نگاهی به گردشگری سلامت در ایران و جهان

استاد ارجمند:خانم ابی زاده
تهیه کنندگان:
رقبه رامادان
لیلا مصطفوی
فاطمه نژاد قل
تهران - ايران به دليل موقعيت جغرافيايي و شرايط كشورهاي همسايه و ظرفيت هاي پزشكي پيشرفته اي كه دارد مي تواند به قطب اصلي گردشگري سلامت در بين كشورهاي اسلامي تبديل شود

مقدمه:



به گزارش خبرنگار ايرنا، توريسم درماني يا گردشگري سلامت (Health Tourism) به معناي ايجاد تسهيلات و خدمات پزشكي مطلوب، استاندارد و مقرون به صرفه‌اي است كه به منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت به گردشگران خارجي يا گردشگران داخلي از شهرهاي ديگر ارايه مي شود.
به عبارت ديگر توريسم درماني نوعي از مسافرت است كه علاوه بر تفريح، سلامت و مراقبت ‌هاي پزشكي را نيز به ‌همراه دارد.
هم اكنون صنعت گردشگري پزشكي در جهان به سرعت در حال تبديل شدن به صنعتي جهاني و پرسود است.
گفته مي شود ايران پس از اردن بيشترين ظرفيت‌ها و قابليت‌ها را در حوزه گردشگري سلامت در بين كشورهاي اسلامي دارد.
وجود چشمه‌هاي آب معدني در اغلب استان‌هاي كشور، داشتن مراكز مجهز درماني ناباروري و مراكز دياليز، انواع جراحي‌هاي قلب، پلاستيك و چشم، توليد داروهاي منحصر به فرد مانند داروي ضد ايدز آيمود و داروهاي هايتك بيوتكنولوژي و داشتن متخصصان و پزشكان متبحر و صاحب نام در جهان از جمله ظرفيت هاي متعدد ايران در گردشگري سلامت هستند.
گردشگران خارجي سلامت را دو دسته افراد تشكيل مي دهند نخست افرادي كه از كشور هاي پيشرفته به منظور دريافت خدمات پزشكي ارزان تر به كشورهايي با خدمات ارزان تر مسافرت مي كنند.
بطور مثال در سال ۲۰۰۸، يك و نيم ميليون بيمار آمريكايي به دنبال مراقبت هاي درماني و بهداشتي در خارج از كشور خود بوده اند چرا كه قيمت خدمات پزشكي در آنجا بسيار گران است بطور مثال هزينه پيوند كبد در آمريكا ۳۰۰ هزار دلار و بيش از ۱۰ برابر هزينه آن در ايران است.
نوعي ديگر از گردشگري سلامت، ارايه خدمات به گردشگران خارجي كشورهاي كمتر توسعه يافته است بطور مثال كشورهايي مانند افغانستان و پاكستان در همسايگي ايران قرار دارند كه از خدمات پزشكي مطلوبي برخوردار نبوده و ايران مي تواند به آنها خدمات درماني مناسب ارايه كند.
به نظر مي رسد ايران قابليت و ظرفيت بسيار فراواني براي توسعه اين نوع از گردشگري سلامت باشد.

** هر گردشگر سلامت براي ايران شش هزار دلار ارزآوري دارد
گفته مي شود سالانه ۳۰ هزار گردشگر سلامت وارد ايران مي شوند كه طبق بررسي‌هاي صورت گرفته هر گردشگر سلامت در ايران سه برابر گردشگرهاي عادي ارزآوري دارد.
دبير كميته گردشگري سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي به خبرنگار اجتماعي ايرنا مي گويد: هر گردشگر خارجي سلامت براي ايران بطور ميانگين چهار تا شش هزار دلار ارزآوري دارد.
دكتر حسن راشكي مي افزايد: اگر زيرساخت هاي گردشگري سلامت در ايران مهيا شود براي ايران درآمد ارزي خوبي ايجاد خواهد شد.
وي تصريح مي كند: مهم نيست گردشگر سلامت از كدام كشور (پيشرفته يا كمترتوسعه يافته) وارد ايران شود بلكه بايد اين صنعت در كشور توسعه يابد.

** گردشگري سلامت در ايران، يك صنعت ملي نيست
هم اكنون بيش از ۵۰ كشور در جهان گردشگري سلامت را به عنوان يك صنعت ملي شناسايي كرده اند.
دبير كميته گردشگري سلامت وزارت بهداشت، مي گويد: متاسفانه برغم سودآوري ارزي و ظرفيت هاي بالاي كشور براي جذب گردشگران سلامت، هنوز گردشگري سلامت به عنوان يك صنعت ملي شناخته نشده است.
راشكي مي افزايد: اين در حالي است كه بطور مثال كشورهايي مانند تركيه هفت ميليارد دلار و هند ۱۸ ميليارد دلار در سال از صنعت گردشگري سلامت درآمد ارزي دارند.
وي خاطرنشان مي كند: امكانات پزشكي ايران با كشورهاي توسعه يافته قابل قياس بوده و مي تواند صنعت گردشگري سلامت خود را توسعه دهد.
دبير كميته گردشگري سلامت وزارت بهداشت، مي گويد: از سوي ديگر كشورهاي همسايه مانند افغانستان، پاكستان و عراق به خدمات درماني ما نياز دارند و ما مي توانيم در زمينه گردشگري سلامت خيلي موفق باشيم.
راشكي مي افزايد: هم اكنون كشورهايي مانند چين با برجسته كردن طب سوزني و تايلند با برجسته كردن ماساژ درماني خود توانسته اند گردشگران زيادي را به كشور خود جذب كنند؛ ايران هم داراي چنين ظرفيت هايي هست و بايد از آن استفاده كند.

