بودجه ريزي

بودجه‌ریزی از دو قسمت پيش بيني و هزينه تشكيل شده است كه هر كدام نيز به بخش هاي مختلف ديگري تقسيم مي شوند.

ابتدا پيش بيني هزينه ها:

الف) پیش‌بینی هزینه‌ها

1-روش متداول سنتی

2- روش افزایشی

3- روش مبتنی بر صفر

4- روش مبتنی بر عملکرد (عملیاتی)

5- روش برنامه‌ای

6- ...

ب) پیش‌ بيني درآمدها

1- روش متداول سنتی (یک روش بودجه‌ریزی در پیش‌بینی هزینه‌ها):

بودجه‌ریزی سنتی نوعی بودجه‌ریزی است و به آن دسته از نقش بودجه که به عنوان ابزار مالی و حسابداری دریافت‌ها و پرداخت‌های بخش‌های دولتی و نیز نظارت مجلس بر نحوه اجرای هزینه‌ها و اعتبارات مورد استفاده قرار مي گيرد؛ اشاره دارد.

مراحل بودجه‌ریزی سنتی:

1-شناخت کلی از دستگاه اجرایی دولتی

2- پیش‌بینی نیازهای بودجه‌ای هر یک از دستگاه‌های اجرایی

3- تبدیل نیازهای انجام شده و نمایش آن بصورت اعداد و ارقام (پولی)

2- روش افزایشی:

نوعی بودجه ريزي هزینه‌ای است که برآورد اعتبارات را با توجه به افزایش یا کاهش نرخ تورم، حقوق و تعداد پرسنل دستگاه‌ها و حجم عملیات دستگاه تعیین می‌گردد. یا به عبارت دیگر روش بودجه‌ریزی افزایشی روشی است که حجم عملیات دستگاه‌ها ثابت فرض می‌شود و برآورد هزینه‌ها با توجه به ثابت بودن حجم عملیات دستگاه‌ها محاسبه می‌شود. این حجم عملیات دستگاه‌ها اصطلاحاً «نگهداشت سطح عملیات» گفته می‌شود و چنانچه حجم عملیات دستگاهی گسترش یابد یا وظیفه یا فعالیت جدیدی به دستگاه‌ها اضافه گردد، هزینه مربوطه به صورت جداگانه محاسبه و پرداخت می‌گردد.

اساس کار در این روش بر اعطای اعتبارات سال قبل تاکید دارد و برای سال آینده تغییرات حاصل از نرخ تورم و تعدیل قیمت کالا و خدمات لحاظ و برآورد می‌شود.

3- روش مبتنی بر صفر:

نوعی بودجه‌ریزی است که در آن مدیران دستگاه‌های مختلف موظفند تمامی ارقام هزینه‌ای پیشنهادی خود را توجیه نمایند. اساس کار در این روش بررسی، تحلیل و توضیح مستدل در خصوص تک‌تک ارقام هزینه‌های پیشنهادی دستگاه مربوطه می‌باشد. ضمناً برخلاف روش بودجه‌ریزی افزایشی، مبنای کار در این روش توجیه‌پذیری بر مبنای صفر تک‌تک فعالیت‌ها مي باشد.

مراحل بودجه‌ریزی بر مبنای صفر:

1-شناخت واحد فعالیت دستگاه‌ها و سازمان‌ها

2- تجزیه و تحلیل واحدهای فعالیت در قالب گروه فعالیت و برنامه‌ها

3- ارزش‌گذاری یا ارزشیابی و درجه‌بندی این گروه فعالیت‌ها و تعیین اولویت بین این فعالیت‌ها

4- تدوین و انتخاب آن دسته از فعالیت گروه‌هایی که اثربخشی آنها به اثبات می‌رسند.

4- روش مبتنی بر عملکرد یا بودجه‌ریزی عملیاتی:

نكته: وظیفه، ماموریت اصلی سازمان است.

نكته: فعالیت، مجموعه اقدامات هدفمندی است که در راستای تحقق اهداف دستگاه‌ها انجام می‌شود.

نكته: عملکرد، مجموعه اقدامات انجام شده توسط دستگاه‌ها است که به منظور تبدیل داده به ستاده و ستاده به نتیجه، طی فرآیند خاص انجام می‌شود.

نكته: شاخص‌های عملکرد، موضوعات مورد اندازه‌گیری در خصوص جنبه‌های مختلف عملکرد است.

این روش شامل چهار مرحله اساسی است:

1-تعیین اهداف و مقاصد

2- برآورد هزینه‌های مورد نیاز

3- تعیین معیارهای کمی و کیفی سنجش عملکرد

4- مدیریت یا کنترل عملیات

نکته: اساس کار در این روش برنامه است؛ هر چند مبنای کار فعالیت و عملکرد دستگاه باشد.

