دانشگاه جامع علمی و کاربردی واحد 13

موضوع تحقیق:
مفهوم اطلاعات و اطلاع رسانی در صنعت جهانگردی
نام درس:
مدیریت گردشگری فرهنگی
استاد راهنما:
استاد سرکار خانم ابي زاده

تهيه وتدوين:
محمدصادق فرمانی -مجیدرنجکش – محمدابراهیم قهرمانی –آرش انوری – علی ممیوند

دانشجويان کارشناسی مدیریت امور فرهنگی
پودماحن شش
(تابستان1392)

مفهوم اطلاعات و اطلاع رسانی در صنعت جهانگردی
ما برای آنکه بتوانیم به مکانی دوردست سفر کنیم، مجبوریم به ‌مقدار زیاد سوخت‌های فسیلی را که از منابع محدود تامین می‌شوند، به‌کار بریم. این‌طور که به ‌تازگی مشخص شده، سفرهای هوایی همه‌‌ساله بیشترین سوخت را در جهان مصرف می‌کنند و در مقابل بیشترین آسیب را به محیط زیست وارد می‌آورند. این سفرها موجب می‌شوند تا میزان کربن موجود در محیط زیست سالانه دو تا سه درصد افزایش پیدا کند و این‌طور که پیش‌بینی شده، رقم یاد شده برای سال 2015 به پنج درصد و برای سال 2050 به 10 درصد خواهد رسید. پس از هواپیماها، اتومبیل‌ها قرار دارند و بیشترین آسیب را به محیط زیست و محل زندگی ما وارد می‌کنند تا ما در معرض ابتلا به بیماری‌های مختلف قرار گیریم. همه این خطرات به‌علت رشد صنعت جهانگردی و افزایش اقبال مردم برای سفر به سرزمین‌های مختلف است. اما آیا برای این مسئله راه‌حلی وجود دارد؟
اگرچه حدود 40 سال از راه‌اندازی شبکه جهانی اینترنت می‌گذرد، این دنیای مجازی تنها در سال‌های اخیر توانسته بخش‌های مختلف زندگی مردم را تحت تاثیر قرار دهد و بیشتر صنایع را به خود وابسته کند. از جمله صنایعی که دنیای مجازی این روزها تاثیرات زیادی روی آن گذاشته و باعث رونق آن شده، صنعت جهانگردی است. طبق تعریف سازمان بین‌المللی جهانگردی، جهانگرد به فردی گفته می‌شود که برای مدتی از محل سکونت خود خارج ‌شود و با هدف تفریح،‌ تجارت یا‌... در مکانی دیگر اقامت ‌کند. در گذشته گفته می‌شد که اگر یک فرد پس از پشت‌سر گذاشتن مسافتی مشخص به مقصد خود برسد، یک جهانگرد محسوب می‌شود،‌ اما امروزه با روی کار آمدن ابزار‌های اینترنتی که بعد زمان و مکان را از زندگی‌های مردم حذف کرده، دیگر پیمودن این مسافت‌ها ارزشی نخواهد داشت. اقدامات مختلف صاحبان صنعت جهانگردی برای عرضه خدمات بیشتر و بهتر به مردم باعث شده تا توجه آن‌ها برای سفرهای داخلی و خارجی بیشتر شود، چنان‌که یک آمار رسمی نشان می‌دهد، تنها در سال 2004 میلادی بیش از 763 میلیون نفر به مناطق مختلف دنیا سفر کرده‌اند. سازمان بین‌المللی جهانگردی پیش‌بینی می‌کند که صنعت جهانگردی با سرعت سالانه چهار درصد به رشد خود ادامه دهد و در این میان احتمال می‌رود که تا سال 2020 اروپا همچنان به‌عنوان جذاب‌ترین منطقه برای جهانگردان جهانی موقعیت خود را حفظ کند.
سازمان بین‌المللی جهانگردی از سال 1980 میلادی روز 27 سپتامبر را به‌عنوان روز جهانی جهانگردی برگزید. کارشناسان این سازمان روز یاد شده را با هدف افزایش آگاهی عمومی از جهانگردی و تاثیرات قابل ‌توجه این صنعت روی فرهنگ‌، جامعه، سیاست و اقتصاد همه کشورها برگزیدند و در حالی که از آن زمان 26 سال می‌گذرد، در هر سال صاحبان صنعت جهانگردی این روز را در سراسر جهان جشن می‌گیرند. سازمان بین‌المللی جهانگردی برای ارتقای سطح کمی و کیفی خدمات خود هر ساله در تاریخ 27 سپتامبر همایش بزرگی را در یکی از کشورهای جهان برگزار می‌کند و نتایج آخرین فعالیت‌های خود را به مردم انتقال می‌دهد که این همایش در سال جاری با موضوع "جهانگردی و باز شدن درهای جدید به‌روی زنان" در سریلانکا برگزار شد.
اینترنت و جهانگردی
طبق آداب و رسومی که بین بیشتر مردم دنیا وجود دارد،‌ افراد پس از سفر به یک منطقه تولیدات آن‌جا را به‌عنوان سوغات برای اقوام خود خریداری می‌کنند. این کار ممکن است با صرف زمان و هزینه فراوان صورت گیرد و در عین حال بسیاری از مسافران تولیدات خاص یک منطقه را به‌درستی ندانند. اینترنت باعث شده تا تهیه این قبیل کالاها بسیار آسان شود. افراد امروزه می‌توانند با مراجعه به سایت‌های موجود تمامی تولیدات مناطق مختلف جهان را مشاهده کرده و در صورت تمایل آن‌ها را بخرند.
علاوه بر این موارد، هتل‌ها، شرکت‌های هواپیمایی و... که به‌عنوان بزرگ‌ترین حامیان صنعت جهانگردی محسوب می‌شوند نیز تمام خدمات خود را به‌صورت مجازی در اختیار مردم قرار داده‌اند. این سرویس‌های جدید به افراد کمک می‌کند تا بلیت‌ هواپیما، بلیت هتل و دیگر خدمات مورد نیاز خود را در اینترنت و بدون صرف زمان رفتن به شعبه‌های شرکت‌های مذکور خریداری کنند.
از جمله مباحثی که این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته، "جهانگردی مجازی" است. این نوع به‌خصوص جهانگردی به افراد امکان می‌دهد پیش از آنکه به‌صورت فیزیکی سفر خود را آغاز کنند، به‌صورت مجازی و از طریق ابزارهای اینترنتی وارد محل مورد نظرشان شوند و با در اختیار گرفتن برنامه‌های تلویزیونی، مقاله‌ها، گزارش‌های منتشر شده در نشریات، کتاب‌ها و... درباره آن مکان، مزایا و معایب این سفر را دریابند و به‌راحتی در مورد انجام این سفر تصمیم‌گیری کنند.
"جهانگردی مجازی" در اصل یک اقدام اقتصادی است که امروزه توسط بسیاری از شرکت‌های فعال در این حوزه عرضه می‌شود و افرادی نظیر روزنامه‌نگاران، عکاسان، جغرافی‌دانان، نویسندگان و... را به‌کار می‌گیرد تا بتواند خدمات بهتری را به مردم ارایه دهد.