** ايران طلايه دار برخي از خدمات پزشكي در جهان
ايران داراي برخي از خدمات پزشكي و دارويي هست كه كمتر در كشورهاي ديگر يافت مي شود كه اين مساله، ايران را جزو مقاصد گردشگري سلامت در جهان قرار داده است.
به طور مثال ايران در عرضه توليد داروهاي بيوتكنولوژي يكي از پنج كشور برتر دنيا است و از ۱۵ مولكول پرمصرف بيوتكنولوژي ۹ فرآورده در ايران توليد مي شود.
ايران در عرصه داروسازي به رتبه اول منطقه، چهارم آسيا و دوازدهم جهان دست يافته و ظرف چند سال اخير در طرح ملي راديوداروها ۵۲ قلم راديو دارو توليد كرده است.
داروي ضد ايدز آيمود نيز فقط در ايران توليد مي شود و برخي از كشورهاي خارجي براي درمان بيماران خود با اين دارو اعلام علاقه مندي كرده اند.
ارايه خدمات درماني نويني مانند درمان ضايعات مغزي با سلول هاي شوان و درمان بيماري هاي نورولوژي (اعصاب) با سلول هاي بنيادي نيز از جمله روش هاي نوين پزشكي در ايران است.

** چالش هاي گردشگري سلامت
هرچند گردشگري سلامت با سودآوري هاي كلاني همراه است اما چالش هاي خاص خود را دارد بطور مثال سازمان جهاني بهداشت وجود سيستم ايمني بيمار را در صنعت گردشگري سلامت الزامي كرده است.
كشورها براي توسعه گردشگري سلامت بايد از استانداردهاي خاصي برخوردار باشند، بنابراين نوسازي بيمارستان ها، طراحي استانداردها و افزايش كيفيت خدمات مراقبتي براي توسعه گردشگري سلامت در ايران ضروري به نظر مي رسد.
مديريت توريسم درماني از ديگر چالش هاي صنعت گردشگري سلامت است؛ در زمينه توريسم درماني و جذب گردشگران سلامت همواره بايد به چهار مولفه توانمندي هاي پزشكان و متخصصان، فناوري هاي روز و استانداردهاي جهاني، اقتصاد درمان و هزينه هاي درمان و مقررات داخلي كشور توجه داشت.

** اقدامات ايران براي توسعه گردشگري سلامت
اقدامات متعددي بويژه در سال هاي اخير براي توسعه گردشگري سلامت انجام شده بطوري كه آيين نامه مراكز ارايه خدمات گردشگري سلامت (آيين نامه خدمات توريست درماني) در بهمن ۹۰ تدوين، تصويب و ابلاغ شد.
براساس اين ‌آيين نامه، مراكزي كه مي‌خواهند در زمينه گردشگري سلامت و ارايه خدمات سلامت به بيماران خارجي فعاليت كنند بايد از وزارت بهداشت و سازمان گردشگري مجوز هاي لازم را دريافت كنند.
ارايه آموزش هاي گردشگري سلامت به كاركنان آژانس هاي مسافرتي و راه اندازي بخش بيماران بين المللي در بيمارستان ها از ديگر اقداماتي به شمار مي رود كه براي توسعه گردشگري سلامت از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در دست اجرا است.

