کاربرد فناوری اطلاعات در یادگیری وتدریس


چشم اندازهای گوناگون کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در تعليم و تربيت
فناوری اطلاعات به مثابه بخشی از فرايند يادگيری به سه شکل به کار می رود: یکی به مثابه هدف , دیگری به مثابه رسانه و مورد سوم به مثابه ابزاری که اغلب برای سازمان و مديريت در مدارس مورد استفاده قرار می گيرد . در مورد دوم فناوری اطلاعات و ارتباطات فرايند يادگيری را تشکيل نمی دهد , اما استفاده از آن در کلاس درس , يادگيری را حمايت می کند . نمونه ای از کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات معطوف به سازمان و مديريت در يک نظام نظارتی دانش آموزـ محور است. کاربرد فناوری اطلاعات به صورت يک هدف در دروس خاصی از قبيل آموزش رايانه با انفورماتيک سازمان می يابد. در اين قسمت دانش آموزان با مهمترين دروندادها و بروندادهای فناوری اطلاعات که پديده ای مهم ولی پنهان در جامعه است آشنا می شوند و هدف از آموزش آن جلوگيری از بی سوادی در رايانه است.
شکل سوم به مثابه رسانه ای برای يادگيری و تدريس است .دراين حالت به آن به منزله ابزاری برای تدريس و يادگيری اشاره می شود, رسانه ای که از طريق آن معلمان می توانند تدريس کنند و فراگيران ياد بگيرند . فناوری اطلاعات به صورت يک رسانه به اشکال گوناگون ظاهر می شود . اشکالی مثل تمرين های علمی , شبيه سازی , تدريس خصوصی , نظام های يادگيری انفرادی , نظام های تهيه و تدوين آزمون و ...
کاربرد واقعی و رايج فناوری اطلاعات و ارتباطات به صورت يک رسانه بسيار نادر است , گر چه علاقه فزاينده ای برای استفاده ازآن وجود دارد

راهی بسوی آينده
تحليل های ما منجر به دو نتيجه می شود:اول اينکه جامعه ما بطور روز افزونی به موقعيت های يادگيری نياز دارد که پاسخگوی نياز به انعطاف پذيری( سازگاری با نياز های گوناگون) قابليت دسترسی ( يادگيری به موقع و مناسب) و حمايت ( ساختار يادگيری متناسب براي کمک به
فراگيرندگان) باشد. بريا فراهم آوردن اين وضعيت بايد تاکيد بيشتری بر « دانش محوری » شود و فناوری اطلاعات و ارتباطات امکانات قدرتمندی را برای تحقق اين امر در اختيار می گذارد.
معلمان در مقام عوامل کليدی در فرايند يادگيری و تدريس نياز دارند که در زمينه طراحی و سازماندهی چنين محيط های يادگيری و ياددهی آموزش ببينند. نتيجه دوم تحقيق اين بود که در اوايل دهه ۹۰ کاربر فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش منحصر به استفاده از رايانه ها بود که کاربرد مشخص آن جايگزينی اقدامات آموزشی قبلی را نشان مي دهد. ادغام فناوری در فعاليت ها و امور ‌آموزشی فرايندی است که از عوامل گوناگون تاثير می پذيرد.

کاربردها و سودمندی های فناوری اطلاعات
افراد انسانی برای کسب قابليت های لازم برای زندگی در قرن بيست و يکم ـ که مملو از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی است ـ بايد علاوه بر يادگيری موضوعات نظری و تخصصی يعنی کسب سواد عمومي و علمی به سواد اطلاعاتی و سواد فناوری نيز مجهز شوند.
يک فرد با سواد از نظر فناوری اطلاعاتی دارای توانائی های زير است:
به خوبی می داند که پايه و اساس هر گونه تصميم گيری هوشمندانه که منجر به تحقق هدف شود دسترسی و برخورداری از اطلاعات دقيق است. بنابر اين به ضرورت وجود اطلاعات برای انجام درست امور آگاهی دارد.
برا اساس نياز و با توجه به اطلاعات موجود می تواند به طرح سوالات مناسب اقدام کند.
تحليل ارزيابی و ساماندهی اطلاعات موجود بريا او ممکن و آسان است.
برای انکه فناوری اطلاعات بتواند به بهترين وجه ايفای نقش کند نبايد بطور مستقل و در خلاء مورد توجه قرار گيرد بلکه بايد در تمام گستره محيط آموزشی وجود داشته باشد.

