بر اساس ماده 4 لایحه قانونی تجارت مصوب 1374 شرکتهای سهامی به 2 نوع تقسیم شده اند: شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام. در شرکتهای سهامی عام عبارت( سهامی عام) و در شرکتهای سهامی خاص عبارت(شرکت سهامی خاص) باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت در کلیه اوراق و اطلاعیه ها و آگهی های شرکت به طور روشن و خوانا قید شود.
اگر شرکتهای سهامی را 2 نوع فرض کنیم در این صورت همراه با 6 نوع از انواع دیگر شرکتهای مذکور در قانون تجارت مجموعا 8 نوع شرکت با 8 نوع مسئولیت شرکا را باید تشریح کنیم:
1. شرکت تضامنی :
تعداد شرکای تشکیل دهنده شرکت تضامنی حداقل باید 2 نفر باشند و هر شریک ضامن خوانده می شوند. ویژگی تعهد این شرکا این است که هر یک از آنان مسئولیت پرداخت تمام دیون شرکت در مقابل طلبکاران را دارند و مسئولیتشان به آورده ای که به شرکت آورده اند، محدود نمی شود. هرگاه طلبکاران شرکت نتوانند با مراجعه به شرکت، طلب خود را دریافت دارند، می توانند پس از انحلال شرکت به شریک مراجعه کنند و شریک باید از دارایی شخصی خود طلب طلبکاران را بپردازد.
.2شرکت نسبی :
شرکت نسبی از جنبه های مختلف بسیار شبیه به شرکت تضمنی است؛ ولی برخلاف شرکت تضامنی، مسئولیت شرکای شرکت به نسبت مالکیت آنها در سرمایه شرکت تعیین می شود. اگر طلبکاران به شرکت مراجعه کنند وشرکت قادر به پرداخت تمامی دیون خود به طلبکاران نباشد، طلبکاران می توانند بقیه طلب خود از شرکت را از شرکا بگیرند؛ اما چون مسئولیت شرکا تضامنی نیست، طلبکاران فقط به نسبت سهم شریک می توانند مطالبات خود را از هر شریک بگیرند و برای مابقی طلب باید به شرکای دیگر مراجعه کنند. قانون گذار ایران مقررات راجع به شرکت نسبی را از مقررات شرکت مدنی و اصول حقوق اسلامی اقتباس کرده است و در حقوق اروپایی نمی توان برای آن شرکتی مشابه نامه برد.
.3 شرکت با مسئولیت محدود :
این نوع شرکت از حداقل دو شریک تشکیل می شود؛ ولی در آن، برخلاف شرکت های تضامنی و نسبی، مسئولیت شرکا در قبال طلبکاران شرکت محدود به آورده آنها در شرکت است. بنابراین در شركت با مسئولیت محدود شركاء تاجر نبوده و مستقیماً مسئولیتی در امور شركت ندارند و مانند شركت سهامی مسئولیت آن‌ها محدود است به سرمایه‌ای كه در شركت گذاشته‌اند، منتهی آورده آنان كه سهم‌الشركه نامیده می‌شود به سهام تقسیم نشده و آزادانه قابل معامله نمی‌باشد.
.4 شرکت سهامی خاص :
این شرکت از حداقل سه شریک تشکیل می شود و ویژگی آن این است که صاحبان سرمایه، که همان سهامداران هستند، دارای اوراق سهم هستند نه اینکه مانند شرکت های سایر شرکتها، سهم الشرکه داشته باشند. در این نوع شرکت، سرمایه به سهام مساوی تقسیم شده و هر شریک مالک تعدادی از این سهام است که می خواهند منتقل کند.
شرکت سهامی خاص دو ویژگی دیگر نیز دارد. اول اینکه در آن، مسئولیت سهامداران محدود به مقدار سهام آنهاست، چیزی که در مورد شرکت با مسئولیت محدود نیز صادق است؛ دوم اینکه مؤسسین شرکت، یعنی شرکای اولیه آن، نمی توانند با پذیره نویسی، سرمایه شرکت را تأمین کنند و آورندگان سرمایه فقط خود مؤسسیین هستند.
