آستارا

بندر آستارا
Astara Buildings.jpg
کشور Flag of Iran.svg ایران
استان گیلان
شهرستان آستارا
بخش مرکزی
نام(های) دیگر

آستارا شهر بام‌های سفالی
آستارا دروازه طلایی ورود به اروپا
نام(های) قدیمی آهسته‌رو، دهنه‌کنار؛ اوستورو
سال شهرشدن

۱۲۸۷ جزو ده شهر اول ایران که در دوره قاجاریه پس از تصویب قانون بلدیه در مجلس شورای ملی به شهر تبدیل شد.[۱]
[۲]
مردم
جمعیت

شهر۴۸،۴۷۰ [۳]
شهرستان۸۶٬۷۵۷ [۴]
مذهب شیعه
جغرافیای طبیعی
مساحت ۳۳۴ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا ۲۷-
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه ۱۶ درجه سانتی گراد
میانگین بارش سالانه ۱۳۸۰
روزهای یخبندان سالانه ۱۱
اطلاعات شهری
شهردار علی کوهی
ره‌آورد ماهی سفید، برنج، مرکبات، صیفی جات، صنایع دستی
پیش‌شماره تلفنی ۰۱۸۲
شناسه ملی خودرو Flag of Iran.svg ایران د ۵۶[۶]
تابلوی خوش‌آمد به شهر
به بندرآستارا شهر بام‌های سفالی خوش آمدید
بندر آستارا بر ایران واقع شده‌است
بندر آستارا
روی نقشه ایران
۳۸.۴۱۲۲° شمالی ۴۸.۸۷۶۱° شرقیمختصات: ۳۸.۴۱۲۲° شمالی ۴۸.۸۷۶۱° شرقی
تابلوی خوش‌آمدگویی

آستارا (دربارهٔ این پرونده تلفظ راهنما·اطلاعات) شهری بندری،[۷] مرزی،[۸] یکی از قطب‌های اقتصادی،[۹] توریست داخلی[۱۰] و بین‌المللی[۱۱] در سواحل غربی دریای خزر ، مرکز شهرستانی به همین نام در شمالی‌ترین نقطهٔ استان گیلان و آخرین نقطهٔ مرزی ایران و جمهوری آذربایجان و از نظر جغرافیایی در مرکز تالش بزرگ (شامل تالش جنوبی در خاک ایران و تالش شمالی در خاک جمهوری آذربایجان) قرار دارد. آستارا از شرق به دریای خزر، از شمال به آستارای آذربایجان، از غرب به استان اردبیل و از جنوب به شهرستان تالش در استان گیلان محدود شده‌است. آستاراچای، آستارای ایران را از آستارای آذربایجان جدا می‌سازد. بخش اصلی راه شوسه آستارا-اردبیل تقریباً به موازات این رود و خط مرزی کشیده شده‌است. در منطقهٔ آستارا علاوه بر زبان ترکی آذربایجانی، زبان تالشی نیز رایج بود ولی در اثر مهاجرت‌های زیاد از اهمیت آن کاسته شده‌است. این شهر از نظر جغرافیایی بر سر سه راه قرار گرفته‌است: راه جنوبی آن از کنار دریا خزر به بندر انزلی و راه شمالی آن از کناره همین دریا به جمهوری آذربایجان کشیده شده‌است. راه غربی آن که از حیران می‌گذرد، به اردبیل می‌رسد.[۱۲] آستارا از لحاظ اقتصادی، در استان و کشور نقش تعیین‌کننده‌ای را داراست، به طوری‌که سومین مرز فعال کشور در زمینه صادرات و واردات [۱۳] رتبه نخست صادرات و بزرگ‌ترین گمرک زمینی شمال کشور[۱۴]، از امن‌ترین[۱۵] و پرترددترین مرزهای زمینی کشور[۱۶]، دومین منبع درآمد استان گیلان [۱۷]، و دارای بیشترین سهم ارزشی صادرات چمدانی در کشور می‌باشد.[۱۸] علاوه ‌براین، بندرآستارا نخستین بندر خصوصی کشور[۱۹] و پنجمین بندر فعال ترانزیتی شمال کشور است[۲۰]. در حال حاضر بزرگترین پرچم کشور در استان گیلان، در پایانه مرزی آستارا برافراشته شده‌است.[۲۱]
محتویات

۱ ریشه‌شناسی نام
۲ تاریخ
۳ جغرافیا
۳.۱ وضعیت
۳.۲ مکان‌نگاری
۳.۳ اقلیم
۳.۴ وضعیت
۳.۵ معماری و بافت شهری
۴ مردم
۴.۱ جمعیت
۴.۲ زبان
۴.۳ دین
۴.۴ مساجد
۵ گردشگری
۵.۱ اماکن طبیعی
۵.۲ اماکن تاریخی
۵.۳ آثار تاریخی
۵.۴ هتل
۶ اقتصاد
۶.۱ گمرک
۶.۲ تاسیسات گاز
۶.۳ شیلات
۶.۴ کشاورزی ودامداری
۶.۵ پاساژ و بازارها
۷ ترابری
۷.۱ پایانه مسافربری
۷.۲ پایانه ترانزیت
۷.۳ بندر
۷.۴ راه آهن
۸ نیروهای نظامی
۸.۱ هنگ مرزی
۸.۲ نیروی دریایی
۹ خدمات شهری
۹.۱ شهرداری (بلدیه)
۹.۲ مراکز بهداشتی ودرمانی
۹.۳ اماکن ورزشی
۱۰ فرهنگ
۱۰.۱ سینما
۱۰.۲ کتابخانه عمومی
۱۰.۳ نشریات فعال
۱۱ آموزش
۱۱.۱ عمومی
۱۱.۲ عالی
۱۲ جستارهای وابسته
۱۳ منابع

ریشه‌شناسی نام

درباره منشأ و چگونگی پیدایش نام این شهر دو نظریه متفاوت وجود دارد. نظریة اول نام آستارا را برگرفته ازترکیبی در زبان تالشی می‌داند مطابق این نظریة نام این شهر برگرفته از واژه آسته رو در زبان تالشی است. درباره وجه تسمیة نام این شهر گفته شده که کاروانان و مسافران زمانی که به این منطقه مردابی ساحلی می‌رسیدند ناچار به حرکت آهسته تر می‌شدند و واژة آسته رو (آهسته رو) تالشی به مرور تبدیل به آستارا شده‌است. در روستای عنبران محله شهرستان آستارا مردم هنوز هم به این شهر اوستورو می‌گویند.

اما نظریه دوم این نام را تشکیل شده از دوبخش «آست» + «آرا» می‌داند. «آست» در زبان ترکی به معنی پایین و فرودست و «آرا» یا «آرالیک» به معنی سرزمین یا دشت هموار است. مطابق این نظریه آستارا واژه‌ای ترکی به معنی دشت هموار و کم ارتفاع است و به دشت هموار و کم ارتفاعی بر می‌گردد که شهر آستارا در آن قرار دارد.[۲۲] از زمان صفویه تا قاجاریه، نام آستارا تنها به منطقه‌ای میان انزلی و رود ارس که بخشی از آن در حال حاضر جزو جمهوری آذربایجان است، اطلاق می‌شده‌است. بررسی متون تاریخی مربوط به استارا نشان می‌دهد که این شهر در قرن گذشته دهکده کوچکی در آبریز رودخانه آستارا به نام دهنه کنار بوده و این نکته بیان گر این است که آستارا به منطقه‌ای کوهستانی اطلاق می‌شده نه یک ناحیه شهری. از مشاهدات خاورشناسان در قرن نوزدهم چنین برمی آید که این روستا دارای مکان‌هایی بوده که از طریق آن‌ها کالاهای تولیدی به خارج از ایران صادر می‌شده و این مساله نقش مهمی را در گسترش شهرنشینی درمنطقه ایفا کرده‌است. در محل کنونی آستارا دهی به نام «دهنه کنار» وجود داشته که از زمان قاجاریه به یعد، به سبب صدور کالا و رفت‌وآمد تجار توسعه یافت و در اواخر دوره قاجار به اهمیت بازرگانی و مسافرتی پیدا کرد، اما به سبب کمی عمق آب، بندرگاهی در آن احداث نشد. با وجود این شهر آستارا رشد وگسترش نسبی یافت. همین موضوع، یعنی محل رفت‌وآمد میان ایران وروسیه و از آن طریق اروپا سبب شد تا تمدن جدید اروپا، زودتر به این شهرستان راه پیدا کند، به طوری که هم زمان با تاسیس دارالفنون تهران، در آستارا نیز مدرسه‌ای به نام «مدرسه صادقیه» افتتاح شده بود. در سالهای اخیر نیزپس از گسترش روابط میان دولت‌های ایران و اتحاد جماهیر شوروی سابق و سپس با جمهوری‌های استقلال یافته آذربایجان و گرجستان، آستارا اهمیت بیش تری یافت.
تاریخ
بافت قدیمی شهرآستارا

