اثر شعردرمانی گروهی بر کاهش نشانه¬های افسردگی در دانشجویان


یوخابه محمدیان1 ، شهریار شهیدی1، علی زاده¬محمدی2، بهزاد مهکی3


1) گروه روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
2) پژوهشکده¬ی خانواده، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
3) گروه آمار زیستی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی


تاریخ دریافت :15/4/88 تاریخ پذیرش: 3/2/88























واژه های کلیدی: هنردرمانی، افسردگی، شعردرمانی



مقدمه
افسردگي در سراسر دنيا مسئله¬ي مهمي است. «حـــالت رواني ناخوش که با دل زدگي، يأس و خستگي¬پذيري مشخص مي¬شود و در بيشتر مواقع با اضطرابي کم و بيش شديد همراه است».(1)
برآوردها نشان می¬دهند که 15 تا 20 درصد افراد بزرگسال جامعه، عوارض و نشانه¬های مختلف افسردگی شدید را از خود نشان می¬دهند. حداقل 12 درصد از جمعیت کشورهای پیشرفته در طی عمر خود برای معالجه افسردگی شدید به متخصصان روان¬درمانگری مراجعه می¬کنند و گمان بر این است که 75 درصد افرادی که در مؤسسات روان¬درمانــگری بستـــری می¬شوند، مبتلا به افسردگی هستند. حدود 30 درصد از مردم در طول حیات خود دچار افسردگی می¬شوند اگر چه تنها 20 درصد آن ها تحت معالجه قرارمی¬گیرند.(2)
گرچه در ابتدای قرن 21 با پیشرفت¬های چشمگیر علوم عصب¬شناختی و تعیین زیربنای عصبی-شیمیایی افسردگی، این انتظار مطرح می¬گردد که تلاش¬های درمانی این اختلال به سمت دارو¬ درمانگری گرایش یابد ولی استفاده از شیوه¬های درمان غیردارویی و انواع مختلف روان¬درمانگری¬ها همچنان با¬ قاطعیت در عرصه مداخلات درمانی افسردگی حضور دارند،(3). شیوه¬های نوینی چون هنر درمان¬گری¬ها در دهه¬های اخیر جایگاه ویژه¬ای در عرصه¬ی درمان¬گری یافته¬اند. در اين ميان برخي از اين گونه¬ها چون موسيقي و نقاشي، به ويژه در کشور ما شهرت بيشتري يافته¬اند اما استفـــاده از گونه-های دیگر مانند شعر هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است.
امـــروزه تـــعداد واقـــعي نظـام¬ها و روش¬هاي روان¬درماني نا¬مشخص است. برخي از اين نظام¬ها شهرت خود را به دست آورده¬اند اما روش¬هاي ديگري از روان¬درماني مثل هنردرماني و شيوه¬هاي متنوع آن هنوز آن¬گونه که باید معرفي نشده¬اند. انواع هنری، مثل نقاشي، موسیقی، تئاتر، داستان¬گويي، عکــاسي، مجسمه¬سازي و شعر، اثر بسيار زيادي بر روي بسياري از افراد گذاشته و مي¬توانند اثر شفا¬بخش هيجاني داشته باشند. هنـــر¬درماني يعني درمان و شفا¬بخشي آشفتگي-هاي رواني از طريق واسطه¬هاي هنري که از طريق آن درمانجو مي¬تواند درون خود را آشکار سازد. هنر در پيوند با تداعي کلامي و تفسير آن و آثار هنري، امکاناتي را براي درک و فهم حالات هيجاني که در بیمار وجود دارد فراهم مي¬کند. هر متغير هنري که بتواند پلي ميان تجربيات دروني و بيروني فرد به وجود آورد، مي تواند اساس درماني داشته باشد.(4)
شاید از زمانی که زبان انسان وجود داشته است شعر ابزاری برای بیان شرایط انسان بوده است،(5). Blinderman1973، ریشه استفاده از شعر درمانی برای مقابله با مسائل هیجانی را حتی در تاریخ قبل از خط می¬داند؛ هنگامی که اوراد و دعاها بدین منظور خوانده می¬شد. هدف این گونه وردخوانی ها، اغلب ایجاد تغییر در خود، دیگران یا محیط بود.(6)