یکی دیگر از مسایلی که وارد صنعت جهانگردی شده، راه‌اندازی "تورهای مجازی" است. این قبیل تورها به کمک تصاویر ویدئویی و عکس‌های سه‌بعدی، چشم‌اندازهای زیبایی را از محل سفر عرضه می‌کند تا تمایل فرد برای انجام این مسافرت افزیاش یابد. مسؤولان تورهای مجازی معمولا عکس‌هایی را روی اینترنت به‌نمایش می‌گذارند که بسیار باکیفیت است و در یک صحنه می‌تواند تمام جزئیات یک مکان به‌خصوص را نمایان کند. برای تهیه این قبیل تصاویر، عکاس مجبور است که چند عکس را از قسمت‌های مختلف فضای مورد نظر تهیه کرده و آن‌ها را به‌صورت ماهرانه‌ای در کنار یکدیگر قرار دهد. امروزه لنز‌ها و نرم‌افزارهای مخصوصی ساخته‌ شده‌اند که تولید این قبیل عکس‌ها را بسیار آسان می‌کنند و به فرد امکان می‌دهند که تنها با گرفتن چند عکس به‌صورت پشت‌سرهم، چشم‌انداز وسیعی از یک مکان را در اختیار کاربران بگذارند.
"تور مجازی" این امکان را برای افراد ایجاد می‌کند تا در آن واحد،‌ از طریق اینترنت یک مکان را با تمام جزئیاتش مشاهده کنند. امروزه بسیاری از شرکت‌های صنعتی از این فناوری برای بازاریابی‌های جهانی استفاده می‌کنند تا تولیدات و خدماتشان را آسان‌تر به‌ فروش برسانند. طی چند سال گذشته کیفیت، کارآمدی و در دسترس بودن تورهای مجازی به میزان زیادی ارتقا یافته، به‌طوری که برخی وب‌سایت‌ها به کاربران اجازه می‌دهند از داخل کامپیوتر شخصی خود و نقشه‌ای که در اختیار آن‌ها قرار گرفته تور را کنترل کنند. به هر حال، با توجه به اینکه صنعت جهانگردی همانند دیگر صنایع دنیا با سرعت زیاد در حال رشد است، کارشناسان بر این باورند که تورهای مجازی در آینده نزدیک پررونق‌ترین بخش این صنعت محسوب خواهند شد و به این وسیله زندگی مردم را در سراسر جهان تحت تاثیر خود قرار خواهند داد.
آمارهای جهانی
کارشناسان سازمان بین‌المللی جهانگردی در آخرین مطالعات و بررسی‌های خود دریافته‌اند که هم‌اکنون فرانسه بیش از دیگر کشورهای دنیا از فناوری ارتباطات و اطلاعات برای جذب توریست استفاده می‌کند که پس از آن به‌ترتیب کشورهای اسپانیا، آمریکا، چین، ایتالیا، بریتانیا، هنگ‌کنگ، مکزیک، آلمان و اتریش در رده‌های دوم تا دهم قرار دارند. تاثیر استفاده از فناوری اطلاعات در صنعت توریسم برای 10 کشور مذکور موجب شده تا تعداد جهانگردان خارجی آن‌ها در سال 2004 میلادی به‌ترتیب به 1/75، 6/53، 1/46، 8/41، 1/37، 7/27، 8/21، 6/20، 1/20 و 4/19 میلیون نفر برسد.
در کنار این مسئله گفته می‌شود که کشور آمریکا همچنان بیشترین درآمد را از جهانگردی کسب می‌کند. در حالی که میزان کسب درآمد آمریکا از صنعت جهانگردی در سال 2002 تنها 7/66 میلیارد دلار بوده، این رقم در سال 2004 به 5/74 میلیارد دلار رسیده است. پس از آمریکا به‌ترتیب کشورهای اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، آلمان، بریتانیا، چین، ترکیه، اتریش و استرالیا قرار دارند.
اگرچه کشورهای اروپایی با در اختیار داشتن سرمایه و فناوری‌، بیش از دیگر مناطق دنیا موفق به جذب جهانگردان شده‌اند، تحلیل جداول منتشر شده از سوی سازمان بین‌المللی جهانگردی نشان می‌دهد که کشورهای آسیایی نیز در سال‌های اخیر موفقیت‌های فراوانی را در این زمینه کسب کرده‌اند. این‌طور که گفته شده، کشور چین در سال گذشته توانسته تا با پیشی گرفتن از ایتالیا رتبه خود را در لیست کشورهای موفق در جذب توریست بالا بیاورد. در این میان هنگ‌کنگ نیز توانسته نام خود را در بین 10 کشور برتر دنیا جای دهد که این امر نشان می‌دهد صنعت جهانگردی برای کشورهای آسیایی هم مهم تلقی می‌شود.
برخی کارشناسان بر این باورند که افزایش تعداد روزهای تعطیل در سال نیز می‌تواند تمایل مردم یک کشور را برای سفر به مناطق مختلف بیشتر کند. طبق آمارهای منتشر شده، در حال حاضر ایتالیا با 42 روز بیشترین تعداد روزهای تعطیل در سال را به‌خود اختصاص داده است که پس از آن کشورهای فرانسه با 37 روز، آلمان با 35 روز، برزیل با 34 روز، بریتانیا با 28 روز، کانادا با 26 روز، کره و ژاپن با 25 روز و آمریکا با 13 روز قرار گرفته‌اند.
جهانگردی مجازی
بسیاری از ما خریدهای روزانه یا کارهای بانکی خود را از طریق سرویس‌های آنلاین انجام می‌دهیم، اما در کنار این مسایل که انجام آن‌ها برایمان بسیار آسان شده است، باید توجه داشته باشیم که فضای سایبر در زمینه پرکردن اوقات فراغت نیز فعالیت‌های ارزنده‌ای انجام داده است. مدیران مراکز جهانگردی در شمال غرب اروپا دریافته‌اند که اگر می‌خواهند بازار خود را رونق بخشند، باید هرچه سریع‌تر سایت اینترنتی مشترکی را راه‌اندازی کنند و در آن به معرفی خدمات خود بپردازند.
سال گذشته دولت بریتانیا برای آنکه وب‌سایتی را با خدمات جهانگردی راه‌اندازی کند، بیش از 13 میلیون پوند سرمایه‌گذاری کرد و در آن اطلاعات کامل و جالبی را در مورد تمام اماکن دیدنی بریتانیا قرار داد. با این وجود بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این سایت تنها به جذب مسافران داخلی بریتانیا کمک خواهد کرد. باید توجه داشت که سیاست‌های جذب مسافران داخلی و خارجی در دنیای مجازی با یکدیگر متفاوت است و اگر این تفاوت توسط مسؤولان سایت‌ها به‌درستی تشخیص داده نشود، مراکز جهانگردی مشتریان خود را از دست خواهند داد.
