هرچند، هیچ شکی نیست که گردشگری نقش مهمی را در احیاء و متنوع‌سازی اقتصادی جوامع ایفا می‌کند، اما در عین حال می‌تواند باعث ایجاد تغییراتی در محیط اجتماعی، اقتصادی و فضای زیستی نواحی بشود (Sharply. J and Richard,1997:12 ). اثرات و تغییراتی که این صنعت بر جامعه می‌گذارد می‌تواند به صورت فیزیکی، اقتصادی و یا اجتماعی، فرهنگی باشد (وای. گی. چاک،323:1377). به هر حال از آنجا که معمولاً ره‌آوردهای صنعت گردشگری بسیار پیچیده است و در مناطق گوناگون متفاوت می‌باشد، بنابراین اثراتی را که بر جای می‌گذارد، نیز بسیار متفاوت و در مناطق و نواحی مورد بازدید مختلف می‌باشد.
از این ‌رو شناسایی پیامدها و تأثیرات بجای مانده در مناطق گردشگری که مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌اند و نیز مطالعه‌ و بررسی اثرات گردشگری و پیش‌بینی این اثرات در منطقه مورد مطالعه به منظور برنامه‌ریزی و مدیریت توسعه‌ی گردشگری و افزایش فواید حاصله از توسعه‌ی گردشگری و کاهش زیانهای احتمالی یا تأثیرات منفی در جوامع میزبان و در نهایت دستیابی به توازن و توسعه‌ی‌ پایدار مناطق گردشگری ، امری اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. بنابراین در این تحقیق سعی شده است که با بررسی مطالعات و تحقیقات انجام شده، در مناطق مختلف در زمینه‌ی گردشگری و تأثیرات آن بر روی نواحی گردشگری، تا حد امکان این پیامدها و آثار مثبت و منفی گردشگری شناسایی شده و در طبقه‌بندی خاصی قرار گیرد. البته لازم به ذکر است که اثرات شناسایی شده در این تحقیق مطابق دسته‌بندی‌های وسیعی که عموماً به وسیله‌ی محققین گردشگری بکار گرفته شد و طبقه‌بندی گردیده است. این طبقات شامل: اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی و سیاسی می‌باشد.

اثرات زیست محیطی
گردشگری و محیط زیست به طور متقابل به یکدیگر وابسته‌اند (Henter,1997:16 ). از یک طرف محیط زیست فیزیکی (طبیعی و دست‌ساز انسانی) بسیاری از جاذبه‌ها و منابع طبیعی توریستی را فراهم می‌سازد و از طرف دیگر توسعه‌ی گردشگری می‌تواند آثار مثبت و منفی بر محیط زیست داشته باشد (مهدوی،76:1383).
مقصود از محیط زیست، زمین، هوا، آب، گیاهان، حیات‌وحش و ساخته‌های دست‌ساز بشر است. محیط زیست مناطق و نواحی مختلف‌، از زمانهای گذشته همواره مورد استفاده شهرنشینان و دیگر گردشگران جهت تفریح و برآورد ساختن سایر انگیزه‌های آنان می‌شود.
به هر حال گسترش و توسعه‌ی گردشگری در نواحی محیط‌های طبیعی، خواه‌ناخواه اثرات پیامدهایی بر محیط زیست بجای خواهد گذاشت و می‌تواند مشکلات و مسائل زیادی را برای مردم آن نواحی یعنی تخریب جنگل‌ها و پوشش گیاهی، تراکم و ازدیاد زباله‌ها، ایجاد سروصدا یا از بین بردن مزارع و باغات به بار آورد یا بالعکس می‌تواند تأ‌ثیرات مثبتی همچون حفاظت از محیط زیست، حفاظت از اماکن باستانی و تاریخی و احیاء مجدد آنها و محوطه‌سازی و ایجاد امکانات و خدمات زیربنایی و روبنایی و... داشته باشد. از این ‌رو توسعه‌ و مدیریت گردشگری به گونه‌ای که با محیط سازگار باشد و به افت کیفیت آن نیانجامد، عامل اساسی در دستیابی به توسعه‌ی پایدار به حساب می‌آید. بنابراین به منظور برنامه‌ریزی گردشگری به لحاظ زیست محیطی، درک و شناخت تأثیرات گردشگری بر محیط زیست نخستین مسأله واجد اهمیّت است (رنجبریان و زاهدی،73:1379).