یکی دیگر از ماخذقدیمی که در آن از آستارا یادی به میان آمده، کتاب حدودالعالم(تألیف ۳۷۲ ق/۹۸۲ م) است. در این کتاب، آستارا به شکل استراب ضبط گشته‌است.استان گیلان در قرن چهارم از لاهیجان تا نزدیکی باکو را شامل می شد که از ۸ ناحیه تشکیل شده بود که استراب یکی از نواحی گیلان به شمار می رفت..[۲۳] بیشتر مؤلفان بعدی مانند علی بن شمس الدین بن حاجی حسین لاهیجی و عبدالفتاح فومنی و میرخواند، همه نام این شهر را به صورت آستارا آورده‌اند.به لحاظ تاریخی قدیمی ترین مورخی که از آستارا نام برده‌است، ظهیرالدین مرعشی است. وی در کتاب گلستان و دیلمستان سه بار این محل را به نام «آستارا» و یک بار به نام«آستاره» آورده‌است.[۲۴]

حمدالله مستوفی در نزهةالقلوب (تالیف ۷۳۰ هجری قمری) می نویسد:گیلان از اقلیم چهارم است و در کنار دریای خزر قرار دارد.اسپهبد(آستارا) شهری متوسط است و حاصلش غله،برنج و میوه می باشد.این ناحیه گیلان،ناحیه ای آبادان ، با نعمت و توانگر است و در آنجا شهرک هایی است با منبر(مسجد).دراین شهرک ها بازارهاست.طعام مردم این ناحیه برنج است و ماهی.واز این ناحیه جاروب،حصیر مصلای نماز و ماهی به همه جهان صادر می شود.[۲۵]

تنها در صریح الملک (که درباره موقوفات مزار شیخ صفی الدین اردبیلی است)، این نام به شکلهای اصطاراب و استاره دیده می‌شود که دو صورت اول با شکل مذکور در حدود العالم قرابت دارد.[۲۶]

از جهانگردان کانی این شهر را نام برده و آن را توصیف کرده‌اند. شاید وصف«ابت» رساتر از دیگران باشد. وی که در ۱۲۵۹ق/ ۱۸۴۳م از این محل می‌گذشته، نام این شهر را دهنه کنار ضبط کرده‌است. به نوشته او «دهکده دهنه کنار در مصب رودخانه آستاراچای قراردارد ودارای ۵۰ تا ۶۰ خانوار جمعیت است و دکانهایی دارد که اجناس آن به خارج ایران حمل می‌شود».[۲۷] آستارا به موجب عهدنامه گلستان که در ۱۲۲۸ هجری قمری مصادف با ۱۸۱۱ میلادی میان دولت ایران و روسیه منعقد شد به دو قسمت تقسیم گردید. قسمتی از این شهر که در شمال آستاراچای است، به دولت روسیه واگذار گردید و آستاراچای مرز میان دو کشور شناخته شد.[۲۸]
جغرافیا
وضعیت
آستارا در نقشه گیلان در سال ۱۸۰۸، از اطلس نوی پینکرتن

منطقهٔ آستارا از نظر جغرافیائی به دره‌ای اطلاق می‌گردد که حدوداً در مرکز سرزمین تالش و در فاصلهٔ بین سلسله کوه‌های شمالی-جنوبی تالش و دریای خزر و در شرق دشت اردبیل واقع است. پس از بسته شدن عهدنامهٔ ترکمنچای میان دو دولت ایران و روسیه، بخش شمالیِ سرزمین تالش به دولت روسیه واگذار شده و رود آستاراچای به عنوان مرز تعیین گردید که از مرکز آبادی قدیمی آستارا می‌گذشت. بخش جنوبی در ترکیب ایران باقی‌ماند. پس از تاسیس گمرگات و مرزبانی، اهمیت سیاسی و بازرگانی آن افزایش یافت.

آستارا تا تقسیمات کشوری سال ۱۳۱۶ خورشیدی یکی از شهرهای استان گیلان تلقی می‌شد که در همان سال با تصویب قانون تقسیمات کشوری جدید به یکی از شهرهای شهرستان اردبیل در شرق استان آذربایجان شرقی تبدیل گشت. در سال ۱۳۳۶ آستارا با تأسیس فرمانداری به یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی مبدل شد تا این که بعدها به برخی دلایل و از جمله تشابهات اقلیمی از خرداد سال ۱۳۳۹ خورشیدی، دوباره به استان گیلان ملحق گردید.
مکان‌نگاری
Compass rose pale.svg جمهوری آذربایجان Compass rose pale.svg
دریای خزر شمال اردبیل
شرق آستارا غرب
جنوب
هشتپر
اقلیم
آب وهوای بندرآستارا از نوع معتدل خزری

این شهر شامل جلگه و کوهستان است. هوای جلگه در تابستان گرم و مرطوب و در زمستان ملایم و هوای کوهستان در تابستان معتدل و در زمستان سرد است.آستارا با بارش میانگین سالانه در حدود ۱۲۰ روز در سال از نقاط پربارش کشور محسوب می‌شود. [۲۹]

آب و هوای آستارا معتدل و مرطوب و میزان بارندگی سالانه به طور متوسط ۱۵۰۰ میلی متر است. رطوبت نسبی در این منطقه بین ۷۵ تا ۸۵ درصد متغیر است. حداکثر بارندگی سالیانه در ایستگاه آستارا ۲/ ۷۸۰ میلی متر و دامنه تغییرات بارندگی سالیانه در محدوده مورد نظر بین ۲۰۰۰ میلی متر در مناطق ساحلی تا ۷۰۰ میلی متر در ارتفاعات نوسان دارد.

