جايگاه" صبـر" در مديريت وسازمان

خداوند متعال در سور ه مبارکه« العصر» می فرماید:« سوگند به عصر که همانا انسان در زیانکاری است مگر آنان که ایمان آورده ، کردار شایسته نموده و توصیه به حق و صبر کردند.» کلمه" صبر" در مجموع 102 مرتبه درقران کریم ذکرشده است.با توجه به این مهم در این مجال مختصری در ارتباط با ضرورت صبر واثرات ناشی از آ ن در سازمان عنوان می گردد.

حلم وصبر :

صبر از مراتب انسانیت است و بدون آن کسی نمـﻰتواند پلـﻪهای تکامل را طی کند. صبر کلمـﻪای نورانی و از نعمات خداوند است. برای هیچ کس مشکلات و نزول بلا رفع نمـﻰشود و لذا نمـﻰتوان دعا کرد که بلا نازل نشود، بلکه مـﻰتوان از خدا خواست که به ما توفیق صبر بدهد، و الا بلا و امتحان حتمی است.در زندگی شخصی و درکار نیز صبر ضررورتی غیر قابل انکار است. صبر زیرمجموعـه حلم است. حلم یعنی صبری که از عقل برخاسته باشد. برخی از ما صبر مـﻰکنیم، چون ضعیف هستیم، اما حلم، صبری است که عقل به انسان دستور داده است. انسان حلیم اصل و نسب دارد و کسی که صبر ندارد خودش را بـﻰابهت مـﻰکند و جامعه به او اهمیت نمـﻰدهد، چون تا کسی به او حرفی مـﻰزند از کوره درمـﻰرود، در نتیجه کسی به او نزدیک نمـﻰشود چون او را احمق مـﻰپندارند. حضرت علی (ع) در کلامی مـﻰفرمایند: «صبر برای عبادات، مانند سر برای بدن است. آیا دیده اید انسانی بـﻰسر را که زنده باشد، راه برود و حرف بزند؟ همانقدر که سلام کردن یک انسان بـﻰسر مسخره است، اگر انسانی که صبر ندارد هم بگوید من دیندارم، مسخره مـﻰنماید.»

جايگاه صبر در مديريت وسازمان:

صبر در تمام امور زندگی برای همه مهم ومفید است وتاکید قران و بزرگان در اهمیت آن برای همه مشخص است . بعضی ها به تقسیم بندی صبر در زندگی پرداخته و صبررا در مصیبت ، در معصیت و در عبادت دیده اند. و بعضی ها به تاثیرات عملی صبر پرداخته اند وعده ای دیگر در روان شناسی به آن توجه کرده اند. آنچه در این مجال مهم است جایگاه صبر در مدیریت وسازمان است . مدیران سازمان در فعالیتهاوفرآیندهای روزمره سازمان از صبر می توانند استفاده های زیادی ببرند . خیلی از مدیران افسوس قضاوت های عجولانه و رفتارهای کنترل نشده را می خورند . صبر در انجام کارها ودر برخورد با منابع انسانی کمک بزرگی به مدیران و مجموعه سازمان می نماید . حتی در بر آوردن خیلی از خواسته ها به مدیران توصیه شده است کمی صبر نمایند. و فوراً خواسته ای را بر آورده ننمایند صبر و تامل در پاسخگویی کلامی و صبر وتامل در خیلی از تصمیم گیری ها اثرات مفید وموثری خواهد داشت صبر وشکیبایی مدیران در رفع مشکلات سازمان تعیین کننده است . همانگونه که مدیران دارای احساسات و اراده برای انجام فعالیت بوده منابع انسانی نیز دارای رفتار ها و احساسات متفاوت می باشند .منابع انسانی از محیط خانوادگی و اجتماعی وارد سازمان می گردند و عوامل مختلفی بر عملکرد ورفتار آنان تاثیر می گذارد بنابراین مدیران باید بدانند که در انجام فعالیتها و تصمیم گیری ها ارداه های دیگری هم دخالت دارند. صبر وتامل مدیران فرصت رفتارهای سنجیده و پخته رابه آنها داده و شخصیت کاملی ازآنها رادر محیط سازمانی معرفی می نماید. به هر حال منابع انسانی در سازمان درفرآیندهای روزمر ه با مسائلى مواجه مى شوند كه مطابق ميل آنها نيست و سعى مى كنند آن ها را برطرف كند. نكته مهم در اين است كه انسان بايد با سعه صدر مشكلات و گرفتارى هاى زندگى را پشت سر بگذارد و به دور از جزع و فزع و بى تابى با آن ها برخورد كند. زندگی سازمانی که بخش عمده ای اززندگی انسانهای امروزی را تشکیل میدهد به دلیل ماهیت اجتماعی آن نیازمند صبر بیشتری است. از این رو نیازمند آنیم که در سازمان نیروی فوق العاده صبر را به گونه ای موثر تسری دهیم.یکی از مهمترین پارامترهای یک مدیر "صبر" است. طبیعی است که یک مدیر باید شخصیتا صبور باشد و آستانه تحمل بالایی داشته باشد، چون در برخورد با پرسنل خود از یک طرف و مشتریان و ارباب رجوع متنوع خود از طرف دیگر ، کنترل خود را از دست نداده و با بردباری با مشکلات مختلف برخورد کند.