شعردرماني يک هنردرماني خلاق است که شعر و ديگر شکل¬هاي برانگيزنده ادبيات را براي رسيدن به اهداف درماني و رشد شخصي به کار مي¬گيرد،(7). در اين شکل منحصر به فرد درمان، مراجعه کننده فرصتي متفاوت براي تعريف هويت خود و نشان دادن خود به درمانگر با صداي دروني خودش دارد. اين خودافشايي توسط مراجعه کننده يک رابطه خوب با درمانگر را تقويت مي کند. شعردرمانگران ادعا دارند که شعر چه توسط مراجعین نوشته شده باشد چه در درمان استفاده شود، نسبت به گفتگوهاي سنتي توانائي ايجاد سطوح عميق¬تري از بينش هيجاني در مراجعين را دارد.(
شعر افراد را قادر به بيان گفته¬هايي مي¬کند که ممکن است به هيچ شيوۀ ديگري نتوانند آن را بيان کنند،(9). «گفتار درماني» فرويد براين اساس است که با صحبت مراجعین در جلسه درمان، مواد سرکوب شده از زير هشياري به سطح آمده و فرد از تعــارض هيجاني¬اش آزاد خواهد شد. تلويح گفتار درمانی، اهميت آزادسازي واژه¬هايي است که به رهايي احساسات ياري مي¬رسانند؛ تا زماني که واژه¬ها بيان نشوند، احساساتي که ممکن است ريشه در افسردگي، محروميت و يا تنش داشته باشند، سرکوب مي¬گردند،(10). گروهي از پژوهش¬گران زيست¬پزشکي به رهبري روانشناس آمريکايي، پنبيکر(1988)، نشان داده¬اند که آزادسازي کلامي به سيستم ايمني ما در مبارزه با عفونت¬ها کمک مي¬کند.(11)
شيوه¬هاي مختلفي براي اجراي شعردرماني وجود دارد؛ با اينکه شعردرماني مي¬تواند به صورت فردي انجام شود اما معمولا يک فرآيند گروهي است. شعردرماني با انواع مختلفي از گروه¬ها اجرا شده است و نتايج بيانگر سودمندي آن در جمعيت¬هاي مختلف از جمله گروه¬هاي افسرده است. Edgar, Hazley, levit (1969)،Ross(19779)، پنبیکر(1988)، گلدن(1994)، بولتون و همکاران(1998)، Tamura(2001)، و کمپل(2007)، در پژوهـــش¬هایی اثــر مثبت شعردرمانی بر آشفتگـــی¬های روانی را تــــایید کــرده¬اند،(16،15،14،13،12،11،9). در جدیدترین پژوهش، تگنر و همکاران(2009)، اثر مثبت شعردرمانی گروهی را بر کاهش میزان سرکوب هیجانی و اضطراب در بیماران سرطانی نشان دادند،(17). شعردرماني را با گروه¬هاي افسرده به کار برده¬اند، افزایش عزت¬نفس، بهبودي در شناخت و بيان احساسات، خوداکتشافي و خوداظهاري را گزارش نموده¬اند.(21،20،19،18). اما طبق بررسي¬هاي انجام شده، تا کنون پژوهشي اقدام به سنجش میزان تغيير نشانه¬هاي افسردگي در جريان يک دوره¬ي شعردرماني ننموده است. علاوه بر این، گــرچه تا کنون تحقيقات فراواني اثر مثبت شعردرماني را در جمعيت¬هاي مختلف نشان داده¬اند، تحقيقات در زمينه¬ي شعردرماني معمولا توصيفي، است. اکثر اين مقالات فوايد شعردرماني در جمعيت¬هاي مختلف را گزارش کرده و يا انواعي از ادبيات را که در جلسات درماني استفاده شده¬اند، مورد بحث قرار مي¬دهند. کفايت شعردرماني به عنوان يک تکنيک، اغلب توسط رهبر و يا اعضاي گروه گزارش شده است. بنابراين نياز به تحقيقات آزمايشي در تمام زمينه¬هاي شعردرماني احساس مي¬شود.(21)
از سویی دیگر، اهميت شعر و ادبيات و حضور همواره¬ي آن در زندگي ايرانيان بر هيچ کس پوشيده نيست اما با وجود پیوندهای عمیق و گسترده بین ادبیات و روح و روان و زندگی ایرانیان، کمبــود پژوهش¬ها در این زمینه به شدت احساس می¬شود.
در پژوهش حاضر تأثیر 7 جلسه شعردرمانی گروهی با استفاده از اشعار معاصر فارسی بر کاهش نشانه¬های افسردگی در دانشجویان بررسی شده است.
مواد و روش¬ها
