تاريخچه و روند تكوين رسانه جمعي
ازنظر فرهنگ انديشه ي نو: سيستمها يا دستگاه هاي انتقال اطلاعات و يا سرگرمي از جمله راديو – تلويزيون – فيلم – كتاب و غيره را رسانه مي گويند.
از نظر فرهنگ الفباي قياسي : به مجموعه ابزارها و روشهايي كه براي ارتباط اجتماعي و شخصي به كار مي رود را رسانه مي گويند.
مارشال مك لوهان : رسانه همان پيام است به فرمهاي فناوري شده . رسانه ها امتداد انشان هستند در واقع مك لوهان معتقد است رسانه ابزار يا امتداد ارتباطات انساني است .
انواع رسانه :
1- رسانه شخصي بيشتر مربوط به علايق – انديشه ها –توانمديها- آثار –خاطرات – اشعار- تصاوير و درد دلهاي افراد مي باشد.
2- رسانه هاي جمعي : مجموعه ابزارها وروشها و مسيرهايي كه براي ايجاد ارتباط با مخاطبان انبوه به كار گرفته مي شود را رسانه هاي جمعي مي گويند .
رسانه ي جمعي رسانه اي است كه در زمان واحد پيامهاي يكسان را براي تعداد زيادي از افراد ارسال مي كند.
انواع رسانه هاي جمعي :
1- رسانه هاي نوشتاري (مكتوب ) : كتاب – روزنامه – مجله
2- رسانه هاي ديداري (تصويري ) : تلويزيون – سينما
3- رسانه هاي شنيداري (تصويري) : راديو
4- رسانه هاي مجازي : اينترنت – شبكه هاي اجتماعي – vb2
5- رسانه هاي ديجيتالي (الكترونيلي ): موبايل – sms-mms – بلوتوث
6- رسانه هاي شفاهي : منبر –خطابه- سخنراني – شايعه سازي –face to face
7- رسانه هاي خياباني (تبليغات شهري ) : بيلبوردها – بنرها
وظايف وسايل ارتباط جمعي (رسانه ها) :
1- وظايف خبري و آموزشي
2- وظايف راهنمايي و رهبري
3- وظايف تفريحي و تبليغي
اهميت رسانه ها و وسايل ارتباط جمعي :
رسانه ها قدرت بسيار در جذب مخاطب انبوه و توانيي در شكل بخشيدن به افكار عمومي را دارند . رسانه ها بخش وسيعي از ماهيت افكار عمومي را شكل مي دهند. نقش رسانه هاي جمعي در حوزه هاي گوناگون زندگي بشري از جمله تحولات سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي ، اقتصادي و مناقشات بين المللي افزايش يافته و با گسترش تاثير گذاري آنها در تمامي حوزه هاي عصر كنوني را به عصر ارتباطات و جامعه ي اطلاعاتي تبديل كرده است .
كاركردهاي رسانه ها:
1- اطلاع رساني خبري مهمترين رسالت رسانه هاست .
2- نظارت از طريق جمع آوري و توزيع اطلاعات در مورد رويدادهاي محيط اطراف
3- همبستگي بخشي از جامعه در واكنش به رويدادهاي محيط از طريق تفسير و تحليل اطلاعات و هدايت نحوه ي واكنش ها (مديريت بحران )
4- انتقال ميراث اجتماعي و تاريخي (فرهنگ ) از نسلي به نسل ديگر
5- تفريح وسرگرمي
6- ابزار اقتصادي است . آگهي هاي تجاري – شركت هاي هرمي – تبليغات اينترنتي
7- اشتراك گذاري كه ويژگي رسانه هاي نوين است .
فصل دوم :
روند تكوين و سير تحول وسايل ارتباط جمعي :
1- ارتباط غير كلامي : ارتباط اوليه انسان اشاره اي و غير كلامي بوده است . انسان از طريق لمس كردن – حركات چهره – حركات دست – طبل زدن – دود و آتش به تبادل پيام مي پرداخت.