اخبار جدید منتشر شده نشان می‌دهد،‌ دولت بریتانیا با داشتن تجربه‌ای موفق در زمینه جهانگردی مجازی قصد دارد که از این پس سرمایه‌گذاری‌های بیشتری را در این زمینه انجام دهد. این‌طور که گفته می‌شود، سال گذشته مقامات جزایر ولز واقع در بریتانیا به‌میزان قابل ‌ملاحظه‌ای با کاهش جهانگردان داخلی و خارجی برای بازدید از این منطقه مواجه شدند. این امر که اقتصاد ولز را با آسیب‌های زیادی مواجه کرد، مسؤولان دولتی را واداشت تا برای جبران خسارات وارد شده از اینترنت و ابزارهای اینترنتی استفاده کنند. در حال حاضر گفته‌ می‌شود که از زمان ورود اینترنت به صنعت گردشگری ولز، تعداد مسافران داخلی و خارجی این منطقه تا چند برابر افزایش یافته و در مقابل،‌ رضایتمندی افراد برای استفاده از خدمات عرضه شده به آن‌ها بالاتر رفته است.
با برگزیده شدن بریتانیا به‌عنوان میزبان مسابقات المپیک 2012، دولت این کشور هم‌اکنون می‌کوشد تا با برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر افراد بیشتری را به‌سمت خود بکشاند. کارشناسان از هم‌اکنون پیش‌بینی کرده‌اند که اگر دولت بریتانیا موفق شود به‌درستی از اینترنت برای جذب توریست استفاده کند، در سال 2012 خواهد توانست بیش از دو میلیارد پوند را از جذب توریست به جیب بزند. مسابقات المپیک بزرگ‌ترین فرصت تاریخ را برای صنعت جهانگردی بریتانیا به‌وجود آورده و احتمال می‌رود که برگزاری این مسابقه بیش از یک میلیون نفر را به این کشور بکشاند.
دیوید کورتیس بریگنل (David Curtis-Brignell) مدیر انجمن جهانگردی بریتانیا، هشدار داده است، در حالی که بخش‌های مختلف دولتی و غیردولتی بریتانیا برنامه‌های سنگین خود را برای برگزاری هرچه بهتر مسابقات المپیک آغاز کرده‌اند، کوچک‌ترین اشتباه می‌تواند تمام برنامه‌ریزی‌های انجام شده را با مشکل مواجه کند. دولت بریتانیا تصمیم گرفته که با استفاده از جدید‌ترین فناوری‌های روز به تمام کسانی که برای تماشای مسابقات المپیک وارد این منطقه می‌شوند، خوش‌آمد بگوید و امکان تماشای تمامی مسابقه‌ها را در صفحه‌نمایش‌های بزرگ‌ و باکیفیت، استفاده از خطوط اینترنت پرسرعت و بی‌سیم، تلفن‌های همراه رایگان و... برای آن‌ها فراهم آورد. بریگنل معتقد است که اگر بریتانیا بتواند مسابقات المپیک را در بهترین حالت ممکن برگزار کند، صنعت جهانگردی بریتانیا برای سال‌های آتی نیز تضمین خواهد شد و جهانگردان زیادی را همه‌ساله به‌سوی خود خواهد کشاند.
آژانس بازاریابی جهانگردی بریتانیا موسوم به VisitBritain این روزها می‌کوشد تا با برقراری پیوندی صمیمانه بین دولت، ورزش، جهانگردی و فناوری فرصت جلب مسافران خارجی و میزان رضایتمندی این افراد را به حداکثر برساند. دولت بریتانیا در یک بیانیه جدید اعلام کرده است: "رضایتمندی جهانگردان خارجی از خدماتی که در اختیار آن‌ها گذاشته می‌شود، مهم‌ترین هدفی است که ما در برگزاری مسابقات المپیک 2012 دنبال می‌کنیم. برای آنکه این هدف تحقق یابد، برنامه‌ریزی‌های فراوانی انجام شده است، اما آنچه که اجرای آن از هم‌اکنون تصویب شده، استفاده همه‌جانبه از فناوری و ابزارهای وابسته به آن است. ما می‌خواهیم همه کسانی که در سال 2012 به بریتانیا سفر می‌کنند، از زمان ورود تا هنگام خروج، حضور فناوری‌ اطلاعات و ابزارهای اینترنتی را در کنار خود احساس کنند و از این طریق به همه مشکلات خود در زمینه‌های مختلف پاسخ گویند. این امر می‌تواند به ما کمک کند تا در سال‌های بعد نیز با سیل عظیم مسافران خارجی مواجه شویم."
جهانگردی ، توریست و مشکلات پیش رو
شاید در نظر بسیاری از مردم سفر به سرزمین‌های مختلف به کمک فناوری‌های امروزی کاری آسان و بی‌دردسر به‌نظر برسد، اما بسیاری از دانشمندان این‌گونه تصور نمی‌کنند.
ما برای آنکه بتوانیم به مکانی دوردست سفر کنیم، مجبوریم به ‌مقدار زیاد سوخت‌های فسیلی را که از منابع محدود تامین می‌شوند، به‌کار بریم. این‌طور که به ‌تازگی مشخص شده، سفرهای هوایی همه‌‌ساله بیشترین سوخت را در جهان مصرف می‌کنند و در مقابل بیشترین آسیب را به محیط زیست وارد می‌آورند. این سفرها موجب می‌شوند تا میزان کربن موجود در محیط زیست سالانه دو تا سه درصد افزایش پیدا کند و این‌طور که پیش‌بینی شده، رقم یاد شده برای سال 2015 به پنج درصد و برای سال 2050 به 10 درصد خواهد رسید. پس از هواپیماها، اتومبیل‌ها قرار دارند و بیشترین آسیب را به محیط زیست و محل زندگی ما وارد می‌کنند تا ما در معرض ابتلا به بیماری‌های مختلف قرار گیریم. همه این خطرات به‌علت رشد صنعت جهانگردی و افزایش اقبال مردم برای سفر به سرزمین‌های مختلف است. اما آیا برای این مسئله راه‌حلی وجود دارد؟
فن آوری اطلاعات ؛ اینترنت و صنعت جهانگردی
اگرچه حدود 40 سال از راه‌اندازی شبکه جهانی اینترنت می‌گذرد، این دنیای مجازی تنها در سال‌های اخیر توانسته بخش‌های مختلف زندگی مردم را تحت تاثیر قرار دهد و بیشتر صنایع را به خود وابسته کند. از جمله صنایعی که دنیای مجازی این روزها تاثیرات زیادی روی آن گذاشته و باعث رونق آن شده، صنعت جهانگردی است. طبق تعریف سازمان بین‌المللی جهانگردی، جهانگرد به فردی گفته می‌شود که برای مدتی از محل سکونت خود خارج ‌شود و با هدف تفریح،‌ تجارت یا‌... در مکانی دیگر اقامت ‌کند.
تعریف جدید جهانگردی با ظهور شبکه جهانی اینترنت
در گذشته گفته می‌شد که اگر یک فرد پس از پشت‌سر گذاشتن مسافتی مشخص به مقصد خود برسد، یک جهانگرد محسوب می‌شود،‌ اما امروزه با روی کار آمدن ابزار‌های اینترنتی که بعد زمان و مکان را از زندگی‌های مردم حذف کرده، دیگر پیمودن این مسافت‌ها ارزشی نخواهد داشت.
