ریسک پذیری و فرهنگ

شما تا چه حد بر ریسک های بازار و کسب وکار خود کنترل و نظارت دارید؟
شاید تعجب کنید اگر بگوییم که پاسخ شما به این پرسش، ارتباط بسیار نزدیکی با فرهنگی دارد که در آن رشد کرده اید! در حقیقت، «ریسک» یک مفهوم خاص است که تنها توسط افرادی درک می شود که حقیقتا طالب و خواستار آن باشند. هر چه میزان کنترل و تسلط شما بر شرایط بیشتر باشد، بهتر می توانید درباره مفهوم انواع ریسک پذیری ها قضاوت کرده و در نهایت، سود بیشتری به دست آورید.
بنابراین «رویکرد مدیریت ریسک» شما تا میزان زیادی از فرهنگ و شخصیت درونی تان منشا می گیرد. شما تا جایی که ممکن باشد به تصمیمات درونی خود پایبند هستید و بیش از هر چیز، نسبت به تصمیمات رقبای خود آسیب پذیر هستید. هندسه ریسک پذیری به طور اساسی حول یک سوال ساده مطرح می شود و آن اینکه: چه کسی مسوولیت را بر عهده می گیرد؟

پاسخ این سوال در شرکت ها و سازمان های مختلف، تاریخچه قدیمی ای دارد و تقریبا به سال ۱۹۸۶ میلادی بازمی گردد. مثلا یک فرض آن است که هنجارها و ارزش های جامعه غربی با مدرنیزه شدن رشد اقتصادی همراه است. ریسک پذیری ای که تحت تاثیر انتخاب ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و اجتماعی یک فرد قرار نگرفته باشد، به ندرت در تاریخ کسب وکار مشاهده می شود. مدیریت ریسک موفق نیز از این قاعده مستثنی نبوده و حتی با مدل سازی ریاضیاتی نیز قابل ارزیابی است.
در این نوع فلسفه یا مکتب تفکری، سرنوشت ما تحت تاثیر عوامل خارجی قرار داشته و دانش ما درباره این نیروها محدود است؛ به طوری که پس از رویارویی با الگوهای ریسک پذیری خارج از کنترل خود، با سردرگمی و شگفتی مواجه می شویم. فرهنگ ها در پذیرش ریسک تحت تاثیر عوامل زیادی قرار می گیرند که شامل مشتریان، تامین کنندگان، کارمندان، سرمایه گذاران، دولت و جامعه هستند. در برخی فرهنگ ها، ریسک پذیری می تواند توسط افراد دیگر نیز به شما القا شود یعنی یک تیم یا گروه کاری خود به استقبال ریسک برود و تنها یک نفر مسوولیت عواقب ریسک پذیری را بر عهده نداشته باشد. البته هر دو نوع ریسک پذیری تحت تاثیر عوامل درونی یا بیرونی از قدرت و اهمیت خود برخوردار است. در مراحل اولیه یک انقلاب صنعتی، لازم است تا ریسک پذیری به صورت درونی انجام شود؛ یعنی یک فرد پیشرو یا رهبر ریسک پذیر مورد نیاز است. اما حمایت بیرونی نیز برای کسب موفقیت لازم است. با این حال، هر چه بازار و جهان اقتصاد با رقیبان بیشتری انباشته می شود، کنترل و تسلط ما بر آن نیز کاهش می یابد. آنچه برای رویارویی با این اکوسیستم موردنیاز است، برخورداری از یک «مزیت رقابتی» است. در این میان باید به شرکای خود نیز اعتماد کنید؛ زیرا کسانی که خود را در ریسک پذیری با شما شریک می دانند، کمتر از شما سوءاستفاده یا به شما خیانت خواهند کرد. اما به سادگی می توان تشخیص داد که یک فرهنگ از درون یا بیرون القا می شود. برای این منظور، یک موسسه تحقیقاتی مطالعات خود را روی نمونه ای متشکل از ۱۰۰۰۰۰ مدیر در ۱۰۰ کشور جهان طی ۲۵ سال اخیر انجام داده است. در یکی از پیمایش های اخیر، از این مدیران خواسته شد که میزان موافقت خود با عبارت زیر را بیان کنند: «من خودم مسوول هر آنچه هستم که برای من اتفاق می افتد.» میزان توافق مدیران برخاسته از فرهنگ های گوناگون در کشورهای مختلف در نمودار نشان داده است:
نتایج بررسی ها و داده های در دسترس بسیار جالب توجه است. به طور مثال، مجله The Economist گزارش کرده است که میزان رشد و توسعه در کشورهایی که ریسک پذیری درون القا کننده دارند ۸/۰ درصد است؛ در حالی که این رقم در کشورهای برون القاکننده ۲/۳ درصد یعنی ۳ برابر بیشتر و سریع تر است.
در نتیجه، چنانچه تیم های کاری به القای ریسک پذیری و ترغیب همکاران مستعد خود به پذیرش ریسک های جدید در کسب وکار بپردازند، با رشد و توسعه سریع تر و پر بازده تر در سازمان های خود مواجه خواهیم بود.