2- زبان شفاهي ( ارتباط غير الفبايي) : انسان براي ارتباط بيشتر با اطراف خود به زبان شفاهي متوسل شد . ارتباط مستقيم (چهره به چهره ) و نيز استفاده از 5 حس بشري در اين دوره مورد استفاده قرار مي گرفت .ارتباط الفبايي :' اختراع بزرگ حروف الفبا در يونان در هفتصد سال پيش از ميلاد انقلابي در ارتباطات بشر ايجاد كرد. حروف الفبا به عنوان پل گفتار و نوشتار موجب انتقال افكار و تكامل ارتباط غير الفبايي و دگرگوني كيفي در ارتباطات انساني شد .
3- ارتباط نوشتاري : اختراع چاپ توسط گوتنبرگ موجب آغاز عصر كتابت و ارتباط نوشتاري انسان به همراه ارتباط كلامي شد.
4- انتشار مطبوعات : با پيشرفت صنعت چاپ انتشار مطبوعات به عنوان نخستين وسيله ارتباط نوين تحولي در ارتباط بشر ايجاد كرد . مطبوعات محصول مهم جامعه صنعتي است .
5- اختراع تلكس و تلگراف : با اختراع برق و پيدايش تلكس و تلگراف توسط ساموئل مورس انگليسي در سال 1832 ارتباطات راه دور جاي خود را به دوندگان مقام اسب هاي تندرو و كبوتران نامه بر داد.
6- اختراع تلفن : توسط گراهام بل و توماس واتسون آمريكايي در سال 1876 امكان ارتباط با سيم بشر را فراهم كرد.
7- اختراع بي سيم : اختراع ارتباط بي سيم و راديو توسط ركني ايتاليايي در سال 1995 عصر الكتروني را در اواخر قرن 19 رقم زد.
8- ظهور سينما : تولد سينما جنبه سرگرمي و تفريحي و پركردن اوقات فراغت به رسانه ها را ايجاد كرد .
9- اختراع تلويزيون : ظهور تلويزيون بعد از جنگ جهاني دوم موجب يكسان سازي و همگون سازي مخاطبان و كنار رفتن مركزيت راديو در ارتباط بشر شد .
10- اختراع ماهواره : ماهواره توسط روسها و براساس انديشه پوپوف ودر سال 1957 اختراع شد و آغازگر ارتباط ماهواره اي بشر و شكل نويني از ارتباط راديويي انسانها شد.
11- ظهور اينترنت : دومين انقلا ارتباطات بشر بود. اختراع كامپيوتر و ظهور اينترنت تحول عظيمي در زندگي بشر ايجاد و موجب انقلاب اطلاعات و شكل گيري شبكه ها و گسترش ابرشاه راههاي اطلاعاتي با استفاده ازسه تكنولوژي صنايع شامل كامپيوتري – مخابرات و فيلم سازي است .
مهمترين دوره اي كه موجب تحول در ارتباطات بشركدام است ؟ اختراع و كشف حروف الفبا و اينترنت و ابر شاه راههاي ارتباطي
منبر يك رسانه عمومي در اسلام :
منبر : محل بلند و مرتفعي است كه خطيب يا واعظ بر بالاي آن رفته و سخنراني مي كند.
تاسيس منبر به صدر اسلام بر مي گرددكه پيامبر مكرم اسلام بر فراز آن مي نشستند و وحي الهي را به مردم ابلاغ مي نمودند.
اولين منبر براي رسول خدا (ص ) كه سه پله داشت بعد از پيامبر هركدام از خلفا بر تشريفاتي كردن منبر و پله هاي آن افزودند بطوري كه پيامبر منبر معاويه 6 پله با تزئينات گرانقيمت داشت .
دركشور ما به دليل استقرار حكومت اسلامي ونيز ساختار و فرهنگ مذهبي منبر از اهميت زيادي برخوردار است وبه عنوان يكي از عناصر كليدي مساجد و اماكن مذهبي محسوب مي گردد . درتاريخ اسلام منبر هميشه همراه و در كنار محراب قراردارد. امروزه منبر همچنان كاربرد خود رادارد و خطابه بسياري از علما و مراجع در منبر ها منشاء بسياري ار تحولات در ايران بوده است .
