مذاکره با طالبان و چالش های فراوری صلح در افغانستان

 بیان رخداد :
در هفته های گذشته اخبار و گزراشهایی در مورد جدی تر شدن توجه به روند صلح افغانستان با مشارکت طالبان و گروه های جریان افراط ( که در این نوشتار از آنها به نام طالبان یاد میشود) شنیده شده است، اما با وجود تلاش ها و توجه دولت افغانستان همچنان چالشهای گسترده ای فراروی راه صلح با مشارکت طالبان در افغانستان وجود دارد. چالش های که هر یک می تواند روند هر مذاکرات را ناکام کند. در این نوشتار تلاش میشود تا به چالش های عمده فراوری صلح با طالبان و آینده این امر پرداخته شود:
دولت افغانستان و اهداف از نقشه راه صلح با طالبان:
در گذشته از این که طالبان نشانی مشخصی نداشت تا به گونه مستقیم به آنها مراجعه کند ابراز نارضایتی کرده است. اما اکنون دولت افغانستان تلاشهای خود در مذاکرات صلح را در راستای تامین منافع ملی دولت و ملت افغانستان ارزیابی می کند و به تازگی، رییس جمهور کرزای ضمن از هر تلاشی که منجر به برقراری صلح و ثبات در کشور شود حمایت کرد. بنابراین باید گفت رویکرد کنونی دولت کابل در مذاکره با طالبان آن است که در حقیقت روند گفتگوها را بیش از آنکه امریکایی- طالبانی کند بین الافغانی نماید. یعنی توجه به تاکید همیشگی گفتگو با طالبان حتی پس از ترور های شخصیتهای مهمی همچون ربانی رئیس شورای صلح و اخیرا رئیس امنیت ملی ادامه داشته و کابل براین نظر است تا در طرحی پنج مرحله ای یا «نقشه راه فرایند صلح» تا سال ۲۰۱۵ میلادی اعضای طالبان را در ترکیب دولت این کشور مشارکت دهد. چنانچه در نظر است تا گروه های طالبان، حزب اسلامی و سایر گروه های مسلح، به مخالفت های مسلحانه خود پایان داده و از نهادهای نظامی به نهادهای سیاسی و احزابی سیاسی تغییر شکل دهند و در فرایندهای سیاسی شرکت کنند و یا در پست های کابینه یا استانداران محلی به ویژه در مناطق شرق و جنوب این کشور به کار گرفته شوند. این امر از نگاه دولت کابل تلاش برای تامین امنیت و ثبات دراز مدت افغانستان است و نیازمند احترام طالبان به قانون اساسی افغانستان، قطع رابطه با القاعده و سایر گروه های تروریستی، و کنار گذاشتن خشونت است. این خواسته در حالی است که طالبان عملا به دنبال گفتگوهای مستقیم با آمریکا بوده و دولت کابل را آلت دست آمریکایی ها می نامد.
اهداف طالبان از مذاکرات صلح:
اخیرا پس از مدت ها عدم پذیرش گفتگو توسط طالبان تایید کرده است که دو نماینده این گروه را به فرانسه فرستاده تا در نشست صلح پاریس شرکت کنند. در این بین به نظر میرسد طالبان هدف های تاکتیکی و استراتژیکی ویژه ای از مشارکت حداقلی در روند مذاکره دارد. یعنی طالبان با درک وضعیت سیاسی نظامی خود، دولت کابل، ناتو و امریکایی ها در افغانستان می کوشد از یک سو بیشترین امتیاز ها را دریافت کند و با عدم پذیرش پیش شرط هایی همچون قطع ارتباط با القاعده، پذیرش قانون اساسی افغانستان ، دست کشیدن از خشونت‌ها و .. در کنار فعالیت‌های نظامی از گزینه‌های سیاسی نیز استفاده کند. از این دیدگاه طالبان نگاهی تاکتیکی به مذاکرات دارد و با استفاده از امتیارتی همچون آزادی برخی از رهبران زندانی در گوانتانامو، گشایش دفتر سیاسی در خارج ، کاهش فشارها از سوی شورای امنیت می کوشد فرصت مانور بیشتری.. در معادلات افغانستان به دست آورد. در همین حین نیز با تاکید بر آغاز گفتگو ها مشروط بر خروج کامل نیروهای ناتو از افغانستان و عدم توجه به پیام های صلح دولت افغانستان ، عدم پذیرش نظام سیاسی افغانستان، قانون اساسی افغانستان خود را طرف اصلی امریکا در آینده افغانستان نشان دهد تا در صورت هر گونه معامله با امریکایی ها در سالهای پس از خروج امریکایی ها از افغانستان حداقل در بخش های جنوبی بازیگر اصلی تحولات باشد.
اهداف امریکا از مذاکره با طالبان :
پس از سالها جنگ و استفاده از رویکرد سخت افزاری بر علیه طلبان توجه ناتو و امریکا به مذاکره با طالبان معطوف شده و حاضر شده اند تا با آنان مذاکره نماید. در این حال با کاهش فشار شورای امنیت بر بخشی از رهبران طالبان امریکا امیدوار است که اختلاف هایی گسترده تر را میان بدنه و حتی رهبران طالبان نسبت به روند صلح و نوع نگاه به کابل و غرب ایجاد کند. در این راستا باید گفت واشنگتنن اکنون معتقد است باید هدف اصلی در مذاکرات با طالبان خروج آبرومندانه از افغانستان، توجه به منافع ملی میان مدت و بلند مدت ایالات متحده در افغانستان در آستانه خروج نیروها از افغانستان و باشد نه حل مشکلات دولت و طالبان در افغانستان. یعنی امریکا می کوشد طالبان را به مسیری سوق دهد که به منافع بلند مدت امریکایی ها در افغانستان آسیبی وارد نکنند. همچنین نیز واشنگتن می کوشد تا هر گونه ابتکاری در روند گفتگو با طالبان در اختیار خود باشد تا دولت افغانستان و مسائل مورد نظر دولت و جامعه افغانستان.
چشم انداز رخداد:
آنچه مشخص است روند مذاکرات صلح با طالبان در گرو نگاه بازیگران متعدد خرد و کلان داخلی منطقه ای و بین المللی است. در این بین هر چند رویکرد اعلانی این متغیرها و بازیگران مشارکت در صلح و دسترسی به توافق بین دولت و دولت کابل باشد، اما رویکرد اعمالی آنها نیز می تواند برخلاف این امر باشد. گذشته از این نیز با در نظر داشت نوع اختلافات بازیگران خرد و کلان موثر در روند صلح در افغانستان و همچین اختلافاتی چون اختلافات داخلی بین طالبان در مورد آینده نقش طالبان و روند صلح ، نوع نگرش اسلام آباد به بهره گیری از طالبان در آینده افغانستان، تلاش ترکیه و عربستان و قطر در سهم گیری بیشتر در روند صلح ، اختلافات دولت کابل و اپوزسیون در مورد جایگاه آینده طالبان، نوع نگرشهای متفاوت و منافع محور امریکا در افغانستان با دولت و گروه های افغانستانی باید گفت آینده دسترسی صلح با طالبان همچنان وابسته به متغیرهای گوناگونی است. متغیرهایی که با توجه به منافع گاه متضاد آنها روند دسترسی به صلح را سخت و سخت تر کرده است و هر گونه دسترسی به صلح بین دولت و افغانستان در آینده را همچنان در ابهام نگه داشته است