** قرن بيست و يكم، قرن صنعت گردشگري
شرايط و نياز جوامع كنوني در قرن بيست و يكم، ضرورت تدوين استراتژي اثربخش و پويا را براي توسعه پايدار گردشگري سلامت بيش از پيش نمايان مي سازد.
ايران با توجه به تغييرات پرشتاب جهان و اقتصاد ناگزير به رقابت در عرصه هاي صنعت هاي درآمدزا از جمله گردشگري سلامت است.
مجاورت جغرافيايي و نزديكي شرايط فرهنگي و مذهبي، ايران را به يكي از بهترين مقاصد گردشگري دنياي اسلام بدل ساخته لذا لازم است از اين فرصت، بيشترين بهره را برد.
گردشگري سلامت در شرايط فعلي به يكي از بزرگترين كسب و كارهاي جهان تبديل شده و به سرعت در حال توسعه است كه ايران نيز بايد همگام با اين شتاب به برنامه هاي توسعه صنعت گردشگري سلامت خود رونق دهد و اين صنعت را به عنوان يك صنعت ملي شناسايي كند 
ساختار برنامه ريزي براي توريسم درماني
توريسم درماني را مي توان به عنوان امري بين دستگاهي دانست که به علت داشتن متوليان متعدد نياز به هماهنگي بيشتر دارد.سازمان ميراث فرهنگي ،صنايع دستي و گردشگري ،وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکي و وزارت امور خارجه و وزارت رفاه از جمله دستگاههايي هستند که با توجه به حوزه اختيارات خود هر کدام به نوعي در اين موضوع تصميم گيرنده محسوب مي شوند.شوراي سياستگذاري گردشگري سلامت در سازمان ميراث فرهنگي ،صنايع دستي و گردشگري با رياست معاون گردشگري سازمان مشغول به فعاليت است. اين کميته با حضور نمايندگان تام الاختيار سازمان رفاه تامين اجتماعي، وزارت بهداشت، معاونت گردشگري، مديرکل دفتر طرح هاي توسعه و سرمايه گذاري، دبير ستاد گردشگري سلامت (توريسم درماني)، سرپرست دفتر بازاريابي و تبليغات، عضو و نماينده رئيس و مديرکل تجهيز منابع و بودجه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تشکيل شده است.سياستگذاري کلان نظام توريسم درماني با همکاري تمامي نهادهاي ذي ربط، تنظيم قوانين مورد نياز با توجه به مصوبات بين المللي که در اين زمينه وجود دارد، کسب درآمدهاي ارزي براي کشور از طريق ارائه خدمات پزشکي به گردشگران، به وجود آوردن همکاري هاي بين بخشي و درون بخشي درخصوص توسعه توريسم درماني، ساماندهي بيماران داخلي که براي درمان به خارج از کشور سفر مي کنند و طراحي و برنامه ريزي استراتژيک منطبق با چشم انداز افق 20 ساله کشور در اين بخش، از اهداف شوراي سياستگذاري گردشگري سلامت است.وزارت بهداشت نيز در زيرمجموعه معاونت درماني خود مديريت توريسم درماني تشکيل داده است که در حال حاضر مشغول برنامه ريزي و هماهنگي در معاونت درماني اين وزارتخانه و ديگر دستگاههاي مسوول است. وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکي براي توسعه توريسم درماني برنامه هايي در نظر دارد که هنوز در مرحله تصويب در ساختار داخلي وزارتخانه و رايزني با دستگاه هاي ديگر است.تهيه طرح جامع توريسم درماني کشور يکي از اين برنامه هاست که هنوز به نتيجه نهايي نرسيده است.بخشي از مقررات اين طرح در معاونت سلامت وزارت بهداشت قابل تصويب است و بخشي ديگر که مستلزم تکاليف قانوني است بايد به تصويب هيات دولت برسد .پاره اي از آنها نيز مستلزم تفاهم دستگاه هاي دست اندرکار در اين امر است. تلاش براي جذب بيمار،فراهم شدن مقدمات ورود بيمار به ايران، نظارت بر مراکز درماني و جمع آوري آمار بيماران ازجمله جزئيات اين طرح وزارت بهداشت است.در صورت نهايي شدن طرح، بيمارستان ها و مراکز درماني که بيماران خارجي را درمان مي کنند موظف مي شوند که مشخصات بيمار را به وزارت بهداشت اعلام کنند. براساس اين طرح بيمارستان ها و موسسات درماني فعال در اين امر، بايد در زمره بيمارستان هاي درجه يک باشند و مجموعه اي از سرويس هاي مناسب درماني را نيز ارائه دهند.پس از اجراي اين طرح، مجموعه اي از بيمارستان ها و مراکز درماني که داراي شرايط پذيرش بيمار خارجي باشند به بيماران خارجي معرفي مي شوند.يکي ديگر از برنامه هاي در دست اقدام در وزارت بهداشت، صدور ويزاي درماني بوده است که در صورت موافقت وزارت امورخارجه با صدور آن، امتيازاتي براي افراد دريافت کننده اين ويزا در نظر گرفته مي شود.صدور سريعتر ويزا، و طي تشريفات قانوني فرودگاه در زمان کمتر ازجمله امتيازات اين ويزاست.
اقدامات سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري
تهيه طرح جامع گردشگري سلامت از جمله اقدامات انجام شده در مجموعه ستاد گردشگري سلامت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري است.اين طرح با هدف سياستگذاري هاي کلان در زمينه توريسم درماني، استفاده از پتانسيل هاي بالقوه نظام بهداشت و درمان، ايجاد امکانات قوي بازاريابي بين المللي به منظور توسعه و تجهيز توريسم درماني و...تهيه و تدوين شده است.حضور در نمايشگاه هاي خارج از کشور به خصوص در کشورهاي حوزه خليج فارس از ديگر اقدامات سازمان بوده است.ستاد گردشگري سلامت طرح جامع "ايمني پزشکي توريسم" که براساس قطعنامه نهمين اجلاس سازمان جهاني توريسم تدوين شده است را نيز در دستور کار خود دارد. از ديگر برنامه هاي اين ستاد، ايجاد زمينه هاي لازم براي بيمه گردشگران ورودي و خروجي از طريق انعقاد تفاهمنامه با شرکت هاي بيمه سينا و کارآفرين است که به امضاي طرفين رسيده و براي اجرا آماده است.انجام مطالعات درباره مراکز آب درماني و تلاش براي جذب سرمايه گذاري براي ساخت اين مراکز، از ديگر برنامه هاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري است، مشخصات آب هاي درماني نيز در حال جمع آوري است که قرار است در قالب کتابي تدوين شود.ازجمله رقباي ايران در امر توريسم درماني در منطقه مي توان به کشورهاي هند، سنگاپور، دبي و اردن اشاره کرد که براي جذب بيماران کشورهاي آسيايي مشغول برنامه ريزي هستند.سنگاپور يکي از مقاصدي است که بسياري از بيماران براي انجام جراحي هاي مهم به آن مي انديشند و هر سال حدود يک ميليون و 500 هزار نفر با اهداف درماني به اين کشور سفر مي کنند.جراحي هاي مهمي مانند قلب باز، روبوتيک و سلول هاي بنيادي در اين کشور به طور روزمره در حال انجام است، اما جالب اينجاست که سنگاپور در حال حاضر بايد با تايلند، هند و مالزي به رقابت بپردازد زيرا اين کشورها با ارائه خدمات مشابه با قيمت هاي کمتر تهديدي براي سنگاپور محسوب مي شوند.به طور مثال جراحي قلب در سنگاپور هزينه اي بيش از 16 هزار دلار دارد که همين عمل را در هند مي توان با نصف اين قيمت انجام داد و پيش بيني مي شود در آينده اي نزديک دبي نيز تبديل به تهديد بزرگي براي اين کشور باشد. هند در حال حاضر يکي از کشورهاي پيشتاز گردشگري درماني است و احتمال مي رود که توليدکنندگان بخش خدمات درماني اين کشور و مقامات دولتي در دومين نمايشگاه گردشگري درماني که در لندن برگزار مي شود هندوستان را به عنوان مقصد گردشگري و خدمات درماني جهان معرفي کنند . بر اساس اعلام مسوولان خدمات درماني هند، تعداد بيماران خارجي اين کشور نسبت به سال گذشته حدود 7 تا 9 درصد رشد داشته است.براساس اين گزارش ها با رشد 30 درصد سالانه در گردشگري درماني حدود 2/2 بيليون دلار درآمد حاصل مي شود.
جاذبه ها و امتيازات ايران براي
توريسم درماني
يکي از جاذبه ها و امتيازات ايران براي توريسم درماني در حوزه آب درماني است، به طوري که در حال حاضر بيش از 1000 چشمه آب معدني شناسايي شده است . قيمت ارزان خدمات پزشکي به نسبت ديگر کشورهاي منطقه از جمله ديگر مزاياي ايران براي فعاليت در حوزه توريسم درماني محسوب شده است. اما; به دليل نبود نظام جامع و هماهنگ توريسم درماني کشور و باتوجه به اينکه اين بيمارستان ها درحال حاضر موظف نيستند تعداد بيماران خود را به وزارت بهداشت گزارش کنند، آمار دقيقي از بيماران خارجي که در ايران درمان مي شوند، وجود ندارد. آمار دقيقي از کساني که به قصد معالجه يا استفاده از مراکزي مانند مراکز آب درماني به ايران سفر مي کنند نيز وجود ندارد، اما به گفته مسوولان معمولا سالانه 20 هزار گردشگر از اتباع حاشيه خليج فارس و عراق، به قصد درمان به شهرهاي مختلف ايران سفر مي کنند . درمان بيماري هايي نظير ناباروري، جراحي پلاستيک و زيبايي و همچنين کاشت دندان و جراحي لثه، مهمترين جاذبه هاي درماني ايران براي خارجي ها است و اکثر مراجعه کنندگان به مراکز درماني ايران از کشورهاي منطقه هستند . در حال حاضر بيمارستان هاي ميلاد تهران ، بنت الهدي مشهد، رضوي مشهد و نمازي شيراز در امر توريسم درماني فعال هستند . وجود چند سازمان تصميم گير درباره توريسم درماني، ضرورت ايجاد يک ساختار و نظام جامع براي توريسم درماني را ضروري مي کند . هر يک از دستگاه هاي دست اندرکار در اين موضوع ديدگاه ها و مطالباتي دارند که نبود يک نظام جامع برخي از اين ديدگاه ها را دچار تعارض مي کند . يکي ديگر از تسهيلات موردنياز براي افرادي که براي درمان به کشور سفر مي کنند، داشتن ويزاي درمان است تا بتوانند بدون طي تشريفات وارد کشور شوند.از سوي ديگر وضع قوانين مشخص، نظارت دستگاه هاي مسوول بر امر توريسم درماني کشور و پاسخگويي دستگاه هاي رسمي در قبال اين موضوع را تسهيل مي کند . با وجود اين قوانين مشخص، بيمارستان ها موظف به ارائه آمار بيماران خارجي خود مي شوند و وجود اين آمار برنامه ريزي را براي دستگاه هاي مسوول امکان پذير مي کند . ايجاد تسهيلاتي که بيماران بتوانند دوران نقاهت پس از بيماري خود را به گردش در ايران بپردازند نيز از جمله مواردي است که نياز به هماهنگي دستگاههاي مسوول و ساخت مکان ها و مجتمع هاي خاص دارد . علاوه بر نيازهاي مورد اشاره، مراکز آب درماني و چشمه هاي آب گرم طبيعي کشور نيز جهت جذب توريست نياز به سرمايه گذاري هاي ويژه اي دارند زيرا اين چشمه ها با وضعيت فعلي نمي توانند موفقيت چنداني در جذب گردشگران داشته باشند.

