به نام خداوند ایثار و انصاف

به علت خطرهايي كه جان مردم را تهديد مي‌كند، قانون براي حمايت از مردم، بيمه‌هاي اجتماعي را اجباري اعلام مي‌كند و به همين دليل به آن بيمه ناشي از قانون نيز مي‌گويند. كارگران و طبقات ضعيف و كم درآمد كه قشر بزرگ هر جامعه‌اي را تشكيل مي‌دهند و بیشتر نیازمند بیمه هستند؛ معمولا نه به لزوم بیمه و فایده آن واقف هستند و نه توان مالی پرداخت حق بيمه را دارند. لذا دولت‌ها به منظور حمايت از اين قشرهاي آسيب پذير جامعه كه بخش بزرگي از آن نيروي كار و بازوي توليد جامعه محسوب مي شوند قانون بيمه‌هاي اجباري و يا بيمه‌هاي اجتماعي را تصويب نموده است. در اين بيمه، بخش بزرگتر حق بيمه توسط كارفرما و بخش كوچكي از آن توسط بيمه شده پرداخت مي‌گردد. بيمه شدگان به صورت مستقيم يا غير مستقيم مي توانند بيمه شوند.

با توجه به اینکه در ایران (همانند سایر کشورها) دو نوع بیمه (اجتماعی و بازرگانی) وجود دارد، نحوه فعالیت و همچنین اداره کردن آنها نیز با هم فرق می کند :
بیمه های اجتماعی: بیمه های اجتماعی در اغلب کشورها توسط دولتها اداره می شوند، در کشور ما نیز سازمان تامین اجتماعی متولی بیمه های اجتماعی است که زیر نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فعالیت می کند. ادارات تابعه سازمان تامین اجتماعی در کلیه شهرهای ایران امور مربوط به بیمه های اجتماعی را انجام می دهند. جدا از سازمان تامین اجتماعی ، سازمان خدمات درمانی ، که آن هم زیر نظر وزارت بهداشت کار می کند، به امور مربوط به درمان کارکنان دولت می پردازد.
بیمه های بازرگانی: بیمه های بازرگانی در اغلب کشورهای جهان خصوصی است و دولت فقط بر کار آنها نظارت دارد. در ایران نیز قبل از انقلاب غیر از شرکت سهامی بیمه ایران ، سایر بیمه ها خصوصی بود (بیمه ایران از ابتدای تاسیس تاکنون دولتی بوده و هست) پس از انقلاب بنا به مصوبه شورای انقلاب و پس از ان براساس قانون اساسی کلیه صنایع بزرگ و از جمله صنعت بیمه، دولتی شد . در حال حاضر بیمه های بازرگانی در ایران توسط شرکت های بیمه ایران ، آسیا ، البرز، دانا و صادرات و سرمایه گذاری ، که همگی دولتی هستند ، انجام می شود . البته این شرکتها زیر نظر بیمه مرکزی ایران فعالیت می کنند. بیمه مرکزی همانند بانک مرکزی است و با یکدیگر، معاونت بانک و بیمه وزارت امور اقتصادی و دارایی را تشکیل می دهند.

تفاوت بيمه‌هاي اجتماعي با بيمه‌هاي بازرگاني
الف – بيمه‌هاي اجتماعي به دليل الزام قانوني آن، اجباري مي‌باشد، اما بيمه‌هاي بازرگاني اختياري مي‌باشند.
ب – روابط بيمه‌گر و بيمه‌گذار در بيمه‌هاي اجتماعي بر اساس مصوبات قانوني تعريف گرديده ولي در بيمه‌هاي بازرگاني ناشي از توافق بيمه‌گر و بيمه‌گذار و قراردادي مي‌باشد.
ج- در بيمه‌هاي اجتماعي حق بيمه بر اساس ميزان حقوق و دستمزد تعيين مي‌شود. در صورتي كه در بيمه‌هاي بازرگاني حق بيمه به نسبت احتمال وقوع ريسك و ميزان سرمايه تعيين مي‌شود.
د- در بيمه‌هاي اجتماعي اگر حق بيمه را كارفرما پرداخت نكند، تعهد بيمه‌گر به قوت خود باقي است، ولي در بيمه‌هاي بازرگاني انجام تعهد بيمه‌گر منوط به پرداخت حق بيمه توسط بيمه‌گذار مي‌باشد.
م - در بيمه‌هاي اجتماعي معمولاً شخص ثالثی (کارفرما) در پرداخت بخش اعظم حق بیمه مشارکت می کند، در حالی که استفاده کننده از مزایای بیمه فرد دیگری است.
تامين اجتماعي از وظائف دولت‌هاست و معمولاً اين تامين از طريق بيمه‌هاي اجتماعي ميسر است. از آنجائيكه پوشش‌هاي محدود نظام بيمه‌هاي اجتماعي براي تامين خسارات كافي نيست، بيمه‌هاي بازرگاني توسط شركتهاي بيمه عرضه مي‌شود. بيمه‌هاي بازرگاني انواع مختلف دارد و قلمرو آن بسيار وسيع است. بيمه‌هاي بازرگاني كه موضوع فعاليت شركتهاي بيمه مي‌باشد، بطوركلي از نظر موضوع به بيمه اشياء، بيمه مسئوليت و بيمه اشخاص تقسيم مي‌گردد.
بيمه‌هاي بازرگاني در ايران بسيار متنوعند، تعدادي از بيمه‌ها با شرح مختصري از تاريخچه و پوشش‌هاي آن بشرح ذيل ارائه مي‌گردد:
 
بيمه‌هاي اموال:
 بيمه‌هاي اتومبيل
 بيمه آتش‌سوزي
 بيمه‌هاي مهندسي
 بيمه حمل و نقل (بيمه باربري)
 بيمه پول

بيمه‌هاي اشخاص:
 حوادث
 درمان
 عمر

بيمه‌هاي مسئوليت:
 بيمه مسئوليت مدني حرفه‌اي مشاغل مختلف
 بيمه مسئوليت كارفرما در مقابل كارگران
 بيمه مسئوليت مؤسسه حمل و نقل
 بيمه مسئوليت در مقابل همسايگان مجاور
 بيمه مسئوليت توليد