.5شرکت سهامی عام :
در شرکتهای سهامی عام ، سهامداران باید لااقل 5 نفر باشند ، در بقیه موارد آنچه در مورد شرکت سهامی خاص صدق می کند، در مورد شرکت سهامی عام نیز صادق است، بجز اینکه مؤسسین می توانند برای تشکیل سرمایه شرکت، با انتشار اوراق پذیره نویسی، اشخاص ثالث را در تأمین سرمایه سهیم کنند.
در شرکتهای سهامی عام موسسین باید اقلاً 20% سرمایه شرکت را تعهد کرده و 35%مبلغ تعهد شده را در حسابی به نام شرکت در شرف تاسیس نزد یکی از بانکها سپرده و بعد اظهارنامه ای به ضمیمه طرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام که به امضاءکلیه موسسین رسیده در تهران به اداره ثبت شرکتها و در شهرستان به دایره ثبت شرکتها تحویل دهند.
هرگاه قسمتی از تعهد موسسین بصورت غیر نقد باشد باید عین آن یا مدارک مالکیت آن را در همان بانکی که پرداخت مبلغ نقدی حساب باز شده است، تودیع و گواهی بانک را به ضمیمه اظهارنامه و ضمائم آن به مرجع ثبت شرکتها تسلیم نماید.
.6شرکت مختلط غیر سهامی :
شرکت مختلط غیر سهامی ترکیبی است از شرکت تضامنی و شرکت با مسئولیت محدود؛ با این توضیح که یک یا چند نفر از شرکا در قبال اشخاص ثالث دارای مسئولیت تضامنی اند و عده ای دیگر از شرکا، مسئولیتشان محدود به آورده آنهاست. در قانون تجارت هیچ یک از شرکای این شرکت، چه ضامن و چه غیر ضامن، تاجر تلقی نمی شوند. به علاوه شرکای غیر ضامن، به عنوان شریک ، نه حق اداره کردن شرکت را دارند و نه اداره امور شرکت از وظایف آنان به شمار می رود.
.7 شرکت مختلط سهامی :
این نوع شرکت ترکیبی است از شرکت تضامنی و شرکت سهامی خاص. به این ترتیب که یک یا چند نفر از شرکا در قبال اشخاص ثالث دارای مسئولیت تضامنی اند و عده دیگر که از آنها به سهامدار تعبیر می شود. مسئولیتشان محدود به آورده آنهاست. تفاوت این نوع شرکت با شرکت مختلط غیر سهامی در این است که سرمایه شرکت به سهام تقسیم شده است و شرکای سهامدار حق مدیریت بر شرکت را ندارند و مدیریت شرکت فقط به عهده شرکای ضامن می باشد.
8. شرکتهای تعاونی :
شرکت های تعاونی الزاماً شرکت تجاری نیستند، بلکه اگر موضوع آن تجاری نباشد، شرکت تجاری محسوب نمی شوند. این شرکت ها انحصاراً تابع قانون بخش تعاونی (مصوب 1370) هستند و تنها تصفیه آنها تابع مقررات تصفیه در قانون تجارت
است(تبصره 1 ماده 54 قانون 1370).
قانون مصوب سال1370 شرکت تعاونی را تعریف نکرده است. ولی از مجموع مقررات این قانون، به ویژه از ماده یک آن چنین استنباط می شود که قانون گذار همچنان مانند قانون شرکتهای تعاونی مصوب 1350 قانون گذاری کرده است. در واقع شرکت تعاونی را هنوز هم می توان شرکتی تلقی کرد که اشخاص به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی خود از طریق خود یاری و کمک متقابل تشکیل می دهند؛ هدفی که قبلاً در ماده 2 قانون شرکت های تعاونی 1350 پیش بینی شده بود و با طبیعت شرکت های تعاونی موضوع قانون تجارت نیز تطبیق می کرد. در این شرکتها فعالیت اشخاص عضو ، عمده سرمایه شرکت را تشکیل می دهد. تنها اشخاص حقیقی می توانند عضو شرکت تعاونی باشند(ماده 8 قانون 1370( به منظور تشویق اشخاصی که تخصص و حرفه ای دارند و سرمایه در اختیار ندارند، قانون تشویق و تسهیلات زیادی در نظر گرفته است که توسط دولت یا بانکها ممکن است به شرکتهای تعاونی اعطا شود.