تأثیرات شبکه اجتماعی فیس بوک بر افکار عمومی

فیس بوک چیست؟

مقدمه

فیس بوک (Facebook) یک سایت اجتماعی است که توسط سازنده جوان خود مارک زاکربرگ (Mark Zuckerberg) در چهارم فوریه سال 2004 راه اندازی شد.این سایت هم اکنون از نظر تعداد کاربر عضو و نیز از نظر کارشناسان، در زمینه سایت های اجتماعی، برتر از مای اسپیس و امثال آن و در حقیقت در زمینه کاری خود، سایت شماره 1 جهان محسوب می شود.
"مارک زاکربرگ" سایت فیس بوک را از اتاق خود در دانشگاه هاروارد آمریکا طراحی کرد و در تاریخ 4 فوریه 2004 آن را به عنوان یک وب سایت اجتماعی مخصوص دانشجویان هاروارد راه اندازی کرد. اما سایت او فراتر از محدوده یک دانشگاه و دانشجویان آن، خیلی سریع مورد توجه قرار گرفت و چنان محبوب شد که تا آخر هفته دوم راه اندازی آن، بیش از نیمی از دانشجویان هاروارد درآن نام نویسی کرده بودند و از آن به عنوان راهی برای ارتباط با یکدیگر استفاده می کردند و در کوتاه مدت، میلیونها نفر در همان چند ماه نخست، به عضویت آن در آمدند و یک شبکه اجتماعی بسیار گسترده، وسیع و با نفوذ و تأثیر گذار را بنیان نهادند.
پس از موفقیت چشمگیر فیس بوک، زاکربرگ تصمیم گرفت کارش را گسترش دهد. بنابراین او در این راه از هم اتاقی خود "داستین موسکوویتز" (Dustin Moskovitz)هم کمک گرفت. آن دو ابتدا سایت را برای دانشگاه های استانفورد(Stanford)، کلمبیا (Columbia)و ییل (Yale) راه اندازی کردند و سپس چندین دانشگاه دیگر در ایالت بوستون آمریکا را نیز به این سایت مجهز کردند. تا آغاز تابستان همان سال، فیس بوک توسط هزاران نفر در بیش از 45 دانشگاه آمریکا استفاده می شد. در همان موقع زاکربرگ به همراه چند نفر از دوستان خود که او را در اداره سایت کمک می کردند، به پالو آلتو کالیفرنیا رفت و در آنجا خانه ای کوچک اداره کرد. این خانه اولین محل کار رسمی آن هابود. رفتن زاکربرگ به کالیفرنیا، مقدمه آشنایی او با اولین سرمایه گذارفیس بوک یعنی پیتر تیل (Peter Thiel) بود.
هم اکنون فیس بوک تشکیلات اداری مجهزی، شامل 7 ساختمان در پالوآلتو و صدها نفر کارمند دارد و زاکربرگ آن را یک اردوگاه شهری می نامد.
طبق آماری که دوازدهم آگوست 2008 توسط موسسه "کام اسکور" منتشر شده است، هم اکنون سایت فیس بوک پر مخاطب ترین وب سایت اجتماعی جهان است و حدوداً 132 میلیون نفر کاربر دارد که 63 درصد آنها خارج از آمریکای شمالی قرار دارند.


فیس بوک شبکه ای اجتماعی است که در کوتاه مدت، میلیونها نفر به سمت آن آمدند. البته به نظر می رسد که روند جذب تصاعدی کاربران در این سایت، چندان هم اتفاقی نبوده اند و باور این موضوع کمی سخت است که یک وب گاه ساده، بدون مقصود خاصی و تنها برای استفاده عده ای از دانشجویان طراحی و ساخته شود و ناگهان به شبکه ای بزرگ تبدیل شود که کاربران آن بعد از گذشت کمتر از یک دهه، در آستانه یک میلیارد نفر قرار گیرند.