متوسط درجه حرارت معادل ۱۷٫۳ درجه سانتی گراد و معدل حداکثر دما ۲۶٫۱ درجه و معدل حداقل دما ۶٫۲ درجه سانتی گراد بوده‌است متوسط روزهای یخبندان در سواحل خزر طی یک دوره ۲۰ ساله، ۱۱ روز در سال برآورد گردیده‌است. با توجه به موقعیت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا و نزدیکی به دره حیران و اقلیم کوهستان، آب و هوای مرطوب و معتدل، اندکی خنک تر از مناطق پست جلگه‌ای دیگر استان می‌باشد.[۳۰]
میانگین دما و بارش برای بندرآستارا
ژانویه فوریه مارس آوریل مه ژوئن ژوئیه اوت سپتامبر اکتبر نوامبر دسامبر
دمای بیشینه (°C) ۹٫۰ ۹٫۲ ۱۱٫۲ ۱۶٫۴ ۲۱٫۴ ۲۶٫۶ ۲۹٫۶ ۲۹٫۴ ۲۵٫۱ ۲۰٫۳ ۱۴٫۹ ۱۱٫۰ Ø ۱۸٫۷
دمای کمینه (°C) ۲٫۸ ۲٫۷ ۵٫۳ ۹٫۷ ۱۴٫۲ ۱۸٫۴ ۲۰٫۹ ۲۱٫۲ ۱۸٫۱ ۱۳٫۸ ۸٫۸ ۴٫۶ Ø ۱۱٫۷
بارش (mm) ۹۱٫۵ ۹۶٫۲ ۱۱۸٫۶ ۷۰٫۴ ۶۸٫۵ ۵۲٫۰ ۴۶٫۷ ۸۱٫۹ ۲۳۵٫۶ ۲۴۲٫۲ ۱۶۶٫۱ ۱۱۱٫۱ Σ ۱٬۳۸۰٫۸
روزهای بارانی ۱۲٫۹ ۱۲٫۸ ۱۵٫۸ ۱۴٫۱ ۱۳٫۶ ۸٫۸ ۵٫۹ ۸٫۹ ۱۲٫۷ ۱۵٫۵ ۱۵٫۰ ۱۲٫۳ Σ ۱۴۸٫۳
دما
۹٫۰
۲٫۸

۹٫۲
۲٫۷

۱۱٫۲
۵٫۳

۱۶٫۴
۹٫۷

۲۱٫۴
۱۴٫۲

۲۶٫۶
۱۸٫۴

۲۹٫۶
۲۰٫۹

۲۹٫۴
۲۱٫۲

۲۵٫۱
۱۸٫۱

۲۰٫۳
۱۳٫۸

۱۴٫۹
۸٫۸

۱۱٫۰
۴٫۶
ژانویه فوریه مارس آوریل مه ژوئن ژوئیه اوت سپتامبر اکتبر نوامبر دسامبر
بارش ۹۱٫۵
۹۶٫۲
۱۱۸٫۶
۷۰٫۴
۶۸٫۵
۵۲٫۰
۴۶٫۷
۸۱٫۹
۲۳۵٫۶
۲۴۲٫۲
۱۶۶٫۱
۱۱۱٫۱
ژانویه فوریه مارس آوریل مه ژوئن ژوئیه اوت سپتامبر اکتبر نوامبر دسامبر


منبع: http://www.weather.ir/farsi/amar/admin2.asp?CODE=10
وضعیت
عکس هوایی از محدوده اسکله بندر آستارا

در محل کنونی شهر آستارا در قدیم روستایی به نام دهنه‌کنار وجود داشته که از زمان قاجاریه گسترش یافته و دگرگون شده‌است. آنچه در مورد سوابق این شهر در کتب تاریخی مشهود است این است که منطقهٔ آستارا تا زمان صفویه و پیش از آن از موقعیت خاصی برخوردار نبوده‌است. از آن زمان به بعد است که به سبب توسعه تجارت و مقاصد استراتژیک اهمیت پیدا کرده و در آن قلاع متعددی ساخته شده‌است. و در واقع دوران شکوفایی این شهر پس از انعقاد قرارداد عهدنامه گلستان و دو تکه شدن آستارای فعلی و آستارای آذربایجان صورت پذیرفت که منجر به شناخته شدن آستارا در بین مردم ایران و خارج از کشور به سبب موقعیت خاص اقتصادی، مرزی و دریایی شد، در اواخر قاجاریه و تا پایان حکومت دودمان پهلوی، آستارا از شرایط ویژه اقتصادی اوایل دوران انعقاد عهدنامه گلستان برخوردار نبود و بیشتر مردم به سمت دریچهٔ فرهنگی روی آوردند، که تاسیس دبیرستان حکیم نظامی در سال ۱۲۸۷، کتابخانه عمومی شماره یک آستارا در سال ۱۳۰۲، شهرداری آستارا در سال ۱۲۸۷ از جملهٔ این موارد بوده است، تشکیل کانون‌های مختلف شعر و ادبیات، ارسال و تامین آموزگاران شهرهای مختلف مناطق گیلان و آذربایجان نیز سبب شناختهٔ این شهر به عنوان شهری فرهنگی شده بود. اما پس از انقلاب اسلامی و فروپاشی شوروی و تشکیل جمهوری آذربایجان به سبب وضعیت معیشتی ضعیف آذری‌های آن سوی آستاراچای و آمد و شدهای رسمی بین دو کشور تشکیل شد، پس از آن رونق اقتصادی و بازسازی مناطق توریستی و گردشگری آستارا رونق گرفت که موازی با آن چهرهٔ این شهر از حالت فرهنگی به حالت توریستی و اقتصادی بدل گشت[۳۱]
معماری و بافت شهری
یک خانهٔ روستایی با سقف سفال در آستارا
خانه هایی با بام های سفالین در کنار رودخانه

در روز گاران گذشته در منطقه آستارا تولید و استفاده از سفال سقف رواج زیادی داشت و حتی مرکز شهرستان یعنی شهر آستارا با لقب شهر بام‌های سفالین معروف شده بود . در زمان هایی که در مناطق مرکزی و شرقی گیلان برای سقف سازی منازل از ساقه های علف خشک شده برنج استفاده می کردند (قالی پوش) که در مواقع وزش باد گرم شدید با خطر آتش سوزی مواجه می شدند که بعداً آرام آرام جای خود را به حلب داد آن هم در موقع وزش باد گرم شدید در معرض خرابی قرار دارد. در این موقع در آستارا و روستاهایش مردم از سفال استفاده می کردند. که هم عایق خوبی در برابر گرمای تابستان بود و وجود فضای خالی بین سفال ها موجب ورود نسیم خنک دریا می گردید که موجب کاهش اثرات گرما در داخل بنا می شد و هم در موقع وزش باد های شدید به عنوان بادشکن عمل می کرد و خطر بادبردگی سقف منازل تقریباً صفر بود و نیز در موقع بارش برف برف روبی آن نیز خیلی راحت تر بود. علاوه بر این ، سفال با تاریخ و فرهنگ این منطقه عجیم شده است و حتی سفال برخی از بقیه های متبرکه سطح شهرستان دارای قدمت بیش از ۴۰۰ سال دارند و نیز سفال با فرهنگ این مردم نیز پیوند خورده بود و یکی از عناصر فرهنگی معماری منحصر به فرد شهرستان استفاده از سفال سقف بود. تا بیست سال پیش کارگاه‌های سفال در بسیاری از مناطق شهر دیده می شد. در روستاهای خلیله سرا و کرده‌سرا بخش لوندویل تولید سفال سقف اولین، مهمترین منبع در آمد بود ولی امروزه از آن کارگاهها هیچ اثری نیست. [۳۲]
مردم
جمعیت
نوشتار اصلی: فهرست شهرهای ایران بر پایه جمعیت

جمعیت شهرستان آستارا بر اساس سرشماری سال ۱۳۵۵ خورشیدی، ۳۵٬۹۴۵ نفر بوده و طبق بر آورد سال ۱۳۶۳ خورشیدی، به ۴۳٬۸۶۴ نفر رسیده و و بر اساس سرشماری ۱۳۸۵ جمعیت شهرستان ۸۱۲۳۴ نفر است. براساس آخرین سرشماری در سال۱۳۹۰ شهرستان آستارا دارای جمعیتی بیش از ۸۵۰۰۰ نفر و تعداد خانوار آستارا در حدود ۲۵۱۹۲ تخمین زده شده است.[۳۳]
سال[۳۴] ۱۳۶۵ ۱۳۷۰ ۱۳۷۵ ۱۳۸۵ ۱۳۹۰
جمعیت شهری ۲۴،۲۸۹ ۲۷،۱۹۴ ۳۰،۶۶۶ ۴۰،۶۶۴ ۴۸،۴۷۰
زبان
نوشتار اصلی: زبان ترکی آذربایجانی