مطالعه¬ی حاضر از نوع شبه¬تجربی است که در چارچوب طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل اجرا شده است. جامعه¬ی پژوهش، دربرگیرنده¬ی دانشجویان دختر دوره¬ی کارشناسی دانشگاه شهید بهشتی تهران در نیم سال دوم سال تحصیلی 88-87، است. نمونه به صورت هدفمند و به این ترتیب انتخاب شد: ابتدا به منظور سهولت در برگزاری جلسات تصمیم به انتخاب نمونه از میان دانشجویان خوابگاهی گرفته شد. سپس از میان 4 بلوک در کـــوی دختران خوابگاه¬های شهید بهشتی که دانشجویان کارشناسی در آن ها ساکن هستند، 2 بلوک به طور تصادفی انتخاب و به تمامی افراد حاضر مقیاس DASS-21 داده شد. دو پرسش درباره¬ی علاقه به شعر و ادبیات و تمایل به شرکت در یک گروه شعردرمانی نیز در ذیل آزمون از افراد پرسیده شد. 302 نفر آزمون را تکمیل نموده و تحویل دادند. سپس کسانی که در زیر مقیاس افسردگی نمره¬ی متوسط و بالاتر از متوسط داشتند، به شعر و ادبیات علاقمند بوده و برای شرکت در یک گروه شعردرمانی اعلام تمایل کرده بودند(29 نفر) بر اساس هماهنگی برنامه درسی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند.(14 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل)
در گروه آزمایش 7 جلسه شعردرمانی اجرا شد و گروه کنترل در این مدت هیچ مداخله¬ای دریافت نکرد. پیش از شروع جلسات، هر دو گروه به پرسشنامه¬ی افسردگی بک پاسخ دادند. در پایان جلسات مجددا پرسشنامه¬ی افسردگی بک اجرا شد. ملاک ورود در گروه آزمایش، حضور در حداقل 5 جلسه از جلسات درمان و شرکت در پیش¬ آزمون و پس¬ آزمون و ملاک ورود در گروه کنترل نیز اجرای پیش- آزمون و پس آزمون بود. بر این اساس، نمرات 9 نفر به عنوان گروه آزمایش و 13 نفر به عنوان گروه کنترل، با استفاده از نرم¬افزار SPSS و آزمون ناپارامتری من¬ویتنی مورد تحلیل قرار گرفت.
در این پژوهش از مقیاس افسردگی، اضطراب، تنیدگی 21 ماده¬ای(DASS-21) جهت انتخاب افراد و از آزمون افسردگی بک به منظور اندازه¬گیری شدت نشانه¬های افسردگی پیش و پس از مداخله استفاده شد. از 10 شعر از اشعار معاصر فارسی نیز در این پژوهش استفاده گردید.
مقيــــــاس افســـــردگي اضطـــراب تنيدگي 21سؤالی(DASS-21) فرم کوتاه DASS-42 (22)، مجموعه اي از سه زيرمقياس خودسنجي است که روي يک مقياس چهار درجه¬اي از نوع ليکرت براي اندازه گيري حالت¬هاي هيجاني منفي افسردگي، اضطراب و تنيدگي طراحي شده است. پژوهش¬ها پایایی و اعتبار بالایی برایDASS گزارش کرده¬اند.
در ايران صاحبي(1384)، همساني درونـي مقياس-هايDASS-21 را با استفاده از آلفاي کرونباخ این گونه به دست آورد: افسردگي، 77/0، اضطراب 79/0، و تنيدگي 78/0. وی همچنین همبستگی سه زیرمقیاس افسردگی، اضطراب و تنیدگی DASS-21 را به ترتیب با آزمون¬های افسردگي بک، اضطراب زانگ و تنيدگي ادراک شده، 70/0، 67/0، 49/0 گزارش کرد.(23)
سیاهه¬ی افسردگی بک دارای دو فرم بلند و کوتاه است. فرم بلند آن که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است، دارای 21 ماده است که پاسخ¬های آن روی یک مقیاس چهار درجه¬ای مورد ارزیابی قرار می¬گیرد.
بررسی¬ها معمولا دامنه¬ی بالایی از همبستگی میان نمره¬های این پرسشنامه و سایر مقیاس¬های افسردگی به¬دست آورده¬اند. بررسی¬هایی که در زمینه¬ی اعتبار پرسش نامه انجام گرفته است، نشان دهنده¬ی ضریب ثبات درونی 73/0 تا 65/0 و اعتبار بازآزمایی در فواصل چند ساعت تا چهـــار ماه از 48/0 تا 90/0 می-باشد.(24)
مداخله