آسيب شناسي منبر :
1- قرارگرفتن منبر در راستاي اهداف شخصي ، گروهي ، سياسي (آخوندهاي درباري )
2- كم سوادي و مطالعه كم وعاظ و خطبا
3- بدعت گذاري و انحرافات در موضوعات ديني
4- نگاه درآمديي به منبر كه جايگاه مقدسي دارد
5- عدم جذب مخاطبان خصوصا از نسل جوان
6- جايگزيني احساسات برمنطق و فلسفه و استدلال (مداحي بجاي موعظه )
7- ضرورت بازانتشار سخنراني وعاظ توسط رسانه هاي نوين ارتباطي
رسانه هاي چاپي :
1- مطبوعات از قديمي ترين ، مهم ترين و شناخته ترين وسايل ارتباط جمعي اند كه علاوه بر جنبه هاي اطلاع رساني و تاثير گذاري بر افكار عمومي در حوزه هاي مختلف علمي ، فرهنگي ، اجتماعي و اقتصادي ، بيشترين تاثير و كاربرد را در حوزه ي سياسي دارند . به نحوي كه اهميت سياسي مطبوعات ركن چهارم دموكراسي لقب داده است و بخشي از زندگي سياسي هر كشور محسوب مي شود . ( كاركردهاي سياسي )
تاريخچه مطبوعات :
همانطور كه گفته شد كه نخستين عصر ارتباطات جمعي در حدود سال 13450 ميلادي با اختراع چاپ آغاز شد . مارشال مك وهان كانادايي معتقد است در اين عصر روابط اجتماعي و انديشه ها و رفتارهاي انساني همه تحت تاثير شديد نوشته هاي چاپي قرارگرفتند وي اين عصر را به عنوان كهكشان گوتنبرگ معرفي مي كند.
البته از زمان اختراع گوتنبرگ تا انتشار وسيع و مداوم اخبار و انديشه ها و ايجاد ارتباطات جمعي واقعي چند قرن فاصله است ، نخستين روزنامه هاي چاپي اروپايي به تعداد نسبتا زياد و با نظم و دوره اي از دهه سوم قرن 17 يعني حدود 2 قرن پس از ايجاد صنعت چاپ بوجود آمد . ا زاواخر قرن 18 به دنبال انقلاب كبير فرانسه و گسترش انديشه هاي آزادي خواهي انتشار و خواندن مطبوعات پيشرفت و عموميت پيدا كرد. و بصورت فردي در آمد كه از آن زمان مي توان گفت پديده ارتباطات جمعي با پديده ي وسيع صنعتي شدن گره خورد .
1 – روزنامه هاي پرتيراژه جهان : نيويورك تايمز- گاردين – واشنگتن پست –استريت ژورنال – ساندي تايمز- لوموند فرانسه
ويژگي هاي روزنامه هاي پرتيراژ جهان :
1- چاپ شمارگان بالا
2- توزيع گسترده در ادارات ، شركت هاي خصوصي ، كيوسك هاي مطبوعاتي ، اتقا هاي خبر تلويزيون ها و دفاتر خبر گزاري ها
3- استناد خبرگزاري ها و ساير رسانه ها و مسئولان به اخبار و مطالب آن ها
4- دفاتر پذيرش آگهي ها
5- اعزام گروه هاي خبري به نقاط مختلف جهان
6- دفاتر و نمايندگي ها و خبر نگاران متعدد در اقصي نقاط جهان
7- هماهنگي با نظامهاي حاكم بر كشورهاي خود به عنوان ابزار مهم و تاثير گذار سياست خارجي
انواع نشريات
ازنظر زمان : 1- روزنامه ، هفته نامه ، ماه نامه ، فصل نامه ، گاه نامه ، سال نامه
ازنظر موضوعي : فرهنگي – اقتصادي – علمي ، ورزشي ، سياسي ، اجتماعي ، تقسيم بندي كلي روزنامه ها ، روزنامه هاي بازرگاني ، خبري و تخصصي
انواع روزنامه ها : ملي – روزنامه هاي محلي – تخصصي
اولين روزنامه در ايران: كاغذ اخبار توسط ميرزا صالح شيرازي
دومين روزنامه در ايران: د راروميه به زبان آشوري با عنوان زاراريت باهرا ( اشعه روشنايي)
سومين روزنامه در ايران: وقايع التفاقيه توسط امير كبير
اولين چا پخانه در ايران : توسط ميرزا زين العابدين تبريزي بود
خبر گزاري هاي مهم جهان : 5 غول خبر جهان
1- فرانس پرس فرانسه : در سال 1835 ميلادي در پاريس فرانسه تاسيس شد . 150 نمايندگي در سراسر دنيا دارد . روزانه قريب به دوميليون كلمه خبر به سراسر دنيا مخابره مي كند. حدود 900 خبرنگار در جهان دارد. علاوه بر اخبار گزارشهاي مصور نيز به تلويزيون هاي بزرگ دنيا مخابره مي كند. فرانس پرس در حاليكه نسبت به خبر گزاري هاي ديگر اخبار و مطالب آن از صحت و دقت بيشتري برخوردار است اما مشهوراست كه وابستگي به دولت فرانسه مي باشد.