امکانات فیس بوک
فیس بوک برای کاربران خود، محیطی را ایجاد می کند که آنها می توانند اتاقی متشکل از دوستان و آشنایان را برای خود ترتیب دهند. هر کاربری در فیس بوک یک صفحه شخصی برای خود دارد که پیغام های شخصی خود را در این صفحه مشاهده می کند. علاوه بر این یک صفحه عمومی برای هر کاربر وجود دارد که در آن صفحه می تواند مطالب، عکس و فیلم هایی که توسط دوستان و آشنایانش به اشتراک گذاشته شده، ببیند و درباره آنها نظر دهد و یا ابراز علاقه کند. هر کس از این امکان برخوردار است که دائما بر لیست دوستان خود بیفزاید و افراد جدیدی را به عضویت در لیست دوستانش، دعوت کند. علاوه بر این امکان دیگری در فیس بوک وجود دارد که به معرفی افراد جدیدی می پردازد و پیشنهاد دعوت به دوستی را به کاربران می دهد.علاوه بر این موارد، کابران فیس بوکی می توانند به ایجاد گروه هایی در فیس بوک بپردازند و یا در گروههای دیگری با موضوعات مختلف، عضو شوند. مثلا گروه هایی با موضوعات و مسائل مختلف. گروه موسیقی، عکس، نقاشی، فیلم و یا گروه های مربوط به یادگیری مهارت هایی همچون آشپزی و خیاطی و...
ضمنا کاربران می توانند برای خود آلبوم عکس بسازند و امکان تماشای عکس های خود را به برخی از افراد بدهند و مثلا کسانی که در لیست دوستانشان نیستند، نمی توانند بدون قرار دادن امکان استفاده، وارد صفحه آنها و تماشای عکس هایشان بشوند.
امکان دیگری که برای کابران این شبکه اجتماعی وجود دارد، این است که می توانند برای افراد و چیزهای مورد علاقه خود، صفحه ای جداگانه طراحی کنند و دیگران را در این صفحات شریک و عضو کنند و پذیرای پیشنهادها و نظرات مختلف آنها باشند.
هر کاربری در فیس بوک یک صفحه شخصی برای خود دارد که پیغام های شخصی خود را در این صفحه مشاهده می کند. علاوه بر این یک صفحه عمومی برای هر کاربر وجود دارد که در آن صفحه می تواند مطالب، عکس و فیلم هایی که توسط دوستان و آشنایانش به اشتراک گذاشته شده، ببیند
بنابراین می توان گفت که کاربران فیس بوک به 4 گروه تقسیم می شوند. 1- دوستان 2- دوستان دوستان 3- اعضای هم شبکه 4- اعضای یک صفحه یا گروهی خاص
از دیگر امکانات این شبکه می توان از بازی های آنلاین مختلف و به روز دنیا، نام برد که کاربر می‌تواند با توجه به نیاز خود از آن‌ها استفاده کند.

فیس بوک در ایران
فعالیت فیس بوک در جامعه ما، فراز و نشیب‌های زیادی را به دنبال داشته است. این شبکه اجتماعی تا پیش از سال 1388 از طریق شبکه اینترنت در دسترس ایرانیان در داخل کشور بود ولی بعد از حوادث مربوط به انتخابات، فیلتر شد و مدتی بعد آزاد شد اما در حال حاضر مدت زمان زیادی است که دسترسی به این شبکه در ایران، از طریق فیلتر شکن صورت می گیرد.
به طور کلی می توان گفت که فیس بوک شبکه ای نسبتا محبوب برای ایرانیان و خصوصا جوانان است و کاربران زیادی را در کشور ما به خود اختصاص داده است. به گونه ای که از اقشار مختلف افراد جامعه ایرانی از جمله دانشجویان، استادان، کارمندان و حتی بازاریان، معلمان، دانش اموزان وهنرمندان و بالاخره روزنامه نگاران در ان عضو هستند و از آن استفاده می کنند.
این موضوع در کنار فیلتر بودن فیس بوک در ایران باعث شده آمار دقیقی از تعداد کاربران فیس بوک در ایران وجود نداشته باشد و برآوردهای مختلفی در این مورد به عمل آید. در کنار این موضوع، به دلیل تاثیرگذاری های این شبکه بر عده ای از افراد، استفاده از این شبکه توسط برخی از علمای دینی و مسئولین، غیرمجاز شمرده شد و حتی غیرشرعی بودن استفاده از فیس بوک هم مطرح گردید. این مسئله تنها در جامعه ما مطرح نشد. بلکه به طور مثال دانشگاه الازهر کشور مصر، اعلام کرد که استفاده از فیسبوک برای مسلمانان حرام است. آن‌ها دلیل صدور این فتوا را فروپاشی خانواده‌ها اعلام کردند. اما دلایل دیگری هم ممکن است برای این مسئله وجود داشته باشد و ان هتاکی به ساحت مقدس پیامبر اسلام و اهل بیت است.
نکته جالب دیگری که در این زمینه می توان بیان کرد، عباراتی است که از قول موسس سایت ویکی لیکس درباره فیس بوک بیان شده است.

