مرکز فرهنگ و هنر واحد 13
عنوان تحقیق :
(دیابت و بارداری)
نام استاد: سرکار خانم شیرین اله¬بخش
نام درس: دانش خانواده و جمعیت
نام دانشجو : محبوبه نوروزی
شماره دانشجویی: 92138049170420
دانشجوی کاردانی حرفه ای روابط عمومی

فهرست مطالب

 مقدمه
 ديابت بارداري چيست؟
 ديابت بارداري به چه علت ايجاد مي شود؟
 عوامل خطر ابتلا به ديابت بارداري كدامند؟
 چه كساني و چه وقت بايد از نظر ديابت بارداري بررسي شوند؟
 ديابت بارداري چگونه تشخيص داده مي‌شود؟
 ديابت بارداري چه اثراتي بر روي نوزاد خواهد داشت؟
 در صورت ابتلاي به ديابت بارداري،‌ آيا بررسي سلامت جنين لازم است؟
 ديابت بارداري چه اثراتي بر روي خانم باردار خواهد داشت؟
 ديابت بارداري چگونه درمان مي‌شود؟
 چگونه مي‌توان از سطح قندخون خود آگاهي يافت؟
 بعد از تولد نوزاد،‌ چگونه مي‌توان از بهبودي ديابت اطمينان حاصل كرد
 چگونه مي توان بعد از زايمان و بهبود ديابت بارداري از ابتلاي بعدي به ديابت نوع2 جلوگيري كرد



مقدمه
در اثر عواملی همچون افزايش شيوع چاقی ناشی ازشکل نادرست زندگی شهر نشيني و افزايش سن جوامع بشری، شيوع بيماری ديابت در جهان به سرعت رو به افزايش است و متاسفانه اين افزايش در كشورهاي در حال توسعه از جمله در كشور ما چشمگيرتر است، چنان که در حال حاضر حدود 200 ميليون نفر در دنيا و بالغ بر3 ميليون نفر در ايران به اين بيماري مبتلا هستند. مبتلايان به ديابت بيش از ديگران در معرض خطر بروز عوارضي مانند اختلالات بينايي، حملات قلبي– عروقي، قطع پا و يا نارسايي كليوي قرار دارند. مطالعات اخير نشان داده اند كه با رعايت برنامه غذايي سالم (اعتدال در مصرف غذا) و داشتن فعاليت فيزيكي منظم، كنترل دقيق قند خون (با مصرف داروهاي خوراكي و يا انسولين)، فشار خون و سطح چربي هاي خون، از بروز بسياري از اين عوارض جلوگيري مي شود و بدين طريق بيماران ديابتي مي‌توانند از يك زندگي سالم و طول عمر طبيعي بهره‌مند گردند. لذا در کشور ما همانند بسياری از کشورهاي ديگر برنامه هاي آموزشی مبسوطي برای ارتقاء سطح آگاهی افراد جامعه نسبت به جنبه هاي مختلف ديابت در حال اجرا هستند.

ديابت بارداري چيست؟
ديابت بارداري نوعي از ديابت است كه اولين بار در يك خانم باردار پديدار مي‌شود و معمولاً بعد از خاتمه بارداري مرتفع مي گردد. قندخون بالا در دوران بارداري براي جنين و مادر مضر مي‌باشد. با شناخت و اداره درست ديابت بارداري مي‌توان از بروز عوارض آن جلوگيري كرد.

ديابت بارداري به چه علت ايجاد مي شود؟
انسولين ماده اي است كه تنظيم قندخون را در بدن به عهده دارد. در طي يك بارداري طبيعي،‌ تغييراتي در سطح هورمون هاي بدن رخ مي‌دهد. در نتيجه اين تغييرات در افرادي که زمينه مساعدي دارند، انسولين ديگر نمي‌تواند به درستي عمل خود را انجام دهد و در نتيجه قند خون بالا مي رود.