وضعیت صنعت جهانگردی - توریست
اقدامات مختلف صاحبان صنعت جهانگردی برای عرضه خدمات بیشتر و بهتر به مردم باعث شده تا توجه آن‌ها برای سفرهای داخلی و خارجی بیشتر شود، چنان‌که یک آمار رسمی نشان می‌دهد، تنها در سال 2004 میلادی بیش از 763 میلیون نفر به مناطق مختلف دنیا سفر کرده‌اند. سازمان بین‌المللی جهانگردی پیش‌بینی می‌کند که صنعت جهانگردی با سرعت سالانه چهار درصد به رشد خود ادامه دهد و در این میان احتمال می‌رود که تا سال 2020 اروپا همچنان به‌عنوان جذاب‌ترین منطقه برای جهانگردان جهانی موقعیت خود را حفظ کند.
سازمان بین‌المللی جهانگردی از سال 1980 میلادی روز 27 سپتامبر را به‌عنوان روز جهانی جهانگردی برگزید. کارشناسان این سازمان روز یاد شده را با هدف افزایش آگاهی عمومی از جهانگردی و تاثیرات قابل ‌توجه این صنعت روی فرهنگ‌، جامعه، سیاست و اقتصاد همه کشورها برگزیدند و در حالی که از آن زمان 26 سال می‌گذرد، در هر سال صاحبان صنعت جهانگردی این روز را در سراسر جهان جشن می‌گیرند. سازمان بین‌المللی جهانگردی برای ارتقای سطح کمی و کیفی خدمات خود هر ساله در تاریخ 27 سپتامبر همایش بزرگی را در یکی از کشورهای جهان برگزار می‌کند و نتایج آخرین فعالیت‌های خود را به مردم انتقال می‌دهد که این همایش در سال جاری با موضوع "جهانگردی و باز شدن درهای جدید به‌روی زنان" در سریلانکا برگزار شد.
اینترنت و جهانگردی
طبق آداب و رسومی که بین بیشتر مردم دنیا وجود دارد،‌ افراد پس از سفر به یک منطقه تولیدات آن‌جا را به‌عنوان سوغات برای اقوام خود خریداری می‌کنند. این کار ممکن است با صرف زمان و هزینه فراوان صورت گیرد و در عین حال بسیاری از مسافران تولیدات خاص یک منطقه را به‌درستی ندانند. اینترنت باعث شده تا تهیه این قبیل کالاها بسیار آسان شود. افراد امروزه می‌توانند با مراجعه به سایت‌های موجود تمامی تولیدات مناطق مختلف جهان را مشاهده کرده و در صورت تمایل آن‌ها را بخرند.
علاوه بر این موارد، هتل‌ها، شرکت‌های هواپیمایی و... که به‌عنوان بزرگ‌ترین حامیان صنعت جهانگردی محسوب می‌شوند نیز تمام خدمات خود را به‌صورت مجازی در اختیار مردم قرار داده‌اند. این سرویس‌های جدید به افراد کمک می‌کند تا بلیت‌ هواپیما، بلیت هتل و دیگر خدمات مورد نیاز خود را در اینترنت و بدون صرف زمان رفتن به شعبه‌های شرکت‌های مذکور خریداری کنند.

"جهانگردی مجازی" ؛ توریست الکترونیکی e-tourism
از جمله مباحثی که این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته، "جهانگردی مجازی" e-tourism است. این نوع به‌خصوص جهانگردی به افراد امکان می‌دهد پیش از آنکه به‌صورت فیزیکی سفر خود را آغاز کنند، به‌صورت مجازی و از طریق ابزارهای اینترنتی وارد محل مورد نظرشان شوند و با در اختیار گرفتن برنامه‌های تلویزیونی، مقاله‌ها، گزارش‌های منتشر شده در نشریات، کتاب‌ها و... درباره آن مکان، مزایا و معایب این سفر را دریابند و به‌راحتی در مورد انجام این سفر تصمیم‌گیری کنند.
"جهانگردی مجازی" در اصل یک اقدام اقتصادی است که امروزه توسط بسیاری از شرکت‌های فعال در این حوزه عرضه می‌شود و افرادی نظیر روزنامه‌نگاران، عکاسان، جغرافی دانان، نویسندگان و... را به‌کار می‌گیرد تا بتواند خدمات بهتری را به مردم ارایه دهد.
"تورهای مجازی" ؛ الکترونیکی
یکی دیگر از مسایلی که وارد صنعت جهانگردی شده، راه‌اندازی "تورهای مجازی" است. این قبیل تورها به کمک تصاویر ویدئویی و عکس‌های سه‌بعدی، چشم‌اندازهای زیبایی را از محل سفر عرضه می‌کند تا تمایل فرد برای انجام این مسافرت افزیاش یابد. مسؤولان تورهای مجازی معمولا عکس‌هایی را روی اینترنت به‌نمایش می‌گذارند که بسیار باکیفیت است و در یک صحنه می‌تواند تمام جزئیات یک مکان به‌خصوص را نمایان کند. برای تهیه این قبیل تصاویر، عکاس مجبور است که چند عکس را از قسمت‌های مختلف فضای مورد نظر تهیه کرده و آن‌ها را به‌صورت ماهرانه‌ای در کنار یکدیگر قرار دهد. امروزه لنز‌ها و نرم‌افزارهای مخصوصی ساخته‌ شده‌اند که تولید این قبیل عکس‌ها را بسیار آسان می‌کنند و به فرد امکان می‌دهند که تنها با گرفتن چند عکس به‌صورت پشت‌سرهم، چشم‌انداز وسیعی از یک مکان را در اختیار کاربران بگذارند.
"تور مجازی" این امکان را برای افراد ایجاد می‌کند تا در آن واحد،‌ از طریق اینترنت یک مکان را با تمام جزئیاتش مشاهده کنند. امروزه بسیاری از شرکت‌های صنعتی از این فناوری برای بازاریابی‌های جهانی استفاده می‌کنند تا تولیدات و خدماتشان را آسان‌تر به‌ فروش برسانند. طی چند سال گذشته کیفیت، کارآمدی و در دسترس بودن تورهای مجازی به میزان زیادی ارتقا یافته، به‌طوری که برخی وب‌سایت‌ها به کاربران اجازه می‌دهند از داخل کامپیوتر شخصی خود و نقشه‌ای که در اختیار آن‌ها قرار گرفته تور را کنترل کنند. به هر حال، با توجه به اینکه صنعت جهانگردی همانند دیگر صنایع دنیا با سرعت زیاد در حال رشد است، کارشناسان بر این باورند که تورهای مجازی در آینده نزدیک پررونق‌ترین بخش این صنعت محسوب خواهند شد و به این وسیله زندگی مردم را در سراسر جهان تحت تاثیر خود قرار خواهند داد.