جولیان آسانژ موسس وب سایت ویکی لیکس می‌گوید:
فیس بوک، تنفر آمیز ترین ابزار جاسوسی است که تاکنون ایجاد شده‌است. هر کس که نام و مشخصات دوستان خود را به شبکه اجتماعی فیس بوک اضافه می‌کند باید بداند که به شکل رایگان در خدمت دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکاست و این گنجینه اطلاعاتی را برای آنها تکمیل می‌کند.
به گفتهء وی فیس بوک یک گنجینه اطلاعاتی بسیار بزرگ از نام و پیشینهء افراد است که کاربران آن را به شکل داوطلبانه در اختیار این شبکه اجتماعی قرار می‌دهند ولی این ابزار توسط دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی آمریکا مورد بهره برداری قرار می‌گیرد. دسترسی این دستگاه‌های اطلاعاتی به اطلاعات ذخیره شده در فیسبوک آن را به یک ابزار خطرناک بدل کرده‌است.
اندکی دقت در شیوه ورود به این شبکه و عضویت به آن، تا حدودی نشان می دهد که سخنان افرادی همچون آسانژ درباره فیس بوک، چندان دور از واقعیت نیست. به هر حال شناخت این شبکه اجتماعی برای کسانی که از آن استفاده می کنند، لازم است تا آگاهانه به دنیای مجازی وارد شوند.
فیس بوک بر زندگی افراد چه تأثیراتی دارد؟
در حال حاضر سایت فیس بوک 800 میلیون کاربر دارد که محققان و کارشناسان در حال تحقیق و بررسی آنها هستند . در اینجا با بعضی اثرات این سایت بر زندگی و رفتار افراد آشنا می شوید



1-فیس بوک می تواند اعتیادآور باشد. اگر عضو فیس بوک هستید، آیا می توانید برای مدت 24 ساعت صفحه خود را چک نکنید؟ طبق آمار 80 درصد کاربران به این سوال جواب منفی داده اند. تحقیقات نشان می دهد اعتیاد به فیس بوک از اعتیاد به الکل یا سیگار بدتر است و حتی بعضی روانکاوان این نوع اعتیاد را نوعی اختلال روانی می دانند. کسی که دچار این اختلال شده باشد بیش از یک ساعت در روز را به فیس بوک اختصاص می دهد، به خواب یا کارش لطمه وارد می شود، و از تصور پاک کردن اکانت فیس بوک دچار ترس یا حتی گریه می شود.

2-فیس بوک شما را دچار حسادت می کند. آمار نشان می دهد که بسیاری از افراد از طریق فیس بوک و سایر رسانه های اجتماعی کردار و گفتار نامزدشان را زیر نظر می گیرند. اگر چه چک کردن صفحه نامزد یا همسر هیچ ایرادی ندارد، اما دسترسی آسان به آنچه او می گوید، باعث بروز مشکلاتی در روابط عاطفی می شود. 35 درصد از کاربران فیس بوک معتقد هستند که فیس بوک مستقیماً در روابط رومانتیک آنها احساس رقابت و حسادت ایجاد کرده است. حتی در آمریکا از هر پنج طلاق یکی، و در انگلستان از هر 3 طلاق یکی به فیس بوک مربوط بوده است.

3- فیس بوک شما را دچار احساس غم و افسردگی می کند. اکثر افراد از شبکه های اجتماعی برای بیان جنبه های خوب و مثبت زندگی استفاده می کنند، و این باعث می شود واقعیت های زندگی آنها که شاید چندان خوب وشیرین نباشد، از چشم دیگران پنهان بماند. کاربران فیس بوک همه را شاد و خندان می بینند و احساس می کنند زندگی دیگران همیشه شاد و رو به راه است.