عوامل خطر ابتلا به ديابت بارداري کدامند؟
برای تشخيص عوامل خطرزاي ابتلا به ديابت بارداري،‌ وجود عوامل ذيل را در خود شناسايي كنيد و در اولين مراجعه به پزشک در دوران حاملگي با او در ميان بگذاريد.
 آيا پدر‌،‌ مادر،‌ خواهر يا برادري داريد كه مبتلا به ديابت باشد؟
 آيا سن شما بالاي 25 سال یا کم تر از 18 سال است؟
 آيا اضافه وزن داريد؟ (به طور تقريبي بايد وزن پيش از بارداري شما معادل دو رقم سمت راست عدد قدتان باشد به عنوان مثال وزن مناسب براي يک خانم با قد 157 سانتي متر حدود 57 کيلو گرم است)
 آيا سابقه ديابت بارداري داشته و يا سابقه تولد نوزاد با وزن بيش از 4 كيلوگرم داشته‌ايد؟
 آيا به شما گفته شده است كه در معرض خطر ابتلا به ديابت هستيد؟ (يعني قندخون شما بالاتر از حد طبيعي است ولي هنوز به حدي نيست كه بيماري ديابت به آن اطلاق شود). نام ديگر اين حالت «اختلال تحمل گلوكز» است.
 اگر يك يا چند عامل خطر را داريد،‌ احتمال ابتلای شما به ديابت بارداري بیش تر از کساني است که اين عوامل خطر را ندارند.
 اگر هيچ يك از عوامل خطر را نداريد،‌ احتمال ابتلاي شما به ديابت بارداري کم است.


چه کساني و چه وقت بايد از نظر ديابت بارداري بررسي شوند؟
پزشك شما با توجه به عوامل خطرزا،‌ درباره لزوم بررسي و زمان انجام آزمايش هاي لازم تصميم‌گيري مي‌كند.
 اگر خطر متوسط يا زیادی براي ابتلا به ديابت بارداري داشته باشيد،‌ باید قندخون شما در اولين نوبت مراجعه به پزشک در بارداری بررسي شود و‌ اگر نتيجه آزمايش طبيعي باشد،‌ بين هفته 24 تا 28 حاملگي مجدداً‌ آزمايش شود.
 اگر خطر کمی برای ابتلا به ديابت بارداري داريد،‌ بين هفته 24 تا 28 حاملگي قندخون شما اندازه گيري مي‌شود.

ديابت بارداري چگونه تشخيص داده مي‌شود؟
برحسب وجود عوامل خطر و نتايج آزمايش‌ها،‌ ممكن است انجام يك يا چند آزمايش از آزمايشات زير لازم باشد:



آزمايش قندخون ناشتا يا قندخون تصادفي
قبل از انجام آزمايش قندخون ناشتا،‌ بايد به مدت 8 ساعت از خوردن و آشاميدن پرهيز كنيد،‌ ولي آزمايش قندخون تصادفي در هر زمان از روز و بدون هيچ گونه محدوديتي در مصرف مواد غذايي قابل انجام است.
اين آزمايش ها اين آزمايش ها تعدادي از مبتلايان به ديابت بارداري را شناسايي مي‌كنند ولي گاهي بنا به تشخيص پزشک براي براي تشخيص ديابت بارداري انجام آزمايشات ديگري هم لازم است.

آزمايش تحمل گلوكز خوراكي (OGTT)
دست کم سه روز قبل از انجام اين آزمايش،‌ شما بايد رژيم غذايي عادي داشته باشيد و از 8 ساعت مانده به انجام آزمايش ناشتا باشيد. قندخون،‌ قبل از انجام آزمايش اندازه‌گيري مي‌شود. پس از آن يك نوشيدني شيرين استاندارد (حاوي75 گرم گلوكز) مي‌نوشيد وقندخون شما،‌ يك ساعت و دو ساعت بعد از آن اندازه گيري مي‌شود. اگر قندخون در هر يک از اين موارد، بالاتر از حد طبيعي باشد،‌ شما مبتلا به ديابت بارداري هستيد. البته هر مورد غير طبيعي دست کم يک بار ديگر بايد تکرار و تاييد شود. براي انجام صحيح آزمايش بهتر است نوشيدني مذکور را جرعه جرعه و طي5 دقيقه بنوشيد و طي2 ساعت انجام آزمايش راه نرويد.



مقادير بالاتر از حد طبيعي در تست تحمل گلوكز*
(بعد ازمصرف 100 گرم گلوکز)
mg/dl 93 ≤ ناشتا
mg/dl 180≤ يك ساعت بعد
mg/dl 155≤ دو ساعت بعد

ديابت بارداري چه اثراتي بر روي كودك من خواهد داشت؟
عوارض ناشي از ديابت بارداري درمان نشده،‌ بر روي جنين عبارتند از:
 وزن بالاي نوزاد هنگام تولد:‌ كه مي‌تواند منجر به زايمان سخت و وارد آمدن آسيب به نوزاد در زمان زايمان شود.
 كاهش قندخون نوزاد بعد از تولد: که مي تواند منجر به تشنج و کاهش سطح هوشياري نوزاد و يا ايجاد عوارض مغزي شود.
 مشكلات تنفسي نوزاد.
 ناهنجاري‌هاي جنيني (در صورتي که قند خون شما از اوايل بارداري بالا باشد احتمال ايجاد ناهنجاري در جنين وجود دارد).
 سقط جنین.
 زيادي مايع آمنيوتيك كه به دنبال آن خطر پیچ خوردن بند ناف و خفه شدن جنين بالا مي‌رود.