کاربرد فناوری اطلاعات برای ايجاد و تقويت مهارت های سطح بالا
امروزه ,دانش ‌آموزان برای کسب مهارتهای سطح بالا و مجهز شدن به قابليت های فنی و تخصصی در موضوعات مورد نياز از چند رسانه ای ها استفاده مي کنند. کاربرد فناوری اطلاعات نه تنها به تثبيت و تقويت مهارت های پايه محدود نمی شود, بلکه در گستره ای وسيع از فنون گوناگون ياد دهی و يادگيری ـ چون کار و کار گاه و انجام پروژ ه های پژوهشی ـ مورد استفاده قرار می گيرد. ياد گيرند ه ها برای يادگيری موضوعات خاص و کسب مهارت های لازم از اينترنت بصورت انجام کارهای پژوهشی و برقراری ارتباط با ديگر عوامل و نيروهای انسانی متخصص بهره می جويند. در حقيقت دانش پژوهان خود به دنبال اطلاعات و دانش نو هستند و به عنوان همکاری با معلمان خويش در گرد آوری اطلاعات لازم برای آموختن شر کت می کنند. فناوری اطلاعات بر الگوهای زندگی, شيوه های کار, روش های پژوهش, آموزش و يادگيری, مديريت و بسياری از زمينه های ديگر زندگی انسانی تاثير می گذارند و دارای سودمندی های بسيار است. قابليت و توانائی دسترسی به اطلاعات, از طريق استفاده از منابع و فناوری اطلاعاتی ارزيابی و کاربرد بهينه آن اطلاعات بوسيله افراد, همان سواد اطلاعاتی يا سواد فناوری است که دانش آموزان اگر در فرايند يادگيری به اين مطلوب مجهز شوند نو شدن افکار ذهنی و تقويت آموخته ها را مو جب می شود

فناوري و نقش آن در توسعه اجتماعی و اقتصادی در کشورهای در حال توسعه
سازگاری فناوری در داخل نظامهای اجتماعی ـ اقتصادی و موسسات کشورهای در حال توسعه عامل بزرگ موفقيت درانتقال فناوری است. فرایند انتقال فناوری را به عنوان يک پديده سه مرحله ای تعريف ميکنند.اين سه مرحله عبارتند از :فراگيری , سازگاری و توسعه. بديهی است که سازگاری يک پيش فراگيری است که نقش تعيين کننده ای در هر پيشرفتی در مراحل جذب , آشفتگي و توسعه فناوری دارد. فناوری پيشرفته ای که به کشورهای در حال توسعه منتقل شده است , نيازمند تسهيلات اثر بخشی بروی عوامل انسانی و توليد است. بنابراين فناوری اطلاعات, فناوری مشکل و پيچيده ای است که از دهه ۱۹۸۰ در بخشهای عمومی و خصوصی نظامهای اقتصادی جهان سوم ظاهر شده است و بايد به گونه ای مناسب مورد توجه قرار گيرد. اين نظا مها که ممکن است در کشورهای در حال توسعه مورد استقبال قرار گيرند, هميشه ممکن نيست در موقعيت های گوناگون سازگار باشد. با کاربرد مهندسی عوامل انسانی, مشکلات بسيا ری از قبيل هزينه زياد اجرا , توليد کم, ميزان سطح بالای تصادفات, سودمندی اندک فناوری اطلاعات, مشکلات طراحی و تعمير و نگهداری, فشار های جسمی و محيطی بيش از اندازه و مشکلات سطحی فناوری اطلاعات ممکن است حل شود.