از آن جایی که افراد در فیس بوک همیشه در حال دیدن قسمت های خوب و شاد زندگی دیگران هستند ، با دیدن مشکلات زندگی خود دچار غم و ناامیدی می شوند و کم کم به این نتیجه می رسند که زندگی در حقشان ظلم کرده است. حتی در موارد شدید احتمال آن وجود دارد که کاربران فیس بوک دچار افسردگی شوند.

4- فیس بوک به موفقیت کاری شما کمک می کند. البته استفاده از فیس بوک نتایج مثبتی را نیز در پی دارد. مثلاً اگرچه بسیاری از کارفرمایان به کارمندان خود اجازه دسترسی به فیس بوک را نمی دهند، ولی تحقیقات نشان می دهد خلاقیت کسانی که در محل کار خود از فیس بوک استفاده می کنند 9 درصد بیشتر از کسانی است که از فیس بوک استفاده نمی کنند. اگر در محل کار خود استراحت های کوتاهی داشته باشید و بتوانید آنچه را دوست دارید در اینترنت انجام دهید، مغزتان استراحت می کند و تمرکزتان بیشتر می شود.


5- فیس بوک می تواند اعتماد به نفس شما را بیشتر کند. قبلاً گفتیم که فیس بوک می تواند ما را افسرده و غمگین کند. اما باید توجه کنیم که این مشکل همه موارد پیش نمی آید و بستگی به این دارد که از کدام قسمت سایت دیدن می کنیم. درست است که خواندن صفحه دیگران می تواند ما را دچار افسردگی کند، ولی در عین حال خواندن صفحه خودمان، که حاوی بهترین اطلاعات و خصوصیات ما است، می تواند در تقویت عزت نفس و اعتماد به نفسمان موثر باشد.

6-فیس بوک باعث می شود دوستانتان شما را دوست نداشته باشند. اکثر افراد تنها اطلاعات خوب و مثبت را در فیس بوک منتشر می کنند. ولی کاربرانی هم وجود دارند که از فیس بوک برای بیان نگرش های منفی خود به زندگی و مشکلات آن استفاده می کنند. همه ما سختی ها و ناراحتی هایی را در زندگی تجربه می کنیم و فیس بوک جای مناسبی برای بیان این احساسات است. ولی مراقب باشید، چون طبق تحقیقات کسانی که پست های منفی و ناراحت کننده به اشتراک می گذارند معمولاً غرغرو و خسته کننده تلقی می شوند و چندان موردتوجه و علاقه دیگران قرار نمی گیرند.

7- فیس بوک باعث می شود خودتان را چاق بدانید. اکثر افراد قسمت یا قسمت هایی از بدن خود را دوست ندارند. ولی 51 درصد از کاربران فیس بوک می گویند از زمانی که عضو فیس بوک شده اند نارضایتیشان بیشتر شده است. به نظر می رسد وقتی افراد عکس های خود را در پست های دیگران مشاهده می کنند، نقاط ضعف ظاهر خود را بزرگ تر از آنچه که هست می بینند. خیلی ها با دانستن اینکه دوستانشان هرلحظه ممکن است از آنها عکس بگیرند، فکر می کنند همیشه باید آماده عکس گرفتن باشند، حتی بعضی ها از عکس گرفتن و جلوی دوربین ایستادن با دیگران خودداری می کنند.


8- فیس بوک به شما استرس وارد می کند. هدف اصلی فیس بوک برقراری ارتباط و دوستی با دیگرکاربران است، ولی گاهی درخواست های این افراد ما را دچار استرس می کند. تحقیقات نشان می دهد 63 درصد افراد پاسخ به درخواست دوستان را به تاخیر می اندازند، از هر ده نفر سه نفر با رد کردن درخواست دوستان دچار عذاب وجدان می شوند، و 12 درصد اصلاً دوست ندارند درخواستی دریافت کنند. مطالعه دیگری نشان می دهد کسانی که درخواستشان در فیس بوک رد می شود، همانقدر ناراحت و آزرده می شوند که رد شدن در زندگی واقعی آنها را ناراحت می کند.


برخی از معایب فیس بوک


برای بسیاری از مردم سرزدن به فیس بوک به بخشی از عادت های روزانه همچون خوردن، خوابیدن و... تبدیل شده است. سایت دیجیتال ترندز به تازگی مطلبی به چاپ رسانده که نشان می دهد فیس بوک در کنار ارتباطاتی که می سازد، سبب بروز مشکلات عمده ای هم می شود. این مطلب که در اصل براساس چندین و چند تحقیق علمی تهیه شده است، نشان می دهد کاربران شبکه های اجتماعی باید در استفاده از این سایت ها بیش از پیش محتاط باشند.