درصورت ابتلا به ديابت بارداري،‌ آيا بررسي سلامت جنين لازم است؟
در صورت ابتلاي شما به ديابت بارداري،‌ ممكن است بررسي هايي توسط پزشك برروي جنين انجام شود ‌كه عبارتند از:
 سونوگرافي: جهت بررسي ميزان رشد جنين.
 بررسي ميزان حركت جنين.
 بررسي ضربان قلب جنين.
 آزمون هاي تخصصي ديگري که توسط پزشک توصيه مي شوند.
همكاري شما با پزشك،‌ قطعاً‌ در تولد نوزاد سالم به شما كمك خواهد كرد.

ديابت بارداري چه اثراتي برروي خانم هاي باردار خواهد داشت؟
اغلب خانم هاي مبتلا به ديابت بارداري بدون علامت هستند،‌ ديابت بارداري ممكن است:
 خطر افزايش فشارخون و ابتلا به مسموميت حاملگي را در دوران بارداري افزايش دهد.
 خطر تولد نوزاد با وزن بالا و به تبع آن نياز به انجام سزارين را افزايش ‌دهد.
ديابت بارداري معمولاً‌ با تولد نوزاد بهبود مي‌يابد،‌ با اين وجود در خانم هايي که مبتلا به ديابت بارداري مي شوند بعدها خطر بروز ديابت نوع 2 نسبت به ديگران بالاتر خواهد بود. همچنين احتمال ابتلا به ديابت بارداري در حاملگي‌هاي بعدي نيز بيشتر مي شود.
بسياري از مادران مبتلا به ديابت بارداري از شيردهي به نوزاد خود واهمه دارند. شيردهي به نوزاداني كه مادرانشان به ديابت بارداري مبتلا بوده‌اند، مشکلي چه براي مادر و چه براي نوزاد ايجاد نمي کند.



ديابت بارداري چگونه درمان مي‌شود؟
درمان ديابت بارداري به معناي نگه‌داشتن قندخون در محدوده طبيعي است. شما بايد بياموزيد كه چگونه قندخون خود را با استفاده از ابزارهاي ذيل در حد طبیعی نگه دارید:
 برنامه غذايي مناسب
 فعاليت بدني مناسب
 تزريق انسولين (در صورت نياز)

برنامه غذايي
جهت داشتن يك برنامه غذايي مناسب براي خود و جنين با يك متخصص تغذيه مشورت كنيد يک برنامه غذايي مناسب بايد بتواند قندخون را در محدوده طبيعي حفظ كند.
اين برنامه غذايي شما را راهنمايي مي‌كند كه چقدر، چه وقت و چه نوع غذاهايي بخوريد. نوع،‌ مقدار و زمان مصرف غذا سه نكته مهم در حفظ قندخون در محدوده طبيعي هستند.
شما بايد:
 مصرفي شيريني‌جات را محدود كنيد.
 سه وعده غذايي و همچنين سه ميان وعده مصرف كنيد.
 درباره زمان و مقدار كربوهيدرات مورد نياز روزانه و مقادير مصرف مجاز آگاهي لازم را به دست آوريد، با داشتن برنامه غذايي مدون خواهيد دانست كه چه زماني و چه مقدار كربوهيدرات در هر وعده و يا ميان‌وعده مصرف كنيد.
 برنامه غذايي توصيه شده در طي حاملگي، انرژي لازم براي مادر و جنين را تامين مي‌كند و آسيبي به مادر يا جنين نمي‌رساند.



فعاليت بدنی
انجام فعاليت‌هاي بدنی، از قبيل پياده‌روي و شناكردن به شما كمك مي‌كند تا قندخونتان به حد طبيعي برسد. با پزشك خود در مورد بهترين نوع فعاليت مشورت كنيد. اگر در حال حاضر فعاليت شما زياد است از پزشك خود بخواهيد شما را راهنمايي كند كه برنامه فعاليتتان چگونه باشد.


