اجتماعی و فرهنگی شهر تهران.

شهرداری تهران با تعبیه صندوق هایی در ابتدای ایستگاههای اتوبوسهای تندرو ضمن ایجاد اعتماد به مردم، آنها را مختار در ارایه بلیط نمود و نشان داد که وقتی با مردم به احترام برخورد شود، می توان آنها را بسوی یک فرهنگ ایده آل و مناسب هدایت نمود
به گزارش مهر از جمله مسایلی که امروزه سازمانهای خلاق و متفکر ایران در عرصه رسیدن به یک نظم و مقررات همه گیر در جامعه بدان بصورت هدفمند می نگرند و توجه به آن را لازمه رسیدن به یک جامعه توسعه یافته می بینند نگرش جدی به فرهنگ عمومی است.
فرهنگ مجموعه ای از باورها، ارزشها ، رسوم و عاداتی است که اعضای جامعه به کار می بندند تا خود را با یکدیگر و در سطحی وسیع تر باجهانشان سازگار سازند و بعبارتی شاید به توان فرهنگ را مجموعه قوانینی نامید که مردم نسل به نسل آن را حفظ می نمایند و با حذف ضعف ها و تاکید بر نکات مثبت آن، ایده آل های فراگیر در جامعه را به روز می کنند تا بتوانند با بهره گیری از آن ضمن ایجاد نظمی دائمی برای زندگی مطلوب نگاهی به مسیر توسعه داشته باشند.
وقتی با مردم به احترام برخورد شود، اگربه مردم مدام گناه ناکرده را گوشزد ننمود و بار سنگین بی کفایتی و بی لیاقتی متفکران سازمانی را به دوش مردم نیانداخت و... می توان مردم را به سوی فرهنگ ایده آل و مناسب با احترام به آنها و بدور از اجبار هدایت نمود.
آنچه در این عرصه امری مهم تلقی می شود این است که توجه به فرهنگ در هدایت جامعه بسوی توسعه آرمانی بسیار مهم است و دولتمردان می توانند با بهره گیری صحیح از مقوله فرهنگ، اهداف سازنده و از پیش تعیین شده خویش را به راحتی در جامعه پیاده سازند.
اما نکته ای که در این گذر اهمیت پیدا می کند این است که فرهنگ تنها زمانی می تواند در میان مردم ارزشمند شده و جایگاه ویژه پیدا نماید که عموم مردم با طیب خاطر به آن ایمان آورند و اعتقاد پیدا کنند و تا زمانیکه یک مقوله در میان عموم مردم پذیرفته نشود نمی تواند تاثیر خود را در جامعه داشته باشد لذا لازم است سازمانهای مرتبط با مردم در صورت به روز نمودن فرهنگ جامعه در جهت آرمانهای تعالی به این مسئله مهم توجه جدی نمایند.
نکته قابل تأمل این که اساس دیدگاهها و نظرات بسیاری از اندیشمندان این است که هیچ فردی با اجبار مقوله ای را نخواهد پذیرفت و بدون ایمان قلبی بدان عمل نخواهد کرد. بعبارت دیگر شاید اجبار در یک مسئله مدتی مردم را با ترس و وحشت به کاری وادارد و در ظاهر پذیرش مردم را به نمایش گذارد اما با گذشت زمان و کاهش فشار بار دیگر اجرای آن مسئله توسط مردم به باد فراموشی سپرده می شود
در حقیقت اجبار در یک عمل غیرقابل قبول عمومی با میزان پذیرش مردم نسبت عکس دارد هرچه اجبار بیشتر شود میزان عمل بدان مسئله کاهش می یابد و بالعکس اگر مسئله بدون اجبار و براساس معیارهای معقول ارایه گردد مطمئنا پذیرش مردم نیز افزایش خواهد یافت.
با توجه به تاکیدات و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب در خصوص این مسئله می توان نتیجه گرفت که: کارکرد راهبردی مهندسی فرهنگی ایجاد انسجام و نظم در مسایل فرهنگی با تاکید بر طراحی مهندسی فرهنگی و ممکن بودن آن است. مهندسی فرهنگی ابزار اصلی تحقق آرمانها و اهداف انقلاب است، توجه به تمامی لایه های دینی، ملی و جهانی و تمام سطوح فرهنگی کشور، توجه به رابطه الزام آور و انگیزشی بین عرصه های مختلف یک اجتماع به این معنی که قدرتمندی فرهنگی،تقویت اقتصاد و مدیریت را سبب می گردد و در نتیجه باعث می شود توانایی فرهنگی افزایش یابد؛ طراحی لازم است اما به تنهایی کافی نیست و لزوم تحقق ان در جامعه مستلزم پذیرش آن از سوی مردم و عمل بر طبق آن می باشد.( مهندسی فرهنگی، راهکار مقابله با تهاجم فرهنگی/ شیخ نوری دکتر محمد امیر/ ماهنامه زمان/ سال ششم شماره 58 تیرماه 86)
با توجه به سخنان رهبر معظم انقلاب که بی شک فرمانی ارزنده در جهت ارتقای فرهنگی جامعه است ایجاد پذیرش قلبی عموم مردم و عمل به آن در هر مقوله اجتماعی امری لازم و ضروری است و سازمانهای متولی موظف هستند که تمام جدیت خود را در این مسئله بکار ببندند.
از مهمترین اقداماتی که شاید بتوان در سالهای اخیر بعنوان یک کارکرد بسیار قابل تحسین برای پذیرش قلبی عموم مردم در زمینه فرهنگ بدان اشاره کرد، فرهنگ سازی در شهرداری تهران است.
شهردار فعلی تهران که سابقه خوشی در نیروی انتظامی از خود به یادگار نهاده بود و با برنامه ریزی های دقیق و بهره گیری از کارشناسان مجرب کشور توانست چهره درخشانی از نیروی انتظامی در میان مردم بوجود آورد اینبار در شهرداری تهران نشان داد که می توان بدون فشار و اجبار، تدابیر مدنظر برای ارتقای فرهنگی در بین مردم را بوجود آورد. وی با ایمان به اینکه می توان با احترام و اعتماد به مردم مقوله هایی را که در جهت توسعه فرهنگی جامعه مورد نیاز است پیاده نمود و مردم را به پذیرش آن وا داشت ، دست به کار بزرگی زد، کاری که گرچه ممکن است نقدهایی نیز به آن وارد باشد و یا نیاز به اقدامات تکمیلی دیگری داشته باشد، اما لااقل به خاطر رویکرد فرهنگ ساز و اعتماد بخش آن در جامعه بسیاری از مردم تهران را به تحسین واداشت.
بعد از شروع به کار اتوبوسهای تند روی تهران (BRT) و نقش موثر آنها در حمل و نقل درون شهری، مسئولین شهرداری فکر فرهنگ سازی را در سر پروراندند و توانستند با یک الگوی بسیار ارزنده نقش مردم را در همکاری با شهرداری و حتی دولت برای رسیدن به یک درک مشترک برجسته سازند.
در گذشته مشکل دریافت بلیط از مردم واینکه چرا برخی حاضر به ارایه بلیط اتوبوس نیستند؟ دغدغه ای لاینحل بود و گاه با طرح های مختلفی من جمله قرار دادن یک سرباز یا کمکی راننده در جلوی درب اتوبوس برای جمع آوری بلیط، دریافت بلیط قبل از حرکت اتوبوس ویا شعارهایی چون ارایه بلیط نشانه شخصیت شماست و... به اجرا در می آمد که این مسئله با توجه به ارتباط مستقیم راننده با مسافران و سوء برداشتهای مختلف در برخی مواقع با مشکلاتی هم روبرو بود.