کمبود اعتماد به نفس

شاید عجیب باشد اما تماشای عکس های شخصی در فیس بوک نه تنها باعث بالارفتن اعتماد به نفس نمی شود بلکه مشکلات بزرگی همچون سوءهاضمه را به وجود می آورد. طبق پیمایش یکی از موسسات غذایی آمریکا که از 600 کاربر این شبکه اجتماعی گرفته شده بود، بیشتر این کاربران که سنی مابین 16 تا 40 سال داشتند بعد از استفاده از فیس بوک دچار بدبینی نسبت به قد و وزن خود شده بودند.

هرچند بانوان در این موارد بسیار حساس تر هستند اما طبق این پیمایش، بیش از 40 درصد آقایان نسبت به عکس های خود واکنش منفی داشته اند. از آن جالب تر اینکه 32 درصد از مقایسه عکس های خود با دیگران ابراز نارضایتی کرده بودند!


فضای مجازی، رنج واقعی

علت تاسیس شبکه های اجتماعی برقراری ارتباط راحت را دوستان و آشنایان است اما پژوهش های به عمل آمده نشان می دهد پست ها و نظرات آشنایان سبب می شود افراد احساس بدی در مورد زندگی خود پیدا کنند. به طور مثال نظرات و پست های خوشحال کننده دوستان در فیس بوک موجب ناراحتی دیرگان می شود زیرا آنها با خود فکر می کنند که از داشتن یک زندگی شاد و مفرح محروم هستند.

جالب اینجاست که آمار نشان می دهد اکثریت افراد باوجود مشکلات روزمره ترجیح می دهند تنها پست های خوشحال کننده را در فیس بوک منتشر کنند.


رفتار خطرناک

افسرده شدن تنها ضرر بزرگ فیس بوک نیست بلکه این شبکه اجتماعی می تواند موجب اختلالات روانی در نوجوانان و جوانان شود. سال گذشته دکتر لری روسن استاد دانشگاه کالیفرنیا، مطلبی را در مورد شبکه های اجتماعی به چاپ رساند که این شامل نتیجه گیری های جالبی بود.

طبق تحقیقات این استاد روانشناسی، نوجوانان و جوانانی که با فیس بوک کار می کنند بیش از بقیه در معرض بروز اختلالات روانی همچون هیجان زیاد، پارانویا، رفتار پرخاشگرانه و جامعه ستیزی قرار دارند.


کاهش دلهره یا افزایش آن؟

بسیاری فکر می کنند نوشتن «تولدت مبارک» در پروفایل دوستان، بسیار راحت تر از رفتن به مراسم تولد یا فرستادن کارت به شمار می آید اما اگر فکر می کنید فیس بوک بدین وسیله زندگی شما را راحت کرده، بهتر است کمی در تفکرات خود تجدیدنظر کنید. دکتر کتی چالز، استاد دانشگاه ادینبورگ سال گذشته در بررسی های خود متوجه شد ارتباط در شبکه های اجتماعی ازجمله فیس بوک سبب بروز استرس در افراد می شود.

دکتر چالز در این تحقیقات که بین 200 نفر برگزار شده بود دریافت که در بعضی مواقع ارتباطات مجازی موجب بروز استرس شدید می شود. حتی 12 درصد از افراد شرکت کننده اعلام کردند به سبب استفاده از فیس بوک دچار مشکلات شدید دلهره شدند.


اعتیاد خطرناک

اولین تصویری که با شنیدن کلمه اعتیاد در ذهن ما نقش می بندد دیدن فردی است که مشغول استعمال مواد مخدر است اما با رواج یافتن اینترنت نوعی اعتیاد مجازی هم به وجود آمد که در نوع خود بسیار خطرناک است.

طبق نظرسنجی که بین 250 نفر از دانشجویان دانشگاه شیکاگو به عمل آمده ترک فیس بوک حتی از ترک کردن سیگار و مشروبات الکلی هم سخت تر است. علاوه بر دانشگاه شیکاگو، موسسه The Internet Time Machine طی تحقیقاتی جداگانه به نتایج مشابهه ای دست پیدا کرده بود.