گروه آزمایش فنون شعردرمانی را به صورت هر هفته یک جلسه دو ساعته در قـــــالب فنــون شــعر-هاي پیــــش¬ساخته(Preexisting poems)، نوشتن فردي(individual writing) و شعر نوشتن مشـــــارکتي(collaborative poem/writing) فرا گرفتند. شعرهای، «در گوشه اي از آسمان ابري شبيه سايه ي من بود»، «دلم براي خودم تنگ مي شود گاهي»، «به سرم زده که مي¬توانم پاک¬کن را بردارم» (محمدعلی بهمنی)؛ «گفتي نمي خواهي که دريا را بلد باشي»(محمدحسین بهرامیان)؛ «مترسک» (محمدرضا ترکی)؛ صدای پای آب (سهراب سپهری)؛ چند رباعی از کتاب«کم کم کلمه می¬شوم» (جلیل صفربیگی)؛ «خوب و بد هر چه نوشتند به پا ی خودمان» (مهدی فرجی) و «روزمبادا» (قیصر امین¬پور)؛ اشعاری هستند که بر اساس اصل تجانس عاطفی(Isoprinciple) و نیز ویژگی¬های گروه، انتخاب و در مداخله مورد استفاده قرار گرفتند. اصل تجانس عاطفي که ريشه در موسيقي درماني دارد توسط ليدي(1973) وارد شعردرماني شد. بر اساس آن حالت عاطفي حاکم بر شعری که در درمان استفاده می-شود، باید با خلق مراجعین هماهنگ باشد. به عنوان مثال شعری که در یک گروه با خلق غالب افسردگی ارائه می¬شود بهتر است دارای حالت افسردگی بوده و به امید ختم شود.
ساختار جلسات به این ترتیب بود که در ابتدای هر جلسه شعر آن جلسه دو مرتبه با صدای بلند توسط درمانگر و در صورت تمایل توسط اعضا خوانده می¬شد و اعضا به پاسخ¬دهی به آن تشویق می¬شدند(آیا شعر با شما ارتباط برقرار نمود؟ کدام بخش، بیت، مصرع و یا کلمه؟ چرا؟ و . . .). در برخی جلسات از اعضا خواسته می¬شد درباره¬ی موضوعات دلخواه و یا موضوعاتی که درمانگر پیشنهاد می¬نمود، بنویسند(این نوع نوشتن معمولا به عنوان تکلیف منزل ارائه می¬شد). برخی از تکالیف نوشتن ساختار یافته¬تر بود. به این ترتیب که بخش¬هایی از یک شعر به انتخاب درمانگر حذف شده و از اعضا خواسته می¬شد آن را به دلخواه خود تکمیل کنند.
نوشتن شعر مشارکتی نیز از برنامه¬های جلسات بود؛ یک جمله¬ی ناتمام توسط درمانگر ارائه شده و از اعضا خــــواسته می¬شد آن را تمام کنند. سپس جملات توسط درمانگر ترکیب و ویرایش شده، به اتفاق نامی برای آن انتخاب و به عنوان شعر مشارکتی برای گروه خوانــــده می¬شد. در جلســــه¬ی بعد یک نسخه از شعر در اختـــیار هر کدام از اعضــــا قـــــرار می-گرفت. در اجــــرای هر کــــدام از این تکنیک¬ها، خلاقیت فردی درمـــــانگر نیز نقش مهمی ایفـــا می¬کند.
یافته¬های پژوهش
ابتدا میانگین و انحراف معیار نمرات افسردگی دو گروه پیش و پس از مداخله به دست آمد که نتایج مربوطه در جدول 1 آمده است.
سپس براي تحليل داده ها با توجه به غيرنرمال بودن شاخص¬هاي موردنظر و حجم کم نمونه، از آزمون-های ناپارامتری استفاده گردید. آزمون من¬ویتنی نشان داد که بین میانگین¬های پیش¬آزمون در دو گروه تفاوت معنی¬داری وجود ندارد،(p=0/69). جهت مقایسه تفاوت تغییرات در دو گروه و با توجه به لزوم خنثی نمودن تاثیر مقادیر پیش¬آزمون، از آزمون من¬ويتني، مبتني بر تغييرات نسبي استفاده گرديد،(25). بدين معني که ابتدا مقـــادير پيش¬آزمــون از مقــــادير پس¬آزمون کم شده، سپس حاصل بر مقادير پيش¬آزمون تقسيـــم گردید. سپس آزمون مقايسه بين دو گروه، براساس مقادیر به دست آمده انجام شد. میانگین و انحراف معیار شاخص تغییر نسبی در دو گروه در جدول 2 آمده است. نتایج نشان داد که تغییر در گروه آزمایش به صــــورت معنی¬داری بیشتر از گروه کنترل است.(p<0/001)