 
نگاهی به مشكلات توريست درماني
پيوند قرينه باعث شده تا بيماران كشورهاي اطراف ايران از جمله عراق به كشور بيايند كه به گفته شهرياري وضعيت خدمات دهي به آنها در بعضي موارد آنقدر نامطلوب است كه بيمار به مرز نرسيده بخيه عملش باز مي‌شود. او گردشگري سلامت را در حد يك شعار مي‌داند
گردشگري سلامت ايرانيان در دست دلالان عرب است. آنها بيماران را به عنوان زائر به ايران وارد مي‌كنند در هتل‌هاي دولتي با 40 تا50 درصد تخفيف در قيمت‌ها جا مي‌دهند و در اين مسير فقط جيب‌هاي خود را پر مي‌كنند. اين مسئله را «محمدعلي واقفي» عضو هيات مديره جامعه تورگردانان ايران مي‌گويد. اين بيماران كه براي پيوند قرنيه يا كليه وارد ايران مي‌شوند، در نهايت هم خدمات پزشكي مطلوبي دريافت نمي‌كنند.

آنطــــور كه«حسينعلي شهرياري» عضو كميسيون بهداشت مجلس شوراي اسلامي به تهران‌امروز مي‌گويد، برخي از اين بيماران هنوز به مرز نرسيده، بخيه عمل و جراحي پزشكي آنها باز مي‌شود و وضعيت نامطلوبي پيدا مي‌كنند. اين درحالي است كه درميان فعاليت ناموفق سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي وگردشگري، سازمان حج و زيارت هم وارد ماجرا شده است. با اين وجود اين ميدان همچنان در دست دلالان عرب باقي خواهد ماند تا سود اين امكانات نيم‌بند هم به جيب آنها برود و البته درنهايت هم گردشگر سلامت مسيرش را به يك كشور ديگر كه امكانات بهتري را به بيمار مي‌دهد، تغير دهد از جمله «امارات» و «قطر» كه به گفته شهرياري امكانات بيشتري به بيماران مي‌دهند.



پيوند كليه براي خارجي‌ها ممنوع!

به گفته شهرياري، گردشگري سلامت در ايران به پيوند قرنيه و كليه محدود مي‌شود. البته براساس قانون چون افراد زيادي در ايران در صف پيوند كليه قرار دارند، اين عمل نبايد براي افراد خارجي انجام شود. او مي‌گويد: «با توجه به اینکه تعداد زیادی از ایرانیان در نوبت پیوند هستند، انجام پیوند برای خارجیان ممنوع است زیرا درغیراین صورت از همه کشور‌ها برای این کار به ایران می‌آیند و با توجه به اینکه آنها پول زیادی هم دارند معلوم نیست چه بر سر بیمار‌های خودمان می‌آید.»