آمارهای جهانی از کاربرد فناوری ارتباطات و اطلاعات برای جذب توریست

کارشناسان سازمان بین‌المللی جهانگردی در آخرین مطالعات و بررسی‌های خود دریافته‌اند که هم‌اکنون فرانسه بیش از دیگر کشورهای دنیا از فناوری ارتباطات و اطلاعات برای جذب توریست استفاده می‌کند که پس از آن به‌ترتیب کشورهای اسپانیا، آمریکا، چین، ایتالیا، بریتانیا، هنگ‌کنگ، مکزیک، آلمان و اتریش در رده‌های دوم تا دهم قرار دارند. تاثیر استفاده از فناوری اطلاعات در صنعت توریسم برای 10 کشور مذکور موجب شده تا تعداد جهانگردان خارجی آن‌ها در سال 2004 میلادی به‌ترتیب به 1/75، 6/53، 1/46، 8/41، 1/37، 7/27، 8/21، 6/20، 1/20 و 4/19 میلیون نفر برسد.
در کنار این مسئله گفته می‌شود که کشور آمریکا همچنان بیشترین درآمد را از جهانگردی کسب می‌کند. در حالی که میزان کسب درآمد آمریکا از صنعت جهانگردی در سال 2002 تنها 7/66 میلیارد دلار بوده، این رقم در سال 2004 به 5/74 میلیارد دلار رسیده است. پس از آمریکا به‌ترتیب کشورهای اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، آلمان، بریتانیا، چین، ترکیه، اتریش و استرالیا قرار دارند.
کشورهای آسیایی نیز به جهانگردی مجازی رو آورده اند
اگرچه کشورهای اروپایی با در اختیار داشتن سرمایه و فناوری‌، بیش از دیگر مناطق دنیا موفق به جذب جهانگردان شده‌اند، تحلیل جداول منتشر شده از سوی سازمان بین‌المللی جهانگردی نشان می‌دهد که کشورهای آسیایی نیز در سال‌های اخیر موفقیت‌های فراوانی را در این زمینه کسب کرده‌اند. این‌طور که گفته شده، کشور چین در سال گذشته توانسته تا با پیشی گرفتن از ایتالیا رتبه خود را در لیست کشورهای موفق در جذب توریست بالا بیاورد. در این میان هنگ‌کنگ نیز توانسته نام خود را در بین 10 کشور برتر دنیا جای دهد که این امر نشان می‌دهد صنعت جهانگردی برای کشورهای آسیایی هم مهم تلقی می‌شود.
برخی کارشناسان بر این باورند که افزایش تعداد روزهای تعطیل در سال نیز می‌تواند تمایل مردم یک کشور را برای سفر به مناطق مختلف بیشتر کند. طبق آمارهای منتشر شده، در حال حاضر ایتالیا با 42 روز بیشترین تعداد روزهای تعطیل در سال را به‌خود اختصاص داده است که پس از آن کشورهای فرانسه با 37 روز، آلمان با 35 روز، برزیل با 34 روز، بریتانیا با 28 روز، کانادا با 26 روز، کره و ژاپن با 25 روز و آمریکا با 13 روز قرار گرفته‌اند.
جهانگردی مجازی در اروپا
بسیاری از ما خریدهای روزانه یا کارهای بانکی خود را از طریق سرویس‌های آنلاین انجام می‌دهیم، اما در کنار این مسایل که انجام آن‌ها برایمان بسیار آسان شده است، باید توجه داشته باشیم که فضای سایبر در زمینه پرکردن اوقات فراغت نیز فعالیت‌های ارزنده‌ای انجام داده است. مدیران مراکز جهانگردی در شمال غرب اروپا دریافته‌اند که اگر می‌خواهند بازار خود را رونق بخشند، باید هرچه سریع‌تر سایت اینترنتی مشترکی را راه‌اندازی کنند و در آن به معرفی خدمات خود بپردازند.



جهانگردی مجازی - دولت بریتانیا – انگلیس
سال گذشته دولت بریتانیا برای آنکه وب‌سایتی را با خدمات جهانگردی راه‌اندازی کند، بیش از 13 میلیون پوند سرمایه‌گذاری کرد و در آن اطلاعات کامل و جالبی را در مورد تمام اماکن دیدنی بریتانیا قرار داد. با این وجود بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این سایت تنها به جذب مسافران داخلی بریتانیا کمک خواهد کرد. باید توجه داشت که سیاست‌های جذب مسافران داخلی و خارجی در دنیای مجازی با یکدیگر متفاوت است و اگر این تفاوت توسط مسؤولان سایت‌ها به‌درستی تشخیص داده نشود، مراکز جهانگردی مشتریان خود را از دست خواهند داد.
اخبار جدید منتشر شده نشان می‌دهد،‌ دولت بریتانیا با داشتن تجربه‌ای موفق در زمینه جهانگردی مجازی قصد دارد که از این پس سرمایه‌گذاری‌های بیشتری را در این زمینه انجام دهد. این‌طور که گفته می‌شود، سال گذشته مقامات جزایر ولز واقع در بریتانیا به‌میزان قابل ‌ملاحظه‌ای با کاهش جهانگردان داخلی و خارجی برای بازدید از این منطقه مواجه شدند. این امر که اقتصاد ولز را با آسیب‌های زیادی مواجه کرد، مسؤولان دولتی را واداشت تا برای جبران خسارات وارد شده از اینترنت و ابزارهای اینترنتی استفاده کنند. در حال حاضر گفته‌ می‌شود که از زمان ورود اینترنت به صنعت گردشگری ولز، تعداد مسافران داخلی و خارجی این منطقه تا چند برابر افزایش یافته و در مقابل،‌ رضایتمندی افراد برای استفاده از خدمات عرضه شده به آن‌ها بالاتر رفته است
انگلیس ، میزبان مسابقات المپیک 2012 و رویکرد به توریست الکترونیکی با برگزیده شدن بریتانیا به‌عنوان میزبان مسابقات المپیک 2012، دولت این کشور هم‌اکنون می‌کوشد تا با برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر افراد بیشتری را به‌سمت خود بکشاند. کارشناسان از هم‌اکنون پیش‌بینی کرده‌اند که اگر دولت بریتانیا موفق شود به‌درستی از اینترنت برای جذب توریست استفاده کند، در سال 2012 خواهد توانست بیش از دو میلیارد پوند را از جذب توریست به جیب بزند. مسابقات المپیک بزرگ‌ترین فرصت تاریخ را برای صنعت جهانگردی بریتانیا به‌وجود آورده و احتمال می‌رود که برگزاری این مسابقه بیش از یک میلیون نفر را به این کشور بکشاند.
دیوید کورتیس بریگنل (David Curtis-Brignell) مدیر انجمن جهانگردی بریتانیا، هشدار داده است، در حالی که بخش‌های مختلف دولتی و غیردولتی بریتانیا برنامه‌های سنگین خود را برای برگزاری هرچه بهتر مسابقات المپیک آغاز کرده‌اند، کوچک‌ترین اشتباه می‌تواند تمام برنامه‌ریزی‌های انجام شده را با مشکل مواجه کند. دولت بریتانیا تصمیم گرفته که با استفاده از جدید‌ترین فناوری‌های روز به تمام کسانی که برای تماشای مسابقات المپیک وارد این منطقه می‌شوند، خوش‌آمد بگوید و امکان تماشای تمامی مسابقه‌ها را در صفحه‌نمایش‌های بزرگ‌ و باکیفیت، استفاده از خطوط اینترنت پرسرعت و بی‌سیم، تلفن‌های همراه رایگان و... برای آن‌ها فراهم آورد. بریگنل معتقد است که اگر بریتانیا بتواند مسابقات المپیک را در بهترین حالت ممکن برگزار کند، صنعت جهانگردی بریتانیا برای سال‌های آتی نیز تضمین خواهد شد و جهانگردان زیادی را همه‌ساله به‌سوی خود خواهد کشاند.