جدول شماره 1: مشخصه¬های توصیفی شاخص افسردگی بک در دو گروه پیش و پس از مداخله
زمان گروه مبانگین انحراف معیار
پیش آزمون آزمایش 11/20 18/8
کنترل 35/19 60/10
پس آزمون آزمایش 22/8 47/4
کنترل 68/18 14/12

جدول 2: مقایسه تغییرات نسبی دو گروه با استفاده از آزمون من¬ویتنی
گروه میانگین انحراف معیار معنا داری
آزمایش
کنترل 88/11
69/0 68/4
97/3 P<0/001


بحث و نتیجه¬گیری
شعردرمانی می¬تواند نشانه¬های افسردگی را کاهش دهد. این یافته همسو با پژوهش¬هایی است که اثر مثبت شعردرمانی را بر آشفتگی¬های روانی تایید کرده¬اند،(17، 16،15،14،13،12،11،9). این نتیجه همچنین مؤید پژوهش¬هایی است که شعردرمانی را در گروه¬های افسرده به کار گرفته¬ و نتــــــایج مثبت آن را گزارش نمــــوده¬اند،(21،20،19،18). در این پژوهـــش¬ها یـــافته¬هایی چون افزایش عزت¬نفس، بهبودي در شناخت و بيان احساسات، خوداکتشافي و خوداظهاري گزارش شده¬اند. قابل پیش¬بینی است که بهبود چنین متغیرهایی کاهش نشانه¬های افسردگی را در پی خواهد داشت. نتیجه¬ای که در این پژوهش تایید شد.
این¬که شعردرمانی از چه طریق و چگونه این اثرات را باعث می¬شود، از جنبه¬های مختلف قابل بحث است. شعر افراد را قادر به بيان گفته¬هايي مي¬کند که ممکــن