2- رويتر : درسال 1851 ميلادي در لندن تاسيس شد وابستگي شديد به دولت انگليس دارد و كاملا در خدمت سياست هاي استعماري اين كشور مي باشد. رويتر در زمينه جعل و تحريف اخبار سابقه طولاني دارد و دراين زمينه ازتخصص ويژه اي برخوردار است حدود 100 دفتر نمايندگي در سراسر دنيا دارد كه روزانه بيش از 2 ميليون كلمه مخابره مي كند . به اخبار اقتصادي و مالي و بورس اهميت ويژه اي مي دهد و تلاش دارد از جديدترين تكنولوژي ها در عرصه خبري استفاده كند.
3- خبرگزاري آسوشيتد پرس : در سال 1848 ميلادي در آمريكا تاسيس شد درحال حاضربزرگترين آژانس خبري جهان محسوب مي شود بيش از 7000 گزارشگر ، عكاس ، خبرنگار در سراسر دنيا دارد. بودجه و مديران آن از سوي آژانس بين المللي يهود تامين و تعيين مي شود از اين رو كاملا در خدمت سرمايه داران صهيونيست بين الملل مي باشد. روزانه 17 ميليون كلمه خبر به سراسر دنيا مخابره مي كند و بهترين و غني ترين سرويس عكس خبري جهان را در اختيار دارد.
4- يونايتد پرس : در سال 1958 ميلادي در آمريكا تاسيس شد ودومين خبرگزاري جهان محسوب مي شود . روزانه 11 ميليون كلمه خبر مخابره مي كنند . سرعت انتشار اخبار در اين خبرگزاري بسيار مهم است . داراي امكانات بسيار گسترده و پيشرفته براي جمع آوري و انتشار اخبار است . با بهره گيري از ماهواره هاي مخابراتي در كمتر از يك دقيقه خبر را به سراسر جهان مخابره مي كند.
5- تاس : در سال 1925 در روسيه (شوروي سابق ) تاسيس شد . پوشش خبري گسترده اي ندارد و بعضا براي پوشش اخبار خارجي خود از اخبار خبرگزاري هاي امريكايي و اروپايي بهره مي برد.
ساير خبر گزاري هاي مشهور جهان : پيشن هوا چين – كيودو ژاپن – IFP اسپانيا – Dpi آلمان
خبرگزاري هاي ايران :
1- جمهوري اسلامي ايران (ايرنا)
2- فارس
3- ايسنا
4- مهر
5- واحد مركزي خبر
6- ايلنا
راديو و تلويزيون :
رسانه هاي گفتاري و تصويري آيا راديو همچنان غول رسانه اي محسوب مي شوديا خير؟ توضيح دهيد. (خير ) صفحه 190 كتاب
راديو رسانه بحران است مثل روستاهاي كوچك كه براي مردم راحت و در دسترس تر و ارزان تر است و هنوز هم هست و از آن استفاده مي شود.
تاريچه راديو :
اختراع راديو ناشي از پيشرفتهاي علمي و صنعتي قرن 19 پس از كشف الكترومغناطيس ماركس وبر انگليسي و توليد امواج هرتز و آنتن توسط الكساندر پوپوف روسي ماركني دانش جوي جوان ايتاليايي توانست در سال 1896 راديو را اختراع و به نام خود ثبت كند و اساس نظام ارتباطي راديويي را پايه گذاري كرد و به پدر راديو شهرت یافت.