پیوند مبارک دولت، ورزش، جهانگردی و فناوری اطلاعات
آژانس بازاریابی جهانگردی بریتانیا موسوم به VisitBritain این روزها می‌کوشد تا با برقراری پیوندی صمیمانه بین دولت، ورزش، جهانگردی و فناوری فرصت جلب مسافران خارجی و میزان رضایتمندی این افراد را به حداکثر برساند. دولت بریتانیا در یک بیانیه جدید اعلام کرده است: "رضایتمندی جهانگردان خارجی از خدماتی که در اختیار آن‌ها گذاشته می‌شود، مهم‌ترین هدفی است که ما در برگزاری مسابقات المپیک 2012 دنبال می‌کنیم. برای آنکه این هدف تحقق یابد، برنامه‌ریزی‌های فراوانی انجام شده است، اما آنچه که اجرای آن از هم‌اکنون تصویب شده، استفاده همه‌جانبه از فناوری و ابزارهای وابسته به آن است. ما می‌خواهیم همه کسانی که در سال 2012 به بریتانیا سفر می‌کنند، از زمان ورود تا هنگام خروج، حضور فناوری‌ اطلاعات و ابزارهای اینترنتی را در کنار خود احساس کنند و از این طریق به همه مشکلات خود در زمینه‌های مختلف پاسخ گویند. این امر می‌تواند به ما کمک کند تا در سال‌های بعد نیز با سیل عظیم مسافران خارجی مواجه شویم."

نقش تبليغات در صنعت گردشگري
تبليغات به عنوان مهمترين ابزار موفقيت در زندگي افراد ، ايجاب مي كند كه اين ابزار به عنوان شاخه هاي علمي، اجتماعي ، فرهنگي و ارتباطي به دقت مورد مطالعه قرار ‌گيرد و با نگاهي علمي ، هنري و كارشناسانه‌ترو تخصصي مورد استفاده قرار گيرد تا موفقيت و اهداف را به دنبال داشته باشد.
امروزه در صنعت گردشگری باید از تبلیغات به عنوان مهمترین ابزار بصورت حرفه‌ای استفاده كرد، زیرا موفقیت تبلیغ برای ارزش‌های فرهنگی و گردشگری كشور مبتنی بر درك صحیح و حرفه‌ای از تبلیغات و ارزش‌های آن است. زیرا تبلیغات حرفه‌ای می تواند به عنوان ابزار برنده ای برای پیشرفت اهداف فرهنگی در داخل و خارج مد نظر قرار گیرد و در غیر این صورت ، هدر دادن وقت سرمایه و انرژی است. برای فعالیت‌های تبلیغاتی در صنعت گردشگری در دنیای امروز باید این اعتقاد و ایمان به تبلیغات نگریسته شود كه تبلیغات هزینه بر نبوده، بلكه نوعی سرمایه‌گذاری بنیادی و اصولی برای پیشبرد اهداف سازمانی و ملی است و در صورت اجرای صحیح و اصولی‌ می‌تواند دستاوردهای ارزشمندی را به همراه داشته باشد. در این رابطه ، هدف و وظیفه تبلیغات افزایش بزرگ " بازاریابی و بازار افزایی" است و هر گونه بی توجهی و عدم بهره برداری صحیح از این ابزار، نه تنها عدم موفقیت را در پی داشته، بلكه موجبات عقب ماندن از رقابت ها و سبقت‌های بازار یابی جهانگردی ودر نهایت شكست و ورشكستگی در دنیای بازاریابی صحیح و اصولی در عرصه بین المللی را در پی خواهد داشت. توجه به انگیزه‌های گوناگون جهانگردان ، نشان دهنده آن است كه سیاستگذاری تبلیغات جهانگردی را می‌توان در بخش (فرهنگی ، تجاری، خدماتی ، اقتصادی ، ورزش ، زیست محیطی، طبیعت گردشگری ، تحقیقات و ... برنامه ریزی كرد. البته ضروری است كه از قبل تعریفی از تبلیغات و ابعاد آن داشته باشیم. "دان" و"استون " د ركتاب " نقش تبلیغات بازرگانی در بازار یابی مدرن "تعریفی برا ی تبلیغات ارائه می‌دهند كه می‌توان آن را از دیدگاهی نظام مند چنین مطرح كرد. •تبلیغات ، عبارت از برون داده ( Putout) سازمان به صورت ارتباط غیر شخصی (non-personal) و پرداختی (( Paid از طریق رسانه‌های مختلف به منظور آگاه سازی (inform) و یا اقناع (Persuade) بخشی از مخاطبان تشكیل دهنده عامه، به عنوان محیط سازمان.
لذا با توجه به تعاریفی كه مطرح شد ، موضوع تبلیغات را می‌توان از چند دیدگاه بررسی كرد از جمله این دیدگاه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره كرد.
-تبلیغات در سطح كلان و با تكیه بر سیاستگذاری‌های داخلی و خارجی .
-تبلیغات در سطح فرد و بر اساس مسایل موضوعی
-تبلیغات در سطح كلان و بر اساس وسایل مختلف ارتباطی .
-تبلیغات در سطح كلان و با بهره گیری از كمك‌های ارایه شده از سوی دولت .
-تبلیغات در سطح كلان بر اساس نیازهای تجاری از سوی بخش خصوصی
پس باید به این نكته مهم توجه داشت كه توسعه صنعت جهانگردی و تبلیغات در فرایندی مشخص پیوند تنگاتنگی با یكدیگر دارند. زیرا صنعت جهانگردی در فرایند توسعه ، بخشی از ساختار تولید اقتصادی است كه می تواند در كشورها در گسترش تولید و درآمد و ایجاد اشتغال نقش مهم و اساسی داشته باشد. این بخش اگر چه نیازمند توجه و سرمایه‌گذاری كلان در دراز مدت می باشد ، ولی بخش‌های صنعتی یا كشاورزی به دنبال سرمایه گذاری و سپس انتظار در آمد در دراز مدت نمی باشد، بلكه می توان سرمایه گذاریهای لازم و تربیت نیروی انسانی را همپای گسترش جهانگردی انجام داد كه در این صورت درآمد و بازگشت سود مورد مصرف در كوتاه مدت بدست خواهد آمد. یعنی صنعت گردشگری ، صنعت كم هزینه بر و زود بازده است . در این رابطه ، تبلیغات حرفه‌ای، عنصر لازم برای ایجاد شناخت در مخاطبان نسبت به فرم و محتوای موضوع جهانگردی وافزایش جذب جهانگردان ، سرمایه‌گذاری‌ها و ایجاد رفتارهای انگیزه بخش بستگی به حجم فعالیت‌های تبلیغاتی به صورت حرفه‌ای و با استفاده از آخرین شیوه‌‌های مدرن تبلیغاتی است . در بحث تبلیغات و پی آمدهای آن در صنعت جهانگردی در قالب‌های نوشتاری دیداری ، شنیداری و ... هر یك در مرحله‌ای از برنامه‌های جهانگردی تاثیر گذاری خاص خود را دارد . در زمینه و افزایش جذب جهانگردان هر كشوری عموما باید توانایی آن رییس برنامه ریزی وعلاقه و نیاز آن كشور به رشد و توسعه صنعت گردشگری را بررسی كرده و بعد از آن راهبردهای برنامه ریزی شده و سپس راهبردهای به تصویب رسیده را به مورد اجرا گذارد. پس باید با پذیرش این اصل و با درك صحیح و آشنایی كامل از بازارهای هدف باید موارد زیر را در نظر داشت.