البته اين قانون را هم واسطه‌ها و دلالان به هم زده‌اند و نشان داده‌اند كه با پول هر كاري مي‌توان انجام داد. اما پيوند قرينه باعث شده تا بيماران كشورهاي اطراف ايران از جمله عراق به كشور بيايند كه به گفته شهرياري وضعيت خدمات‌دهي به آنها در بعضي موارد آنقدر نامطلوب است كه بيمار به مرز نرسيده بخيه عملش باز مي‌شود.

او گردشگري سلامت را در حد يك شعار مي‌داند و مي‌گويد: «اگر برای صنعت گردشگری سلامت زیرساخت‌ها را هم فراهم کنیم ازکشورهای حاشیه خلیج فارس و نه از اروپا بیشتر مراجعه خواهیم داشت. البته ایرانیان ساکن اروپا و آمریکا به خاطر ارزان بودن خدمات معمولا تابستان‌ها به ایران می‌آیند.»

به گفته شهرياري، صنعت گردشگري سلامت در ايران فعاليت موثري ندارد و بيماران اندكي هم كه الان وجود دارند از طريق فعاليت‌هاي هلال احمر از كشورهاي همجوار از جمله عراف وارد مي‌شوند.

البته به تازگي سازمان حج وزيارت وارد اين موضوع و همين مسئله باعث نگراني هلال احمر هم شده‌ است.

چون هلال احمر وفعالان خصوصي اين حوزه اعتقاد دارند كه تحرك‌هاي خوبي براي سامان دادن اين حوزه انجام گرفته است.

«علی حیدری» معاون عتبات عالیات مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر هم مي‌گويد: «بارها مشاهده و گزارش شده که افراد بسیاری براي مداوا از عراق به ایران می‌آیند که در برخورد با افراد سودجو، مشکلات عدیده‌ای برای آنها بروز پيدا می‌کند و حتی مجبور به پرداخت هزینه‌های گزاف و غیرمتعارف می‌شوند.»

او مي‌گويد :«در نظر داریم پذیرش بیماران عراق به نحوی انجام شود که افراد با مراجعه به جمعیت هلال احمر عراق و انجام هماهنگی‌های لازم، پرونده پزشکی را برای ما ارسال كنند تا در صورت امکان، ضمن کاهش هزینه‌ها، خدمات درمانی با حضور بهترین تیم به آنها ارائه شود.»

اما شهرياري مي‌گويد: «ما حتي نتوانستيم كه امكاناتي بهتر از امارات و قطر براي آنها فراهم كنيم.» او هم مي‌گويد: «چون کشورهای حاشیه خلیج فارس در پیوند قرنیه وهمین طور پیوند کلیه مشکل دارند ممکن است به ایران آن هم به صورت قاچاقی برای این كار مراجعه کنند.»

شهرياري با ابرازتاسف از اینکه به صورت قاچاقی پولی رد و بدل می‌شود تا این کار انجام بگیرد، مي‌گويد: «صنعت گردشگری سلامت باید حساب وکتاب داشته باشد اینکه بیمار در چه بیمارستانی، با چه امکاناتی و توسط چه افرادی درمان شوند.»

«محمدعلي واقفي» عضو هيات مديره جامعه تورگردانان ايران هم مي‌گويد: «بازار گردشگري كشورهاي عربي به‌خاطر وجود سيستم حمله‌داري (دلالي) خراب شده و آژانس‌ها ديگر نمي‌توانند به اين بازار وارد شوند و از آنها گردشگر جذب كنند.»

اومي‌گويد: «15 سال پيش، در بازار كويت فعاليت مي‌كردم و آمار قابل توجهي از اين كشور گردشگر وارد كردم؛ اما اكنون به‌صورت موردي كار مي‌كنم، چون انتقال مسافران عرب به سيستم حمله‌داري مبتلا شده است، يعني گردشگران عرب به جاي آنكه با آژانس‌هاي ايراني به كشور ما سفر كنند، امكانات مورد نياز خود را در مقاصد مورد نظر كه بيشتر زيارتي است، شناسايي و به‌شكل مستقل ‌ سفر مي‌كنند.» به گفته واقفي اين گروه‌ها با هتل‌هاي زنجيره‌‌اي دولتي مذاكره كرده و قراردادهايي را 30 تا 40 درصد زيرقيمت نسبت به توافق‌هاي آژانس‌ها با اين هتل‌ها بسته‌اند. اين گردشگران حتي به راهنمايان عرب‌زبان نياز ندارند، چون تعدادي از عراقي‌ها و كويتي‌ها را در ايران شناسايي كرده‌اند و از آنها براي هماهنگ كردن امور در ايران استفاده مي‌كنند. به اين ترتيب، عرب‌ها اين نظام را از دست توراپراتورهاي ايراني خارج كرده‌اند.

او مي‌گويد: «در گذشته، وضعيت به جايي رسيده بود كه حتي آژانس‌ها براي ذخيره‌ هتل از طريق حمله‌دارها اقدام مي‌كردند، چون آ‌نها تخفيف‌هاي بيشتري را از هتل‌ها نسبت به توراپراتورها مي‌گرفتند».

وقتي بازار خراب شد و آژانس‌ها ديگر نتوانستند وارد شوند، تعدادي از حمله‌دارها قوي شدند و آژانس‌هاي كويتي و كشورهاي عربي ديگر آنها را جايگزين آژانس‌هاي ايراني كردند. اين روش همچنان ادامه دارد و گردشگران عرب از اين طريق به ايران وارد مي‌شوند.

او مي‌گويد: «ما هم به‌عنوان يك آژانس وقتي ديديم، از تمام هزينه‌ها و تبليغات خود نتيجه‌اي نمي‌گيريم و در هر شرايطي، قيمت تورهاي ما در مقابل حمله‌دارها گران‌تر تمام مي‌شود، اين بازار را رها كرديم؛ اما اگر مي‌خواهيم در اين بازارهاي هدف موفق باشيم، نبايد نسبت به اين مسائل بي‌توجه باشيم.»

