ديپلماسي فرهنگي آمريكا:
اگر از منظر تاريخي به ديپلماسي فرهنگي آمريكا در خاورميانه توجه كنيم، متوجه مي شويم كه هدف اين ديپلماسي تحت تاثير قراردادن اين افكار عمومي مردم اين منطقه است.

كميته مشورتي ديپلماسي فرهنگي وزارت خارجه ايالات متحده آمريكا در گزارش سپتامبر 2005 خود مزاياي ديپلماسي فرهنگي را براي آمريكا چنين برمي شمارد:

«ديپلماسي فرهنگي به پي ريزي "شالوده اعتماد" با ديگر ملت ها كمك مي‌کند كه براساس آن سياست گذاران مي توانند به توافقنامه هاي سياسي، اقتصادي و نظامي دست پيدا كنند.

از آنجا كه در قالب ديپلماسي فرهنگي فرض بر اين است كه آمريكا و ملت هاي ديگر داراي منافع مشترك هستند، آنها ترغيب مي شوند كه در برخي از مسائل سياسي خاص و همچنين درخواست هاي همكاري كه از سوي آمريكا مطرح مي شود، با ما همكاري مثبتي داشته باشند.

- ديپلماسي فرهنگي ارزش هاي ما را به ديگران ارائه داده و اين ديدگاه رايج را كه آمريكاييان مردمي سطحي نگر، خشونت طلب و بي خدا هستند، به چالش مي كشد.
- ديپلماسي فرهنگي اثبات مي‌کند كه ما داراي ارزش هايي همچون خانواده و مذهب بوده و علاقه مند به آموزش مشترك با ديگر ملت ها هستیم.

- ديپلماسي فرهنگي موجب برقراري ارتباطاتي با ديگر ملت ها مي شود كه تحت تاثير تغيير رژيم ها قرار نگرفته و پابرجا مي ماند.
- ديپلماسي فرهنگي امكان دستيابي به افراد متنفذ جوامع ديگر را فراهم مي سازد كه از طريق اقدامات سنتي سفارتخانه اي قابل دسترسي نبودند.

- ديپلماسي فرهنگي برنامه هاي مثبت همكاري را به رغم تفاوت هاي سياسي موجود، موجب مي شود.
- ديپلماسي فرهنگي، زمينه ارتباط رودررو و مستقيم مردمان كشورهاي مختلف را فراهم مي آورد.

- ديپلماسي فرهنگي به عنوان يك رسانه قابل قبول و منعطف جهاني در جهت ايجاد رابطه حسنه با كشورهايي كه با ما روابط ديپلماتيك مناسبي ندارند، عمل مي کند.
- ديپلماسي فرهنگي به طرز منحصر به فردي قادر است كه به جوانان، مردم عادي و طيف وسيعي از مخاطبان دسترسي پيدا كند، بدون اين كه عامل زبان، مانعي دراين راه باشد.

- ديپلماسي فرهنگي رشد جامعه مدني را تسريع مي کند.
‌- ديپلماسي فرهنگي، آمريكاييان را از ارزش ها و همچنين حساسيت هاي جوامع ديگر آگاه ساخته و به ما كمك مي کند كه از ارتكاب اشتباهات جلوگيري كنيم.
‌‌- ديپلماسي فرهنگي مي تواند خمير مايه مباحث فرهنگي داخلي و خارجي در باب تساهل و مدارا باشد.»

فعاليت هاي ديپلماسي فرهنگي آمريكا از دوران جنگ سرد آغاز شده است و نمود بارز آن را مي توان در برنامه بورسيه فولبرايت مشاهده کرد. در طول بيش از 50 سال اجراي برنامه فولبرايت بيش از 300 هزار نفر از نخبگان جوان، دانشجويان با استعداد، روزنامه نگاران، مخترعين، كاشفين و هيئت حاكمه كشورهاي ديگر و به خصوص كشورهاي مسلمان در اين پروژه ها شركت كرده و عملادر فرآيند جامعه پذيري ارزش هاي آمريكايي وارد شدند.

برنامه هاي آموزشي و همچنين برنامه هاي تبادل فرهنگي كه ميان آمريكا و ساير كشورها جريان دارد، در جذب سيل عظيمي از نخبگان و هيئت حاكمه كشورهاي گوناگون، براي شركت در اين برنامه ها و برنامه هاي آشنايي با شيوه و سبك زندگي آمريكاييان موفق عمل كرده است. [كالين پاول در سال 2003 اظهار داشت كه 39 تن از رئيس جمهوران كنوني دنيا در برنامه آموزشي بازديدكنندگان بين المللي از آمريكا شركت كرده اند.

‌در همين زمينه اداره امور فرهنگي و آموزشي وزارت خارجه آمريكا اعلام نمود كه بيش از 200 تن از روساي دولت كنوني و سابق و همچنين حدود 1500 تن از وزيران كابينه هاي كشورهاي مختلف دنيا دراين برنامه ها شركت جسته اند.]

دانشگاه هاي آمريكايي كه به طور مستقيم در كشورهاي منطقه تاسيس شده و يا شعبي از دانشگاه هاي مبدا به شمار مي روند، همانند دانشگاه آمريكايي لبنان، دانشگاه آمريكايي قاهره، دانشگاه هاي آمريكايي حوزه كشورهاي خليج فارس مانند قطر، امارات، بحرين و كويت، نقش مهمي را در امر آموزش و ارائه الگوي سبك زندگي، فرهنگ و جامعه آمريكا در منطقه ايفا مي کنند؛ از آنجا كه اقبال به اين دانشگاه ها در سطح منطقه زياد است.

براي مثال دانشگاه هاي آمريكايي لبنان و مصر درسال 2003 حدود 6000 هزار دانشجو داشته اند، از ابزارهاي مهم ديپلماسي فرهنگي آمريكا در منطقه به شمار مي روند. فرآيند انتقال ارزش ها و فرهنگ آمريكايي از طريق نخبگان حكومتي كشورهاي مسلمان از اولويت هاي بسيار مهم ايالات متحده به شمار مي رود. بسياري از رهبران و مقامات كشورهاي جهان اسلام در دانشگاه هاي آمريكايي تحصيل كرده اند. براي مثال، [80 درصد اعضاي كابينه عربستان سعودي، مدرك دكتري و يا كارشناسي ارشد آمريكايي دارند.]

با توجه به اين سرمايه گذاري هاي عظيم و همچنين فعاليت ها و اقداماتي كه ايالات متحده در راستاي انتقال ارزش ها و فرهنگ ليبرال دموكراسي به كشورهاي مسلمان منطقه انجام مي دهد ضرورت توجه بيش از پيش به ديپلماسي فرهنگي و ابزارها و مولفه هاي گوناگون آن در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران بسيار حياتي است. در اين راستا پيشنهادهايي چند ارائه مي شود:

- بودجه مربوط به فعاليت هاي ديپلماسي فرهنگي افزايش يافته و فعاليت ها گسترش يابند.
- كادر حرفه اي كه سفيران فرهنگي كشورمان محسوب مي شوند به خوبي آموزش يافته و متناسب با موقعيت هاي مختلف آموزش هاي خاصي در قبال آنان صورت گيرد.

- به امر يادگيري زبان فارسي توجه بيشتري كرده و سرمايه گذاري و بودجه بيشتري به اين امر اختصاص يابد.
- مبادلات دانشگاهي و آكادميك با كشورهاي اسلامي افزايش يافته و انعقاد قراردادهاي همكاري در اولويت قرار گيرد.