تعیین اهداف تبلیغ، پرهیز از سلیقه گرایی و طراحی شكل و محتوایی گویا و رسا ، شناسایی رسانه‌های مناسب برای تبلیغات ، اختصاص بودجه كافی ، بكارگیری روش‌های بدیع و نو همگام با ارزش و فن‌آوری روز. شناسایی راه‌های رسیدن به تبلیغات اثر گذار ، بهره برداری درست و صحیح از كانون تبلیغاتی پس از انتخاب آن‌ها و ...
پس قدر مسلم آن است كه در دنیای امروز ، تلاش‌های تبلیغاتی و بازار یابی ، به مراتب از تولید و فروش مهم تر است. لذا اگر كشوری از امكانات و جاذبه‌های گردشگری زیادی برخوردار باشد، ولی روش های معرفی این جاذبه‌ها پتانسیل‌ها و عرضه آن به بازا رخریدار(جهانگردان )، را در برنامه كلان خود قرار ندهد، به طور یقین موفق نخواهد بود. از سوی دیگر با توجه به مشكلات عدیده ای كه در كشور ما بر سرراه رشد و توسعه صنعت گردشگری و جذب جهانگردان وجود دارد، نقش و اهمیت بكارگیری تبلیغات حرفه‌ای و مدرن و سرمایه‌گذاری‌های كلان در این رابطه بسیار نمایان‌تر می شود. از جمله این مشكلات می توان به پندارهای غلط جهانگردان خارجی نسبت به ایران ، مشكلات اداری مانند تهیه روادید، مشكلات گمركی ، مشكلات بیمه جهانگردان و اموال آنان در كشور ، مشكلات و ناهماهنگی بین دستگاههای فرهنگی و تبلیغی برای عرضه داشته‌ها و توانایی و جاذبه‌‌های گردشگری و....اشاره كرد.
پس با توجه به مشكلات داخلی و خارجی كه بعضا به آن‌ها اشاره شد، تهیه یك برنامه بازاریابی وتبلیغات جهانگردی و مشخص كردن اهداف و راهبردهای بازاریاب به عنوان اولین و اساسی ترین گام اقدام كرد.
اهداف بازاریابی شامل بازارهای هدف ، انواع و تعداد جهانگردان و طول مدت اقامت آنان است كه راهبردهای بازاریابی بر اساس این اهداف و بصورت بلند مدت ، میان مدت و كوتاه مدت تعیین می‌شوند.
راهبردهایی كه موثرترین راه را برای رسیدن به اهداف مشخص تر می‌كنند می‌تواند عوامل زیر را در بر‌گیرد .
•تصویر سازی و ارایه تصویر مناسب از كشور به جهانیان .
•شناسایی مشكلات موجود و همت در جهت برطرف كردن آن .
•ارتباط میان فعالیت‌های بازاریابی و جاذبه ‌ها و توسعه تسهیلات و امكانات .
•بكارگیری روش های تبلیغاتی موثر و حرفه ‌ای برای توسعه و ترویج صنعت گردشگری د ربعد داخلی و بین ‌المللی .
•برنامه زمان بندی شده برای انجام فعالیت‌های تبلیغاتی و ترویجی در بازارهای مورد هدف
•........
•ادامه دارد .
كارشناس گردشگری كشور
•باید با این اعتقاد به تبلیغات نگریسته شود كه تبلیغات هزینه بر نبوده ، بلكه نوعی سرمایه‌گذاری بنیادی و اصولی برای پیشبرد اهداف سازمانی و ملی است كه در صورت اجرای صحیح و اصولی می‌تواند دست آوردهای ارزشمندی را به همراه داشته باشد.
•توسعه صنعت جهانگردی و تبلیغات در فرآیندی مشخص ، پیوند تنگاتنگی با یكدیگر دارند، زیرا صنعت جهانگردی در فرایند توسعه ، بخشی از ساختار تولید اقتصادی است كه می تواند در كشورها در گسترش تولید، در آمد و ایجاد اشتغال نقش مهم و اساسی داشته باشد.
•تبلیغات و پی‌آمدهای آن در صنعت گردشگری در قالب‌های نوشتاری، دیداری، شنیداری و... هر یك در مرحله‌ای از برنامه‌های جهانگردی ، تاثیر گذاری خاص خود را دارد .
•در دنیای امروز ، تلاش‌های تبلیغاتی و بازار یابی ، به مراتب از تولید و فروش مهم‌‌تر است ، لذا اگر كشوری از امكانات و پتانسیل‌های بالقوه گردشگری برخوردار باشد ولی روش تبلیغاتی و معرفی این جاذبه ها و پتانسیل‌ها را در برنامه كلان خود قرار ندهد، به طور یقین در رشد و توسعه صنعت گردشگری خود موفق نخواهد نبود.
نقش رسانه ها در شناسایی مقاصد گردشگران ایرانی و خارجی گسترش تکنولوژی و ارتباطات جمعی فرامرزی نظیر اینترنت ، ماهواره ، شبکه های مختلف تلویزیونی ، مخاطبان محلی ، منطقه ای و ملی را به بین المللی تبدیل کرده است . بنابراین مردم کشورهای مختلف از طریق رسانه ها با کلیه ویژگی های زندگی ، آداب و رسوم ، فرهنگ و سنت های ملت های دیگر آشنا می شوند.
امروزه ارتباطات در شکل دادن به زندگی و خواست های افراد نقش اساسی بازی می کنند . اکنون با گسترش ارتباطات میان ملل ، دهکده جهانی شکل گرفته است . رادیو ، تلویزیون ، نشریات ، اینترنت و ماهواره وسایل ارتباطی غیر مستقیم هستند که تبادل فرهنگی میان مردم یک کشور و یا ملل مختلف را میسر می سازند . اما طریق ارتباطی دیگری که از قدیم جای خود را داشته و امروزه نیز به خاطر پیشرفت تکنولوژی و وسایل حمل ونقل سریع جایگاه خاصی پیدا کرده ، گردشگری است .
نگاهی علمی به صنعت جهانگردی

توریسم و توریست
گسترش دامنه عملكرد و بسط حیطه تفكرات انسانی باعث گردیده است كه رفتارهای انسانی و نیز ارتباطات كشف شده طبیعی در قالب تعداد كثیر و متنوعی از علوم و هریك در چارچوب ویژه خود مورد بررسی و تحلیل قرار گیرند.