مهمترين راديوهاي جهان :
1- راديو صداي آمريكا
2- راديو بي بي سي
3- راديو انگليس
4- راديو مسكو
5- راديو صداي اسرائيل رژيم صهيونيستي
6- راديو پكن
7- راديو قاهره
8- راديو كانادا
9- راديو فردا
10- راديو زمانه
11- راديو اروپاي آزاد
12- بنگاه راديويي استراليا
راديو در ايران:
بيشترين يادگيري و روابط اجتماعي از طريق فرهنگ شفاهي و كلامي انجام مي گيرد برنامه هاي راديويي از تركيب سه عنصر كلام و موسيقي و صدا پديد مي آيد.
در سال 1305 نخستين دستگاه بي سيم موج بلند در تهران و شهرهاي تبريز ، مشهد، كرمان و كرمانشاه و خرمشهر آغاز به كار كرد.
در سال 1316 وزارت پست وتلگراف سه دستگاه فرستنده موج كوتاه و متوسط خريداري و راه اندازي كرد.
درسال 1319 نخستين فرستنده راديويي با يك موج كوتاه و باقدرتي برابر 20 كيلو وات و همچنين يك موج متوسط برابر 2 كيلو وات قدرت در تهران آغاز به كاركرد كه زير نظر سازمان پرورش افكار اداره مي شد با آغاز جنگ جهاني دوم راديو درايران تعطيل شد ، اما پس از پايان جنگ جهاني نخستين استويدو راديويي در اداره انتشارات و تبليغات واقع در ميدان ارگ تهران راه اندازي شد . سرپرستي راديو در آغاز زير نظر تبليغات و انتشارات بود در سال 1335 به وزارت كار و تبليغات واگذار شد و در سال 1336 دوباره به اداره تبليغات و انتشارات برگشت در سال 1343 در زير مجموعه سيستم اطلاعاتي قرار گرفت و سرانجام در سال 1347 پس از ادغام با سازمان راديو و تلويزيون ملي ايران تاسيس شد (صدا وسيماي جمهوري اسلامي ايران )
تاريخچه تلويزيون :
ايده تلويزيون براي اولين بار در سال 1908 ميلادي ارائه شد و 20 سال بعد توسط دانشمندبرتر اسكاتلندي تحقق يافت (برد) دستگاهي ساخت كه با استفاده از تكنولوژي نور و موج تصاوير را منتقل كند.
اولين آزمايش نهايي تلويزيون در سال 1941 در نيويورك امريكا صورت گرفت و عمل انتقال تصاوير از راه دور نمايش داده شد نخستين برنامه تلويزيون رنگي جهان در سال 1951 در آمريكا پخش شد . آمريكا بزرگترين توليد كننده برنامه تلويزيوني در جهان است بيش از 160 آژانس تلويزيوني جهان را به خود اختصاص مي دهد پس از آمريكا ، انگليس مقام دوم فرانسه – آلمان – ژاپن رتبه هاي بعدي را دراختيار دارد.
ماهواره :
مقدمه
اختراع وبه كارگيري ماهواره تحولي بزرگ در عرصه ارتباطات ايجاد كرد ويكي از مهمترين شاهكارهاي بشر در انقلاب صنعتي محسوب مي شود.
ماهواره فرايند ارتباطات را به كلي دگرگون كرد و توانمندي هاي ارتباطي را بصورت چشمگيري ارتقاء داد.
امروزدانش ساخت ، پرتاب و دريافت اطلاعات ماهواره اي از شاخص هاي توسعه يافتگي محسوب مي شود.
اهميت ماهواره :
امكان برقراري ارتباط بين كشورها و قاره ها ، افزايش همكاري ها و تاملات بين المللي ، تقويت فرستنده هاي تلويزيوني و راديويي كاهش هزينه ها، صرفه جويي در زمان ، پيوستگي جريان اطلاعات ميان كشورها ، ارتقاء مدارهاي تلفني ، تامين امنييت ، افزايش توانمندي و كارايي نظام حمل ونقل ، سيطره نظامي ، امورتحقيقاتي و علمي
تاريخچه ماهواره :
در سال 1945 ميلادي و آرتور. سي . كلارك افسر نيروي هوايي بريتانيا براي اولين بار طرح پرتاپ ماهواره مخابراتي به فضا را ارائه كرد اما در سال 1957 نخستين ماهواره توسط دانشمندان شوروي ، آمريكا و سپس آلمان ، فرانسه ، كانادا و كشورهايي چون هند ، ژاپن ، چين و انگليس به دانش ماهواره دست يافتند . بعضي از كشورهاي عربي نيز ماهواره اختصاصي دارند كه البته دانش ساخت و پرتاب ما هواره را در اختيار ندارند .