امروزه در منطقه آستارا زبان رایج بین مردم ترکی[۵] است.
Wiki letter w.svg این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
تفاوت اَداکردن و نوشتاری برخی از کلمات ترکی با لهجه‌ای آستارائی ترکی فارسی
ایئگیرمی ایئرمی بیست
دوگی دوئی برنج
دَهَنز دَنیز دریا
- - -
- - -
دین
نوشتار اصلی: شیعه دوازده‌امامی

به جهت اینکه جمعیت غالب در آستارا را مردمان آذری تشکیل می‌دهند،اسلام و شیعه اثنی عشری دین و مذهب مردمان آستارا به شمار می‌رود.مردم این شهر به ائمه معصومین ارادت خاصی داشته و همزمان با شیعیان سراسر جهان طبق یک رسم دیرینه در روز بزرگداشت مقام و منزلت معصومین ، دسته های عزادار زنجیر زن و سینه زن مساجد، هئیت های مذهبی، تکایا و حسینیه ها این شهر با خواندن نوحه های سوگ انگیز به ترکی به عزاداری پرداخته و طبق یک سنت دیرینه شب عاشورا را در امامزاده ابراهیم و قاسم به شب زنده داری می‌پردازند. [۳۵]
مساجد
نوشتار اصلی: مسجد

[۳۶]

مسجد میرزا "سیدلر تکیه‌سی" (۱۲۵۰ هـ.قمری)
مسجد جامع (۱۲۸۲ هـ.قمری)
مسجد علی بن ابی‌طالب "گیلکلر" (۱۳۱۹ هـ.قمری)
مسجد غربا "ترکلر" (۲۹-۱۳۲۸ هـ.قمری)
مسجد عباسیه (۱۳۳۰ هـ.قمری)
مسجد آبروان (۱۲۹۱ هـ.شمسی)
مسجد آبکنار "جعفرصادق" (۲۹-۱۳۲۸ هـ.شمسی)
مسجد حسینیه (۳۷-۱۳۳۶ هـ.قمری)
مسجد صاحب الزمان (۴۷-۱۳۴۶ هـ.شمسی)
مسجد امام سجاد(ع) پس از انقلاب اسلامی
مسجد محمدرسول‌اللهپس از انقلاب اسلامی
مسجد فاطمه زهرا(س) پس از انقلاب اسلامی
خیمه‌گاه عاشقان حضرت ابوالفضل پس از انقلاب اسلامی

گردشگری
اماکن طبیعی

[۳۷][۳۸][۳۹][۴۰][۴۱]
نوشتار اصلی: گردشگری در آستارا
چشم‌اندازی از تالاب استیل

آبشار لاتون
تله کابین حیران
گردنه حیران
پناهگاه حیات وحش لوندویل
باغ پرندگان آستارا
کوته کومه
تالاب استیل
آستاراچای
پارک جنگلی بی‌بی یانلو
باغ ملی
باغ چای عباس آباد
بهشت کاکتوس‌ها
کوه اسپیناس
ساحل صدف
ساحل شریعتی
آسیو شوان(اسیاب آبی)
چشمه آب گرم علی داشی

چشم‌اندازی از طبیعت حومهٔ آستارا

طبیعت گردنه حیران

دورنمایی از سواحل دریا

تالاب استیل
خانه‌های روستایی آستارا

آبشارلاتون

قله اسپیناس لاتون

مسیر کوهستانی بهارستان
اماکن تاریخی

قلعه شیندان
قلعه تک آغاج
بقعه پیرقطب الدین
بقعه شیخ تاج‌الدین محمود خیوی
بقعه سیدمحمد دوست
امامزاده ابراهیم و قاسم
دبیرستان حکیم نظامی
کتابخانه عمومی شماره یک آستارا
مدرسه شهیدمدنی (به نام پیشین: مدرسه داریوش)
مدرسه سنایی سیبلی
طرق مظفری

آثار تاریخی

اکنون قدیمی ترین بنای منطقه متعلق به دوره ایلخانی بوده و تعداد دیگر از آثار دوران صفویه و قاجاریه این بنای کهن را همراهی می‌کنند. شایان ذکر است که بناها و آثار دوران اسلامی منطقه شهرستان آستارا اکثراً شامل قبور قدیمی و بقاع و آرامگاه‌هایی هستند که در دامنه کوه‌ها و جنگل‌ها به صورت متروک و برخی بدون تاریخ و بنا واقع شده‌اند و از لحاظ فیزیکی وضعیت مناسبی ندارند. [۴۲]
هتل

در شهر آستارا هتل‌های متعددی مشغول به فعالیت هستند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
ردیف نام هتل وب سایت
۱ هتل بین‌المللی اسپیناس(*****) www.espinashotels.com/fa/index.php?option=com_content&view=article&id=65&Itemid=۱۱۷
۲ هتل ایساتیس (***) www.esatishotel.com
۳ هتل ابوالفضل(***)
۴ مهمانسرای جهانگردی آستارا www.ittic.com/Reservation/default.aspx?tabid=۱۳۷۴
۵ هتل وصلی
۶ هتل خلیج فارس
۷ هتل بلال
۸ هتل نژلا
۹ هتل باران
۱۰ هتل دریا
۱۱ هتل سیدان
۱۲ هتل جهانگردی
۱۳ هتل کاج

به جز هتل‌های شماره(۱،۲،۳) مابقی دارای درجه بندی کمتر از سه ستاره هستند

[۴۳]
اقتصاد

از نظر اقتصادی می‌توان گفت آستارا به هیچکدام از شهرستان‌های هم تراز خود شباهتی ندارد. وجود نقطه صفر مرزی با شوروی در گذشته و جمهوری آذربایجان در حال حاضر و همچنین دارابودن مرز آبی و خاکی با این کشور از جمله دلایل این ناهمگونی است. آستارا به سبب واقع شدن در گلوگاه حیاتی دریای خزر و همچنین نزدیکی به مرکز کشور (نسبت به دیگر نقاط مرزی کشور) با فاصله ۵۳۰ کیلومتر از تهران و ۱۹۰ کیلومتر از مرکز استان گیلان از ویژگی‌های طبیعی منحصربه‌فردی سود می‌برد. که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

قرار داشتن در نقطة مرزی ایران با جمهوری آذربایجان
همسایگی با ۴ کشور تازه استقلال یافته شوروی سابق
تنها راه ترانزیتی زمینی خلیج فارس با کشورهای آسیای میانه
اتصال آستارا (ایران) به آستارا (آذربایجان) از طریق راه آهن در آینده نزدیک
دسترسی آسان به امکانات خطوط انتقال گاز و برق
طبیعت ملایم و مساعد و گردشگری مناسب
دریایی ملایم با ۱۲۰ روز آفتابی و با شیب کم
بزرگراه جاده ۴۹ (ایران) که مرز آذربایجان را از طریق آستارا به قزوین و تهران و از طریق ساوه به جاده ۶۵ متصل می‌کند.
بزرگراه جاده ۱۶ (ایران) جاده‌ای در شمال و شمال غربی ایران است که از گیلان شهرآستارا آغاز می‌شود و از شهرهای تبریز، اردبیل و سراب می‌گذرد و به ترکیه متصل می‌شود. قسمتی از این جاده به خاطر گذر از میان دریاچهٔ ارومیه توسط پل، بسیار مهم است.