در این میان تعداد كمی از فعالیت های انسانی وجود دارند كه به طور همزمان و از نظر آكادمیك توجه اقتصاددانان ، جغرافی دانان ، دانشمندان محیط زیست ، روانشناسان و همچنین محققین علوم مدیریت و علوم سیاسی را به سمت خود جلب كرده اند. توریسم یكی از این پدیده هاست .
سازمان ملل متحد در تعریف خود از توریست به عنوان یك ملاقات كننده موقتی از یك كشور یامنطقه ، با هدف تفریح یا تجارتیاد میكند ، شاید بتوان گفت كلیه موضوعاتی كه به تحلیل چنین رفتاری از انسان می پردازند، در قالب توریسم جای دارند. اصولاَ توریست یك ملاقات كننده موقتی است.به عبارت دیگر توریست كسی است كه پس از یك دورهیمعین،تصمیم به مراجعت به موطن یا منطقه اصلی خود دارد . آنچه مسلم است عامل تصمیم به مراجعت ، عنصری مهم در تشخیص فرد به عنوان توریست است . اما به هر حال تعیین دوره ی اقامت به دو عامل اساسی وابسته است .
1 – هدف یا اهداف توریست از مسافرت .
2 – محدودیت های قانونی اعم از مدت اعتبار ویزا و یا سایر اجازه نامه های قانونی .
براساس تعریف فوق از توریست،در مجموع دو نوع كلی توریست قابل تفكیك است .
الف ) توریسم استراحتی
ب ) توریسم تجاری
توریسم استراحتی می تواند شامل : تفریح ، ورزش ، مراسم مذهبی ، نیازهای سلامتی، روحی، جسمی و یا تحصیل باشد
توریسم تجاری شامل مسافرت های بازرگانی ، موضوعات مربوط به همكاری ، هماهنگی یا انعقاد برخی قراردادها در زمینه های اقتصادی ، فرهنگی ، فنی و تكنولوژی است .
هدف از مسافرت ممكن است بعضاَ تركیبی از دو نوع فوق نیز باشد . گرچه آمار و ارقام اشاره بر این دارد كه همواره تعداد توریستهای بازرگانی كمتر از توریستهای تفریحی بوده است . اما معمولاَ توریستهای بازرگانی مخارج سرانه بیشتری در مقصد داشته اند . با وجوداین برای برخی كشورها یا مناطق،نوع خاصی از توریست اهمیت ویژه ای دارد .
مسافرتها و مهاجرتهای فردی یا دسته جمعی ناشی از تحولات اجتماعی ، سیاسی یا بلایای طبیعی مناطق و كشورها جزو توریسم محسوب نمی شود . در واقع توریسم عمدتاَ اختیاری است تا اجباری . به همین ترتیب مسافرت و مهاجرت افراد از یك ناحیه به ناحیه دیگر و از یك كشور به كشور دیگر چنانچه با هدف اشتغال صورت گیرد در مقوله ی توریسم قرار نمی گیرد .
به طور خلاصه می توان از توریست به عنوان شخصی یاد كرد كه در آمدی راكهاز مبدأ كسب كرده است،در منطقه یا كشور دیگر ( مقصد ) صرف ( هزینه ) نماید . این مهمترین نكته در تحلیل نحوه مساعدت توریسم با اقتصاد ملی و اقتصاد منطقه ای است .
ویژگی های كالای توریستی
توریسم از نظر اقتصادی عامل روبنایی توسعه است، بدین مفهوم كه گسترش آن پدیده ای در تسهیل امر توسعه و مساعدت محسوب می گردد . اما خود توریسم به صورت بالقوه ، سازمانی است متأثر از عوامل ساختاری و نهادی توسعه در حالت ساده سازی شده،بهترین و رایج ترین تعبیر اقتصادی از موضوع توریسم این است كه آن را یك كالای اقتصادی توریسمبنامیم . منظور از كالای اقتصادی در واقع،كالایی است كه مصرف نهایی آن برای مصرف كننده ی نهایی توریست،ایجاد مطلوبیت و یا رضایت خاطر می نماید .
كالایی را كه توریست خریداری می كند شامل كلیه تجربیاتی است كه وی هنگام ترك منزل(مبدأ)تا هنگام مراجعت كسب می كند . به عبارت دیگر محصول یا كالای مورد نظر یك توریست تنها یك صندلی راحتی در هواپیما،یك اتاق مرفه و هتل و یا استراحت در یك ساحل آفتابی نیست؛ بلكه كالای مورد نظر مجموعه گسترده ای است . هر توریست با مجموعه ای از كالاها مواجه است و در مجموع می توان یك كالای مركب برای وی تعریف كرد . این كالای مركب توریستی شامل عناصری است كه توریست به صورت یك بسته یا مجموعه با آن مواجه است . گرچه انتخاب نوع و كیفیت اجزای این كالا تا حدودی بستگی به انتخابهای توریست دارد.
به طور كلی سه جزء اصلی در كالای مركب توریست قابل طرح است :
1 – جاذبه یا جذابیت مقصد شامل تصویر آن در ذهن توریست و یا تجربهی وی .
2 – امكانات و یا تسهیلات در مقصد .
3 – قابلیت دسترسی به مقصد ( سهولت دسترسی به مقصد )
1 – جاذبه و جذابیت موضوعی است كه شدیداَ به طبیعت و ساخت مقصد بستگی دارد . جاذبه ها ممكن است طبیعی ، مصنوعی ، موقتی ویادائمی باشد.كششهای طبیعی عمدتاَ ( برحسب دوره مورد نظر ) دائمی هستند و كششهای مصنوعی عمدتاَ موقتی و قابل تغییر هستند . ساختار تاریخی طبیعی ، آب و هوایی و مذهبی شامل بناهای تاریخی ، موزه ها ، آبشارها ، سواحل آفتابی و شهرهای مذهبی،و ساختار مصنوعی شامل مراسم ورزشی و نمایشگاهها همچون بازیهای المپیك و نمایشگاههای بین المللی است . به هرحال انواع این جاذبه ها بسته به هدف توریست متنوع و متفاوت و یا ممكن است تركیبی از این كششها باشد .
2 – امكانات و تسهیلات،عناصری هستند كه به طورعادی درجذب توریست ایجاد انگیزه نمی كنند . در واقع كمتر كسی به منظور استفاده از امكانات و تسهیلات مسافرت می كند . اما این است كه وجود این امكانات و تسهیلات رابطه ی مستقیم با ایجاد تمایل در توریستبه مسافرت و استفاده از جذابیت های مقصد-كه هدف اصلی وی است – دارد.این امكانات شامل هتل ، بازار ، تفریحات جنبی و وسیله حمل و نقل در مقصداست.
3 – قابلیت و یا سهولت دسترسی به مقصد و سهولت امكان بازگشت.این قابلیت دسترسی،ارتباط مستقیم با نوع وسیلهایدارد كه توریست با توجه به بعد فاصله و مطابق سلیقه و درآمد خود انتخاب می كند .
در عرضه كالاهای توریستیدر واقعتوجه به سه عنصر فوق در شناسایی و تعیین پتانسیل نقش مهمی دارد. اصولاَ ایجاد كردن جذابیت های طبیعی امری منتفی است . به عبا