انواع ماهواره از نظر ماموريتي :
1- ماهواره هواشناسي
ارتباطات راديويي و مخابراتي
3- رديابي
4- تحقيقاتي و علمي
5- نظامي و جاسوسي
اجزاي ماهواره :
سيستم برق ، مخزن سوخت ، كامپيوتر ، سيستم تامين انرژي ، دوربين و آينه هاي خورشيدي
انواع ماهواره از نظر وزن :
1- ماهواره هاي بزرگ با وزن بالاي 1000 كيلوگرم
2- ماهواره هاي متوسط با وزن بين 1000-500 كيلوگرم
3- ماهواره هاي كوچك با وزن بين 500-100 كيلو گرم
4- ماهواره هاي ميكرو با وزن بين 100-10 كيلو گرم
5- ماهواره هاي نانو با وزن كمتر از 10 كيلو گرم كه بسيار بسيار هزينه بر است .
ايران و فناوري ماهواره :
در سال 1348 اولين ايستگاه دريافت ماهواره را در اسد آباد همدان ( ايستگاه شهيد قندي ) ايجاد كرد . بومهن و اصفهان ( 1365) ايستگاه ماهواره اي تاسيس شد.
نخستين ماهواره ايراني به نام سيناي يك در تاريخ 5 آبان 1384 از پايگاه فضايي روسيه مركزي به فضا پرتاب شد سينا يك نخستين ماهواره ايراني بوده كه با مشاركت شركت هاي روسي ساخته شد و ماهواره مطالعاتي و تحقيقاتي براي بررسي منابع زيرزميني و عواقب ناشي از حوادث غير مترقبه به كار مي رود.
از بهمن 88 ايران موفق به دستيابي دانش ساخت و پرتاب ماهواره به فضا شهد و اولين ماهواره ايراني به نام اميد در بهمن ماه 88 با پيام رئيس جمهور به فضا پرتاب شد و ايران بعنوان چهل و سومين كشور جهان وارد باشگاه فضايي جهان شد .
سینما
دومین وسیله ارتباط جمعی سینما ست .
ویژگیهای سینما:
۱- برانگیختن احساسات وتصرف قوه تخیل مخاطبان
۲- روشنفکری افکار عمومی
۳-افزایش سطح آگاهیها .اطلاعات جامعه و مردم
۴- اشاعه اندیشه ها
۵- تفریح و سرگرمی (اوقات فراغت )
۶-تاثیرات سیاسی -فرهنگی و اعتقادی سینما
تاریخچه سینما
تکاپوبرای پیدایش پدیده ای به نام سینما از زبان لئوناردو داوینچی هنرمند ایتالیایی آغاز شد پس از آن دانشمند بلژیکی بنام جوزف پلاتو در سال ۱۸۳۲ دستگاهی بنام چرخ زندگی یا شهر فرهنگ در نهایت اختراع سینما توگرافی یا صنعت سینما بنام لویی لومیر فرانسوی به ثبت رسید. امریکا بزرگترین تولیدکننده سینمایی است و شهرک سینمایی هالیود بزرگترین مرکز فیلم سازی در جهان است .
سینما در ایران
برای اولین بار در سال ۱۲۷۹ شمسی در زمان مظفرالدین شاه قاجار به ایران آمد. اولین فیلم ایرانی ۱۳۱۱ بنام دختر لر توسط یک کمپانی هندی ساخته شد وبه نمایش در آمد .
اخلاق رسانه ای
۱- تعهد و الزام از صحت مطالب منتشره
۲- انتشار حقایق
۳- ذکرمنبع
۴- پرهیز از اعمال سلیقه
۵- منافع فردی و گروهی (باندی -جناحی -سیاسی)
۶- نگاه منفعت طلبانه - درآمد زایی ممنوع
دانشگاه جامع علمی کاربردی