انسولين
در دوران بارداري نمي توان از داروهاي خوراکي پايين آورنده قندخون استفاده کرد. برخي ازخانم‌هاي مبتلا به ديابت بارداري،‌ براي رسيدن به قندخون طبيعي علاوه بر برنامه غذايي و فعاليت بدنی به تزريق انسولين نياز دارند. در صورت نياز به انسولين،‌ پزشك مقدار و زمان تزريق را تعيين خواهد کرد. انسولين براي جنين مضر نيست و از طريق جريان خون به جنين منتقل نمي‌شود.

چگونه مي‌توان از سطح قندخون خود آگاهي يافت؟
پزشك جهت كنترل قندخون،‌ استفاده از دستگاه كوچكي به نام گلوكومتر را به شما توصيه خواهد كرد. شما بايد ياد بگيريد كه:
 چگونه از اين دستگاه استفاده كنيد.
 چگونه يك قطره خون از نوك انگشت خود بگيريد.
 محدوده طبيعي قندخون را بدانيد.
 چه زماني قندخون خود را اندازه‌گيري كنيد.



زمان هايي كه بايد قندخون را اندازه بگيريد:
 صبح که از خواب بيدار مي‌شويد (قند ناشتا)
 2-1 ساعت بعد از صرف صبحانه
 2-1 ساعت بعد از صرف نهار
 2-1 ساعت بعد از صرف شام


جدول زير مقادير قندخون طبيعي را دريك خانم باردار نشان مي‌دهد:
قند ناشتا کمتر از 90
دو ساعت بعد از غذا كمتر از 120

هر زمان كه قندخون را اندازه مي‌گيريد نتيجه را در يك دفترچه يادداشت كنيد و در هر نوبت مراجعه نتايج را به پزشك خود ارائه دهيد. در صورتي كه نتايج حاكي از نبودن قندخون در محدوده طبيعي باشد، پزشك در مورد اقدام مناسب براي كنترل قندخون شما تصميم‌گيري خواهد كرد.

بعد از تولد نوزاد،‌ چگونه مي‌توان از بهبودي ديابت اطمينان حاصل كرد؟
6 هفته بعد از تولد نوزاد،‌ باید قندخون خود را اندازه گيري کنيد. در اكثر خانم‌هاي مبتلا به ديابت بارداري، بعد از اتمام بارداري،‌ ديابت مرتفع می شود ولي خطر ابتلا به ديابت بارداري در حاملگي هاي بعدي و ابتلا به ديابت نوع 2 در مراحل بعدي بیش از سایرین خواهد بود.





درصورتي كه در دوران بارداري قندخون مهار نشده باشد،‌ بررسي و مراقبت ويژه از نوزاد در24 ساعت اول بعد از تولد ضروري است.

چگونه مي توان بعد از زايمان و بهبود ديابت بارداري از ابتلاي بعدي به ديابت نوع2 جلوگيري كرد؟
با انجام دستورالعمل زير مي‌توانيد از ابتلا به ديابت نوع2 جلوگيري كنيد و يا حداقل شروع بيماري را به تاخير بيندازيد:
 اگر اضافه وزن داريد می توانيد با کم کردن 7-5 درصد از وزن خود به مقدار قابل توجهی جلوی ايجاد ديابت را بگيريد.

حداقل30 دقيقه در روز نوعي فعاليت بدنی از قبيل پياده‌روي يا شنا داشته ‌باشيد.
 برنامه غذايي سالم داشته باشيد. روزانه مقادیر کافي از حبوبات،‌ ميوه ها و سبزيجات مصرف كنيد.
 از مصرف چربي‌ها و غذاهاي داراي كالري زياد خودداري كنيد. متخصص تغذيه مي تواند در طراحي يك برنامه غذايي مناسب به شما كمك كند.
 خانم هاي مبتلا به ديابت بارداري بايد هر سه سال يك بار، از نظر ابتلا به ديابت نوع2، تحت بررسي کامل قرار گيرند. تشخيص زودهنگام ديابت در پيش گيري از ابتلا به عوارض ديررس آن بسيار كمك كننده است.



 منابع :

 مركز تحقيقات ديابت پژوهشکده علوم غدد و متابوليسم دانشگاه علوم پزشكي تهران
 بنياد امور بيماري هاي خاص
 دکتر باقر لاریجانی
 دکترمحمد پژوهي، دکتر حميدرضا آقايي ميبدی، دکتر محسن خوش نيت نيکو، دکترساسان شرقي، دکتر مهناز لنکراني، دکتر محمد رضا مهاجري تهراني، دکتر مريم پرويزي و خانم مريم پيماني