وبه همه اینها باید اضافه کرد که مرز آستارا، تقریباً تنها مرز امن و دست نخورده و بدون تنش ایران در حداقل ۸۰ سال گذشته‌است که خود تأثیر بسزایی درامنیت اقتصادی و سیاسی این شهر دارد. قدمت تاریخی و وضعیت فرهنگی مناسب یکی دیگر از مزایای این شهر مرزی است. با دست به دست هم دادن این عوامل ما به شهر مرزی روبرو می‌شویم که علی‌رغم وسعت کم و دور افتادگی نسبی دارای همیت اقتصادی و استراتژیکی زیادی است. به طوری که می‌توان ادعا کرد، از نظر سطح اقتصادی، پیشرفت‌های شهری، سطح فرهنگی، سطح گردشگری و سطح سواد عمومی ما با منطقهٔ مرزی سرو کار داریم که اصولاً با عام ترین ویژگی نقاط مرزی (یعنی محرومیت) بیگانه‌است. سطح درآمد عمومی اکثر مردم شهر بالا و یا متوسط بالاست و فقر چندان در حومه شهر به چشم نمی‌خورد. بیشترین سهم در درآمد مردم شهر را می‌توان در وهله اول، بازار کالاهای وارداتی آن داراست. بطوری که بعد از آزاد شدن عبور و مرور مرزی بازاری تأسیس شد که در ابتدا تنها به عرضهٔ کالاهای مبادله‌ای مرزنشینان اختصاص داشت، اما امروزه یکی از فعالترین و پر رونق ترین و معروف ترین بازارهای مرزی در نوع خود است به طوری که تقریباً در ایام تعطیل از سراسر کشور می‌توان مسافران و خریدارانی را در این شهر مشاهده کرد که البته به همراه خود مبادلة فرهنگی را نیز به همراه دارد. از دیگر آثار وجود این بازار، سطح اشتغال زایی بالای آنست در حال حاضر جمعیت زیادی از شهرها و استان‌های مجاور، بصورت مهاجرانی دائمی در این بخش مشغول فعالیت می‌باشند که به اظهار عموم سطح درآمد مناسبی نیز از این محل دارند. بطور نسبی اگر ۵۰ درصد فعالیت اقتصاد اهالی را بازار کالاهای وارداتی آن در نظر بگیریم می‌توان بقیهٔ فعالیت‌ها را به شرح زیر در نظر گرفت:

۵٪ازشاغلین بخش گمرکی که عمدتاً غیربومی هستند.
۱۰٪شاغلین بخش خدمات وتجارت شهری وگردشگری
۱۵٪دربخش کشاورزی ودامپروری که عمدتاً روستاییان هستند
۵&مشاغل دولتی، آموزشی وبهداشتی
۱۰٪شاغلین دربخش مسکن مشغولند.

دلیل بالا بودن سهم اشتغال در بخش مسکن، حجم گسترده ساخت و ساز در سالهای اخیر بدلیل افزایش جمعیت ناشی از مهاجرت ازیک سو و تمایل به سطوح زندگی مرفه تر و تخریب بافت سنتی قدیمی بخاطر افزایش سطح درآمد عمومی از سوی دیگر است. بگونه‌ای که در حال حاضرفعالیت در بخش مسکن از فعالیت‌های اقتصادی پرسود تلقی می‌شود.[۴۴]

بانک توسعه صادرات ایران یکی از بانکهای تخصصی فعال در ایران است. عمده فعالیت این بانک اعطای تسهیلات خرد و کلان به صادرکنندگان ایرانی است بانک توسعه صادرات دارای تعداد معدودی شعبه‌است که در تهران، برخی شهرستانها و نیز در مناطق آزاد کشور پراکنده‌اند. این بانک همچنین نمایندگی‌هایی در بلاروس، ونزوئلا و قزاقستان دارد.

شعبات بانک توصعه صادرات در ۳۱ مرکز استان پراکنده شده‌است که البته در پایتخت بانضمام شعبه مرکزی ۴ شعبه دیگر نیز وجود دارد. از جمله شعبه‌های دیگر بانک توسعه صادرات که در کل کشور به ۴ نقطه متمرکز شده است؛ عبارتنداز:مناطق آزاد (کیش،قشم،چابهار) و بندرآستارا[۴۵]
گمرک
نوشتار اصلی: گذرگاه مرزی آستارا

تاریخ تاسیس گمرک درآستارا، به صورت دقیق در دست نیست. ولی مطابق شواهد تاریخی در سال ۱۲۰۵ هـ. ش وقتی عباس میرزا می‌خواست برای قشون هزینه کند از فتحعلی شاه درخواست کمک مالی می‌کند، شاه در جواب می‌گوید از پول عوارض گمرکی آستارا فراهم کنید. و. ژان اوین در کتاب «ایران امروز» به توصیف آستارا پرداخته و می‌نویسد «آستارا بندری است در جوار اردبیل. این شهر گمرکی دارد که از سوی متصدیان بلژیکی اداره می‌شود.

امروزه گمرک آستارا به عنوان یک اداره کل در امور واردات و صادرات قطعی، ورود و خروج موقت، تعاونی مرز نشینان، ترانزیت داخلی و خارجی، کارتینگ بین‌المللی، مبدا و مقصد کارنه تیر، کاپوتاز، امور مسافری، مرجوعی و امانت‌های پستی و قضایی به فعالیت مشغول می‌باشد.[۴۶] این گمرک رتبه اول تجارت چمدانی را در میان مرزهای زمینی شمال کشور با اختصاص بیش از ۴۵ درصد از کل صادرات چمدانی کشور به دست آورده‌است ودر حال حاضر اداره کل گمرک آستارا به عنوان بزرگترین گمرک زمینی شمال کشور علاوه بر ارائه خدمات مختلف گمرکی، در زمینه امور مسافری نیز فعالیت می‌نماید. بیشترین حجم صادرات استان نیز از این گمرک به آذربایجان، روسیه و دیگر کشورها صادر می‌گردد. عمده ترین کالاهای وارداتی این گمرک، آهن آلات، انواع چوب و تخته، انواع محصولات مصرفی و البسه و لوازم خانگی کشورهای ترکیه، آذربایجان و چین همچنین عمده کالاهای صادراتی شامل مواد غذایی، محصولات کشاورزی، انواع ماشین، مواد معدنی، مصالح ساختمانی و برخی کالاهای صنعتی و... می‌باشد. اداره کل گمرک بندرآستارااز لحاظ صادرات رتبه نخست را در شمال کشور برعهده دارد. وازنظر تردد در کل کشور رتبه سوم رابه خوداختصاص داده‌است. جالب این که قدمت ساختمان اصلی گمرک آستارا به حدود ۱۰۰ سال قبل برمی گردد.[۴۷] ساختمانهای قدیمی گمرک این بناهای قدیمی که شامل مهمانسرا و ساختمان اداری می‌باشد، هم اکنون استوار و مورد استفاده می‌باشند.

