هر چند تقويت شبکه هاي اجتماعي اينترنتي ايراني امري ضروري است، اما بر اساس نظريه پريس (Preece & Maloney، 20051)1 همواره دونوع رويکرد در ارتباط با شبکه هاي اجتماعي اينترنتي وجود دارد: بر اساس يک رويکرد که از گذشته تاکنون توسط صداوسيما و مسوولان دولت گذشته تبليغ شده است، جوامع مجازي نهادهايي براي محقق ساختن توطئه براندازي نرم و تجاوز به حيطه خصوصي هستند. در حالي که در رويکرد دوم، اين جوامع، محملي براي آشنايي افراد با يکديگر، تبادل علم و دانش و کمک به ديگران هستند. پس بجاست که با هدف آشنايي با کارکردهاي شبکه هاي اجتماعي در ايران، مواردي بر حسب ضرورت مطرح شود. در ابتداي امسال پژوهشي با عنوان مطالعات شبکه هاي اجتماعي و سبک زندگي جوانان (افراسيابي، 1392)2 در قالب کتاب به چاپ رسيد. بر اساس نتايج اين پژوهش سرگرمي، مشارکت در بحث هاي گروهي و در نهايت آشنايي با دوستان جديد به ترتيب سه انگيزه اصلي مردان براي عضويت در شبکه هاي اجتماعي بوده و سرگرمي، کاريابي و در نهايت، مشارکت در بحث هاي گروهي سه هدف اصلي زنان براي عضويت در شبکه هاي اجتماعي اينترنتي است. همچنين يادگيري مطالب جديد، فعاليت در گروه هاي متناسب با سلايق فردي و در نهايت سرگرمي، سه کارکرد اصلي شبکه هاي اجتماعي اينترنتي در ميان جوانان است. اين موضوع بيانگر جايگاه و نقش مفيد شبکه هاي اجتماعي اينترنتي در زندگي جوانان ايراني به گونه اي است که با وجود انگيزه اوليه سرگرمي، بسياري از افراد به ايده آل هاي بالاتري نظير يادگيري دست يافته اند. يکي ديگر از موضوعاتي که به توصيه دکتر حسام الدين آشنا در پژوهش مذکور مورد بررسي قرار گرفت، عضويت در شبکه هاي اجتماعي غيرايراني بود. زماني که از اعضاي بزرگ ترين شبکه اجتماعي ايرانيان (کلوب) سوال شد در چه شبکه اجتماعي ديگري حضور دارند، 67 درصد از کساني که در ساير شبکه هاي اجتماعي اينترنتي حضور داشتند پاسخ دادند که در فيس بوک عضويت دارند. پس نبايد از موضوع محبوبيت فيس بوک در ميان جوانان ايراني چشم پوشي کرد. بر اساس مطالعات ديگران هم، عموم مردم کشور، شبکه هاي اجتماعي اينترنتي را محلي براي برقراري پيوندهاي صميمانه و اطمينان بخش اجتماعي مي دانند. از جمله اين مطالعات مي توان به پژوهش کارکردهاي شبکه هاي اجتماعي مجازي براي دانشجويان با مطالعه موردي فيس بوک (قوانلو قاجار، 1388)3 اشاره کرد. بنابراين به نظر مي رسد قبل از انجام هرگونه تصميم گيري درخصوص شبکه هاي اجتماعي اينترنتي و حتي پيچيدن يک نسخه واحد براي چگونگي مواجهه با فيس بوک، بهتر است با اتکا به پژوهش هاي انجام شده نگرش جوانان ايراني به شبکه هاي اجتماعي اينترنتي شناسايي شود و در گام بعد ضمن توجه به نگرش هاي اين قشر، اطلاعات موردنياز مردم متناسب با نوع نگرش شان بدون جهت گيري سياسي و تنها با هدف فرهنگسازي به آنها عرضه شود و در گام نهايي با اعتماد به جوان ايراني، تصميم گيري را به خودش واگذار کنيم و مطمئن باشيم که اگر اين امر به او واگذار شود، بهترين گزينه را انتخاب خواهد کرد. در اين مسير ديگر نيازي به پيگيري راهکارهاي سلبي نظير فيلترينگ نيست. چراکه جوان ايراني هر تصميمي بگيرد حتي اگر استفاده از فيس بوک باشد، براي ارايه تصويري مناسب از ايران و ايراني به جهان امروز است و قطعا با هوشمندي که در او سراغ داريم مي تواند حتي از يک ابزار غيرايراني براي ترويج فرهنگ اسلامي ايراني استفاده کند.
1. Preece، Jenny & Maloney-Krichmar، Diane.”Online Communities: Design، Theory، and Practice”، Journal of Computer-Mediated Communication، 10 (4) ، article 1، 2005.
2- افراسيابي، محمدصادق (1392)، مطالعات شبکه هاي اجتماعي و سبک زندگي جوانان، تهران، انتشارات سيماي شرق.
3- قوانلو قاجار، مصطفي (1388). کارکردهاي شبکه هاي اجتماعي مجازي براي دانشجويان با مطالعه موردي فيس بوک، کارشناسي ارشد علوم ارتباطات اجتماعي دانشگاه آزاد اسلامي.