شش اصل يادگيری در جوامع فناورانه(تکنولوژيک)
استفاده موثر از فناوری در جهان امروز مستلزم آن است که دانش آموزان نقش های جديدی را در فرايند يادگيری بپذيرند . لازم است دانش آموزان جستجو گران اطلاعات باشند , تا بتوانند در مورد ارزش اطلاعات وسیعی که در شبکه جهانی اینترنت برای استفاده آنان موجود است به داوری و ارزشیابی بپردازند . در چنین شرایطی نقش معلم ها نیز از انتقال دانش و معلومات , به تسهیل گر فرایند یادگیری تغییر می یابد . هر معلمی باید بتواند به دانش آموزان کمک کند تا در گروه های همیار فعالیت اثر بخش داشته باشند.با بیان این شش اصل توجه معلمان کشورمان را به چالش هایی که در تربیت نسل جوان وجود دارد , جلب می کنیم .
۱- دانش آموز به مثابه جستجوگر اطلاعات , هدایتگر و ارزشیاب ۲- دانش آموز به مثابه متفکر , نقاد , تحلیل گر و گزینش گر اطلاعات و فناوری مناسب ۳- دانش آموز به عنوان تولید کننده دانش با استفاده از منابع و فناوریهای نو ۴- دانش آموز به مثابه پیام رسان اثر بخش با استفاده از فناوریها و رسانه های مناسب متعدد ۵- دانش آموز به عنوان فناور آموزشی ۶- دانش آموز به عنوان شهروندی مسئولیت پذیر در عصر فناوری
معلمان باید سعی کنند که دانش آموزان اعتماد به نفس, راهبردهای مدیریت اطلاعات و مهارتهای فنی لازم را کسب کنند تا بتوانند در زندگی روزمره و در محیط کار خود ابزارهای فناورانه و ارتباط جمعی را با موفقیت راه اندازی کنند و مورد استفاده قرار دهند.

ضرورت آموزش فناوری بعنوان بخشی از برنامه های آموزش رسمی
آموزش فناوری غیر از آموزش فنی یا حرفه ای است.بخشی از برنامه آموزش عمومی را فناوری تشکیل میدهد. هدف از این آموزش ارائه دانش و اطلاعات فناوری بعنوان بخشی از آموزش های زسمی و پایه ای برای همه مردم است.از این رو مدرسه مناسب ترین مکان برای پرورش درک درست دانش آموزان از مفهوم فناوری و نقش ان در تکوین و شکل دهی فرهنگهاست . دانش آموزان از همان سالهای اولیه تحصیل باید بدانندکه فناوری یعنی تلاش ادمی , خواه این تلاشها(فناوریها)توسعه کیفی انسانها را فراهم کند و خواه جامعه را به نابودی بکشاند , چیزیست که به تصمیم خود انسانها بستگی دارد.ضمن اینکه در مدرسه از دانش و اطلاعات لازم درباره نظام و منابع مورد مصرف آنها بحث میکنند باید در همان حال نیز شیوه های شناخت , توسعه , بهره گیری مفید و چگونگی کنترل فناوری ها را به دانش آموزان یاد داد تا از همان دوران کودکی در برابر فناوری های جدید با مسئولیت ها ارزش های اخلاقی و انسانی خود به خوبی آشنا شوند.آموزش های مدرسه ای سبب میشود که دانش آموزان درآینده بهنگام طراحی و تولید هر گونه فناوری ابتکاری نخست درباره هدف و نتایج آن بدرستی بیندیشند و به توسعه کیفی جامعه علاقه مند شوند. در این راستا نقش مدیر و معلم اهمیت خاصی دارد.

فناوری اطلاعات و بازده يادگيری
با بهره گيری از فناوری اطلاعات , آموزش گيرندگان خواهند توانست اطلاعات بيشتری را در مدت زمان کوتاه تری جذب کنند . پروژه های مطالعاتی در زمينه اثر فناوری اطلاعات در يادگيری, بيان کننده اين اقعیت است که از زمان ورود اين فناوری به حوزه آموزش, انگيزه افراد در فراگيری افزايش يافته است . در برخی زمينه ها و برای افرادی که قبلاْ به طور مستمر تجربه شکست در یادگیری داشته اند , این معنا می تواند باب جدیدی بگشاید . تحقیقات نشان می دهد که با ورود فناوری اطلاعات در مجموع , آموزش گیرندگان می توانند بار آورتر, چالش پذیرتر و مطمئن تر از قبل باشند .هر چه فناوری موجب دسترسی آسان تر آموزش گیرندگان به مواد درسی ارائه شده قبلی مربیان شود , نقش مربیان از یک " منبع مطالب علمی " به یک "مدیر ناظر بر فرایند یادگیری "تغییر می یابد. با پشت سر گذاشتن مشکلات آموزش های فردی در مدارس , وقت مربیان آزاد خواهد شد تا به فعالیت هایی بپردازند که مربی باید در آنها نقش سرعت دهنده (کاتالیزور) را داشته باشد . پیشرفت در فناوری ارتباطات و اطلاعات کمک خواهد کرد تا آموزش در مدارس با آموزش در دیگر موسسات یکپارچه شود.

با تشکر خانم ریاضت