با توجه به بررسی‌های انجام گرفته می‌توان گفت پیامد مشترک اصلی شناخته شده در بسیاری از مطالعات و تحقیقات در رابطه ‌ی تأثیر توسعه‌ی گردشگری بر محیط سکونت گاه‌ها به این حقیقت می‌رسیم که هدف اصلی اکوگردشگری و در بعضی از نواحی دلیلی است برای اینکه چرا گردشگری در بسیاری از نواحی به عنوان منبع محسوب می‌شود (Butler.R,2001:10 ).
در این رابطه ماتیسون و وال در مروری که بر متون علمی جهان داشته‌اند به چهار نوع تأثیر اساسی حفاظت از محیط زیست اشاره کرده‌اند که به این موارد به همراه نمونه‌هایی از جهان سوم پرداخته می‌شود:
نخست، احیاء ساختمان‌های موجود (باز زنده‌سازی) و اماکن تاریخی، در این مورد در برخی کشورهای آسیایی و اروپایی بازسازی و احیاء حفاظت از شهرهای باستانی و روستاهای تاریخی و زیارتگاهها و معابد و هتل‌های قدیمی، پیشرفتهای قابل توجهی صورت گرفته است که می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: بازسازی بناهای تاریخی و اقامتگاه‌های روستایی (پارادورها) در اسپانیا (Sharpley.J,1997:20 ). دوم، تبدیل و تغییر ساختمانهای قدیمی برای استفاده‌های جدید. به عنوان مثال می‌توان از هندوستان نام برد. در آنجا از ادغام یک مهمانسرای بزرگ و قصر مهاراجا در میسور هم اکنون یک هتل مجلل به وجود آمده است. سوم، حفاظت از محیط زیست که در بسیاری از کشورهای جهان سوم با احداث و حفاظت از پارک‌های ملی می‌توان این تأثیر را مشاهده کرد (منشی‌زاده و نصیری،42:1380). برای مثال در بعضی از مطالعات بررسی شده بر نقش توسعه گردشگری در سکونتگاههای روستایی بر محافظت از محیط طبیعی و حیات وحش تأکید شده است که می‌توان برخی از آنها منافع محیطی زیر را نام برد: حفاظت از جمعیت میمون‌های جارزن در بلمیز، کاهش شکارهای غیرقانونی در پارک ملی حاویایی در تایلند، حفاظت از زمین‌ها و حیوانات وحشی پیرامون سکونتگاههای روستایی ماسیا در تانزانیا و محافظت از جمعیت اسب آبی در استان وانزولو در آفریقای جنوبی و محافظت از حیات وحش پیرامون روستاهای ماسوکا در زیمباوه(Butler.R,2001:11 ) و چهارم، روشهای برنامه‌ریزی و اعمال کنترل‌هایی برای اطمینان از مدیریت محیطی مناسب ضرورت دارد. آوازه‌ی برخی جذّابیتها، مدیریت و کنترل را می‌طلبد که در صورت عدم وجود گردشگری ممکن است هیچ نیازی به آن نباشد.
در مقایسه با منافع و تأثیرات مثبتی که در بالا ذکر شد توسعه‌ی گردشگری ممکن است سبب ایجاد تأثیرات منفی بر روی محیط طبیعی درون و پیرامون سکونتگاههای گردشگری بشود. در برخی از مطالعات مشکلات محیطی زیر در درون و اطراف نواحی گردشگری شناسایی شده‌اند. تراکم و انباشتگی زباله‌ها و ضایعات، قطع درختان و از بین بردن پوشش گیاهی، آلودگی منابع آب و فرسایش خاک (Butler.R,2001:11 ). در اینجا این مشکلات را نخست عنوان فشارهای محیطی بررسی می‌شود. در سال88-1977 سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD ) یک چهارچوب تحقیقاتی برای مطالعه فشارهای محیطی ناشی از گردشگری تهیه کرد که در چهارچوب گروه فعالیت‌های فشارآور- یعنی تغییراتی که موجب بازساخت مداوم محیط می‌شوند و تولیدات ضایعات فعالیتهای گردشگر و آثار جمعیتی- مطابق با ماهیت فشارهای مربوط و واکنش محیطی شناسایی می‌شوند.