اما شهرداری تهران اینبار کار زیبایی انجام داد و با تعبیه صندوق هایی در ابتدای ایستگاههای اتوبوس ضمن ایجاد اعتماد ، مردم را مختار در ارایه بلیط نمود و نشان داد که اگر با مردم به احترام برخورد شود، اگر اقدامات سازمانها با برنامه ریزی دقیق و طرح های سازنده همراه باشد، اگربه مردم مدام گناه ناکرده را گوشزد ننمود، وقتی بار سنگین بی کفایتی و بی لیاقتی متفکران سازمانی را به دوش مردم نیانداخت و... می توان مردم را به سوی فرهنگ ایده آل و مناسب با احترام به آنها و بدور از اجبار هدایت نمود.
بی شک این حرکت نوظهور شهرداری تهران تجربه ارزشمندی است برای کسانی که به فکر پایداری ارزشها و ارتقای فرهنگ هستند و تلنگری است بر تمامی سازمانهایی که نقشی در ارتقای فرهنگی جامعه بر عهده گرفته اند.
این اقدام شهرداری تهران نشان داد که اگر سازمانها می خواهند طرح های فرهنگی خود را به سمت ایجاد رغبت عمومی و پذیرش قلبی مردم هدایت نمایند باید به مسایلی چون اعتماد به مردم ، توجه به نیازها و خصوصیات آنها، دوری از اجبار و در کلام آخر ارایه دلایل و مستندات مختلف در خصوص علت ورود این مسئله فرهنگی در جامعه توجه نمایند و تازمانی که به این عوامل اهمیت داده نشود نمی توان به پذیرش آن دل بست.
لذا به تمامی سازمانهایی که در جهت سرپوش گذاشتن بر اشتباهات خود، احترام و اعتماد به مردم را به فراموشی می سپارند و در پی رحجان و برتری دادن دیدگاهها و نظرات خود - حتی دیدگاههای اشتباه و غلط - به دیگران هستند ، یادآور شد که این مردم با سابقه تاریخی بلند مدتی که در فرهنگ و تمدن دارند، براستی سزاوار احترام اند.
شرح وظایف:

تعظيم شعاير و برگزاري مراسم و مناسبت‌هاي مذهبي، ملي و انقلابي به منظور افزايش وحدت، همبستگي، انسجام و نوسازي معنوي جامعه.
انجام فعاليت‌هاي آموزشي براي دست‌يافتن به اهداف، اجراي سياست‌ها و ماموريت‌هاي سازمان و راه‌اندازي مراکز آموزشي و فرهنگي، بنا به ضرورت در عرصه‌هاي آموزش شهروندي، سبک زندگي و مهارت‌ها.

تعامل و همکاري هدفمند با هنرمندان و فرهيختگان متعهد و بهره‌گيري از توان و تخصص آنان در پيشبرد ماموريت‌ها و وظايف.
اطلاع‌رساني و افزايش آگاهي‌هاي شهروندان به‌ويژه در خصوص مسايل ديني و نيز حقوق و تکاليف شهروندي و کمک به خانواده‌ها در حل مسايل پيراموني زندگي آن‌ها.
ايجاد زمينه لازم براي توسعه مشارکت شهروندان در فعاليت‌هاي مختلف فرهنگي و هنري و تلاش در جهت افزايش سهم مصرف خدمات و کالاهاي فرهنگي در سبد خانوار.
ايجاد زمينه و فضاي مناسب براي حضور شهروندان و خانواده‌ها به‌ويژه جوانان در مراکز و برنامه‌هاي فرهنگي و فراهم‌سازي محيط مساعد براي رشد و تعالي فرهنگي آنان.
انجام فعاليت‌هاي تبليغي براي فضاسازي معنوي، ديني و انقلابي شهر و نيز پوشش مأموريت‌هاي مديريت شهري در ابعاد مختلف.
انجام مطالعات و پژوهش‌هاي لازم فرهنگي و هنري در ارتباط با نيازهاي روزآمد شهر تهران و حمايت از اين‌گونه فعاليت‌ها
اجراي طرح‌هاي غني‌سازي اوقات فراغت و کمک به افزايش روحيه نشاط و شادابي شهروندان با استفاده از روش‌ها و ابزارهاي فرهنگي و هنري.
توليد محصولات و آثار فاخر و ارزشمند فرهنگي و هنري با بهره‌گيري از مجموعه عوامل کارآمد به‌ويژه فن‌آوري‌هاي نوين.
اجراي طرح‌هاي توسعه و ترويج فرهنگ و معارف اسلامي و قرآني با محوريت محافل، مجالس و هيئات مذهبي در محلات شهر تهران.
برگزاري يادواره‌ها، مراسم نکوداشت و پاسداشت مقام شامخ شهدا و ايثارگران و تجليل از خانواده‌هاي معظم شاهد و توليد آثار فرهنگي و هنري براي توسعه و رشد فرهنگ ايثار و جهاد و شهادت.
حمايت از فعاليت‌هاي فرهنگي و هنري در سطح مساجد و اماکن مذهبي و توليد آثار فرهنگي و هنري مروج فرهنگ مسجد محوري در محله‌هاي شهر.
اجراي برنامه‌هاي جامع تهران‌گردي، شناخت ميراث فرهنگي و معنوي تهران و احيای هويت تاريخي شهر با همکاري دستگاه‌هاي ذيربط.
توسعه کتابخانه‌ها، قرائت‌خانه‌ها و اجراي برنامه‌هاي فرهنگي و هنري مروج فرهنگ مطالعه و کتاب‌خواني.