است به هيچ شيوه¬ی ديگري نتوانند آن را بيان کنند،(9). شعر همانند گدازه¬های آتشفشان، فشار دروني را آزاد کرده و از رخ دادن يک زمين لرزه پيشگيري مي-کند. هنگامي که هيجاناتي مانند خشم و افسردگي نمي¬توانند بيان شوند، ممکن است علائم بيماري را تشکيل دهند. فرآيند خواندن و نوشتن شعر را مي¬توان به عنوان يک روزنه پذيرفتني براي بيرون ريختن نيـــروهاي رواني ای در نظر گرفت که امکان انفجار آن ها وجود دارد و بدين ترتيب تعادل فيزيولوژيايي و روان شناختي را باز گرداند،(10). از طرفی دیگر برخی پژوهش¬ها از جمله سلسله پژوهش¬های پنبیکر و همکاران(1998) نشان داده¬اند که شعر و نوشتن توانایی سیستم ایمنی بدن را افزایش می¬دهد. بر این اساس اثر مثبت شعردرمانی بر افسردگی از دیدگاهی زیستی نیز قابل تبیین است،(11). تگنر و همکاران(2009)، اثر مثبت شعردرمانی بر کاهش میزان اضطراب و سرکوب هیجانی را گزارش کردند،(17). با توجه به ارتباظ میان اضطراب و افسردگی، به نظر می¬رسد بخشی از بهبودی ناشی از کاهش اضطراب باشد.
نيروي ادبيات عمدتا برخاسته از تصويرسازي است؛ تحقيقات نشان داده است که تصويرسازي با يادگيري، تکنيک¬هاي آرام¬سازي، معناي زندگي و لذت زندگي، ارتباط دارد،(26). تصويرسازي به افراد يــاد مي¬دهد که چگونه از ابتکار خلاقشان استفاده کنند و به سرچشمه-هاي پنهاني که مي¬تواند الگوهاي ناکنش¬ور را شکسته و تغيير دهد، تلنگر بزنند. انرژي خالق يک اثر ادبي نيز برانگيزنده است؛ واژه¬ها و توصيفات مردان و زنان بزرگ در خلال قرن¬ها، به خواننده نيرو مي¬دهد. تصور، زبان ناهشيار روياهاست و نيز به عنوان يک کاتاليزور در جهت آوردن مواد ناهشيار به آگاهي هشيار، عمل مي-کند.(27)
کلامی نمودن هیجانات، تخلیه¬ی تنش و ناراحتی، بیان تمایلات در قالب نمادین و به شیوه¬ای دوپهلو و قابل پذیرش، پرورش حس خلاقیت و قدرت، افزایش عزت نفس و خوداکتشافی و منعطف ساختن شیوه¬ی نگاه و تفکر، از مواردی است که به عنوان وجوهی درمانی، به بهترین شیوه در ادبیات تبلور یافته¬اند و استفاده از ادبیات در عرصه¬ی درمان را توجیه کرده و گاه حتی ضروری می¬سازند.
هنگامی که در جلسه¬ی درمان، آموزش شناختی نه در بستر گفتگوهای معمولی که در قالب¬های ادبی صورت می¬گیرد، مراجعین نه در برابر یک درمانگر بلکه در برابر یک تاریخ و فرهنگ جمعی قرار می¬گیرد؛ این فرایند، مقاومت مراجعین را به آرامی و بدون هجمه می-شکند و درمانگران را قادر به هدایت برنامه¬ی درمان در فضایی آرام و امن برای مراجعین، می¬نماید. با توجه به این کارکردهای منحصر به فرد، استفاده از ادبیات و شکل¬های مختلف آن به درمانگران با هر رویکردی پیشنهاد می¬شود. از طرف دیگر شعردرمانی به عنوان روی¬آوردی تازه و جذاب می¬تواند با توجه به پیوند عمیق ادبیات با مردم در کشور ما، در مورد طیف وسیعی از آشفتگی¬های روانی مورد استفاده قرار گیرد.
تعداد کم آزمودنی¬ها، محدود بودن جلسه¬های مداخله، ناتوانی طرح پژوهش در کنترل برخی عوامل و عدم پیگیری نتایج از جمله مسائلی است که احتیاط در تعمیم نتایج را ضروری می¬سازد. و پیشنهاد می¬شود در پژوهش¬های بعدی این مشکلات کنترل شوند.





References
1-Dadsetan P. Developmental psychopathology from infancy through adulthood. Vol. I. SAMT Publ 2008.p.269-92. (persian)
2-Beck A T. Controversies in cognitive therapy: a dialogue with Aeron T. Beck and Steve Hollon, 1992. World Congress of Cognitive Therapy. Cognitive Psychotherapy 1993; 7(2): 79-93.
3-Sedighi Arfaei F, Azadfallah P, Fathi Ashtiani A, Rasoulzadeh Tabatabaei A. The effect of active & passive music therapy on adolescents depression. Psychology 2003; 27: 287-99.(Persian)
4-Landgarten H. Clinical art therapy. Hashemian K, Abouhamzeh E, editors. Mohajer Publ 1999.p.7-11.(persian)
5-Collins, SK, Furman R, Longer C L. Poetry therapy as a tool of cognitively