به منظور کاهش آثار منفی و افزایش آثار مثبت فعالیت های گردشگری، راهبردهایی در برنامه ریزی و مدیریت این صنعت اجرا می شود (کاظمی، 1385: 132).
با توجه به لزوم رسیدگی به معیارهای سلامتی محیط زیست در برنامه ها و سیاست های توسعه گردشگری، این پرسش مطرح می شود که چگونه می توان آثار بالقوه گردشگری بر محیط زیست را ارزیابی کرد و نیز برای جلوگیری از تخریب فراوان این محیط و در واقع، بالا رفتن منافع گردشگری و بهره مندی حداکثر از آن، این ارزیابی را در طرح های کلّی توسعه متعادل گنجانید؟ به نظر می رسد که پیش از هر چیز باید گفت که برخی از شیوه های ارزیابی آثار زیست محیطی را باید قبل از شروع اجرای هر برنامه توسعه گردشگری انجام داد.
ارزیابی آثار زیست محیطی در واقع کاربرد پیشگیرانه یا محتاطانه مدیریت زیست محیطی و یکی از جلوه های دیدگاهی است که پیشگیری را بهتر از درمان می داند. به تازگی، ارزیابی آثار زیست محیطی را چنین تعریف کرده اند: «اقدام برای شناخت آثاری که هر فعالیت انسانی بر جنبه های زندگی، زمین شناختی و طبیعی محیط زیست بر جای می گذارد و پی بردن به نتایج این آثار روی سلامت انسان و رفاه او» اطلاعات به دست آمده از این ارزیابی در اختیار برنامه ریزان و مجریان قرار می گیرد تا آنان با توجه به این آثار و نتایج به تدوین برنامه ای برای توسعه اقدام کنند. ارزیابی آثار زیست محیطی برای نخستین بار در سال 1960در ایالات متحده آمریکا برای تحلیل ارزش- منافع ابداع گردید. در آن زمان این کار برای نشان دادن ارزیابی آثاری انجام گرفت که اهمیتشان با معیارها و ضوابط مادی و پولی امکان پذیر نبود. معمولاً هنگامی که پاره ای اطلاعات و داده های اقتصادی- اجتماعی در ارزیابی آثار زیست محیطی گنجانیده می شود، چون توسعه دهندگان اغلب هوشیارانه عمل می کنند و جنبه هایی مانند ایجاد کار و امکان رشد و گسترش زیرساخت ها را برای پیشرفت و رفاه انسان لازم می شمرند از این رو آنها به تحلیل نهایی سودها و منافع توجه می کنند و اطلاعات ناظر بر آثار این فعالیت های محیط زیست طبیعی مورد عنایت آنان نیست.
گذشته از منافع غیرمستقیمی که از آگاه کردن مردم درباره رفتار دوستانه با محیط زیست به دست می آید، منافع مستقیم چندی نیز از گنجاندن ارزیابی آثار زیست محیطی در تدوین طرح ها حاصل می گردد. توجه به این ارزیابی در نزدیکترین مراحل تدوین برنامه ها منافع بالقوه زیادی مانند پیروی بیشتر در طراحی و درختکاری، صرفه جویی در سرمایه و پیشرفت قابل قبول در توسعه و دوری از گرانتر شدن هزینه ها را دربردارد. به همین جهت است که در سال های گذشته در برنامه های توسعة سازمان ملل متحد بر ارزیابی آثار زیست محیطی در اجرای برنامه ها پافشاری شده است. وانگهی این اندیشه رو به رشد است که میان حفظ محیط زیست و توسعه هیچ گونه تضاد ذاتی وجود ندارد و از این رو می توان در راه پیشرفت هر دو کوشید. در واقع ارزیابی زیست محیطی نه تنها راهی برای شناخت آثار بالقوه فعالیت های انسانی بر محیط زیست است، بلکه موجب اصلاح و ارتقا هر دو نیز می شود.محیط زیست طبیعی با کیفیت بالا، منبع کلیدی گردشگری است. طرح های گردشگری اغلب روابط تنگاتنگ و وابستگی زیادی با کیفیت محیطزیست دارد. ارزیابی زیست محیطی اگر به گونه شایسته ای صورت پذیرد، موجب اصلاح طرح ها و پیشگیری از بروز ناکامی در توسعه گردشگری می شود و از تخریب پیش بینی نشده محیط زیست جلوگیری می کند. (محلاتی، 1381: 207)