دلایل فیلترینگ فیس بوک

برخی از دلایل موجود, برای فیلترینگ فیس بوک:

الف - فیلترینگ کنونی فیس بوک، در پی حوادث بعد از انتخابات 88 رخ داد و در واقع ، یک "فوریت امنیتی" در آن زمان بود. امروز و بعد از چهار سال ، زمینه های امنیتی آن اقدام ، منتفی شده و خطری از جانب فیس بوک ، کشور را تهدید نمی کند.

وضعیت فعلی مانند آن است که به پلیس دستور داده شود در ماه رمضان ، با کسانی که در ملأ عام غذا می خورند برخورد کند و پلیس بعد از پایان ماه رمضان نیز با استناد به دستور پیشین ، همچنان با افرادی که در بیرون از خانه چیزی می خورند یا می آشامند، برخورد کند!

ب - فیلترینگ ، اقدامی برای جلوگیری از ورود افراد به یک سایت خاص است. کسانی که فیس بوک را فیلتر کرده اند ، پاسخ دهند که آیا اقدام شان به نتیجه مطلوب شان منتهی شده و ایرانیان ، از عضویت و فعالیت در فیس بوک ، محروم شده اند؟

پاسخ، صد در صد منفی است و میلیون ها ایرانی، در 24 ساعت 7 روز هفته ، در فیس بوک حضور دارند. پس از منظر عقلی و کارکردی نیز ، وضعیت کنونی توجیه ندارد.

ج - بخش مهمی از کسانی که از فیلترشکن استفاده می کنند، صرفاً برای این سراغ فیلترشکن ها می روند که بتوانند از فیس بوک استفاده کنند ؛ لذا اگر فیس بوک رفع فیلتر شود ، کاسبی پر رونق وی پی ان و پروکسی فروشان کساد می شود. بدین ترتیب ، بخش مهمی از فعالان فیس بوک ، با استفاده از فیلترشکنی که برای فیس بوک تهیه کرده اند ، سراغ سایت های فیلتر شده دیگر نخواهند رفت.

د - فیس بوک ، مانند هر امکان دیگری که فناوری برای انسان ها به ارمغان می آورد، می تواند مورد استفاده مثبت یا منفی باشد. منع فیس بوک ، مانند آن است که بگویند از امروز تردد خودرو در کشور ممنوع است و در توجیه آن ، به کشته شدن سالانه 24 هزار نفر در تصادفات رانندگی استناد کنند! حال آن که چنین منعی در نظر نمی گیرند و می کوشند با اقداماتی مانند ترویج فرهنگ صحیح رانندگی، تلفات را کاهش دهند.

ه - این که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده که موضوع فیس بوک در مجموعه ای خارج از این وزارتخانه تحت بررسی است ، گزاره کاملاً درستی است زیرا فیلترینگ در حوزه اختیارات این وزارتخانه نیست که از وزیرش پاسخ بخواهند بلکه طبق قانون جرایم رایانه ای ، کارگروهی فراقوه ای ، مسؤول فرایند فیلترینگ است و وزیر ارتباطات (یا نماینده او) ، تنها یکی از اعضاست.
با این حال ، باید توجه داشت که 6 وزیر در این کارگروه عضویت دارند (ارتباطات،اطلاعات، ارشاد،علوم،دادگستری،آموزش و پرورش) و دولتی ها می توانند با آرای خود ، به طریق کاملاً قانونی تصمیمات لازمه اتخاذ کنند. به ویژه آن که با توجه به استدلال های پیش گفته ، احتمال این که دیگر اعضا نیز با اندیشه و تأمل در این موضوع ، رأی به رفع فیلترینگ دهند ، اصلاً بعید نیست.

و - همگرایی حکومت و مردم ، یکی از مهم ترین مقوله هایی است که نمی توان از کنار آن با بی اعتنایی گذشت. وقتی میلیون ها ایرانی که عمدتاً جزو تحصیل کردگان این کشور هستند در شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک حضور دارند، خِرد سیاسی نیز حکم می کند تقابلی با اراده میلیونی مردم وجود نداشته باشد.

منابع:
http://rasekhoon.net
http://www.tebyan.net
http://www.bartarinha.ir