based practice. The Art in Psychotherapy 2006; 33:180-7.
6-Mazza N. Poetry therapy: theory and practice. Rutledge; 2003.p.3-12.
7-National Association for Poetry Therapy. Membership brochure. Port Washington; author 1993.
8-Campbell L. Poetry therapy for adults developmental disabilities. PhD Dissertation. University of Rochester, Abstract 2007.
9-Yalom ID. The theory and practice of group psychotherapy. 3rd ed. New York: Basic Books 1985.
10-Reiter S. Creative "Righting" a poetry therapy guidebook for the helping professional. The Union Institute Graduate College PhD 2000.p.24- 47.
11-Pennebaker J W, Kiecolt-Glaser J, Glase R. Disclosure of traumas and immune function: health implication for psychotherapy. Consulting and Clinical Psychology 1988; 56: 239-45.
12-Edgar K F, Hazley R. Validation of poetry therapy as a group technique. In: Leedy JJ. (Ed.). Poetry as healer: Mending the troubled mind. New York: Vanguard Press Inc. 1985.p.102-14.
13-Ross D L D. Poetry therapy versus traditional supportive therapy: a comparison of group process. International Dissertation Abstracts 1977.
14-Golden M K. The effect of collaborative writing on cohesion in poetry therapy groups. PhD Dissertation. University of Washington 1994.
15-Bolton G, Howlett S, Logo C, Wright K J. Writing cures: an introductory handbook of writing in counseling and therapy. Hove & New york; Brunner Routledge 1998.p. 18-22.
16-Tamura H. Poetry therapy for schizophrenia: a linguistic psychotherapeutic model of Renku (linked poetry). The Arts in Psychotherapy. 2001; 128: 319-28.
17-Tegner I, Fox J, Philipp R, Thorne P. Evaluating the use of poetry to improve well-being and emotional resilience in cancer patients. Poetry Therapy, Sep. 2009;22(3): 121–31.
18-Hedberg T M. The re-enchantment Poetry as therapy. The Arts in psychology 1997; 122: 91-100.
19-Akhtar S. Mental pain and the cultural Treatment of poetry. Int Psychoanalysis 2006; 81: 229-43.
20-Morrison MR. Poetry as therapy. New York, Human Sciences Press 1987.p.106-10.
21-Mazza N. Poetry and group counseling: an exploratory study. Unpublished PhD Dissertation. Florida State University. Dissertation Abstracts International 1981.
22-Loviband S H, Loviband P F. Manual for the depression anxiety stress scales. Sydney: Psychology Foundation 1995.
23-Grath M G. (1997). Handbook of psychological assessment. Pasha Sharifi H, Nikkhu M, editors. Roshd publ 2007.p.1011-15.(Persian)
24-Sahebi A. Validation of depression anxiety and stress scale (DASS-21) for an Iranian population. Iranian Psychologists 2005; 4: 299-313.(Persian)
25-Diggle P, Liang K, Zeger S. Analysis of longitudinal data. Oxford, Clarendon Press 1996.p.117-30.
26-Gladding ST. Counseling as an art: the creative arts in counseling. Alexandria,Va: American Association for Counseling and Development 1992.p.44-8.
27-Leedy JJ, Reiter S. The uses of poetry in drama therapy: In Schattner G and CourtneyR, (Eds.). Dram in Therapy. Vol. 2. New York: Drama Book Specialists 1981.p.221-40.




















Evaluating The Use of Poetry To Reduce
Signs of Depression in Students

Mohammedian Y1*, Shahidi Sh1, Zadeh Mohammadi A2, Mahaki B3

(Received: 6 Jun. 2009 Accepted: 23 Apr. 2009)
Abstract


Introduction: Depression is a considerable problem all around the world. Estimations show that 15%-20% of adult people suffer from different complications and symptoms of depression. Although noticeable improvement in neurological science and determining the neuro-chemical basis of depression created an expectation to change the medical attempts toward pharmaceutical therapy in early 21st century, various kinds of non-pharmaceutical therapies and psychotherapies are still applied widely in therapeutic interventions to treat depression. Different types of art therapies such as poetry therapy have found a unique situation in psychotherapy during recent decades. The effect of poetry therapy on depression symptoms relieving has been examined in this study.

Materials & Methods: A pre-post-test approach with control group was used in this quasi-experimental study. The participants included 29 undergraduate female students of Shahid Beheshti University selected by depression screening, whom were assigned to two experimental and control groups. The experimental group covered 14 and the control 15 students. The experimental group received seven 90-120 min poetry therapy sessions, while the control group were in waiting list. All the participants completed the Bech Depression Inventory (BDI). The data were analyzed by Mann-Whitney U test along with SPSS software.

Findings: The finds showed that the students in the experimental group reported less symptoms of depression, after intervention, as compared to those in the control group, (p= /001).

Discusion & Conclusion: Results showed that poetry therapy plays a significant role in reducing the symptoms of depression (as shown by significant reductions in scores on BDS): thus, the previous researches conducted in the field were confirmed and supported by our finds.

Keywords: art therapy, poetry therapy, depression, students



1. Dept of Psychology, Training & Psychology Sciences School, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
2. Dept of Family Research, Training & Psychology Sciences School, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
3. Dept of Bio-statistics, School of Para-Medicine, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
*(corresponding author)

Scientific Journal of Ilam University of Medical Sciences