به دلیل وجود گمرک در آستارا و بر اساس اطلاعات موجود در موزه ملی ایران، نخستین اتومبیل از مرز زمینی آستارا در دوره مظفرالدین شاه وارد ایران شد. بر اثر وجود این گمرک و بنا بر گزارش اداره کل گمرک آستارا بیش از یک میلیون نفر از اتباع کشورهای مختلف همه ساله از این گمرک تردد می‌کنند.[۴۸][۴۹][۵۰][۵۱]

اهم فعالیت گمرک بندرآستارا از بدو تاسیس تاکنون

قدمت اداره کل گمرک بندرآستارا در حدود دو قرن
ورود نخستین خودرو به کشور ازطریق مرز زمینی آستارا در دوره مظفرالدین شاه
رتبه اول تجارت چمدانی کشور (بیش۵۰٪از کل صادرات چمدانی ایران)[۵۲]
رتبه اول صادرات درمیان گمرکات شمال کشور به روسیه و جمهوری اذربایجان و گرجستان و ترکیه...
رتبه سوم پرترددترین مرز زمینی کشور
امن ترین مرز زمینی ایران طی چندین سال اخیر

تاسیسات گاز
خطوط انتقال گاز ایران - آذربایجان

موقعیت

تاسیسات اندازه گیری گاز آستارا واقع در شمال غرب شهر آستارا در مسیر جاده قدیم آستارا - اردبیل همجوار با مرز کشور آذربایجان (شوری سابق) آستاراچای در زمینی به مساحت ۵۷۰۰۰ متر مربع که ۳۰۰۰۰ متر مربع آن بصورت بایر می‌باشد، واقع شده است. رطوبت نسبی در این منطقه بین ۷۵ تا ۸۵ درصد متغیر است. میزان بارندگی بر اساس یک برآورد بیست ساله ۱۲۰۰ میلی متر در سال گزارش شده که حداکثر بارندگی سالیانه ۱۷۸۰ میلیمتر و دامنه تغییرات بارندگی سالیانه بین ۲۰۰ میلیمتر در مناطق ساحلی خزر تا ۷۰۰ میلیمتر در ارتفاعات نوسان دارد.

تاریخچه تاسیسات

تاسیسات اندازه گیری گاز آستارا در سال ۱۳۴۹ با هدف صادرات گاز به اتحاد جماهیر شوروی (جمهوری آذربایجان فعلی) به مقدار روزانه ۲۵ تا ۳۰ میلیون متر مکعب مورد بهره برداری قرار گرفت که پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی صادرات گاز و در سال ۱۳۵۹ قطع گردید و مجدداً از سال ۱۳۶۹ صادرات گاز به اتحاد جماهیر شوروی به مدت ۳ سال انجام شد که در سال ۱۳۷۲ به علت فروپاشی اتحاد جماهیر شوری مجدداً صادرات قطع شد.

واردات به جای صادرات

از تاریخ ۱۳۸۴٫۸.۱۰ واردات گاز از جمهوری آذربایجان بر اساس قراداد معاوضه گاز(SWAP) مابین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان، واردات روزانه حداکثر یک میلیون متر مکعب گاز از جمهوری آذربایجان و از طریق آستارا انجام و معادل آن از طریق ایستگاه جلفا به جمهوری خودمختار نخجوان گاز صادر می‌شود که در حال حاضر نیز ادامه دارد.
شیلات

قبل از سال ۱۲۵۱ هـ. ش صید از لنکران تا بندرانزلی در اجارهٔ میر ابراهیم خان تالشی بود تا اینکه میرمحمد خان آستارایی، صید گاهی در کولیور انزلی ایجاد نمود و ادارهٔ آن را بر عهدهٔ پسرش میر محمد باقر گذاشت. نام برده در انزلی به جوانمردی شهرت داشت. بعد از سال ۱۲۵۱ هـ. ش امتیاز دریای خزر از طرف دولت ایران به یکی از اتباع روس واگذار گردید. در آن موقع آستارا ناحیه یک شیلات و بزرگترین بازار فروش انواع ماهی بود که به آستاراخان صادر می‌شد. در سال ۱۳۲۰ه. ش این امتیاز به انزلی واگذار، تا در بهمن ۱۳۳۱ هـ. ش دورهٔ زمامداری دکتر مصدق، شیلات، ملی اعلام شد و پس از احداث مراکز صیدآستارا دوباره رونق از دست رفته را به دست آورد. اهمیت فعالیت‌های شیلاتی صرف نظر از تامین مواد پروتئینی اهالی و استان و ایجاد اشتغال از جهات دیگری از جمله صادرات و ارزآوری و به عنوان عاملی در جهت توسعه عمران مناطق ساحلی و روستایی شهرستان حائز اهمیت است.[۵۳] در بخش شیلات در سال ۱۳۶۰، ۲۲۰ صیاد دامگستر بومی به سمت مشاغلی پایدار در این زمینه مانند صید صنعتی کیلکا و پره هدایت شدند. در راستای توسعه این بخش با شناسایی ۱۷ مزرعه پرورش ماهیان سردابی تا کنون ۸ مزرعه پروانه دریافت کرده‌اند که سالانه در حدود ۷۰ تن ماهی تولید می‌کنند. در ۹ مرکز آب بندان به مساحت ۵۰ هکتار نیز حدود ۶۰ تن انواع ماهی‌های گرم آبی تولید می‌شود. در بخش ماهیان خاویاری نیز سه مرکز فعال در آستارا سالانه حدود ۲۰۰ تن گوشت و ۱۰ تن خاویار خالص تولید و به بازارهای جهانی عرضه می‌کنند. بخش آبزی پروری ادارهٔ شیلات آستارا نیز پس از چند دهه تعطیلی در نیمه دوم سال ۱۳۸۶ شروع به کار کرده‌است.[۵۴]
کشاورزی ودامداری
باغات کیوی آستارا از مهمترین و معروفترین محصولات کشاورزی صادراتی

این شهرستان با توجه به شرایط ویژه اقلیمی از مناطق مستعد کشاورزی بشمار می‌آید و یکی از فعالیتهای مهم مردم این شهرستان می‌باشد. از محصولات مهم کشاورزی آن می‌توان برنج، گندم، جو، ذرت، محصولات جالیزی و سبزیها را نام برد.. سطح زیر کشت این شهرستان۴۲۹۵۸ هکتار که برنج، سبزی و صیفی، مرکبات و میوه‌های دانه دار برداشت می‌شود.[۵۵] کاشت برنج در ۳۲۰۰ هکتار زمین و شالیکوبی در ۱۰ کارخانه برنجکوبی تولید به ۱۵۱۰۷ تن محصول در سال منجر می‌شود[۵۶] همچنین از ۳۰۰ هکتار زمین زیر کشت توتون هر ساله ۲۱۰ تن برگ سبز به دست می‌آید.[۵۷] گندم نیز در ۳۹۸ هکتار کشت می‌شود و ۴۹۲ تن در سال محصول می‌دهد.[۵۸]

شهرستان آستارا بدلیل شرایط مناسب آب و هوایی برای کشت نباتات علوفه‌ای و برخورداری از مراتع برای دامپروری نیزمستعد است. دراین شهرستان گوشت قرمز، گوشت مرغ، شیرو تخم مرغ و عسل تولید می‌گرددو انواع مختلف ماهی پرورش وصید وخاویار تولید می‌گردد.

از دیگر فعالیتهای اقتصادی شهرستان زنبورداری است که از رونق زیادی برخوردار است و براساس آمارگیری از زنبورداران، در سالجاری مقدار ۲۵۸ نفر از اعضاء تعاونی زنبورداران شهرستان آستارا با ۳۷۵۰۹ کلنی زنبورعسل مقدار ۷۹۴ تن عسل به ارزش اقتصادی سی و پنج میلیارد ریال پرورش دادند.[۵۹] وجود دریای خزر علاوه بر اینکه صید ماهی را رواج داده‌است موجب ایجاد کارخانجات صدف کوبی گردیده که در آنها از صدف‌های اطراف ساحل، خوراک طیور تهیه می‌کنند شهرستان آستارا از مراکز مهم کشاورزی در استان گیلان به شمار می‌رود که همه ساله بخش وسیعی از تولیداتی چون؛ برنج، کیوی، ازگیل، خرمالو، ذرت و گندم، علاوه بر عرضه در بازار مصرف داخلی به کشورهای حاشیه دریای خزر صادر می‌گردد.[۶۰]