صبر برای یک سازمان این چنین تعریف می شود: " آستانه تحمل و صبر یک سازمان در واقع به عنوان یک سیستم یکپارچه در مواجه با شرایط غیر طبیعی به شکلی که در فرآیند های جاری آن کمترین اختلال ایجاد گردد "برای توضيح کاملتری از این تعریف باید برخی از شرایط غیر عادی یک سازمان برشمرده شود:

1- پروژه های طولانی: پروژه های طولانی مدت، معمولا بیش از 6 ماه زمان، اغلب به صورت فرسایشی تبدیل می شوند لذا بايد با مديريت مناسب روی فرآیند تولید و یا مدیریت نیروی انسانی در این گونه پروژه های طولانی، شرایط سازمان را در یک حالت نرمال، پویا و سرزنده نگه داشت و از خسته شدن نیروها جلوگیری کرد .كه اين امر از طريق تسري صبر سازماني است.

2- تاخیر در پرداخت ها: معمولاً، حتی با انجام به موقع تعهدات یک سازمان، در پرداخت ها گاهی تاخیرهای بی دلیل صورت می گیرد. بنابراین یک سازمان باید با مد نظر قرار دادن این ریسک تمهيداتي در جهت افزايش صبر درنظر داشته باشد.

3- تغییرات محیطی: در طی حیات یک سازمان، تغییراتی چه در مدیران و مسؤولان ، چه در قوانین جاری کشور و سیاست گذاری کلان مدیران ارشد کشور و چه در سطح تکنولوژی ها مدام اتفاق می افتد.

4- آموزش نیروی انسانی: معمولا نیروی انسانی چه نیروی انسانی تازه کار و فارغ التحصیل دانشگاه، چه نیروی با سابقه، برای مشغول شدن در یک پست جدید، نیاز به یک زمان آموزش دارد. سازمان ها باید با در نظر گرفتن این مساله، صبر کافی را برای اینکه یک نفر همان بشود که می خواهند داشته باشند.

5-پشتیبانی: پشتیبانی خدمات ارائه شده توسط سازمانها معمولا زمانگیرونيازمند صبر است.

مواردفوق الذكر برخی مسائل است که در آنها صبر و تحمل یک سازمان آزموده می شود.

چطور يک سازمان صبور داشته باشيم؟

جهت نيل به يك سازمان صبور مي بايست مواردزير مورد توجه قرار گيرد:

- سرمایه کافی : سرمایه کافی از اركان مهم است. این سرمایه الزاماً به شکل پول نقد و یا حساب بانکی پر نیست. بلكه مواردي از قبيل رضايت حداكثري ارباب رجوع در اين امر دخيل است.

- نیروی انسانی صبور: مهمترين پارامتر داشتن نیروی انسانی با حوصله است. بسیار انسانهاي فوق العاده باهوش هستند که به دلیل اینکه پشتکار ویا حوصله کافی ندارند، موفق نمی شوند. نیروی انساني خوب است که در کنار هوش و استعداد و دانش فنی لازم، صبر وتحمل هم داشته باشد و در روزهای سخت و دشوار، استقامت از خود به خرج دهند.

-مدیریت درست زمان و منابع: با انجام فرآیند توسعه همروند و با موازی سازی پروژه های مختلف به صورت همزمان، زمان انتظار ها و بیکاری را کاهش داده و بتوان با آستانه تحمل کمتری نیز خود را حفظ نمود.

- آموزش همزمان با امور جاری: در یک سازمان با توجه به تغییرات سریع فنآوری های مورد استفاده، نباید نقش آموزش و بازآموزی نیروهای انساني را نادیده گرفت. موازی سازی این فرآیند در کنار امور جاری، باعث می شود که در مواجه با تغییرات ، قابلیت انعطاف و تطبیق سازمان با شرایط جدید بالاتر رود.

- متمرکز شدن روی یک یا چند موضوع خاص در عین گستردگی فرآيندها: این که یک سازمان روی چند موضوع مشخص متمرکز شود باعث می شود تغییرات در زمینه های دیگر روی آن تاثیر نداشته باشد.

مواردفوق،عمومی بوده وبرای همه سازمانها میتواند موضوعیت داشته باشد، اماموارد دیگری هم هست که با توجه به زمینه فعالیت هر سازمان ، به صورت مستقیم و غیر مستقیم دراین مساله نقش پیدا می کنند.النهايه بيان اين موضوع ضروريست كه تسري صبردرسازمان و گسترش فرهنگ تحمل يكديگر ومشكلات ناشي از فعاليت اجتماعي گامي مهم وضروري در جهت دستيابي به بالندگي سازماني است.