مصطفي شفيعي شكيب، عضو انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي ايران هم مي‌گويد: «وقتي دولت مانع حمله‌دارها (دلال) براي در اختيار گرفتن گردشگران عرب نمي‌شود و از بخش خصوصي حمايت نمي‌كند، ديگر انگيزه‌اي براي فعاليت در كشورهاي عربي و مسلمان‌نشين باقي نمي‌ماند.» به گفته او عرب‌هايي كه سرمايه‌هاي مالي بسيار دارند و هتل‌هاي پنج ستاره‌ ما در مقابل آنها، دو ستاره هم نمي‌شود، نسبت به خدماتي كه گاهي در ايران دريافت مي‌كنند، ناراضي‌اند و ترجيح مي‌دهند، مقاصد ديگري را انتخاب كنند كه كمتر با مشكل مواجه شوند، به‌طوري كه اكنون بسياري از عرب‌ها سفر به مالزي و تركيه را جايگزين ايران كرده‌اند. شهرياري مي‌گويد: «اگر مراقبت‌ها رعایت نشود، این نه تنها وجه خوبی برای کشور ندارد بلکه با تعریف‌های نابجایی که ازحوزه درمان ایران خواهدشد، ممکن است برای ما مشکل نیز به وجودآید.» او مي‌گويد: «گردشگری سلامت باید از مجاری رسمی و قانونی صورت بگیرداما متاسفانه شاهد هستیم در این زمینه دلال بازی‌هایی صورت می‌گیرد و بیمارانی به کشور وارد و برای درمان به جاهای خاصی برده می‌شوند.»

او راهكار حل اين معضل را ورود مسئولان به ماجرا مي‌داند ومي‌گويد: «باید دراین زمینه بررسی و پیگیری کنند زیرا این دلال بازی‌ها به حوزه سلامت کشور صدمه می‌زند.» همين شرايط هم باعث شده تا بسیاری از افرادی که در حوزه گردشگری سلامت فعال هستند به دلالی روی‌آورده‌اند. به این معنا که پورسانتی جهت آوردن بیمار دریافت می کنند سپس او را رها می کنند، این درحالی است که توسعه گردشگری سلامت باید با برنامه ریزی و دقیق انجام شود.

همچنين نبود نامی از بیمارستان های ایران در لیست های «جی سی آی» و نبود امکانات لازم برای سپری کردن دوره نقاهت و طول درمان گردشگران اروپایی، محل اقامت، ایجاد امنیت و رفاه نسبی برای گردشگران از دیگر مسائلی است که گردشگری سلامت با آن‌روبه روست. البته مشكلات ودست اندازهاي گردشگري سلامت به همين جا ختم نمي‌شود، بلكه در بخش درماني هم با مشكلات زيادي روبه‌رو هستيم.

براي مثال دربرخی‌از بیمارستان‌ها‌شاهديم که بیماران از سوي‌دانشجویان پزشکی ویزیت می شوند این درحالی است که باید با تعریف استانداردهای لازم در خصوص گردشگران سلامت این مهم را مد نظر قرار دهیم و اجازه ندهیم گردشگران به عنوان مورد آموزشی تحت درمان قرار گیرند. باید پزشکان متخصص و فوق تخصص‌ها در حوزه گردشگری سلامت فعال شوند.

اين درحالي است كه بخش خصوصي در اين حوزه به بن‌بست رسيده و عطاي آن را به لقايش بخشيده‌است. شفيعي مي‌گويد: «10 سال پيش، دو هواپيما مسافر از عربستان به ايران آوردم؛ اما سال بعد، ايران‌اير با اين آژانس سعودي وارد مذاكره شد، چند سال پس از آن هم يكي از آژانس‌هاي وابسته به بنياد مستضعفان اين عمليات را در اختيار گرفت. حالا هم اين گردشگران عرب با توجه به خط مستقيمي كه از مشهد به اين كشور برقرار شده است، مستقل به ايران سفر مي‌كنند و به دليل حمله‌دارهاي كويتي هدايت مي‌شوند. اين افراد (حمله‌دارها) به‌نوعي واسطه‌ها و دلال‌هاي اين جريان به‌شمار مي‌آيند.»

براي گردشگري سلامت ايراني تنها مي‌‌توان به جيب ‌گردشگران‌كشورهاي حوزه خليج اميد داشت كه آنهاهم ترجيح مي‌دهند پول خود را در كشور ديگري‌خرج كنند. مي‌ماند بيماران كشورهاي عربي چون عراق كه در دست دلالاني است كه بيشتر از ايراني‌ها،كشور‌را مي‌شناسندودرميان خواب قيلوله مسئولان براي خود پول جمع مي‌كنندو به اعتبار پزشكي ايران ضربه مي‌زنند. هرچند سازمان ميراث فرهنگي از برنامه‌هايي براي سامان دادن به اين حوزه خبر مي‌دهد اما همه اين مسائل باعث مي‌شود تا شهرياري بگويد: «ما سلامت مردم خود را فراهم کنیم، صنعت گردشگری سلامت پیشکش.»
معرفی ریگان:

مرتفع ترین تپه های شنی جهان این روزها میزبان بیمارانی است که به امید درمان دردهای مفصلی خود به شنهای کویر سوزان لوت پناه می برند این درحالی است که شرایط توریست درمانی در این مناطق مهیا شده و مردم نیز در انتظار میهمانان نوروزی هستند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی محلات شهر تهران"پامنیوز"، در حالی بزرگترین تپه های شنی دنیا در ریگان قرار دارد که شرایط مطلوبی برای گسترش شن درمانی در این شهرستان مهیا شده و هر ساله با ادامه طوفان های شن به ارتفاع این تپه ها افزوده می شود.
شهرستان ریگان در شرق کرمان یکی از مناطق بکر گردشگری کشور محسوب می شود و یکی از زیبا ترین مکانهای گردشگری این شهرستان کویرهای بکر این شهرستان کویری کرمان است.
مهمترین جاذبه گردشگری ریگان تپه های شنی این شهرستان است که به عنوان بزرگترین تپه های شنی جهان شهرت دارند و مکان مناسبی برای توریست درمانی است.
رواج شن درمانی در ریگان/ تپه های ریگان ۷۵ متر ارتفاع دارند
یکی از مناظر بدیع و چشم اندازهای طبیعی شهرستان ریگان تپه های شنی در مجاورت است که در روستای علی آباد پشت ریگ با ارتفاع ۷۵ متر وعرض پنج کیلومتر بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می کند.
نکته قابل توجه در خصوص این تپه ها خاصیت درمانی تپه های شنی ریگان است بطوریکه بسیاری از گردشگران از استانهای مجاور کرمان برای درمان بیماریهای خود به این تپه هاروی می آورند و گرمای این تپه های را نسبت به آب گرمهای مختلف ارجح می دانند.
گردشگران با حضور در این تپه ها و با کندن چاله و خوابیدن در میان شنها به تدریج گرمای شنهای کویر را جذب بدن خود می کنند.

علی ابراهیم پور، دهیار روستای علی آباد پشت ریگ ریگان در گفتگو با خبرنگار ریگان در رابطه با این جاذبه های طبیعی می گوید با راه اندازی تعدادی آلاچیق و راه مناسب در این منطقه روزانه ۵۰ گردشگر و مسافر از این جاذبه های گردشگری طبیعی بازدید می کنند.
وی افزود: در فصل بهار پاییز و زمستان بیشترین استقبال از این جاذبه ها توسط گردشگران و مردم صورت می گیرد.
وی در ادامه گفت: در فصل های متفاوتی از سال به مقدار پنج متر به ارتفاع این تپه ها افزوده می شود.
شنهایی که از زحمت به رحمت تبدیل شدند/ تپه ها منبع درآمد مردم بومی
دهیار این روستا می گوید: قبلا این تپه های شنی باعث مشکلاتی برای این روستا می شدند اما با اقدامات منابع طبیعی و آبخیزداری و با مالچ پاشی جلوی هجوم آنها به روستا گرفته شده و اکنون یک منبع درآمد زایی برای روستا محسو می شوند.
از مزایای این تپه های شنی ریگ درمانی آنها است که تعدادی از ساکنان با توجه به بیماریهای پوستی درد استخوان در این مکان ریگ درمانی می کنند.
همچنین از دیگر مزایای آن آموزش پرواز پاراگلایدر در این تپه های شنی است که با توجه به اینکه مکان خوبی برای آموزش هستند از احتمال آسیب دیدگی جلوگیری می کنند.
فرماندار ریگان در گفتگو با مهر اظهارداشت: از کسانی که قصد سرمایه گذاری در این منطقه را داشته باشند حمایت می کنیم.
مجید اعتمادی افزود: این منطقه یکی از مناطق بکر و منحصربه فرد در استان و کشور و حتی در دنیا است که از نظر درمانی برای بعضی از بیماریها بسیار مفید است.
فرماندار ریگان با اشاره به استقبال خوب شهروندان ریگانی از این تپه های شنی و گردشگران امکانات اولیه مثل فراهم آوردن جا و مکانی برای استراحت، نصب تعدادی آلاچیق به صورت طبیعی، نصب سرویس بهداشتی و ایجاد راه مناسب جهت دسترسی به تپه ها از اقدامات اولیه برای این تپه های منحصر به فرد در شهرستان است.
وی یادآور شد: این تپه های شنی در ۱۳کیلومتری شهرستان و در روستای علی آباد پشت ریگ قرار دارند.
رواج بازیهای ساحلی در عمق کویر
محمد جواد قربانی، رئیس اداره ورزش و جوانان شهرستان ریگان نیز در گفتگو با خبرنگار ریگان افزود: مسابقات فوتبال ساحلی در حاشیه بلندترین تپه های شنی به زودی برگزار می شود که این امر باعث اشتیاق جوانان به امر ورزش و بازدید از این مناظر بدیع است.
وی افزود: با گسترش زمین فوتبال ساحلی در آینده نزدیک والیبال ساحلی نیز در این مکان راه اندازی خواهد شد.
وی با اشاره به فصل بهار در این شهرستان افزود: این مکان قابلیت آن را دارد که مسابقات فوتبال لیگ شهرستانها و کشور در زمینه فوتبال و والیبال ساحلی برگزار کند.




بهترين مقاصد «گردشگري پزشكي» دنيا

اولين نمونه‌هاي گردشگري پزشكي به هزاران سال پيش بازمي‌گردد، زمانيكه مسافران از سراسر منطقه مديترانه براي دريافت خدمات درماني به منطقه كوچكي در خليج سرانيك يونان به نام «اپيدوريا» مراجعه مي‌كردند تا نام اين شهر به عنوان اولين مقصد گردشگري پزشكي جهان ثبت شود.

