غار ماهی کور و سمندر لرستانی
غارماهی کور
دو نمونه نادر و منحصر به فرد از « ماهیان کور غار » در استان لرستان وجود دارد که مشابه آنها در هیچ نقطه دیگری از دنیا یافت نشده است. این نوع ماهی ها به دلیل این که در آب های زیرزمینی و در تاریکی غارها زندگی می کنند به ماهی کور غار معروف هستند. زیست گاه این دو نوع ماهی در یک غار یا حفره آبی واقع در زیر کوه « چیلنگ » در شمال غربی روستای « لون » از توابع بخش پاپی در شهرستان خرم آباد قرار دارد.
مشخصات ماهیان کور غار لرستان
گونه اول ماهی کور غار با نام علمی « Iranocypris typhlops » از خانواده کپور ماهیان است. این گونه که ۴ تا ۵ سانتی متر طول دارد دارای دو جفت سبیلک است که یک جفت آن روی لب بالا و جفت دیگر در گوشه دهان قرار دارد. سر این ماهی تا حدودی پهن است و هیچ اثر خارجی از چشم در آن دیده نمی شود. رنگ ماهی در حالت زنده صورتی است. تعداد کمی فلس در پشت باله سینه ای آن وجود دارد. این ماهی به کوشش دکتر « بریان کد » از کشور کانادا، از سال ۱۹۹۰ به عنوان گونه در معرض آسیب در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از گونه ها قرار گرفته است.
گونه دوم ماهی کور غار با نام علمی « Paracobits Smithi » از خانواده سگ ماهیان است. این نوع ماهی علاوه بر این که از داشتن چشم محروم است، رنگدانه و فلس هم ندارد. سه جفت سبیلک دارد که دومین جفت از آن ها به خوبی رشد کرده و به انتهای سومین جفت می رسد. متوسط طول بدن آن ها ۴۵ میلیمتر گزارش شده است. سگ ماهی کور ایران از سال ۱۹۹۶ در لیست قرمز گونه های در معرض خطر قرار گرفته است. این نوع ماهی توسط زیست شناس انگلیسی « آنتوان اسمیت » کشف و در موزه تاریخ طبیعی انگلستان به نام خود وی ثبت شد.
زیستگاه این ماهی در آب‌های زیرزمینی است. در غار ماهی کور به دلیل اینکه دهانه این غار به سطح آب‌های زیرزمینی اتصال دارد، این امکان به وجود آمده که ماهی کور در طول شب‌ها به نزدیکی سطح آب در دهانه غار بیاید. این ماهی تنها روزهای گرم سال در نزدیکی آب‌های سطحی زمین دیده می‌شود. دمای آب محل زندگی این ماهی از ۵ تا ۲۸ درجه سانتیگراد متغیر است.

سمندر لرستانی
سمندر لرستانی گونه ای دوزیست دمدار میباشد که در دنیا تنها در کشور ایران آن هم در نقاط محدودی در لرستان یافت میشود. این دوزیست به شدت در معرض انقراض میباشد.. موضوع مهمتری که ارزش سمندر لرستانی را در بین سمندر های جهان بالا برده است نادر بودن آن میباشد. به دلایل بالا و بسیاری دیگر سمندر لرستانی را فرشته لرستانی نامیده اند.
جهان جانداران از ابتدا تا کنون دستخوش تغییرات فراوانی بوده اند. بسیاری از گونه های جانوری و گیاهی در زمان های مختلف تاریخ زمین از بین رفته اند. برخی از این انقراض ها را انقراض گروهی میخوانند. سمندر ها گروهی از دوزیستان میباشند که در نقاط مختلفی در سطح جهانی پراکندگی دارند. بسیاری از آنها پراکندگی وسیعی داشته و برخی دیگر فقط در نقاط محدودی پراکنده شده اند.
سمندر لرستانی با نام انگلیسی Lorestan Newt و نام علمی Neurergus kaiseri گونه ای دوزیست دمدار میباشد. این گونه بدنی لیز دارد (شبیه قورباقه ها) و دارای نقش و نگار زیبایی است. نقش و نگار زیبای این گونه دوزیست و پراکندگی محدود آن باعث جلب توجه بسیاری از افراد علمی و غیر علمی شده است. این گونه به دلیل اینکه وضعیت حفاظتی نگران کننده ای دارد و در حال انقراض میباشد برای افراد علمی مهم میباشد. اما زیبایی بیش از حد این سمندر و حرکات جذاب این گونه در آب باعث شده است که این گونه برای افراد غیر علمی نیز جذاب باشد.
سمندر لرستانی به دلایل مختلف در حال حاضر جرء لیست قرمز (Red List) واحد حفاظت جهانی (IUCN) قرار گرفته است..
سمندر لرستانی در مناطق کوهستانی و صعب العبور لرستان پراکنده شده است. زیستگاه اصلی سمندر لرستانی در مناطق آبشاری میباشد. این گونه سمندر برخلاف بقیه سمندر ها در رودخانه ها کمتر دیده میشوند. سمندر لرستانی در آب های سرد آبشاری یافت میشود و وجود آب فراوان و البته با منبع آبشاری آن که حاوی اکسیژن بالایی است یکی از مهمترین فاکتورهای کمک کننده به بقاء این گونه شده است..
مطالعات در زمینه سمندر لرستانی محدود میباشد. این مطالعات بیشتر محدود به افراد خارجی میباشد که روی این گونه انجام داده اند. مطالعات در خاک ایران توسط افراد ایرانی نادر میباشد.

این هم از تایید