بودجه‌ریزی عملکرد یا عملیاتی برخلاف بودجه‌ریزی سنتی دو عامل «صرفه‌جویی و اثربخشی» را مطرح می‌کند که باید رعایت شود. بین اثربخشی و کارایی در این روش تفاوت وجود دارد. اثربخشی به عملکرد ارتباط دارد ولی کارایی به نحوه استفاده مفید از منابع برمی‌گردد.

بودجه‌ریزی به روش عملکرد سه ویژگی دارد:

1-ساختار برنامه در این نوع بودجه‌ریزی در یک چارچوب راهبردی وسیعی تعریف می‌شود.

2- در این نوع بودجه‌ریزی امر تصمیم‌گیری و اولویت‌بندی ساده‌تر است.

3- در این روش حس پاسخگویی تقویت مي شود.

5- روش برنامه‌ای:

این روش نوعی بودجه‌ریزی است که به برقراری و ایجاد ارتباط بین مواد هزینه، عوامل بکار گرفته شده و نتایج حاصل از انجام فعالیت‌ها در بخش‌های مختلف دولتی تاکید دارد و مشخص می‌کند که چه نوع کالا یا خدماتی به عنوان نتیجه ، محصول و فعالیت بخش‌های دولتی تهیه، تولید و ارایه شود.

ویژگی‌های روش برنامه‌ای:

1-بهبود روابط مردم

2- بهبود و تنظیم برنامه و کنترل عملیات

3- هماهنگی عملیات

4- تجدیدنظر و تصویب برآورد بودجه‌ای

تفاوت‌ها:

1-روش برنامه‌ای نسبت به روش عملکرد برتر است.

2- روش برنامه‌ای، برنامه آینده‌نگر است. در روش عملکرد نگاه به تجربیات گذشته و استانداردهای موجود است.

3- هزینه در روش برنامه‌ای بصورت کلی و در قالب هر برنامه است ولی در روش مبتنی بر عملکرد هزینه بصورت جزئی‌تر مشخص و مطرح می‌شود.


+ نوشته شده توسط اميرور در سه شنبه 1388/03/05 و ساعت 10:12 | آرشیو نظرات اصول بودجه و برنامه ريزي
(88/2/23)


برنامه ريزي به شيوه PERT



هدف از اين نوع برنامه ريزي به حداقل رساندن وقفه ،تاخير و تضاد در هماهنگ ساختن،اجراي فعاليت ها و وظايف يك طرح يا برنامه است.يا به عبارت ديگر در برنامه ريزي به شيوه pert به دنبال تعيين هر چه دقيق تر زمان اجراي برنامه و همچنين تقليل اين زمان تعيين شده با كمترين حالت ممكن مي باشد.



اساس كار در اين روش روي زمان سنجي تكيه مي كند.يعني اينكه مي خواهيم مشخص كنيم طرح يا برنامه مورد نظر در مدت زمان مشخص و تعيين شده انجام گرفته يا نه؟



برنامه ريزي به شيوه CPM



روش CPMهمان روش PERTاست به اضافه اين كه:



1- در اين روش افزايش يا كاهش هزينه در قبال تقبل و طولاني تر شدن زمان اجراي برنامه ها نيست؛ بلكه مستقيماً به محاسبه هزينه مي پردازد.



2- اين روش چون كمتر در مورد طرح ها و برنامه هايي كه قبلاً موارد مشابه آن اجرا نشده بكار مي رود؛بنابراين به لحاظ برآورد زماني كمتر با مشكل مواجه مي شويم.



نكته:جمله بندي به صورت منفي است؛دقت شود.



اساس كا در روش CPM بر مبناي تعيين و تشخيص هزينه هاي مناسبي كه در كمترين زمان ممكن بتوانيم طرح يا برنامه مورد نظر را به سر انجام برسانيم.



در روش CPM دو نوع هزينه داريم:



اول هزينه طبيعي كه روال عادي خود را طي مي كند.



دوم هزينه فشرده كه معمولاً زماني كه كار ما زودتر از موعد مقرر قرار است انجام شود مورد استفاده قرار مي گيرد.



براي اجراي تصوير شبكه يك فرمول وجود دارد، تحت عنوان برآورد زمان يا پيش بيني زمان.(يك حداقل زمان و يك حداكثر زمان داريم)



خوش بينانه ترين حالت، انجام كار در حداقل مراحل كار صورت مي گيرد و آن در صورتي محقق مي شود كه تمام پيش بيني ها درست انجام شود و بدبينانه ترين حالت در صورتي است كه تمام يا بخشي از پيش بيني ها درست انجام نشود.



فرمول: زمان مورد انتظار يا ميانگين زمان اجراي برنامه كه آن را با TEنشان مي دهند،مساوي است با ، A (حداقل زمان) به اضافه M4 (چهار برابر ميانگين) به اضافه B (حداكثر زمان) تقسيم بر 6 .