به گزارش مشرق، شهردار تهران با انتقاد از اینکه برخی می‌گویند شهرداری تهران مدیریت پروژه‌ای می‌شود و تنها فعالیت‌های عمرانی در پایتخت صورت می‌گیرد، گفت: خوشبختانه اقدامات شهرداری تهران تنها در حوزه عمرانی نبوده و در حوزه‌های فرهنگی، خدماتی، بهداشتی، اجتماعی و... به صورت همه جانبه فعالیت کرده و این اقدامات یک طرفه نبوده است و امیدوارم این نگاه و سیاست همچنان در شهرداری تهران ادامه یابد.
محمد باقر قالیباف در حاشیه بهره برداری از دو پروژه تقاطع غیر همسطح بزرگراه سعید آباد با بزرگراه آزادگان و محور احمد آباد مستوفی با بزرگراه آزادگان ضمن بیان این مطلب در جمع خبرنگاران تصریح کرد: این افتخار بزرگی است که مدیریت شهر تهران پروژه‌ای باشد، سالیان سال در این شهر بودیم و بیش از ۴۰ سال از طرح احداث امتداد بزرگراه امام علی (ع) می‌گذشت و این اتفاق رخ نداده بود که حل این معضل و احداث آن جزو افتخارات مدیریت شهری است، تکمیل بزرگراه آزادگان نیز یکی از همین نمونه‌ها است.
وی به برخی از اقدامات انجام شده در دیگر حوزه‌های شهرداری تهران از جمله حوزه فرهنگی اشاره کرد و گفت: طی این چند سال مساجد متعددی در تهران احداث شد که فعالیت فرهنگی گسترده‌ای انجام می‌دهند، همچنین احداث سالن‌های تئا‌تر و سینما یکی دیگر از این اقدامات است که اقتصاد را در سینما متحول کرده است.
شهردار تهران احداث باغ کتاب را نمونه دیگری از فعالیت‌های فرهنگی این دوره مدیریت شهری خواند و افزود: مجموعه باغ کتاب بزرگ‌ترین کار فرهنگی است که نه تنها در کشور بلکه در خاورمیانه نیز بی‌نظیر است.
قالیباف در بخش دیگری از صحبت‌های خود به پروژه‌ای که امروز افتتاح شد اشاره کرد و گفت: این پروژه یکی از پروژه‌های واقع در حاشیه تهران بوده که از طرف شهرداری تهران انجام شده است و به هرحال تهران باید بتواند اقداماتی که به برطرف شدن چالش‌های پیش روی شهروندان منجر می‌شود را انجام دهد.
وی به احداث مترو فرودگاه امام خمینی (ره) نیز که یکی دیگر از پروژه‌های فرابخشی تهران است اشاره کرد و گفت: محدوده فرودگاه امام خمینی (ره) خارج از محدوده شهرداری تهران است اما با توافق صورت گرفته احداث مترو آن در حال انجام است چرا که انجام برخی از پروژه‌های خارج از محدوده شهری نیز یک ضرورت محسوب می‌شود.
وی افزود: شاید برخی تصور کنند چنین پروژه‌های فرابخشی نباید انجام شود اما این پروژه‌ها مصوبات و ضوابط قانونی خود را دارند و باید به اجرا درآیند اما در مرز جغرافیایی واقع شده‌اند


دلايل‌ و ذهنيات‌ كم‌ توجهي‌ به‌ امور فرهنگي:‌
ـ پرداختن‌ به‌ مسائل‌ اجتماعي‌ و كار فرهنگي‌ اساساً اقتصادي‌ نيست‌ و يا حداقل‌ در كوتاه‌مدت‌ بازده‌ اقتصادي‌ ندارد.

ـ برخورد با مسائل‌ اجتماعي‌ و حل‌ آن‌ مستلزم‌ بررسي‌هاي‌ دقيق‌ و كارشناسانه‌، وقت‌، حوصله‌، علاقه‌، تخصص‌ و... است‌ كه‌ با تمامي‌ اين‌ اوصاف‌ نتيجه‌ كار فرهنگي‌ ملموس‌ نيست‌ و بعبارتي‌ ارزيابي‌ فعاليت‌هاي‌ اجتماعي‌ و فرهنگي‌ بخاطر پيچيدگي‌ موضوع‌ از اعتبار بالايي‌ برخوردار نيست‌ و حاصل‌ تلاش‌ مديران‌ امور فرهنگي‌ كمتر به‌ چشم‌ مي‌آيد.

ـ تقدم‌ ساير مسائل‌ و موضوعات‌ در گزينه‌هاي‌ تصميم‌گيري‌ بر مسائل‌ اجتماعي‌ و فرهنگي‌ از طرف‌ سياستگزاران‌ و مديران‌ عالي‌ خصوصاً در تدوين‌ بودجه‌ و اختصاص‌ اعتبار براي‌ هزينه‌هاي‌ اجتماعي‌ و فرهنگي‌.

ـ اعتقاد به‌ اين‌ امر كه‌ متولي‌ امور فرهنگي‌ و اجتماعي‌، نهادهايي‌ خاص‌ و غير از شهرداري‌ تهران‌ هستند