هرساله تعداد زيادي از مردم جهان به دلايل گوناگون از قبيل هزينه‌هاي سنگين درماني در كشور خودشان و يا عدم وجود امكانات كافي درماني و پزشكي براي دريافت خدمات درماني به ساير نقاط جهان سفر مي‌كنند كه در اينجا نگاهي به 10 مقصد برتر گردشگري جهان مي‌اندازيم.
۱ - برزیل :در مكان اول برترين مقاصد گردشگري جهان كشور برزيل قرار دارد كه به ويژه در زمينه جراحي‌هاي زيبايي مقام اول پرگردشگرترين كشور دنيا را در اختيار دارد. نه تنها شهرهاي بزرگ برزيل از قبيل سائوپائولو و ريودوژانيرو، بلكه شهرهاي كوچك‌تر برزيل نيز سالانه ميزبان تعداد زيادي گردشكر پزشكي است كه انواع جراحي‌هاي زيبايي را با قيمت بين 3000 تا 6500 دلار به مراجعان ارائه مي‌دهند.
۲ - كاستاريكا، سرزمين آتشفشان‌ها و جاذبه‌هاي بكر گردشگري جهان هرساله 15 درصد از گردشگران درماني جهان را به منظور ارائه خدمات پزشكي، به‌ويژه جراحي‌هاي زيبايي و دندانپزشكي جذب مي‌كند. شهر سن‌خوزه و مناطق اطراف آن محل سكونت تعداد زيادي از پزشكان و دندانپزشكان مجرب است. همچنين اين كشور جزء پنج مقصد برتر گردشگري منطقه آمريكاي‌جنوبي نيز به شمار مي‌آيد.
۳ - مجارستان :در مكان سوم برترين مقاصد برتر گردشگري پزشكي جهان كشور مجارستان، بهشت زيست محيطي و سرزمين چشمه‌ها و درياچه‌ها قرار دارد كه داراي بيشترين تعداد گردشكر پزشكي در زمينه دندانپزشكي در جهان است. ارائه خدمات درماني در اين كشور تنها محدود به بوداپست نمي‌شود و در ساير شهرهاي كوچكتر مجارستان نيز انواع خدمات دندانپزشكي شامل جراحي‌هاي زيبايي فك و دندان و همچنين ايمپلنت ارائه مي‌شود.
۴ - هند :در رتبه بعدي كشور هند، سرزمين رنگ‌ها و مزه‌هاي گوناگون قرار دارد كه هرساله تعداد فراواني از گردشگران آمريكايي را براي دريافت خدمات پزشكي به‌ويژه درمان‌هاي قلبي عروقي و ارتوپدي جذب آن مي‌شوند. شهرهاي بزرگ هند از قبيل بنگلور، دهلي و بمبئي ازجمله پرمراجعه‌ترين شهرهاي هند در زمينه گردشگري پزشكي هستند. با توجه به علاقه روزافزون شهروندان آمريكايي، كانادايي و مردم اروپا براي سفر به هند به منظور دريافت خدمات پزشكي با قيمتي ده‌ها برابر ارزان‌تر از كشور خودشان، صنعت گردشگري پزشكي هند شاهد رشد چشمگير سالانه 30 درصد است.
۵ - مالزی :كشور مالزي با جذب سالانه 250 هزار گردشگر پزشكي رقيب جدي براي كشورهاي همسايه چون هند و تايلند در اين زمينه محسوب مي‌شود و ارائه دهنده امكانات پزشكي مناسب با هزينه‌هاي بسيار خوب است. در اين كشور خدمات درماني چون يك سري آزمايشات شامل آزمايش خون، تست، سنجش تراكم استخوان، اشعه ايكس از قفسه سينه و تردميل با هزينه 350 دلار انجام مي‌پذيرد، در مقايسه با 2500 دلاري كه براي انجام همين آزمايشات در آمريكا بايد پرداخت.
۶ - مکزیک :كشور مكزيك يك مقصد مناسب براي گردشگران پزشكي به‌ويژه در آمريكاست و بيش از 70 درصد از بيماران آمريكايي كه در مكزيك تحت درمان قرار مي‌گيرند، در جنوب غربي كاليفرنيا، تگزاس و آريزونا ساكن هستند. بيماران ساكن در اين مناطق مي‌توانند با حداكثر دو تا شش ساعت رانندگي وارد مكزيك شوند و پس از دريافت خدمات پزشكي به خانه بازگردند. بيشترين علل مراجعه گردشگران پزشكي مكزيك شامل چكاپ كامل و خدمات دندانپزشكي است كه با قيمت بسيار پائئين‌تر از مراكز درماني داخل آمريكا ارائه مي‌شوند.
۷ - سنگاپور : ئكشور سنگاپور كه ازسوي سازمان بهداشت جهاني به عنوان دارنده بهترين سيستم پزشكي در آسيا و ششمين سيستم پزشكي برتر در دنيا معرفي شده نيز هرساله تعداد زيادي از بيماران را از كشورهاي ديگر براي ارائه خدمات درماني جذب مي‌كند. بیشترين خدمات درماني ارائه شده در اين كشور شامل جراحي قلب، بيماري‌هاي معده، جراحي عمومي، هپاتيت و غيره مي‌شود.
۸ - کره جنوبی : كشور كره‌جنوبي براي ارائه خدمات درماني در زمينه جراحي ستون فقرات، سرطان و جراحي‌هاي زيبايي هرساله تعداد زيادي گردشگر از ساير كشورها جذب مي‌كند. بيشتر بيمارستان‌هاي كره‌جنوبي به شكل كامل مجهز به امكانات ديجيتال هستند و مركز پزشكي دانشكده علوم پزشكي دانشگاه بوسان بيشترين تعداد بيماران خارجي را جذب مي‌كند.
۹ - تایلند : تايلند با برخورداري از زيرساختارهاي پزشكي فوق‌العاده همواره يكي از مقاصد گردشگري پزشكي جهان محسوب مي‌شود. اين كشور با جذب گردشگران فراوان از كشورهاي همسايه چون ژاپن، ويتنام، چين و كره‌جنوبي و همچنين كشورهاي عربي از اين فرصت به منظور رونق بيش از پيش اقتصادي استفاده مي‌كند. در اين كشور مراجعه‌كنندگان مي‌توانند علاوه‌بر دريافت خدمات پزشكي با كيفيت از جاذبه‌هاي گردشگري فوق‌العاده آن نيز استفاده كنند.
۱۰ - ترکیه : در مكان دهم برترين مقاصد گردشگري پزشكي جهان كشور آسيايي ـ اروپائي تركيه قرار دارد كه با دارا بودن امكانات پزشكي در سطح عالي و پزشكان آموزش ديده در غرب، هرساله ميزبان تعداد فراواني از بيماران خارجي است. دولت تركيه نيز تدابير فراواني براي ارائه خدمات پزشكي با كيفيت، امكانات عالي و پرسنل مجرب را به اجرا مي‌گذارد.