مسير بحران: مسيري كه داراي مراحل بيشتر و هزينه بالاتري را دارد، به عنوان مسير بحران معرفي مي كنند و براي اين كه به مسير بحران برخورد نكنيم؛ كوتاهترين مسير براي رسيدن به هدف را انتخاب مي كنيم.



بودجه ريزي:تعريف هاي مختلفي از بودجه ريزي وجود دارد. از جمله:



- بودجه ريزي فرايند توسعه در برنامه كوتاه مدت.



- بودجه ريزي شامل تهيه ،تنظيم، پيشنهاد، تصويب،اجرا و نظارت در يك سال مالي است.



- بودجه ريزي تفكر منسجمي است از منابع مالي محدود در مقابل خواسته هاي نامحدود مشروط بر اين كه يك نوع ارتباط همه جانبه اي بين منابع مالي و غير مالي لحاظ شود.



- بودجه ريزي برآورد منطقي حجم عمليات در مقابل اعتبارات است كه با توسل به بودجه ريزي، برنامه توسعه از بالقوه به بالفعل در مي آيد.






برنامه‌ريزي تصويري:



مزايا برنامه‌ريزي تصويري نسبت به ساير برنامه‌ريزها



1-با استفاده از برنامه‌ريزي تصويري حجم وسيع و گسترده‌اي از موضوعات و اطلاعات را در فضاي خيلي كم مي‌توان نمايش داد.



2- برنامه‌ريزي تصويري نسبت به ساير برنامه‌ريزي‌ها سريعتر قابل فهم است.



3- نظارت، كنترل و تجديد نظر در فعاليت و عمليات اجراي يك طرح و برنامه در برنامه‌ريزي تصويري دقيق‌تر و آسان‌تر است.



انواع برنامه‌ريزي تصويري:



1-نمودار گانت 2- شبكه‌اي



نمودار گانت:



نخستين و ابتدايي‌ترين و در عين حال اساسي‌ترين روش در برنامه‌ريزي تصويري است. اين روش در اصل به دنبال تعيين زمان و يا به عبارت بهتر زمانبندي انجام و اجراي عمليات و فعاليت‌هاي يك برنامه را مشخص مي‌كند.



نمودار گانت دو بُعد دارد. محور افقي زمان و محور عمودي مراحل (شرح وظايف) كار را نشان مي دهد. مثلاً يك كار شامل چه برنامه‌هايي است و هر برنامه در چه زماني بايد انجام و پايان يابد.



ويژگي‌هاي نمودار گانت:



1- با استفاده از نمودار گانت مي‌دانيم چه كار يا عملياتي بايد انجام شود.



2-هر كار يا عمليات شامل چه وظايفي است.



3- چه وظايفي بايد بطور همزمان انجام شود.



4- چه وظايفي بايد بطور سريالي و پشت سرهم انجام شود.



5- زمان شروع و خاتمه هر كار يا عمليات و وظايف در آن مشخص است.



6- زمان رسيدن به هدف نهايي كه همان پايان طرح مي‌باشد، مشخص است.



معايب نمودار گانت:



1- رابطه يك كار يا عمليات دقيقاً مشخص نيست.



2- رابطه بين وظايف يا عمليات يك كار با ساير وظايف و عمليات مشخص نيست.



3- اگر در هر زمان فرد ناظر بخواهد ميزان پيشرفت كار را اعلام كند اين امكان براي او فراهم نيست.



4- بحث كنترل و نظارت دقيق روي آن اعمال نمي‌شود.



نكته: در نمودار گانت وظيفه بيشتر مطرح است.



نكته: ايراداتي كه به نمودار گانت وارد آمد؛باعث به وجود آمدن شيوه شبكه‌اي شد.



2- شبكه‌اي:



اساس كار در شبكه دو موضوع است: 1- فعاليت 2- رويداد



فعاليت‌ عبارت از جزئي‌ترين قسمت هر مرحله از كار در شبكه مي باشد و معمولاً آن را با يك پيكان نمايش مي‌دهند. همچنين شروع و خاتمه يك فعاليت را رويداد مي گويند و معمولاً آن را با دايره نمايش مي دهند.



نكته: هر رويدادي كه بوجود مي‌آيد مي‌تواند شروع يك فعاليت ديگر باشد.



3

فعاليت

فعاليت

1

2

<!--[if !vml]-->



<!--[endif]--> دايره

---

فعاليت

---

دايره

---

فعاليت

---

دايره

روي______________داد روي______________داد



تعريف شبكه: يك تصوير جامع، دقيق و كاملي از وضع كلي و تمامي مراحل اجراي يك برنامه را در راستاي تحقق اهداف مد نظر نشان مي دهد.



مرا