اصول پایه در طراحی نمودار سازمانی
برای تهیه نمودار سازمانی ، رعایت موارد ذیل توصیه می گردد:
1)برای نشان دادن واحد های سازمانی از کادر مستطیل استفاده شود( البته گاهی از دایره یا سایر شکل های هندسی نیز استفاده می شود).
2)مهمترین واحد سازمانی را معمولا" در بالای نمودار قرار می دهند، به طوری که فاصله هر واحد از بالاترین واحد معرف میزان قدرت و اهمیت آن واحد است. در نمودارهای افقی ، مهمترین واحد رادرسمت راست و در نمودارهای دایره ای، مهمترین واحد رادر مرکز قرار می دهند.
3)خطوطی که بین واحدهای سازمانی رسم می شود، باید نشان دهنده روابط سازمانی باشد.
4)اگر متمایز ساختن واحد های صفی از واحد های ستادی مورد نظر باشد،باید واحد های ستادی رادر کنار خط فرماندهی ( سلسله مراتب سازمانی) ترسیم کرد.
5)اگر خط ارتباطی میان دو واحد،فقط مبین اعمال بخشی از قدرت باشد،آن را با خط چین (---) نشان می دهند.

نمودار سازمانی یا سازمان نما موارد ذیل را منعکس می نماید:
الف) سطوح مدیریت ب) تقسیم کار با منصب ها وعناوین افراد ج) روابط سرپرستی ( رئیس ومرئوس) د)مسیرهای ارتباطی سازمان
راهنمای سازمان
راهنمای سازمان معرف وضعیت رسمی سازمان است ودر برخی از سازمانهای بزرگ ، برای معرفی ساختار سازمان رسمی از آن استفاده می شود.
راهنمای سازمان معمولا" مشتمل بر اطلاعاتی نظیر موارد ذیل است:
1-خط مشی ها ورویه ها 2-نمودارها 3- اهداف سازمانی 4- شرح شغل مدیران اجرایی اصلی 5- رهنمودهایی در مورد وظایف مدیران اجرایی

صف وستاد

سازمانها معمولا" از واحد های متعددی تشکیل می شوند که آنها را به طور کلی به واحد های ستادی وپشتیبانی وواحد های صفی تقسیم می کنند.
واحد های ستادی برای پشتیبانی از واحد های صفی ایجاد می شوند.وظایف و کارهای واحد های واحد های صفی به طور مستقیم با اهداف سازمان سرو کار دارند،یعنی انجام وظایف صفی به طور مستقیم به اهداف سازمان کمک می کند ف در حالی که واحد های ستادی به طور غیر مستقیم ، از طریق کمک به انجام وظایف صفی، در تحقق اهداف ساز مان موثرند.

واحد های ستادی به دو دلیل در سازمان مورد توجه قرار می گیرند:
1-ازنظر افزایش پیچیدگی در فراگردها ، جریان کارها، روش ها وعناصر سازمانی،بویژه افزایش پیچیدگی فنی و فن آوری .
2-توسعه یافتن سازمان و مطرح شدن نیاز به بخش های پشتیبانی برای حمایت ازبخش های عملیاتی

انواع واحد های ستادی

1- ستادشخصی: منظور از ستاد شخصی ، واحد یا فردی است که به طور اختصاصی در خدمت یک مدیر اجرایی قراردارد وبه اموری نظیر جمع اوری وتحلیل اطلاعات، رفع فوری مشکلات اضطراری ، ارائه راه حل های گوناگونبرای حل مسائل و وتهیه پیش نویس نامه های اداری می پردازد.
2- ستاد تخصصی : منظوراز ستا د تخصصی ، واحدی تخصصی است که برای انجام وظایف ویژه ای ایجاد می شود،نظیر واحد های حسابداری،امور کارکنان ،خرید و خدمات ماشینی.
3-ستاد عمومی: منظور از ستاد عمومی واحدی است که کمک های گسترده ای به مدیریت عالی سازمان می کند وفعالیت های آن مانند سار واحد های پشتیبانی ، محدود به انجام وظایف یک اداره خاص نمی شود.
ستاد عمومی بر دوقسمت تقسیم می شود:
1)ستاد عمومی شخصی 2 )ستاد عمومی تخصصی
منظور از ستاد عمومی شخصی فرد یا واحدی است که به رئیس سازمان کمک می کند و همانند چشم و گوش درخدمت وی قرار می گیرد.
ستاد عمومی تخصصی واحدی است که برای انجام اموری نظیربازاریابی ،روابط کار، ومهندسی ونظایر آن ایجاد می شود وبا توجه به اهداف و منابع کلی سازمان به انجام وظایف می پردازد.(تسهیل گر)

دومبنایی کلی برای سازماندهی را که می توان مد نظر قرارداد
1)سازماندهی بر مبنای هدف 2) سازماندهی بر مبنای فراگرد

فراگرد سازماندهی رسمی

نظریه پردازان کلاسیک بر این باورند که هرچه وظایف و فعالیت های افراد و گروهای کاری سازمانبه طور دقیقتری تعریف شوند انجام وظایف سازمان آسانتر وبهتر خواهد شد.
طبق نظریه های کلاسیک، برای سازماندهی باید مراحل چهار گانه ای به شرح ذیل طی شوند:
الف- تقسیم کل سازمان در قالب چند بخش عمده
ب- ایجاد ارتباط میان سطوح سازمانی با توجه به اختیارات انها
ج- مرتبط ساختن سلسله مراتب سازمانی
د-جایابی برای کارکنان و تثبیت نیروها


به طور کلی برای طراحی واحد های سازمانی می توان روشهای متعددی را با توجه به موارد ذیل به منزله مبنای تفکیک مد نظر قرار دارد:
1-وظایف سازمان 2- برنامه ها 3- مراحل انجام کار 4- انواع مشتریان و ارباب رجوع 5- ناحیه ها و مناطق جغرافیایی 6- بازارها 7- زمان فعالیت