نخستین باغ کیوی گیلان در شهرستان آستارا با ۲۲ سال قدمت در فضایی به مساحت دو هکتار معروف به 'باغ کیوی ماهوتی دایر شده‌است. مرکز تحقیقاتی به منظور مطالعات کارشناسی ایجاد باغات کیوی در شمال و همه مناطق مستعد کشور در کنار قدیمی ترین باغ کیوی استان گیلان دایر می‌شود.[۶۱] باغ کیوی برادران شیبانی به مساحت پنج هکتار در حومه آستارا هر ساله به تولید بیش از ۱۵۰ تن کیوی می‌پردازد.
پاساژ و بازارها
نوشتار اصلی: بازار بزرگ ساحلی آستارا

بازار بزرگ ساحلی آستارا (بساط):

لیست بازارها، پاساژها و مجتمع‌های تجاری بازار بزرگ ساحلی

پوریا


فانوس دریا


جهانی


برادران مردانه
آذربایجان سعید سیفی درویش
امیرحسین پورزارع مدرن جهانگردی بخشپوری
سعادتی نظرنیا فانوس شمال امیر
حسین نژادی ساحلی رضا کاسپین
میلاد زحمتکش تیراژه طاهری
سالار شیروان فغانی سفیدگر

این بازار به عنوان یکی از مراکز مهم تجاری گیلان به شمار می‌رود، که از سال ۱۳۶۸ پس از بازگشایی مجدد مرز ایران با کشور تازه استقلال یافته جمهوری آذربایجان با نام «بساط یا تخته بازار» رونق گرفت و مشهور شد.

پس از استقبال هموطنان با خرید متوالی از این بازار، طرحی سنتی توسط شهردار وقت با بام‌های سفالین که بومی منطقه‌است، طراحی و احداث شد. حال پس از گذشت ۲۳ سال از احداث این مرکز تجاری کمتر کسی از هموطنان است که از آن بازدید و یا از غرفه‌های آن خرید نکرده باشد.

در این بازار می‌توان انواع البسه متناسب با فصول سال، لباس ورزشی، لوازم آرایشی و بهداشتی، وسایل بازی کودکان، لوازم خانگی و وسایل تزئینی منازل تولید داخل و خارج کشور را به وفور و با نازل ترین قیمت یافت کرد.

در بازار بزرگ ساحلی آستارا بالغ بر ۱۵۰۰ مغازه موجود می‌باشد که سهم بسزایی در اقتصاد این شهرایفا می‌کند. روبروی بازار بزرگ ساحلی از پل فارابی تا پارکینگ بازار بزرگ ساحلی، پاساژها، بازارها ومجتمع‌های تجاری متعددی قد علم کرده‌است. که با این وجود می‌توان تعداد مغازه‌های بازار بزرگ ساحلی آستارا را به انضمام ۲۸ پاساژ، بازار و مجتمع تجاری مذکور به چیزی در حدود ۲۵۰۰ مغازه تخمین زد.

مجموعه بازارهای نور

در شهرستان آستارا بازارهای متعددی وجود دارد که پس از بازار بزرگ ساحلی، مجموعه بازارهای نور از آن جمله‌اند. این بازار که در مرکز شهر آستارا واقع شده‌است بیش از پنجاه سال قدمت دارد و پاساژها و بازارهای مدرن متعددی در آن احداث شده‌است. اکثر کالاهای ارائه شده در این مرکز از تولیدات کشورهای مختلف از قبیل، ترکیه، چین، اکراین، آلمان، آذربایجان، تایلند، مالزی، هند و دیگر کشورها می‌باشند. از سایر پاساژها و مجتمع‌های مجموعه بازارهای نور می‌توان به پاساژ نور، پاساژ بزرگ رضا، بازار بزرگ عمیدی، پاساژوصلی، پاساژ حیدرزاده، مرکز خرید ایده‌آل و بازار روس را نام برد.

پاساژ ولیعصر

پاساژ ولیعصر اواخر دهه ۷۰ شمسی در خیابان شهید نادر حاجی عباسی (مرکزشهر) احداث شد. بنای اولیه در دو طبقه ساخته شد ولی بعدها طبقه سوم نیز به پاساژ ولیعصر اضافه گردید. وضعیت مغازه‌ها و نمای داخلی پاساژ در حد مطلوبی ساخته شده‌است.

هم اکنون در پاساژ ولیعصر بالغ بر ۶۰ مغازه در زمینه البسه ورزشی، مجلسی، زنانه، شال و روسری، لوازم آرایشی و بهداشتی، بچه گانه، کیف وکفش، مانتو، بدلیجات و... مشغول به فعالیت می‌باشند که اجناس این پاساژ به طور گسترده از کشورهای ترکیه، اندونزی، ویتنام، درجه یک چین وارد می‌گردد. از عمده مشکلات این پاساژ می‌توان به نمای بیرونی آن اشاره کرد که پس از طی بیش از یک دهه از تاسیس آن به حالت آجر و بدون نمای خاصی رها شده‌است.

پاساژ سیدان

پاساژ سیدان روبروی بانک توصعه صادرات ایران شعبه آستارا پس از راه اندازی پاساژ ولیعصر افتتاح شد، پاساژ سیدان تقریباً در دو و نیم طبقه طراحی و ساخته شده‌است که از لحاظ قوانین در نوع خود منحصربه‌فرد می‌باشد، زیرا مغازه‌ها در طول روز نباید به هیچ وجه بسته شوند و ساعت ورود و خروج مغازه داران در یک بازه مشخص از سوی مدیریت پاساژ می‌باشد.

پاساژ سیدان نیز در زمینه‌های گوناگونی از قبیل لباس مردانه، زنانه، مجلسی، مانتو، بچه گانه، کیف وکفش و... مشغول به فعالیت می‌باشد. که اکثر اجناس مغازه داران به مانند پاساژ ولیعصر درجه یک بوده از کشورهای معتبر در زمینه البسه نظیر ترکیه و جین خریداری می‌گردد.

پاساژ ایده‌آل

پاساژ ایده‌آل در خیابان شهیدنادرحاجی عباسی مجاورت پاساژ ولیعصر، پس از راه اندازی پاساژ ولیعصر وسیدان احداث شد. فاز اول پاساژ ایده‌آل در ۴ طبقه با امکاناتی نظیر آسانسور و پله برقی به همراه یک پاساژ در زیرزمین به مغازه داران تحویل داده شد، یکی از مجموعه پاساژهای ایده‌آل بعدی که ساخته شد در مجموعه بازارهای نور در طبقات دو، سه، چهار قرار داشت که هیچگاه رونق پاساز ایده‌آل را به خود ندید.

مجموعه‌های دیگری که توسط سرمایه گذار پاساژهای ایده‌آل طراحی و ساخته شد پاساژ بزرگی جنب فلکه بانک ملی بود که پس از اتمام نصف ملک به صاحب پاساژ ولیعصر فروخته شد.

پروژه شرکت لاله بزرگ با مشارکت شهرداری بندرآستارا: در حال احداث
پروژه سیتی سنتر(city center): در حال احداث
پروژه کاکتوس بزرگ: در حال احداث

ترابری
پایانه مسافربری
چشم‌اندازی از بلوار خروجی شهر
ردیف شهر فاصله(کیلومتر)
۱ تهران ۵۱۴
۲ تبریز ۲۹۶
۳ باکو ۴۰۰
۴ اردبیل ۷۵
۵ بندرعباس ۱۸۴۸
۶ استانبول ۲۰۷۶
۷ باتومی ۱۰۲۸
۸ بوشهر ۱۵۳۳
۹ رشت ۱۸۹
۱۰ بندرانزلی ۱۵۰
۱۱ اولین فرودگاه بین‌المللی(اردبیل) ۶۸
۱۲ اولین راه آهن بین‌المللی(آستارا) ۵
۱۳ مشهد ۱۲۵۶
۱۴ چابهار ۲۴۷۵
۱۵ شیراز ۱۴۳۸
۱۶ اصفهان ۹۵۳
۱۷ ارومیه ۴۳۵
۱۸ بازرگان ۵۷۶
۱۹ بندرامام خمینی ۱۴۰۳
۲۰ میرجاوه ۲۱۶۵
پایانه ترانزیت
کشتی لایروب یاسین، پهلو گرفته در اسکلهٔ آستارا

ترمينال ترانزيت آستارا دريچه ای مرزی برای وصل كردن اروپا ، روسیه و كشورهای آسيای ميانه به پايانه راه آهن آستارای آذربایجان در مرزهای ايران - آذربایجان به وسيله خط آهن است. همچنين ترمينال آستارا به عنوان محل ورود برای كالاهای حمل شده با كشتی از طرف اروپا و كشورهای آسيای ميانه به كار می رود. اين كالاها از طریق ایران به وسیله تريلرهای جاده ای به عراق ترانزيت می شوند. صادرات محموله های ايرانی به وسيله جاده به آستارا و از آستارا به روسيه و كشورهای آسيای ميانه و اروپا با خط آهن از ديگر مزيت های ترمينال آستارا است.كالاها با راه آهن از اروپای غربی در مدت ۱۵ روز ‚ يا ظرف مدت ۱۰-۵ روز از روسيه و كشورهای آسيای ميانه ، به آستارا می رسند. از آستارا، به وسيله جاده ، به مقصدهای نهايی در ايران فرستاده می شوند.[۶۲]
بندر
دیوار دریایی محدودهٔ اسکلهٔ آستارا

ملگونف در سفرنامهٔ خود حدود ۱۴۰ سال پیش می‌نویسد «آستارا بندری است که هرساله از حاجی ترخان(آستراخان کنونی) و باکو ۵۰ کشتی به آنجا می‌آید و اغلب بارشان آهن است»این اسکله در دوران پهلوی از رونق می‌افتد تا زمانی که پس از انقلاب اسلامی اسکله‌ای مدرن شروع به احداث گردید و بخش صیادی آن به بهره‌برداری رسید.[۶۳] و امروزه بندرآستارا، نخستین بندر خصوصی و چندمنظوره کشور و پنجمین بندر فعال ترانزیتی شمال کشور می‌باشد.[۶۴]

اسکله تجاری آستارا با عنوان نخستین بندر خصوصی کشور[۶۵] به صورت رسمی در نیمه دوم فروردین ۱۳۹۲ شمی با حضور معاون اول رئیس جمهور وقت افتتاح شد[۶۶]، در تاریخ ۱۳۹۱٫۱۲٫۱۹ نخستین کشتی پهلوگرفته در بندرآستارا یک کشتی با ۳۶۰۰ تن گندم و بار کانتینری از آکتائو قزاقستان بود.[۶۷] همچنین در تاریخ ۱۳۹۲٫۰۱٫۲۰ نخستین محموله صادراتی بندر آستارا به مقصد جمهوری آذربایجان و بندرباکو بارگیری شد.[۶۸]

مشخصات اسکله[۶۹]

ردیف تعداد پست اسکله طول آبخور نوع سازه نوع کاربری
۱ ۱ ۱۵۰ متر ۵٫۵ متر بتنی شرکت کاوه (تجاری)
۲ ۱ ۲۰ متر ۳ متر فلزی نیروی دریایی (نظامی)
۳ ۱ ۲۰ متر ۵٫۱ متر فلزی دریابانی مرزی (نظامی)
راه آهن

تکمیل طرح راه‌اندازی راه آهن قزوین، رشت، بندر انزلی وبندرآستارا می‌تواند کمک شایانی در رشد اقتصادی ایران و به طبع استان گیلان و بندرآستارا باشد. تکمیل این طرح می‌تواند تاثیر به سزایی در رشد صنعت حمل و نقل در ایران داشته باشد. موقعیت استراتژیک بندر آستارا در در دریای خزر و هزینه کمتر حمل و نقل بار به جمهوری آذربایجان از طریق راه آهن و کشتی موجب افزایش اهمیت اتمام هر چه سریعتر این طرح می‌گردد. خط‌آهن قزوین - رشت - انزلی - آستارا به عنوان یکی از قطعات کریدور شمال به جنوب برای منطقه اهمیت دارد. در صورت تکمیل این کریدور بسیاری از کشورها ترجیح می‌دهند به دلیل کوتاه بودن طول مسیر و ارزان شدن هزینه‌های حمل و نقل، جابه‌جایی کالای ترانزیتی خود را از طریق این کریدور و کشور ایران انجام دهند که این امر موجب افزایش درآمد کشور از محل ترانزیت خواهد شد.[۷۰][۷۱]
نیروهای نظامی
هنگ مرزی
محدوده مرزی آستارا(روستای قلعه)

آستارا پس از جدایی آذربایجان کنونی از ایران و ملحق شدن به شوروی سابق توسط عهدنامه‌های ننگین دولت قاجاریه دوتکه شد. قسمت شمالی آستارا در ترکیب شوروی سابق و آستارای جنوبی در ترکیب ایران قرار گرفت. بالطبع حساسیت‌های مرزی باعث می‌شد افرادی در هر دو سوی مرزها از خاک کشور خود محافظت نمایند. در اواخر دولت قاجاریه و اوایل پهلوی مردمان آستارا و خوانین حیران از خاک کشور دفاع می‌کردند که پس از تشکیل یکپارچه فرماندهی مرزبانی و سامان بخشیدن به شرایط موجود، پاسگاه‌های مرزی توسط سربازان و ماموران نظامی آموزش دیده شروع به کار کرد.

آستارا به هیچ وجه چهره یک شهر مرزی را که با افکار مردم تداعی می‌شود را ندارد، و یکی از بی تنش ترین و آرامترین مرزهای زمینی کشور در طول دهه‌های گذشته به شمار رفته‌است. این امر زمانی نمود می‌یابد که خانه‌های مردم آستارا در ۱۰ متری مرزها ساخته می‌شود و کشاورزان در روستاهای مرزی نظیر کشفی در یک وجبی سیم خاردارها به کاشت برنج مشغول می‌شوند.[۷۲][۷۳]

آستارا نزدیک به ۳۷٫۵ کیلومتر مرز زمینی و با حدود ۱۵ کیلومتر مرز استراتژیکی دریایی در حساس ترین نقطه ممکن با دولت آذربایجان قرار دارد. پاسگاه‌ها و برجک‌های متعددی در داخل شهر، روستاها و جاده‌های منتهی به آستارا وجود دارد که وظیفه خطیر دفاع از کیان مملکت را برعهده دارند.[۷۴][۷۵]

فرماندهی هنگ مرزی شهرستان آستارا زیر نظر فرماندهی هنگ مرزی استان گیلان به مرکزیت بندرانزلی به فعالیت می‌پردازد.[۷۶]نکته قابل تامل در مرکزیت انزلی اینکه این شهر چهرهٔ یک شهر مرزی در حوزه مرز زمینی را ندارد ولی مقر فرماندهی استان در این شهر قرار گرفته‌است.[۷۷] آستارا تنها مرز زمینی استان و اتصال دهندهٔ گیلان به سرزمین‌های قفقاز می‌باشد علاوه بر مرز زمینی، مرز دریایی آستارا نیز به فعالیت خود در پاسداری از حوزهٔ آبی می‌پردازد.

فرماندهی مرزبانی آستارا در خیابان ملت و معاونت عملیات و امور مرزی روبروی پارک معلم جنب اداره گل گمرک بندرآستارا با ساختمان بسیار قدیمی ساخته شده‌است. پاسگاه‌ها و برجک‌های داخل شهر در محدوده پل مرزی ایران و کشور آذربایجان و در کنار گمرک زمینی آغاز می‌گردد و تا انتهای بلوار جانبازان که انتهای حوزه شهری محسوب می‌شود پایان می‌باید. پاسگاه‌های